6,6. De katholieke zuil. De protestantse zuil. Werkstuk door een scholier 1340 woorden 20 februari keer beoordeeld. Geschiedenis.

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 1340 woorden 20 februari ,6 87 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Een belangrijk kenmerk in de Nederlandse samenleving was de verzuiling. Op grond van verschillen op levens- en wereld-beschouwelijk gebied. De bevolking was opgedeeld in verschillende maatschappijsegmenten, ieder met eigen scholen, verenigingen, omroepen, kranten en ziekenhuizen. Al vanaf de hervorming stonden katholieken en protestanten tegenover elkaar. Na de Tachtigjarige Oorlog kregen de Protestanten de macht in handen, en werden katholieken als tweederangsburgers behandeld. Met de komst van de radio en televisie nam de verzuiling toe. De verschillende zuilen besloten om eigen organisaties op te richten. De opvattingen van de socialisten over het koningshuis, godsdienst en maatschappelijke verhoudingen zorgde voor een kloof met de andere zuilen. Ze waren voorstander van een republiek. In het kort de verschillen tussen de vier zuilen: De katholieke zuil - Ze streden voor de katholieke zaak, de algemene belangen van de katholieke kerk. - De katholieken werden aangemoedigd de katholieke zaak te dienen door - het steunen van katholieke instellingen - met iemand van het katholieke geloof trouwen - het toetreden tot de geestelijkheid - De andere zuilen waren negatief over de katholieke zuil De protestantse zuil - De kern van de protestantse zuil werd gevormd door de gereformeerden, er waren nog talloze andere groepen binnen de protestantse zuil - Het belangrijkste doel was het krijgen van een eigen school, dat is ook gelukt. En er was altijd wel een protestantse partij in de regering - De verschillen met de andere zuilen zijn: - verschillende godsdiensten binnen één zuil - ze voelden zich verbonden met het Koninklijk Huis - ze werkten hard en leefden sober Pagina 1 van 5

2 - ze hadden ook belangstelling voor dingen buiten hun eigen zuil - De protestanten werden aangemoedigd de protestantse zaak te dienen door: - protestantse instellingen te steunen - iemand van het zelfde geloof te trouwen - een functie binnen de kerk te bekleden - De andere zuilen viel het op hoe de protestanten de zondag doorbrachten; 2 maal naar de kerk, uit de bijbel lezen, een wandeling maken, ze mochten niet sporten enzovoort. De socialistische zuil - Ze streden voor de arbeiders, en een belangrijke stap voor deze emancipatie was het algemeen kiesrecht - De verschillen met de andere zuilen zijn: - ze streden voor de benedenlaag - ze waren tegen de koning, kerk en het leger - De andere zuilen zagen in de socialistische zuil een groot gevaar, ze wilden niet dat de socialisten een eind aan het christelijke geloof wilden maken - De socialisten werden aangemoedigd hun zaak te dienen door: - het steunen van socialistische instellingen en organisaties - op de DSAP te stemmen - lid te worden van en actief zijn voor de socialistische organisaties - De socialisten hadden geen behoefte aan eigen scholen en waren ook lid van neutrale verengingen De neutrale/algemene/liberale zuil - De mensen die niet tot de andere drie zuilen wilden behoren, vormden samen min of meer een vierde zuil - De neutrale zuil had minder duidelijke kenmerken, toch zijn er een paar te noemen - politiek en godsdienst moesten zoveel mogelijk van elkaar gescheiden - ze waren tegen de verzuiling van de bevolking - op politiek gebied maakten vooral de liberalen deel uit van de neutrale zuil - maatschappelijk gezien behoorden de neutralen vooral tot de boven- en middenlaag - de neutralen stuurden hun kinderen naar openbare scholen ONDERWIJS Een belangrijk kenmerk van het Nederlands onderwijssysteem is het onderscheid tussen openbare en bijzondere scholen. Sinds de grondwetswijziging van 1848 is het de diverse religieuze stromingen toegestaan om scholen op levensbeschouwelijke grondslag op te richten. Na de ontzuiling bleef het verzuilde onderwijsbestel bestaan. Het Nederlandse basisonderwijs is op te delen in 33% openbare scholen, en 67% bijzondere scholen, die weer op te delen zijn in 30% protestantse, 30% katholieke en 7% overige richtingen. Na de Lager-Onderwijs wet is in het Nederlandse onderwijs sprake van segregatie op basis van levensbeschouwelijke verscheidenheid. Pagina 2 van 5

