RISGROENE DENKOEFENINGEN VOOR EEN ECOLOGISCHE PODIUMSECTOR JOHAN PENSON
|
|
- Gerda van der Wolf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 -.,- RISGROENE VOOR EEN ECOLOGISCHE PODIUMSECTOR JOHAN PENSON Op 12 november vorig jaar ging de eerste klimaatconferentie voor de podiumkunsten van start, georganiseerd door het Vlaams Theater Instituut en het Kaaitheater. Het verslag hiervan verscheen in de vorige editie van Proscenium. Deze eerste stap wakkerde de ambitie voor een groter ecologisch bewustzijn in onze sector en de wens voor een volgende conferentie aan. De volgende editie wordt deels voorbereid door een werkgroep Ecopodia. Deze zal een zestal keer samenkomen om een aantal accenten uit te werken, waaronder alvast Ecobeheer op 12 maart, Communicatie op 21 april, Productie op 4 mei en Mobiliteit op 8 juni. Deze thema's worden telkens door een aantal mensen uit de werkgroep voorbereid om de zaken vlot te Laten verlopen. De bijeenkomsten starten telkens om 10uOO. Wie eraan wil deelnemen, neemt voor meer praktische info contact op met Nikol Wellens van het VTi (+32 (0) of nikol@vti.be). Momenteel denkt BASH na over hoe zij in dit verhaal kan samenwerken met het VTi. De ambitie is am aan de volgende klimaatconferentie een contactdag te koppelen en am op de Lounge09-beurs op 2 & 3 juni 2009 de nodige aandacht te besteden aan ecologie. Wil onze sector milieubewuster omspringen met zijn infrastructuur en zijn producties dan moeten alle spelers uit het veld vertegenwoordigd zijn in de denkoefening, de ondersteuning en vooral oak bij de uitvoering van een aantal stappen. Aanwezig zijn in het debat, meedenken, jouw stempel drukken op dit pionierswerk, dat zijn de voorliggende uitdagingen van de komende eco-age. Wie nu meedoet beschouwt evolutie als een evidentie en krijgt in de komende jaren niet te maken met onaangename verrassi ngen. De eerste bijeenkomst van Ecopodia ging door op 20 januari. Daar werden de inhoudelijke modaliteiten vastgelegd voor de werkmethode. De doelstellingen werden als volgt geformuleerd: Stappenplan naar een tweede klimaatconferentie met als streefdatum november Met deze groep (en andere gei"nteresseerden) tot een agenda komen van theme's die de komende maanden als voorbereiding op die conferentie kunnen worden uitgewerkt. Met de werkgroep een zestal bijeenkomsten plannen en een taakverdeling maken over de voorbereiding ervan. Het draagvlak voor klimaatverandering in de sector verbreden. Beleidsaanbevelingen formuleren (nieuwe Vlaamse regering, Federale overheid, lokale overheden, koepelorganisaties,... ). Deze eerste bijeenkomst had veel van een rondetafel: welke prioriteiten willen de aanwezigen in dit traject aan bod laten komen? Wat is voor wie belangrijk en waarom? Wat beweegt iemand am iemand van een bepaalde ecologische actie te overtuigen? Hoe realiseren we een maximale ecologische motivatie binnen de sector, zodat het draagvlak optimaal wordt? zich ertoe am een aantal stappen te zetten en acties te plannen. Om te kunnen toetreden tot het traject, dien je een dossier in, dat beoordeeld wordt door een jury. De AB is gestart in 2001, haalde label in 2002 en dit werd bevestigd met een verlenging. Het gaat soms over kleine acties: lager waterdebiet van publiekstoiletten am water te besparen, herbruikbare bekers,... In de toekomst wil de AB een warmtekrachtkoppelingsinstallatie implementeren (WKKwerkt op het principe van de koppeling van warmteproductie met elektriciteitsproductie door een gasturbine waardoor een optimaal rendement ontstaat). AB heeft een inventaris gemaakt van alle mogelijkheden en deze stapsgewijs, gestructureerd, verder ontwikkeld en al deels uitgewerkt. Met Ecolife (vzw ter ondersteuning van groene economieen)heeft AB een 'EcoTeam op het werk' opgericht binnen de personeelsploeg. Ecolife heeft op het vlak van sensibilisering veel ervaring, oak binnen onze sector (AB, KVS, Vooruit, STUK... ). De KVSis pas gestart met een traject samen met Leefmilieu Brussel. Binnen het traject kan men zelf een aantal theme's kiezen. Er is ondersteuning door een technisch ontwerpbureau, maar die kennismaking is voor de KVSwat tegengevallen. Het was zeer technisch gericht en er was weinig voeling met de inhoudelijke en artistieke werking. Kan er meer passiefbouw in de cultuursector komen? Renovaties en nieuwbouw worden nag steeds onvoldoende ecologisch uitgevoerd (bv. Pianofabriek, KVS). Het probleem is hier vooral dat de ontwerpen jaren aan de uitvoering voorafgaan en dus bijna per definitie gedateerd zijn. Doordat deze werven onder het beheer van overheden standen, ontbrak de nodige flexibiliteit am alsnog in te grijpen tijdens het bouwproces.voor sommige therna's moet men een onderscheid maken tussen organisaties die een gebouw beheren en producenten die op tournee gaan. Daarbij mogen we vooral niet vergeten wat er op de scene gebeurt. In een receptieve zaal heb je als uitnodigend huis.qeen impact en voer je uit wat er op de technische fiche staat. Omgekeerd heeft een producerend gezelschap geen of weinig invloed op de huishouding van een receptief huis. Maar beiden zitten vandaag aan dezelfde tafel en dat is goed nieuws. Wederzijdse bei"nvloeding zal tot aanmoediging en wederzijds begrip leiden, waardoor het gehele ecologische resultaat zal verbeteren. Ecobeheer moet oak los gezien worden van de uitbating van een gebouw. Het zou goed zijn am na te gaan op welke vlakken we dit kunnen toepassen op onze hele sector, bijvoorbeeld op artistiek en productioneel vlak. Er is oak grote nood aan betrouwbare informatie en deskundigheid. Hoe kunnen we in de communicatie het kaf van het koren scheiden De volgende ervaringen werden alvast genoteerd. Ecobeheer De AB is gestart met het traject 'ecodynamisch ondernemen' van Leefmilieu Brussel. Door het charter te ondertekenen verbindt de AB 11
2 en vermijden dat we ons vastrijden. Dat is zeker een doelstelling van dit i nitiatief. Waarop kunnen we ons eerst richten? Een ketenanalyse van elk product kan een aandachtspunt zijn. Sleutelbegrippen daarbij zijn: productie, gebruik, afval, hergebruik. De eerste stap van goed ecobeheer is altijd een doorlichting. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor: - Kijkaudit: een deskundige loopt rond en stelt een aantal gewoonten in vraag, geeft praktische oplossingen die niet te ingrijpend zijn en snel resultaat kunnen opleveren. - Technische audit: metingen met gespecialiseerde apparatuur (vb.: warmteverlies van een gebouw). De suggesties die een audit oplevert, geven een indicatie van nodige investering en terugverdieneffect op langere termijn. Een andere belangrijke insteek is het gedrag van de mensen op de werkvloer: betrokkenheid van iedereen is onmisbaar. Lange termijnplanning is nodig om te vermijden dat de acties stilvallen. We moeten streven naar een combinatie van infrastructuur, techniek en gedrag. Voor welke aspecten is een algemene benadering van ecologie binnen de podiumsector onvoldoende? Hieromtrent moet een inventaris worden gemaakt zodat waar nodig specifieke deskundigheid kan worden gezocht. Calculators zijn een mogelijk instrument. Ecolife maakte er voor evenementen en voor gebouwen (o.a. Wereldwinkels). In Londen werd een calculator ontwikkeld voor productieprocessen in theater, die we binnenkort op de website van BASH plaatsen. Probeer deze calculator uit, het resultaat is niet perfect, maar het geeft je wel een zeer mooi inzicht in de C02-productie, waardoor je al heel wat verder kan. Ecobeheer in de artistieke productie De bedoeling is om deze kennis ook mee te nemen in het hele artistieke productieproces. Ook moeten we proberen om opgebouwde kennis te Laten doorstromen naar de opleidingen. Voor de sector zijn workshops mogelijk via BASH of SFP. Daarvoor zijn al contacten gelegd. De tijd zal uitwijzen welke opleidingen daaruit kunnen voortvloeien. Steven Vromman van Ecolife maakt een workshop voor theaterpersoneel die gegeven wordt tijdens toernee van de nieuwe voorstelling van Dimitri Leue. Ensemble Leporello, Circus Ronaldo en Dwama werken samen met Tom Michielsen van CC Muze. Ze investeren in LED-lampen om een basislichtplan te maken voor hun projecten. Voor de nieuwe productie van Rosas wordt zo lang mogelijk met zo weinig mogelijk materiaal gewerkt. In de laatste drie producties gebruikten ze hoe Langer hoe minder halogeenlampen. Nu wordt naar manieren gezacht om met spiegels het Licht op de scene zoveel mogelijk te benutten. Op die manier creeer je bovenop een specifiek scenisch effect ook een mogelijkheid am met minder lichtbronnen te werken. Je moet kunnen aantonen hoeveel energie elke beslissing vraagt en dan kan op een doordachte manier een artistieke beslissing genomen worden. Compagnie Marius heeft de denkoefening gemaakt, met als resultaat dat ze alleen nog overdag spelen met daglicht. Soms willen organisatoren daar niet in meegaan omdat ze hun publiek dan niet zouden kunnen bereiken. Het publiek neemt signalen snel op. we moeten dat niet onderschatten. Compagnie Marius krijgt spontane reacties over het gebruik van stoffen servetten en de buitentribune. In Landen heeft men al succes geboekt door het uur van voorstellingen te vervroegen. Het publiek kan zo gemakkelijker met openbaar vervoer van het werk naar het theater en terug naar huis. Een nadeel daarvan is de gezinsonvriendelijkheid; veel ouders willen tussen werk en theater hun kinderen zien. 12 Toch moet het mogelijk blijven om's avonds naar theater te gaan. Als alle schouwburgen op groene stroom zauden draaien, hoeft dat geen probleem te zijn. Rosas is volledig overgeschakeld naar groene stroom en realiseert sindsdien zelfs een financiele besparing. Onderhandelen is de boodschap! Voor verwarming is iedereen nog aangewezen op fossiele brandstof. De verspilling van decors en kostuums is soms stuitend. Hier kan het 'cradle to cradle'-principe een oplossing bieden. Kleine gezelschappen of centra doen dat soms noodgedwongen of vanuit een grotere persoonlijke betrokkenheid. Het is nu een goed moment om dat te overstijgen. Informeel wordt er al veel materiaal en kennis gedeeld, maar dit moet verder gestimuleerd en ondersteund worden. Het gebruiken van een calculator, zoals eerder besproken, en het onderzoeken van bepaalde productieprocessen kan interessante informatie opleveren voor collega's. Belangrijk is dat de kunstenaars hieraan meewerken. Ecologie is nog niet zo'n 'cool' onderwerp, spreek erover en Licht de voordelen toe. Kunnen we leveranciers en producenten niet meer onder druk zetten? De ontwikkeling van nieuwe lampen gaat nu te traag of is te weinig gericht op de podiumsector. Hier speelt de regelgeving (EU) en anderzijds de vraag van de consument. Kan de sector hier genoeg gewicht in de schaalleggen? Dat kan door zowel met onderzoekers (vb. IBBT) als met producenten contacten te leggen om mee te werken Ban de ontwikkeling van technologie. Op een volgende klimaatconferentie moeten leveranciers zeker aanwezig zijn. BASH zal de standhouders op LOUNGE09vragen om extra aandacht te besteden aan ecologie. Mobiliteit Mobiliteit is voor veel gezelschappen essentieel, een bestaansreden. Internationaal actief zijn zander te vliegen is niet haalbaar. Een probleem is dat trein soms duurder is dan vliegen. Vliegen is gewoon te goedkoop, je kan zelf oak vrijwillig compensatie betalen. Bij het organiseren van tournees wordt geprobeerd am zo efficient mogelijk te reizen. Het transport van decors kan anders aangepakt worden maar het vervoer van personen kan niet anders dan met het vliegtuig. Gezelschappen zouden moeten vermijden om voor eenmalige voorstellingen intercontinentaal te reizen. Men kan oak op zoek gaan naar oplossingen om voor het decor met lokale materialen te werken. Zowel met organisatoren als met de kunstenaars wordt er onderhandeld over wat wel en niet kan. Kunstenfestivaldesarts is een organisatie die daar expliciet werk van maakt. Belangrijk om te weten is oak hoe belastend de beslissingen zijn die je neemt. Hoe wordt er bij het programmeren rekening gehouden met ecologie? Zowel voor prospectie als voor programmatie zijn er oplossingen denkbaar. Een mogelijkheid is om tournees van gezelschappen samen met andere organisatoren te plannen. Door deels met lokale technici te werken, moeten er minder mensen worden overgevlogen. Rosas en Stan deelden een technicus bij een recente tournee in het MiddenOosten. De noodzaak van internationale residenties van kunstenaars kan in vraag gesteld worden. Dit gebruik is ontstaan als ondersteuning van kunstenaars die geen vaste uitvalsbasis hebben, maar is de meerwaarde ervan wel bewezen? Ondersteuning kan oak betekenen dat je helpt om een lokaal netwerk op te bouwen. Er zijn nag steeds mogelijkheden om bestaande middelen beter te benutten. Een beleidsvoorstel: de overheid betaalt de meerkost van de trein, maar komt niet tussen in de reiskosten voor eenmalige voorstellingen in het buitenland. Dit vergt uiteraard een pak moed van de overheid en een drastische wijziging van de werkwijze. Ook de verplaatsingen binnen de Benelux worden zelden qecoordineerd, Sommige verbindingen zijn niet mogelijk met het openbaar vervoer.