3 Radio en televisie In een tijd, waarin het openbare leven in Nederland gedomineerd werd door religieuze en politieke zuilen, ontstond het massamedium radio in Het is daarom niet verbazend, dat elke zuil ook een eigen omroep wilde hebben. Aan de ene kant bestond er weliswaar wantrouwen tegenover dat nieuwe medium, velen vreesden onaangename schending op de huiselijkheid door politieke debatten, ontworteling van de jeugd door slechte voorbeelden en verstoring van de maatschappelijke rust door het beluisteren van andersdenkenden. Maar aan de andere kant was men ook enthousiast door de positieve mogelijkheden van radio,namelijk de eigen religieuze en politieke opvattingen veel sterker te kunnen verspreiden. Soortgelijke angsten leefden ook ongeveer 30 jaar later met het begin van televisie-uitzendingen. De oudste, op levensbeschouwelijke beginselen opgerichte omroepen in Nederland zijn begonnen als radioverenigingen, zoals blijkt uit de R in hun naam. Het lidmaatschap in de oproepverenigingen hield nauw verband met de zuilen en met partijkeus, zie het grafiek hierboven en het grafiek op de volgende bladzijde. Het grafiek hierboven geeft meer de specifieke waardes van de lidmaatschappen van de omroepverenigingen. De uitslagen zijn als volgt: Tabel 2. Godsdienst en lidmaatschap van omroepverenigingen, 1964 Zie ook bij Demografische Gegevens. KRO NCRV VARA AVRO VPRO RK(kerks) RK(onkerks) Gereformeerd NH(kerks) NH(onkerks) Andere gezindten Onkerkelijk % 100% 100% 100% 100% Zie het grafiek hiernaast. De grote meerderheid van de KRO behoorde in 1964 tot de Katholieke zuil, 89%, de meeste hiervan waren onkerkse Katholieken. De NCRV kreeg 75% van haar leden uit de Protestantschristelijke zuil, maar ook 24% uit de algemene zuil, grotendeels bestaand uit onkerkse Nederlands Hervormden. De VARA werd bijna uitsluitend door de algemene zuil gesteund, 96% van haar leden kwam uit deze zuil. De VPRO viel tussen de Protestants-christelijke en algemene zuil in, maar de meeste leden kwamen uit de algemene zuil en 41% behoorde tot de groep onkerkse Nederlands Hervormden. NCRV (Nederlandse Christelijke Radio-Vereniging): de eerste uitzendavond was op 24 december 1924, gereformeerd (orthodox-protestants) KRO (Katholieke Radio-omroep): eerste officiële uitzendingen op 24 november 1925 VARA (Vereniging voor Arbeiders-Radio-Amateurs): opgericht in november 1925, socialistisch, in het begin tamelijk rebellistisch VPRO (Vrijzinnig Protestantsche Radio-omroep): opgericht in mei 1926, hervormd (christelijk humanistisch) AVRO (Algemene Vereniging Radio-omroep): bestaat sinds 1928, oorspronkelijk neutraal, d.w.z. liberaal, ontstaan uit de fusie van een beginnende algemene omroep en de HDO (Hilversumsche Draadloze Pagina 3 van 5

4 Omroep), een programmacomité, dat sinds 1923 met een gevarieerd programma-aanbod voor het eerst een breder publiek wist te bereiken. Tijdens de verzuiling speelde de media een grote rol. Niet zozeer het overtuigen van andere mensen, maar meer het informeren en het verschil in de activiteiten van de omroepen van de andere zuilen waar men naar luisterde als amusement. De radio was tenslotte ook een medium wat betaalbaar was. Na tachtig jaar geschiedenis van de radio heeft nu elke van de vijf nationale radiozenders nu een eigen programma: Radio 1: nieuws- en sportzender, met dagelijks vaste nieuws- en actualiteitenblokken, weinig muziek Radio 2: weinig informatie, veel lichte muziek en amusement voor een breed publiek Radio 3: 24 uur per dag popmuziek, elk uur kort nieuws, tussendoor verkeersinformatie en actualiteitenflitsen Radio 4: klassieke muziek, maar ook jazz en avant-garde, vrijwel geen gesproken woord Radio 5: culturele, educatieve, religieuze en levensbeschouwelijke programma s Deze verschillende omroepen streefden naar een opvoedende taak een vooral ook een taak die betrekkingen had op de cultuur per zuil. De andere oproepen zijn later opgericht in Nederland in de tijd van de ontzuiling en de wijzigingen van andere al bestaande omroepen die gewijzigd zijn. Daarnaast kun je in Nederland ook programma s van een groot aantal lokale radio-omroepen ontvangen. Sinds 1989 bestaat de mogelijkheid om via kabel naar commerciële radiozenders te luisteren zoals, Radio 358, Dance Radio, Sky Radio enz. Ook zijn er commerciële en lokale televisieprogramma s zoals: TROS (Televisie- en Radio-Omroep-Stichting): begon in 1966, legde als eerste omroep de nadruk op amusementprogramma s; deze tendens, later door andere omroepen overgenomen, wordt daarom ook wel "vertrossing" genoemd. EO (Evangelische Omroep): in 1971 opgericht als reactie op de koerswijziging bij NCRV (minder religieus). VOO (Veronica Omroeporganisatie): sinds 1975 de legale voortzetting van de illegale popzender Radio Veronica uit de jaren 60; sinds september 1995 geen publieke omroep meer, maar onder de naam Veronica een eigen commercieel televisiestation. DEMOGRAFISCHE GEGEVENS In 1964 waren er vijf grote partijen. De KVP voor de katholieken, de PvdA voor de algemene zuil, de VVD voor de liberale zuil en de ARP en de CHU voor de protestanten. Vier van de vijf partijen ontvingen zo n 90% van hun stemmen van één zuil. Tabel 1. Leeftijd, zuilen en partijkeus, 1964 Katholieke zuil Algemene zuil Prot-Chr. Zuil KVP PvdA VVD ARP CHU Andere partijen Pagina 4 van 5

5 Weet niet % 100% 100% 100% 100% 100% In tabel 2 is te zien waar de leden van de omroepen vandaan komen. Tabel 2. Godsdienst en lidmaatschap van omroepverenigingen, 1964 KRO NCRV VARA AVRO VPRO RK(kerks) RK(onkerks) Gereformeerd NH(kerks) NH(onkerks) Andere gezindten Onkerkelijk Kath. Zuil Algemene zuil Prot.-Chr. Zuil % 100% 100% 100% 100% Tabel 3. Leerlingen naar kerkelijke achtergrond en denominatie van de school. Denominatieouders Geen Rooms-Katholiek Hervormd Gerefor-Meerd Chr.Overig Islam/Hindoe Anders Richting vd School Openbaar % RK % PC % Geref/herv % Islam/Hind % Alg bijz % Pagina 5 van 5