3 Avonds is openbaar vervoer al helemaal een probleem. Leporello vraagt programmatoren om in dat geval overnachting te regelen. '5 Afspraak We onderscheiden vier clusters van prioriteiten: blok 1 : infrastructuur en ecobeheer blok 2 : productieproces blok 3 : mobiliteit blok 4 : attitude, communicatie en promotie Beleidsaspecten worden in elk blok meegenomen. Elke bijeenkomst wordt voorbereid door een aantal vrijwilligers. Ook andere deskundigen uitnodigen is mogelijk. Wilje hier bij zijn, laat dat dan even weten aan Nikol Wellens, zoals vermeld in de inleiding. ECOCENTRA, -PLEKKEN, -MATERIALEN ECOCENTRA FSC (Forest Stewardship Council) Internationale organisatie, opgericht door boseigenaars, houtsector, sociale bewegingen en milieuorganisaties. Zowel voor papier als voor hout (al is gerecycleerd papier nog milieuvriendelijker dan FSC-papier) Verzekert hout/papier uit duurzaam beheerde bossen > Respect voor natuurlijke/kwetsbare bossen en inheemse populaties > Geen genetisch gemanipuleerde bomen > Schadelijkste pesticiden worden geweerd > Elk bos wordt jaarlijks gecontroleerd door FSC > Geen houtkap langs rivieren om erosie tegen te gaan > Herstelperiode na houtkap > Beperking op hoeveelheid gekapte bomen per oppervlakte-eenheid. > Eventuele heraanplanting met inheemse soorten, niet met de economisch interessantste. > Inspraak van de bewoners van de bossen. > 100 miljoen hectare in 80 verschillende Landen is al FSCgecertificeerd. Toch gaat jaarlijks nog 13 miljoen hectare bos verloren door illegale kap. > Prijsverschil voor afgewerkte houtproducten is erg klein tot onbestaand. Voor tropische houtsoorten is er wel een prijsverschil dat kan oplopen tot meer dan 10 procent. Sommige gemeenten bieden een financiele tussenkomst wanneer men kiest voor FSC-hout. Hoe te herken nen? > Label op afgewerkte producten. > Voor half-afgewerkte (terrasplanken) en niet-afgewerkte producten (constructiehout): vermelding op de factuur van verkoper, die over een FSC Chain of Custody certificaat moet beschikken. Vzw Fair Timber: bedrijvengroep die zich schaart achter het FSClabel. Gamma was de eerste in haar sector die hier lid van werd. Meer en meer aannemers en architectenbureaus kiezen voor ecologie, vb. ZAmpone architectuur (Tom De Fraine) ECOPLEKKEN Belgie - Antwerpen - plein voor de Antwerpse Stadsschouwburg: Zonnepanelen op de luifels - BULKarchitecten. Belgie - Antwerpen - Sportpaleis: Het Sportpaleis werkt aan een plan om de energiefactuur te drukken. Het nam daarvoor een architectenbureau onder de arm. Zij willen de luchtcirculatie en de isolatie grondig aanpakken. Het Sportpaleis wordt overspoeld door firma's die op een plek met grote visibiliteit zonnepanelen willen aanbieden. Maar het dak, dat dateert uit 1933, is er waarschijnlijk niet tegen bestand. Belgie - Brussel - Bozar (Paleis voor Schone Kunsten): De verwarming kan niet gecompartimenteerd worden. Als er tech gestookt wordt geldt dat voor het hele gebouw. De renovatie van Horta's cultuurtempel moet het mogelijk maken in 2009 de verouderde stookinstallatie te vervangen. Als je in een internationaal museumcircuit meedraait, moet je voldoen aan de ICOM-normen. Dat brengt verhoogde stookkosten met zich mee, een airco die het hele jaar door draait. De enige mogelijkheid is alternatieve energiebronnen te zoeken. Belgie - Gent - de Bijloke: De daken worden beplant. Belgie - Gent - repetitielokalen Passiefbouw Duitsland: Birkenstockarchitectuur van De Vieze Gasten:.,' van de jaren '70. Nederland - Amsterdam - Stopera: Wellicht verrijst er een windmolen bovenop het gebouw. Verenigd Koninkrijk: Met het Green Theatre Plan verklaarden meer dan 130 theaters zich bereid hun ecologische voetafdruk permanent onder toezicht te stellen. (o.a. National Theatre, Sadler's Wells, Royal Opera, Royal Court Theatre, Almeida Theatre,... ). - Een van de maatregelen in het plan is de 'Big Switch Off. De meeste theaters Laten hun lichten de hele dag branden. Als ze die pas een half uur voor de aanvang van de voorstelling zouden aansteken, zou dat jaarlijks, voor alle Londense theaters samen, een besparing van euro met zich meebrengen. - Veel transport valt te rationaliseren als de tournees economischer in elkaar gepuzzeld zouden worden. Daarenboven hoeven technici veel minder materiaal te transporteren als ze gebruik zouden maken van techniek die plaatselijk beschikbaar is. Dat zou bijvoorbeeld kunnen met lichtinstallaties. - En wat gebeurt er na de voorstellingenreeks met attributen en decorstukken? Vaak worden ze opgeslagen, in het beste geval nog eens gerecycleerd. Daarom leggen de Londense theaters hun lot in handen van Dirty Harry, een dienst om materiaal te verkopen (bedrijf Scenery Salvage - Zo'n tachtig procent van de attributen en veertig procent van de decors blijkt versjacherbaar. 13
4 Verenigd Koninkrijk - Londen - National Theatre: Het National Theatre was zo slim om een deal met Philips af te sluiten, waardoor Philips nu heel de tent van spaarlampen en LED-licht voorziet. Verenigd Koninkrijk - Londen - Arcola Theatre: Het Arcola Theatre aast op de titel van het eerste koolstofneutrale theater ter wereld. Daarvoor heeft het als energiebron al een brandstofcel op waterstof gei"nstalleerd. Die cel, samen met een batterij lageenergielampen deed het energieverbruik tijdens het Latitude festival van het Arcola Theatre al met zeventig procent dalen. Verenigde Staten - New York: Met Broadway goes green namen tien theaters eind 2008 al het initiatief om tienduizend lampen te vervangen door energiezuinige exemplaren en decors te recycleren. Verenigde Staten - San Francisco - Academy of Science: Het natuurkundig museum van architect Renzo Piano heeft een levend dak, dat fotovoltatsche cellen en 1,7 miljoen plantjes bevat. Er is natuurlijk ventilatie en Piano maakte ook gebruik van extreme recyclagetechnieken. Voor de isolatie werden afgedankte jeans in de muren qemteqreerd. minder energieverbruik. - Isolatie (Dewaele: tussen binnen- en buitenwand 12 cm minerale wol + 4 cm minerale wol in de spouw: isolatiewaardeju-waarde van 0,21) - Snelle bouwtijd (financieel aantrekkelijk) - Relatief licht materiaal (minder transportkosten) - Houtskeletbouw + goede ventilatie draagt bij aan fysisch en psychisch welzijn van de bewoners. Dewaele maakt gebruik van speciale techniek: watervaste oregonmultiplex plaat aan de buitenzijde in combinatie met een Duragip gewapende gipsplaats van 15 mm aan de binnenzijde. Spaarlampen - Verwonderd las ik onlangs het artikel "Een ramp genaamd spaarlamp" van Douglas De Coninck. In een degelijk onderbouwde tekst raakt hij drie ijkpunten aan: er zit giftig kwik in de spaarlampen, het milieu wordt er niet noodzakelijk beter van, u betaalt evenveel voor uw verlichti ng als voorheen. Deze negatieve gegevens werden nadien in een lezersbrief aangevuld: spaarlampen zonder een extra glazen omhulsel geven ook nog eens UV-straling af, waarvan de schadelijkheid voor huid en ogen algemeen bekend is. Spaarlampen zorgen daarnaast ook voor radiofrequente ECOMATERIALEN Besparende douche: - Hausgrohe ontwikkelde een besparende douche die het water vermengt met lucht en zo tot 60 procent bespaart. / Groendaken: - Ecoworks opent een webwinkel waar aile benodigdheden daken besteld kunnen worden. voor groen- Houtskeletbouw (delen van) draagconstructie uit hout. Uiterlijk geen verschil met stenen huis. In Belqie: Dewaele Bouwbedrijven Voordelen van hout: - Duurzaam - Hernieuwbaar - Goed isolerend - Lange levensduur - Recycleerbaar Voordelen van houtskeletbouw: - Natuurlijk, warm, behaaglijk gevoel - Voorkomt koudebruggen in het huis: perfecte isolatie en hierdoor ook 14 elektromagnetische straling, die zeer hoog kan oplopen tot op een meter afstand. Ze worden best niet gebruikt als bureau of leeslamp. Tot slot waarschuwen Duitse wetenschappers dat het grote aandeel blauwe licht bij spaarlampen kan leiden tot verminderde productie van melatomine, wat kan leiden tot een verstoord biologisch ritme, slaapproblemen, kanker,... - Drastische energiebesparende maatregelen zijn zeker nodig, maar een verbod op gloeilampen is louter symboolpolitiek.
5 ... '~ i I - Kans op allergische reacties erg klein: weinig schimmelsporen in schcon, vers stro. Bevat geen halmen zaden en pollen. Bovendien worden muren geleemd. - Geen extra aantrek van muizen ratten of insecten: stro bevat veel cellulose en dus geen voedsel voor deze dieren. Stevig aanpersen, speciale folie en bepleistering zorgt ervoor dat deze dieren wegblijven. - Geschikt voor zelfbouw (mogelijke kostenbesparing) - Minder bouwmaterieel nodig (lichtheid van stro) - Mooie houten constructie, minder extra uitgaven voor het verbergen - Toch is er nog een positief'licht': sinds kort is er de LED-lamp, een op het eerste zicht goed alternatief voor de CFL. Er zit geen kwik in en de besparing is nog groter. LEDis de toekornst. maar de techniek is zich nog volop aan het ontwikkelen, zoals men ook nog volop bezig is CFL:ste ontwerpen waarbij het kwik wordt vervangen door een ander product. - Het is niet de taak van de overheid om gloeilampen te verbieden, maar wel om duidelijkheid te scheppen zodat wij geen slachtoffer worden van de geslaagde marketingstunts. Strobalen: De Berlijnse firma Stroh Unlimited gaf twintig werkloze bouwvakkers met jarenlange ervaring een hoogst ongewone opleiding. Ze werden ingewijd in de techniek van het bouwen met strobalen. In het begin van de twintigste eeuw ontdekten boeren in de Amerikaanse staat Nebraska de bijzondere kwaliteit van strobalen als bouwmateriaal. Ze zijn gemakkelijk te stapelen, goedkoop en bezitten ook onvermoede isolerende kwaliteiten. De firma biedt ook seminaries en workshops aan. Vzw Coso Calida: - deze overkoepelende organisatie van verschillende actoren binnen de Belgische strobalenbouw (2004) staat in voor promotie en begeleiding van strobouw in Belqie, ontwikkeling en optimalisering van nieuwe strobouwtech nieken. Voordelen: - Afvalproduct van de voedingsindustrie - Balen zijn grote natuurlijke bouwstenen - Goede en goedkope isolatie - Hoge geluidswerende kwaliteit - Aangenaam binnenklimaat in zomer en winter door ademende werking - Geen schadelijke stoffen bij bouwproces - Geen chemische middelen nodig om natuurlijk materiaal duurzamer te maken. -.~-'" J--.(-iY-- ~ ~ --.. van constructieve delen. - Optimale isolatie: minder stookkosten Nodelen: - Dikke muren (50 cm): rekening houten met 1 meter minder woonoppervlakte. - Het plaatsen van stro vraagt droog weer. - Seizoensgebonden indien vers stro: wachten op de oogst van de boeren. Brandveiligheid? - Binnen en buiten een lemen bepleistering van 2 cm: biedt volgens een Oostenrijkse een brandweerstand van 90 min. Strobalen worden zo aangebracht dat er geen zuurstof door het stro kan: geen extra brandgevaar. Brandverzekering tegen normaal tarief mogelijk adhv dit Oostenrijkse attest. Windmolens in de stad Mogelijke problemen: - Te weinig (regelmatige) wind in centrum Brussel. Kan wel op hoge vrijstaande gebouwen of langs wegen met weinig bebouwing, bijvoorbeeld langs het kanaal ten zuiden van Brussel. - Kleine molentjes zijn minder rendabel. Beste rendement bij een doorsnede vanaf 8 meter. Zo'n toestel kost al euro. - Veiliqheid: stabiele verankering nodig om stormen te trotseren. Ijsvorming mogelijk in de winter met gevaar voor rondvliegende pegels. Zonnepanelen Koramic brengt kleidakpannen uit met volledig integreerbare taische zonnepanelen. fotovol- 'I 'II Research: Rose Werckx 15
Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort
WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?
Nadere informatieReeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE
Reeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE DUURZAAM- HEID A1-3 REcoEP Duurzaamheid If you think you are too small to have an impact, try to go to bed with a mosquito in the room A1-4 REcoEP Duurzaamheid Wat is duurzaamheid?
Nadere informatieHOUTSKELET BOUW ONTWERPVRIJHEID
HOUTSKELET BOUW ONTWERPVRIJHEID 2 4 3 1 5 6 TECHNISCHE VOORDELEN dr. ir. Kurt De Proft, houtskeletbouwspecialist bij het Technisch Centrum der Houtnijverheid: Houtskeletbouw wordt gekenmerkt door een grote
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieOver duurzaamheid en transitie in de kunsten. Steven Vromman, Greentrack Gent
Over duurzaamheid en transitie in de kunsten Steven Vromman, Greentrack Gent ontstaan - Werkgroep ecopodia (2008) - Project jonge sla (2010-2012) - Voortrekkers in Gent - Vooruit, BAM, Vieze Gasten, Timelab
Nadere informatieDeze dame of heer vertelt over hoe het mogelijk is om het energie verbruik te verminderen en laat energie besparende manieren zien.
DE ENERGIECOACH Wat doet een energiecoach Deze dame of heer vertelt over hoe het mogelijk is om het energie verbruik te verminderen en laat energie besparende manieren zien. Een opmerking vooraf : Het
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieVERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
VERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam verpakken Consumenten vinden dat bedrijven een belangrijke rol spelen als het gaat om maatschappelijke
Nadere informatieMevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,
Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,
Nadere informatieHET PEFC-LABEL. als verantwoorde aankoop van hout en papier
HET PEFC-LABEL als verantwoorde aankoop van hout en papier PEFC is een milieuvriendelijk label dat u vindt op hout en papier. Het toont aan dat het hout in het product zijn herkomst heeft in duurzaam beheerde
Nadere informatieGroepsaankoop Spouwmuurisolatie
Groepsaankoop Spouwmuurisolatie IGEAN-regio Sarah Van der Veken & Marleen Van Dam Expert klimaat & energie Inleiding WAAROM een groepsaankoop? 30 gemeenten engageren om 20% CO2 te besparen op hun grondgebied
Nadere informatieHOUT, DE LINK TUSSEN BOS EN BOUWEN. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
HOUT, DE LINK TUSSEN BOS EN BOUWEN Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam ontwerpen Gebouwen kunnen profiteren van de bijzondere eigenschappen, structuur en het ecologische voordeel
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieINLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieWij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen.
Investeren in duurzaamheid In de samenleving is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing. We gaan de komende jaren actief inzetten op duurzaam beheren. Energiezuinig wonen. Niet alleen
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES HAVO/VWO
DE ACTIES HAVO/VWO ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE OVERHEID De overheid besluit 500 subsidie te verlenen aan 30.000 woningeigenaren die hun woning isoleren. Dit levert in totaal een afname van 5 -units uitstoot
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES VMBO
DE ACTIES VMBO ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE OVERHEID De overheid besluit 30.000 woningeigenaren die hun woning isoleren te belonen. Zij krijgen een subsidie van vijfhonderd euro. Dit levert in totaal een
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieMaak je woning energie onafhankelijk. by IZEN energy systems
Maak je woning energie onafhankelijk h by WIE ZIJN WE? energy systems Met 25 jaar ervaring is een pionier op het vlak van groene energie. We leveren en installeren verschillende hernieuwbare energieoplossingen
Nadere informatieDe FSC convenant. Ondersteuning bij een verantwoord aankoopbeleid van hout- en papierproducten
De FSC convenant Ondersteuning bij een verantwoord aankoopbeleid van hout- en papierproducten FSC convenant.indd 1 18/02/2009 9:36:02 Waarom een FSC convenant? Jaarlijks verdwijnt meer dan 13 miljoen hectare
Nadere informatieMijn vloer geeft mij energie
Mijn vloer geeft mij energie met Speedheat elektrische verwarming Geeft uw vloer u ook energie? Echte warmte komt van binnen. Daar kan zelfs onze vloerverwarming niet tegenop. Maar als het aankomt op individueel
Nadere informatieTankslag: gezamenlijke sanering stookolietanks. Hoogstraten, 28 november 2018
Tankslag: gezamenlijke sanering stookolietanks Hoogstraten, 28 november 2018 Kempen2020 Streekproject waarin alle 29 gemeenten zich engageren om 20% CO 2 te besparen op hun grondgebied tegen 2020 www.kempen2020.be
Nadere informatieWij maken uw houten verpakking op maat van uw bedrijf en op tijd voor uw klant.
Wij maken uw houten verpakking op maat van uw bedrijf en op tijd voor uw klant. MISSIE Rodanar is een Belgisch familiebedrijf dat sinds 1982 houten pallets produceert. Wij zijn echter meer dan een producent,
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat certificaatnummer 20120515-0001118936-00000005-8 nummer postnummer Voorhavenlaan 33 9000 bus gemeente A 101 Gent bestemming type appartement - softwareversie 1.3.3 berekend
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatieIn het huisje gemeentehuis kan informatie vinden die je kunnen helpen bij deze keuze.
Voor de leerkracht Als wij willen dat generaties na ons nog op dezelfde manier kunnen leven als wij nu, dan moeten we nu actie ondernemen. Grondstoffen en energiebronnen worden steeds schaarser en door
Nadere informatieJouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF
Jouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF I. Ecosportief, sporten doe je spoorloos! II. Belangrijke uitdagingen voor de sport III. Ecosportieve instrumenten IV. Ecosportieve infrastructuur en ruimte
Nadere informatieEen nieuwe kijk op houtenergie
Een nieuwe kijk op houtenergie HOUT EEN MODERNE ENERGIEBRON AUTHENTIEK EN TOEKOMSTGERICHT In Europa is hout de primaire bron van duurzame energie. Duizenden gezinnen hebben een houtkachel ter beschikking.
Nadere informatieEnergiebesparend. Mooi. Razendsnel.
Energiebesparend. Mooi. Razendsnel. Vergroot woongeluk met Cocoonz! Een (huur)huis op een slimme manier energiezuinig, comfortabel en weer aantrekkelijk maken? Met Cocoonz bieden wij dé oplossing om een
Nadere informatieWarmtepompen besparen op energie, niet op comfort
WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?
Nadere informatie1. D U U R Z A A M B O U W E N. Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be
1. D U U R Z A A M B O U W E N Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be E CO- C O N S T R U C T I E We leven in een wereld waarin natuurlijke hulpbronnen niet onuitputtelijk blijken,
Nadere informatieBETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET
BETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET Meer dan 550.000 gezinnen hebben al een milieubewuste en verantwoorde kijk op energie. Omdat je energiebudget steeds belangrijker wordt, biedt Lampiris je verschillende
Nadere informatieHelp, hout met een FSC label?! Bouwsymposium: Greenwood Maarten Debecker
Help, hout met een FSC label?! Bouwsymposium: Greenwood Maarten Debecker BRUTO 1990 2000 16 milj hectare/jaar 2000 2010 13 milj hectare/jaar NETTO 1990 2000 8.3 milj hectare/jaar 2000 2010 5.2 milj hectare/jaar
Nadere informatieBEWONERSBIJEENKOMST-WETERINGDUURZAAM- - 19-MAART-2013- - DE-TWEEDE-UITLEG-
! BEWONERSBIJEENKOMST-WETERINGDUURZAAM- - 19-MAART-2013- - DE-TWEEDE-UITLEG- The convenient Inconvenient sponsored by Philips. Ecologisch voetafdruk London heeft 48.868.000 global hectare nodig = 6.63
Nadere informatieBespaar-toptips. die watt opleveren. samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl
Bespaar-toptips die watt opleveren samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl Bespaar-toptip 1 Waterbesparende douchekop (max. 8L per minuut doe de emmerproef om dit te testen) ± 90 p.j. De groenste
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen?
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a vzw Doelstelling(en) van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieWelkom. Duurzaamheidsbeleid stad Peer. Historiek
Welkom Historiek Milieuconvenant 2000-2001 Optie 7 (duurzaam gemeentelijk beleid) in 2001 Aanwerving duurzaamheidambtenaar in 2001 Ondertekening samenwerkingsovereenkomst 2002-2004 Niveau 1 van de cluster
Nadere informatieBouwer ligt wakker van minder bouwpremies, dure energieprijzen en meer belastingen 68% vraagt verlaging btw naar 6% als compensatie
Overheidspremies & fiscale voordelen Meer belastingen Duurdere energieprijzen Economische crisis algemeen Strenge regelgeving Klimaatverandering Moeilijkheid om een lening te krijgen Jobonzekerheid Onzekere
Nadere informatie'Een financieel product met een groene saus of een groen product met een financiële saus?'
'Een financieel product met een groene saus of een groen product met een financiële saus?' https://www.youtube.com/watch?v=ttbsiwy4jow Onze partners EcoNation referenties (1) RETAIL & VOEDING LOKALE BESTUREN
Nadere informatie3M WINDOW FILMS. Veiligheid voor u en. iedereen rondom u. Als glas vandaag de dag zou zijn uitgevonden, dan zou het illegaal zijn.
3M WINDOW FILMS Als uitvinder van de zonwerende en veiligheidsverhogende raamfolies heeft 3M haar gamma voortdurend uitgebreid en weten te verbeteren, om telkens dat belangrijke stapje voor te zijn en
Nadere informatieInnovatief Systeem - KOMO-klasse A! Wij besparen héél veel energie!
Innovatief Systeem - bewezen kwaliteit: KOMO-klasse A! Wij besparen héél veel energie! A Warmte-isolatie en stabiliteit Of het nu gaat om zekerheid, functionaliteit en isolatie: SOFTLINE 82 voldoet aan
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a asbl Doelstellingen van de presentatie Stilstaan
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieNIEUWE VISIE OP ZONREGELING
NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson
Nadere informatieMeer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs. December 2011
Meer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs December 2011 Inleiding Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-,
Nadere informatieRISICO EN ECOLOGISCHE EVALUATIE PODIUMPRODUCTIE. PRAKTIJKFICHES ACTIEDOMEIN: onderhoud
RISICO EN ECOLOGISCHE EVALUATIE PODIUMPRODUCTIE PRAKTIJKFICHES ACTIEDOMEIN: onderhoud REcoEP ontwikkelt praktische tips en tools voor duurzame podiumtechnieken. Het project verzamelt tips en goede praktijken
Nadere informatierevolutionair in hout Dé duurzame houtsoort voor nieuwbouw en renovatie
revolutionair in hout Dé duurzame houtsoort voor nieuwbouw en renovatie Hoge isolatie waarde λ D 0,095 W/(m 2.K) - λ 90/90 0,092 W/(m 2.K) Onderhoudsvriendelijk, 15 jaar onderhoudsvrij 2 Duurzaamheidklasse
Nadere informatieUw woning van Zayaz en asbest
Uw woning van Zayaz en asbest Uw woning van Zayaz en asbest Algemene informatie over asbest 4 Veelgestelde vragen over asbest 7 Wat doet Zayaz? 9 Waar in uw woning kan asbest voorkomen? 10 Asbest en uw
Nadere informatieMen gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland.
Herhalingsoefeningen De sprong, thema 8 Vocabulaire Oefening 1 Vul het goede woord in. Verander de vorm als dat nodig is. Kies uit: bewegen, bijdragen aan, biologisch, duurzaam, energiebronnen, energierekening,
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
Vri jteken i ng sbed i ng De meeste maatregelen die opgenomen zijn op dit certificaat, zijn op dit moment kosteneffectief of kunnen dat worden binnen de geldigheidsduur van het certificaat. Mogelijk zijn
Nadere informatieChecklist gebouw. Beleid. Energie
Checklist gebouw Beleid Energie Een checklist kunstenpraktijk? Deze checklist 'gebouw' laat toe een eco-snaphot te nemen van de gebouwen waarin de organisatie gehuisvest is, of waar de productie / expo's
Nadere informatieIntroductie eco2heat. Duurzaam verwarmen op basis van natuurlijke straling. Gezond, duurzaam en voordelig verwarmen
Introductie eco2heat Duurzaam verwarmen op basis van natuurlijke straling Wie is Eco2heat? Eco2heat kiest voor duurzame, groene warmte. Aangezien ongeveer 30% van het wereld energie verbruik verwarming
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatieElk moment het klimaat van een zomerochtend in huis. Consumenteninformatie
Elk moment het klimaat van een zomerochtend in huis. Consumenteninformatie Een comfortabele leefomgeving is uw goed recht. Door de opwarming van de aarde is dat niet meer zo vanzelfsprekend. Om u toch
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie
energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380
Nadere informatieActieplan Burgemeestersconvenant
Actieplan Burgemeestersconvenant Wat is het burgemeestersconvenant? Engagement van 6735 steden en gemeenten Om minimum 20 % CO 2 te gaan besparen tegen 2020 20 % CO 2 over het volledige grondgebied Opmaak
Nadere informatieDUURZAAM BOUW & WOONCONCEPT FAB5+ BOUWEN MET FAB5+
DUURZAAM BOUW & WOONCONCEPT FAB5+ BOUWEN MET FAB5+ BOUWEN MET FAB5+ FAB5+ DUURZAAM BOUW & WOONCONCEPT 02 Inhoud Introductie 3 Het 5S-bouwsysteem? 5 Waarom 5S gebruiken? 7 Isolatiewaarde 11 De praktijk
Nadere informatieCASESTUDY STUDY PROLOGIS DC 4 TE TILBURG
CASESTUDY STUDY PROLOGIS DC 4 TE TILBURG Project: Prologis Tilburg DC 4 Adres: Asteriastraat 4 te Tilburg Datum: 19-08 08-2015 Onderdeel: MAN 9 Publiceren van gebouwinformatie Omschrijving project: Het
Nadere informatieDe keuze voor duurzaam bouwen
De keuze voor duurzaam bouwen Ad Stas Woonbelang Veghel Wat aan de orde? Woonbelang Veghel beleid duurzaam (ver)bouwen en ervaringen instrumentarium, dilemma s en procesgang duurzaam concept; houtskeletbouw
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieDe ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen
De ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen Opleidingscyclus 'De ecologische keuze van bouwmaterialen' 21 april 2009 1 Inhoud: 1. Enkele cijfers 2. Grijze energie: een basisbegrip
Nadere informatieEen aangenaam binnenklimaat, het hele jaar rond.
Een aangenaam binnenklimaat, het hele jaar rond. Verbeter uw comfort met de ideale zonwerende en isolerend glasfolie. Verbeter de isolatie tot 41% (K-waarde), bespaar energie, hou overdreven warmte buiten
Nadere informatieIn dit boekje komt u alles te weten over
hout 100 0/ 0 duurzaam In dit boekje komt u alles te weten over 4 Voordelen van hout Duurzaam bosbeheer Redenen om duurzaam geproduceerd hout te kopen Het kopen en verkopen van miljard hectare van de
Nadere informatieCLT Cross Laminated Timber
CLT Cross Laminated Timber Cross laminated timber CLT is een houtbouwproduct wat opgebouwd wordt uit kruislings verlijmde éénlaagsplaten. Deze platen hebben een maximale grootte van 2,95 x 16 meter. De
Nadere informatieTWINSON BEST OF BOTH WORLDS
Buitenmuurbekleding 2 / 3 TWINSON BEST OF BOTH WORLDS Welkom in de wereld van Twinson, een wereld waar natuur en technologie hand in hand gaan. Twinson is vervaardigd van hout en pvc. Door de voordelen
Nadere informatiezittingsjaar 2010-2011 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie
vergadering C214 WON18 zittingsjaar 2010-2011 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie van 28 april 2011 2 Commissievergadering nr. C214 WON18 (2010-2011)
Nadere informatieprepress offset digitaal afwerking
prepress offset digitaal afwerking » duurzaam » Duurzaam drukwerk door zonne-energie Drukkerij De Bie streeft naar een maximaal milieubewustzijn. Om de impact van onze activiteiten op het leefmilieu te
Nadere informatieGemeenteraadsverkiezingen 2012. Memorandum voor de politieke partijen van Kampenhout. Gemeentelijke Raad voor OntwikkelingsSamenwerking (GROS)
Gemeenteraadsverkiezingen 2012 Memorandum voor de politieke partijen van Kampenhout Gemeentelijke Raad voor OntwikkelingsSamenwerking (GROS) Als erkende adviesraad van het gemeentebestuur groepeert de
Nadere informatieNaam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool
Naam: Thijs Groep: 6/7 School: St.Willibrordusschool 1 Voorwoord Voor je ligt het werkstuk van Thijs. Dit werkstuk gaat over zonne-energie. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp toen papa en mama ook
Nadere informatieTHERM SARKING PREMIE GIDS 17
IS THERM SARKING PREMIE GIDS 17 10 11 12 2016 DAKISOLATIE OP HET HOOGSTE NIVEAU IS THERM VOORWOORD In 2017 verandert er heel wat op vlak van subsidies en voordelen. Zo heeft de regering onder meer beslist
Nadere informatieNaar een duurzaam Hyperion. Bouwen als een. Wortels halen water uit de grond om dit te transporteren door de aderen van de boom
Bouwen als een boom Materialen en Energie Stadskantoor in Venlo gebouwd volgens Cradle to Cradle principes Wortels zijn de fundering Wortels halen water uit de grond om dit te transporteren door de aderen
Nadere informatieSporten doe je spoorloos! van sportevenement tot club
Sporten doe je spoorloos! van sportevenement tot club I. Ecosportief, sporten doe je spoorloos! II. Belangrijke uitdagingen voor de sport III. Ecosportieve instrumenten IV. Ecosportieve evenementen V.
Nadere informatieHoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u!
energie besparen = woonlasten verlagen VRAGEN? Bent u geïnteresseerd in één van de mogelijkheden die in deze brochure zijn beschreven, heeft u nog vragen of wilt u meer weten over de kosten? Vul dan het
Nadere informatieSamen met. Raamisolatie. Tot 30% Energiewinst door uw ramen te voorzien van isolerende raamfolie. Heel simpel.
Samen met Raamisolatie. Tot 30% Energiewinst door uw ramen te voorzien van isolerende raamfolie. Heel simpel. In de moderne architectuur wordt veel glas gebruikt. Zo komt er veel natuurlijk licht binnen.
Nadere informatieHuis & Erf steekt energie in uw woning. Isolatiemaatregelen
Huis & Erf steekt energie in uw woning Isolatiemaatregelen Huis & Erf steekt energie in uw woning Huis & Erf steekt energie in uw woning in de vorm van een compleet isolatiepakket voor uw hele woning.
Nadere informatieZONNE-ENERGIE IS DE ENERGIE VAN NU ÉN VAN ONZE TOEKOMST!
ZONNE-ENERGIE IS DE ENERGIE VAN NU ÉN VAN ONZE TOEKOMST! MONTAGE DOOR KOMO GECERTIFICEERD DAKDEKKERS- BEDRIJF ADVISEREN LEVEREN INSTALLEREN ADVISEREN Green Power Systems is uw adviseur, leverancier en
Nadere informatieDE RENDABILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIE (HE 03)
DE RENDABILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIE (HE 03) 1 HOE BEOORDEEL JE DE RENDABILIEIT VAN EEN INVESTERING? Is het rendabel om in uw woning te investeren in een systeem dat werkt op hernieuwbare energie?
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieKennis en gebruik van het FSC label bij Belgische gemeenten
Forest Stewardship Council FSC Belgium Kennis en gebruik van het FSC label bij Belgische gemeenten Rapport Enquête Rapport Enquête: Kennis en gebruik van het FSC label bij Belgische gemeenten Inleiding
Nadere informatiewww.earthandeternity.nl
www.earthandeternity.nl EARTH AND ETERNITY BETAALBAAR, DUURZAAM EN COMFORTABEL WONEN WIE IS E&E? Earth and Eternity B.V. realiseert betaalbare, energieneutrale woningen. Onder moderne architectuur ontworpen.
Nadere informatieTransitie circulaire economie en stad in een ruimtelijke/stedenbouwkundige context
Transitie circulaire economie en stad in een ruimtelijke/stedenbouwkundige context Een materialenbeleid als onderdeel van een beleid CE of beleid CE tout court moet ook een ruimtelijk beleid zijn (net
Nadere informatieDuurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015
Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte
Nadere informatieToelichting a.d.h.v. de nieuwe Vlaamse criteriafiche: Hoe vertaal je duurzame aankopen van hout naar een bestek?
Toelichting a.d.h.v. de nieuwe Vlaamse criteriafiche: Hoe vertaal je duurzame aankopen van hout naar een bestek? Katrin Goyvaerts Agentschap voor Natuur en Bos Infosessie duurzaam beheerd hout, Gent 21/06/2012
Nadere informatieRol van kunststoffen in de groene economie. 17 nov 2010 Kristof Debrabandere
Rol van kunststoffen in de groene economie 17 nov 2010 Kristof Debrabandere Overzicht Kunststoffen in een duurzame economie. Het wat en het hoe. Conclusies: algemeen en concreet. Huidig model is fundamenteel
Nadere informatieHoe kunnen treinen op wind rijden? Les in de Groene Top Trein
ctie produ Hoe kunnen treinen op wind rijden? Les in de Groene Top Trein lesboekje02.indd 1 20-11-2015 13:20 Welkom in de Groene Top Trein! Het gaat deze trein voor de wind, want deze trein rijdt op wind.
Nadere informatieDuurzaamheid - enquête Bo-Ex Panel
Duurzaamheid - enquête Bo-Ex Panel Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol in onze maatschappij. Vaak vanuit het besef dat het verstandig is om anders om te gaan met onze aarde. Op het gebied
Nadere informatieIntroductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Nadere informatieZalig thuis in mijn natuurlijke omgeving
Zalig thuis in mijn natuurlijke omgeving H3 houtskeletbouw: ecologisch, energiezuinig én instapklaar op maat van jouw wensen. Hermans, Hout & Habitat of kortweg H3 houtskeletbouw. Pionier op het gebied
Nadere informatieKwaliteit betekent zonder zorgen
Kwaliteit betekent zonder zorgen www.publicationpapers.sca.com Onze goede reputatie danken wij aan onze klanten Producten van de juiste kwaliteit, een eersteklas milieuprogramma dat in de gehele productie-keten
Nadere informatieRAPPORT ENQUETE Verantwoord hout en papiergebruik bij Vlaamse lokale besturen
RAPPORT ENQUETE Verantwoord hout en papiergebruik bij Vlaamse lokale besturen Over de enquête Deze enquête werd verstuurd naar de milieudiensten van alle Vlaamse Steden en Gemeenten, alsook naar de duurzaamheidsambtenaren
Nadere informatieThreeC - verpakkingen. Lessenserie
ThreeC - verpakkingen Lessenserie Opzet van het project Lesblok1 Maandag 16 maart Lesblok 2 Donderdag 19 maart Lesblok 3 Vrijdag 20 maart Introduc>e op het onderwerp Uitwerken oplossing Posterpresenta>e
Nadere informatieNa-isolatie, Yello-by-ISOVER Maximaal rendement met minimale inspanningen.
Na-isolatie, Yello-by-ISOVER Maximaal rendement met minimale inspanningen. Waarom uw bestaande muur na-isoleren? Evidente voordelen Met spouwmuurisolatie geniet een gebouw in de eerste plaats van alle
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatiedoe je samen Prefab houtskeletbouw van topklasse voor de zakelijke markt prefab houtskeletbouw van topklasse
doe je samen Prefab houtskeletbouw van topklasse voor de zakelijke markt prefab houtskeletbouw van topklasse 1. 2. 3. 100% recyclebaar bouwmateriaal uit duurzaam beheerde bossen. Grote maatnauwkeurigheid
Nadere informatieGevelisolatie In 5 stappen
Gevelisolatie In 5 stappen Bewaar mij! 1 Vloerisolatie Inhoud 1 Zijn mijn muren al geïsoleerd? 4 2 Hoe kan ik de muren isoleren? 4 3 Zelf doen of laten doen? 5 4 Hoe vind ik een goed isolatiebedrijf? 6
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a asbl Doelstellingen van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatie