Alle Hens Maandblad. Ongezien naar de oppervlakte. Uitvoeren mars, alsjeblieft! Maandblad van de Koninklijke Marine december 2007/januari 2008

Transcriptie

1 Alle Hens Maandblad Maandblad van de Koninklijke Marine december 2007/januari 2008 Ongezien naar de oppervlakte Uitvoeren mars, alsjeblieft!

2 Colofon: Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch Redacteur: LTZSD 2 KV B. Wijnandts Stagiair: Z. Hofman Vormgeving en lithografie: Grafisch ontwerpburo Engelbracht Druk: OBT B.V., Den Haag Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of via DCHR Tel.: Mdtn: * Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus AC Doorn Tel.: Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus AA Uitgeest of via Tel.: Opzegtermijn zes weken. Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Het Nieuwe Diep 5 Het Paleis, kamer 213 MPC 10A / Postbus CA Den Helder Tel.: / DSN / allehens@mindef.nl Internet: Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 7 januari Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN Cover Kikvorsmannen voeren een tactische benadering van het strand uit tijdens de oefening Blue Waves vlak voor de kust van Curaçao. (Foto: Peter Bijpost, AVDD) Inhoud Bright Archer De laatste proeftocht voor de ceremoniële overdracht van Johan de Witt test het operationele gedeelte. NLMARFOR beoefent de commandofaciliteiten tijdens Bright Archer 07. Boeman of bondgenoot? Wanneer ben je een goede leider? Drie leidinggevenden van de marine geven hun mening. Explosiegevaar op Bonaire Een onbewaakt huisje op Bonaire ligt al jaren vol met een grote lading gevaarlijk dynamiet. Lukt het de Explosieven Opruimingsdienst van de Koninklijke Marine deze lading te vernietigen zonder het eiland van de kaart te vegen? Terroristen teisteren Marnehuizen Tijdens de oefening Black Tulip komen antiterreur eenheden van over de hele wereld samen in het oefendorp Marnehuizen om van elkaar te leren. Knockdown karate Sergeant TDW Jan de Bruin is niet alleen een fervent beoefenaar van de hardste vorm van karate, Kyokushin, hij schreef er ook een boek over. Jezelf overwinnen is de grootste strijd die je kunt leveren. Flitsende vlootcommercials De nieuwe vlootcommercials van de Koninklijke Marine die onderdeel zijn van de wervingscampagne laten zien wat samen leven en samen werken bij de marine inhoudt. Beproeving voor Hr.Ms. Maassluis De eerste operationeel gepamde mijnenjager doet niet zonder slag of stoot mee aan de Standing Naval Mine Counter Measures Group 1. Hoe overwint de bemanning de technische problemen en het slechte weer? SF meets Walrus Het ontzetten van een gekaapt schip is complex en risicovol. Net als een gijzeling aan boord. Behalve wanneer twee speciale eenheden van de KM hun expertise bundelen. Zoet voor zout De Bootcompagnie Texel en het Tweede Mariniersbataljon verruilen tijdens de oefening Riverine Ops de Surinaamse jungle en het zoute water voor de rivieren van de Biesbosch. Big boates uit het land van Big Ben Totdat de nieuwe Nederlandse landingsvaartuigen klaar zijn, leent de Koninklijke Marine alvast een paar Engelse om mee te oefenen. En verder: Zee-egels Logboek Mensen & Mutaties

3 Terugblik op 2007 In de aanloop naar de feestdagen blik ik terug op het afgelopen jaar Is een druk jaar geweest waarin het marinepersoneel veel werk heeft verzet. Operationeel, met bijdragen aan diverse crisisbeheersingsoperaties en deelname aan grote oefeningen. Bestuurlijk, door verbetering van de bedrijfsvoering bij het Commando Zeestrijdkrachten. Afgelopen maand heeft NLMARFOR in de zuidwestelijke wateren rond het Verenigd Koninkrijk in een gezamenlijke oefening van vloot en mariniers verder gestalte gegeven aan de ontwikkeling van onze maritieme expeditionaire capaciteiten. In die oefening Bright Archer 2007 werd een belangrijke krachtmeting met de geformuleerde ambitie geleverd, waarvan de Staatssecretaris van Defensie en ik samen getuige konden zijn. Het was indrukwekkend om te zien hoe het korps en de bemanningen van de LPD s in intensieve samenwerking hun mogelijkheden en flexibele inzet toonden en beeld en geluid gaven aan de term maritiem-expeditionair vermogen op en vanuit zee. Deze oefening is een belangrijke mijlpaal op ons pad naar een volledige operationeel inzetbare maritieme brigadestaf, die leiding kan geven aan expeditionaire operaties geleid vanaf zee. Dit pad leidt ons naar een hedendaagse marine met capaciteiten die, ook vanuit interkrijgsmachtelijk perspectief, meer dan de moeite waard zijn. Waardevol en capabel Daarnaast dragen we bij aan meerdere crisisbeheersingsoperaties, zoals ISAF in Afghanistan en de UNIFIL-operatie voor de kust van Libanon. In Afghanistan dragen onze mariniers onder moeilijke omstandigheden bij aan het verbeteren van de veiligheidssituatie in Uruzgan. Ze opereren samen met hun collega s van het Korps Commando Troepen, of instrueren en begeleiden de Afghaanse militairen die de regering Karzai in steeds grotere aantallen naar dat gebied stuurt. Zo dragen onze mensen bij aan de langetermijndoelstelling dat de Afghanen zelf voor hun veiligheid kunnen zorgdragen. Bij Libanon bewijst Hr.Ms. De Ruyter dat onze Luchtverdediging- en Commandofregatten zeer waardevolle en capabele platformen zijn, die met hun specifieke radaren commandosystemen een belangrijke capaciteit vormen voor de VN in het operatiegebied. De Commandant der Strijdkrachten onderzoekt momenteel of er voldoende aanleiding is om de regering te adviseren de Nederlandse bijdrage in dat gebied volgend jaar te vergroten. Als dat het geval wordt, zal ik u zo snel mogelijk op de hoogte stellen. In het bijzonder spreek ik hierbij mijn grote waardering uit voor al onze collega s die langere tijd van huis zijn op uitzending bij één van deze missies of anderszins. Zij leveren als eenheid of als individu, vaak ver van huis, een belangrijke bijdrage aan de vrede en veiligheid wereldwijd. Niet zonder slag of stoot Aan het einde van dit turbulente jaar wil ik niet voorbij gaan aan de energie die is gestoken in de verbeteringen van het dagelijks reilen en zeilen van onze organisatie. Veel werk is verzet om onze interne organisatie verder aan te passen, met het oogmerk haar beter te laten functioneren en de samenwerking met de andere defensieonderdelen te verbeteren. Uiteraard verloopt zoiets niet zonder slag of stoot. Ik ken daarom grote prioriteit toe aan maatregelen om onze interne besturing verder te stroomlijnen. Ik heb mijn staf gevraagd om op korte termijn daarvoor voorstellen te ontwikkelen. Ik wil een situatie bereiken waarin we over een paar jaar niet meer terugblikken naar die goede oude tijd, maar trots zijn op een nieuw ingerichte CZSK-organisatie. Een organisatie die met minder mensen goed in staat is om op professionele wijze eenheden op te werken en gereed te stellen voor ernstmissies. Een onderwerp in relatie tot de reorganisatie waarover veel wordt gesproken, betreft de rol en positie van de groepsoudste. Laat ik hier duidelijk stellen dat uw commentaar onze aandacht heeft; immers er zijn zorgen uitgesproken die ook beslist door de CZSK-leiding worden gedeeld. Een publicatie die ongetwijfeld ook uw aandacht heeft gekregen, betreft het PvdA-rapport In dienst van Nederland, in dienst van de wereld. Onze minister heeft hier direct op gereageerd en met zijn standpunt heeft hij ons een hart onder de riem willen steken. De minister staat vierkant achter de huidige defensieplannen. Daarmee is de Marinestudie zijn spoorboekje voor onze toekomstige marine. Beleidsvisie Onderofficieren Vorige maand is de Beleidsvisie Onderofficieren gelanceerd. Tijdens de werkconferentie op 17 december is hierover met het lijnmanagement van gedachte gewisseld. Dit met het doel u te betrekken bij de uitvoering van de gepresenteerde beleidsplannen. Ten aanzien van de Onderofficier is het van groot belang dat zijn positie herbevestigd wordt, met alle daarbij horende verantwoordelijkheden. Ik sta hier voor de volle honderd procent achter en stimuleer dat ook deze doelstellingen op korte termijn ingevuld worden. Een ander punt waar ik aan het einde van dit jaar bij wil stilstaan, is de juridische afwikkeling van de zaak rond Hr. Ms. Tjerk Hiddes. De onder deze noemer aangehaalde gebeurtenissen zijn uiteindelijk aanleiding geweest voor de instelling van de Commissie Staal, waaraan later de nodige maatregelen zijn verbonden. Het onderzoek heeft veel verbeterpunten opgeleverd. De krijgsmacht vormt immers een organisatie waarin werknemers, man en vrouw, allochtoon en autochtoon, en wat meer zij, in een goede en veilige werkomgeving moeten kunnen werken. Waar fouten worden gemaakt, moet en zal worden opgetreden en gecorrigeerd. Maar als na onderzoek blijkt dat vermeende misstappen anders moeten worden bezien, zal ook dit duidelijk kenbaar moeten worden gemaakt. Dat wil ik bij deze doen. In het geval van de Hiddes zijn ernstige misstanden gepubliceerd in de media, die na onderzoek niet konden worden aangetoond. Gelukkig en goed voor de commandant(en) en bemanning(en) van dat schip. Maar daarmee is de kous niet af. Want er zijn wel zaken gepasseerd die het noodzakelijk maakten dat het oordeel van de rechter daarover werd ingeroepen. Laten we er gezamenlijk voor zorgen dat dit niet weer gebeurt en waar mogelijk wordt voorkomen. Want het is aan ons allen om direct op te treden en te corrigeren indien er zich situaties voordoen of dreigen voor te doen, die niet door de beugel kunnen. Voorkomen is immers beter dan genezen: er wordt vaak snel geoordeeld, maar de eventuele rectificatie komt meestal laat en zal nooit iedereen tevreden stellen. Daardoor zijn er in veel gevallen uiteindelijk alleen maar verliezers, zowel de direct betrokkenen als onze eigen organisatie. En dat moeten we voor zijn! Tot slot wil ik me richten tot het thuisfront. Mijn gedachten gaan uit naar u, de familieleden en vrienden van hen die weg zijn. Uw steun is van groot belang want zonder dat, is het voor onze collega s niet mogelijk om goed te presteren. U als thuisfront bent daarom ook voor de marine zeer belangrijk en ik heb groot respect voor de wijze waarop u omgaat met de afwezigheid van uw geliefden! Ik wens u allen, marinepersoneel en thuisfront, bijzonder goede en prettige kerstdagen en een voorspoedig Nieuwjaar. En al onze collega s in den vreemde wens ik een behouden terugkeer. De Commandant Zeestrijdkrachten R.L. Zuiderwijk, luitenant-generaal der mariniers. 3

4 Laatste proeftocht LPD 2 test operationele aspect Ongeëvenaard gebruiksgemak Een zelfmoordterrorist pleegt een aanslag door zich met een deltavlieger op een militaire post te storten. Er moet meteen gereageerd worden. Gewonden moeten geëvacueerd, de omgeving veiliggesteld, de tegenstander gelokaliseerd en de mogelijke gevolgen voor de komende dagen in kaart worden gebracht. Een ingewikkelde coördinatie die vorm krijgt op de hoogste dekken van het Landing Platform Dock Johan de Witt met een van de grootste varende stafcapaciteiten in de NAVO. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Sjoerd Hilckmann en Femke van Egmond (AVDD) Witte kopjes worden door de wind voortgejaagd over korte bruine golven in de baai tussen zuidoost Engeland en Wales. Een landingsvaartuig steekt van het land af. In een dal van de deining is in de verte over de laadklep een massief blok staal waar te nemen in de kleuren van de najaarswolken die laag over de Ierse Zee hangen. Dit is het Landing Platform Dock Johan de Witt. Samen met zusterschip Hr.Ms. Rotterdam nam zij in de maand november deel aan de oefening Bright Archer. Het Landing Platform Dock 2 (LPD) rondde als het ware haar takenboek af met een operationele oefening, voordat het op 30 november bevorderd werd tot Harer Majesteits. In een ingewikkeld scenario ontvouwde zich een humanitaire ramp in een gebied dat geteisterd werd door opbloeiend terrorisme en politieke instabiliteit. Terwijl een internationale zeemacht de smokkel van wapens en ontplooiing van terroristische activiteiten op zee moest tegengaan, moesten marinierseenheden in een hoger geweldsspectrum interventies plegen op land. Een gegijzelde familie moest worden bevrijd. Humanitaire hulp aan vluchtelingenkampen was nodig, maar ook het oprollen van radicaliserende groeperingen die zich verscholen hielden in dit soort kampen en op steeds inventievere wijze aan wapens wisten te komen of aanslagen konden plegen. Dit is een oorlogsscenario waarvoor het stafschip bedoeld kan zijn. Naast het concept van amfibisch transportschip, waarmee marinierseenheden aan land kunnen worden gezet, evacuaties van non-combatant eenheden kunnen worden uitgevoerd, of het transport van noodhulp naar getroffen gebieden, heeft de Johan de Witt een belangrijke taak erbij gekregen. Het biedt faciliteiten voor het herbergen van een grote internationale staf, die commando voert op brigadeniveau ( man). Tijdens Bright Archer is slechts een deel van de totale stafcapaciteit in gebruik door de voltallige NLMARFOR-staf, aangevuld met augmentees, toegevoegd personeel met specifieke capaciteiten, als laatste onderdeel van de proeftochtencyclus voor de uiteindelijke oplevering in februari Amfibische operaties Hoe groot de kans is dat amfibische capaciteit wordt aangesproken laat de commandant van NLMARFOR (Netherlands Maritime Force) tijdens een presentatie in de conferentiezaal op het B-dek zien. We hebben vluchtig gezocht naar amfibische operaties na de Tweede Wereldoorlog en dit is wat we zo snel hebben kunnen vinden, wijst commandeur Pieter Bindt op een lijstje van zo n twee dozijn 4

5 operaties. Opvallend is dat de meeste operaties van de afgelopen tien jaar zijn. Variërend van kleine hulpverleningsoperaties als de watersnoodramp in Suriname (Falah Watra) tot en met grote operaties als UNMIL en UNMEE voor respectievelijk Liberia en Eritrea. Complex maar realistisch De operationele beproeving is de laatste stap voordat het schip de garantieperiode in kan gaan. Commandeur Bindt is samen met NLMARFOR gevraagd om het platform te testen, evenals een medische staf. NLMARFOR greep de gelegenheid met beide handen aan om een ingewikkelde oefening te draaien waarmee de staf zelf ook opgewerkt kon worden. Voor een deel werd deze oefening live uitgevoerd met voornamelijk het Eerste Mariniersbataljon, Hr.Ms. Rotterdam en het Very Shallow Water duikteam en op papier met acht andere Nederlandse marineschepen, Tweede Mariniersbataljon en zes NH-90 helikopters, alsook een hoop buitenlandse eenheden. Vanuit het nieuwe schip werden ongeveer vijfduizend militairen aangestuurd in een bijzonder complex, maar realistisch scenario. De uitgebreide staffaciliteiten vormen een briljante product-markt combinatie, beweert commandant Ed Veen. We zijn marktleider met dit schip. Het belang van een grote joint staf zit hem in het zo laag mogelijk houden van het geweldsspectrum. Door heel gericht en gecoördineerd op te treden, kan voorkomen worden dat een strijd snel escaleert. Het feit dat zoiets op zee wordt gehuisvest, maakt de staf mobieler, minder afhankelijk van een basis in een (onveilig) gebied en kan, als de situatie echt onhoudbaar wordt, een exit-strategie makkelijker maken. nemen, aldus Veen, Nu praten ze met elkaar, zodat ze weten wat elk doet, en niet op hetzelfde doel gaan schieten. Maar er zitten ook haken en ogen aan het continu verbeteren. Op een gegeven moment moeten we ook gaan leveren, zegt de commandant, Je loopt het risico dat we continu in een onderzoeksfase blijven hangen, maar we moeten een keer knopen doorhakken en gaan. De projectleider van het LPD, kapitein-ter-zee Paul de Leeuw, is tijdens de operationele evaluatie zeker niet teleurgesteld over de geluiden die hij opvangt. Ik heb de afgelopen dagen veel tevreden mensen gezien, zowel bij de staf als bij het medische personeel, zegt hij. Weliswaar moet er nog een hele lijst van verbeterpunten worden aangepakt tijdens het komende garantieonderhoud bij de bouwmeester (Koninklijke De Schelde in Vlissingen). Zo gaat de hele bakkerij op de schop, om de ovens naast elkaar te plaatsen, in plaats van onder elkaar. Dit om de rug van de bakker te ontzien, die met volledig geëmbarkeerde troepen zo n zevenhonderd broden per dag moet bakken. De kombuis op het G-dek blijkt te weinig capaciteit te hebben om efficiënt de extra monden te kunnen voeden, zeker een mariniersbataljon dat net terug uit het veld is. De davits voor de LCVP s moeten nog enigszins aangepast worden en er moet meer verlichting komen op het hoge voertuigendek. Onze missie is om zoveel mogelijk verbeterpunten te hebben afgewerkt, voor de oplevering aan het CZSK in februari volgend jaar. We hopen dan met een voorsprong te beginnen in plaats van met een achterstand, zegt De Leeuw. Zelf gebouwd De behoefte aan een tweede LPD is gesteld in De Leeuw was er vanaf het eerste uur bij betrokken. Het uitgangspunt was Hr.Ms. We zijn marktleider met dit schip Onderzoeksfase Tijdens de proefvaarten, en waarschijnlijk nog in de rest van zijn levensduur, komen continu zaken naar boven die beter of anders kunnen. Eén daarvan zijn de twee Goalkeepers voor de verdediging, waaraan inmiddels een kleine verbetering heeft plaatsgevonden. Eerder konden ze onafhankelijk van elkaar hetzelfde doel in trek Rotterdam, waarin de lessons learned van dat schip verwerkt waren. Daarbij moest dit schip commandofaciliteiten krijgen, aldus De Leeuw omdat er nationaal en internationaal die stafcapaciteiten schaars, maar zeer nodig zijn. Ondanks enthousiaste reacties, stapten andere landen niet financieel in deze faciliteiten. Dat heeft echter niet tegengehouden, dat de Johan de Witt twaalf meter langer werd en een extra dek kreeg om een grote staf te kunnen 5

6 Op bijna elke hut zijn netwerken aangelegd. De inlichtingencel zit in een geheel af te sluiten ruimte. huisvesten. We hebben goed gekeken naar de bedrijfsvoering van commandostaven op land, vertelt De Leeuw. Aan de hand van een model waarop iedereen zijn op- en aanmerkingen kon leveren is de huidige Joint Operations Room tot stand gekomen. Dat iedereen tevreden is over deze opzet aan boord is niet verrassend, omdat ze het zelf zo gebouwd hebben. Netwerken Wie de hoogste dekken oploopt via de enorme trappenhuizen die dwars door het hele schip lopen, komt terecht in een smalle gang waarvan de plafonds bestaan uit geleiderails, voor een deel van de 550 kilometer kabel die door het schip loopt. Tegen de scheepshuid zijn verschillende kantoorruimtes opgezet, ruime kamers met basisfaciliteiten als telefoons op elke werkplek en aansluitingen op alle vijf netwerken die binnen een verband gebruikt worden. Veel ruimtes kunnen worden ingedeeld naar behoefte door middel van schuifwanden. Ook alle hutten zijn voorzien van aansluitingen voor de netwerken in operationeel verband. Bij een voltallige staf van vierhonderd man zullen mensen ook op hun hutten gaan werken en kunnen ze toch aangesloten zijn. Verder kan een staf zijn eigen server meenemen en installeren. Daarmee hebben ze heel snel dezelfde configuratie als thuis, zegt De Leeuw. die bezig zijn met de lopende operaties (current ops) zitten aan sikkelvormige desks, van waar ze hun informatie kunnen analyseren en doorsturen naar hun achterban in de kantoren. De meest centrale rij desks wordt bezet door de Battle Watch Captains, die alle informatie als eerste binnen krijgen, analyseren en doorzetten. Live op tv We kunnen in real-time zien wat er gebeurt. We kunnen het zelfs volgen op televisie, aldus Kloosterman. Soms is CNN toch nog eerder met melden van incidenten. Eén van die incidenten vond eerder op de dag plaats. Een burger overleed bij een aanval, terwijl hij met de coalitietroepen in gesprek was. Dan moet er meteen een persbericht komen, er moet gekeken wie aansprakelijk was, of en hoe het lichaam geborgen moet worden. Het is leuk om te zien dat dit systeem dan werkt, zegt Kloosterman. De complexe organisatie staat ook nog eens snel. Een ruime week was de staf onderweg en de mensen raakten snel op elkaar ingespeeld. Zondermeer een positief effect, daar een groot deel van de staf uit augmentees, bestaat die normaal in een hele andere setting werken. Twee Battle Watch Captains beheren de current ops. Zij sturen opdrachten naar de eenheden, die op hun beurt hun rapporten terugsturen naar de captains. De dingen De commandeur verwacht dat je met een plan aankomt Battle Watch In het midden op het C-dek is de Joint Operations Room (JOR). Hier wordt alle informatie verzameld, geanalyseerd en verdeeld over de juiste cellen. In de JOR is majoor der mariniers Harold Kloosterman naast de Battle Watch Captain Landing Forces neergestreken om de voortgang van de operaties te bespreken. Kloosterman is bijzonder te spreken over de opzet van de stafruimte en is blij dat ook de marine zich zo ver ontwikkeld heeft. Hij is nu in staat om de troepenbeweging op het land vanaf zee te volgen en te coördineren. Van alle kanten komt informatie binnen, die de Battle Watch Captains ordenen en doorspelen naar de verschillende cellen in het operatiecentrum. De vergelijking van de JOR met een operatieruimte van NASA is al gemaakt. De voorste wand is voorzien van enorme schermen, waarop de situatie op zee en op land worden geprojecteerd. De cellen die niet boven brigadeniveau zijn, kunnen we zelf aansturen, zegt kapitein der mariniers Bert Odding, verantwoordelijk voor de landing forces. Hogere besluiten spelen we door naar het commandoteam. Vanuit zijn functie als stafofficier operaties bij Marsitcen is hij goed bekend met de taken die hij hier op zee vervult. Zijn tegenhanger voor de amphibious taskforce is luitenant-ter-zee 2OC Tamira van der Luit. Het werkt ligt in lijn met haar functie als commando-centrale officier (CCO). Wel hebben de captains een grote verantwoordelijkheid. Hier besefte ik dat ik als CCO veel meer uitvoerend bezig ben, terwijl ik hier op commandoniveau opereer, zegt Van der Luit. Wat deze functie uitdagend maakt voor de jonge officieren, is dat de captains zelf veel invloed uitoefenen op het verloop van de operatie. De commandeur verwacht niet alleen dat wij de situatie briefen, maar ook dat we met een plan aankomen. 6

7 Internationale belangstelling Is het denkbaar dat een internationale staf een Nederlands platform uitzoekt om vanaf te opereren? Volgens De Leeuw wel. Het is dan ook absoluut belangrijk om hier marktleider in te zijn, zegt hij. Op dit moment is de USS Mount Whitney het enige schip dat dit soort capaciteit biedt. Haar uiterste levensduur van 36 jaar is al overschreden en ze zal binnen afzienbare tijd van de sterkte afgevoerd moeten worden. De NAVO heeft haar belangstelling voor het schip al meerdere malen uitgesproken. Voor NLMARFOR zal de Johan de Witt het voorkeursplatform zijn om vanaf te opereren. Dit schip is buitengewoon luxe, constateert commandeur Bindt. Ook de buitenlanders lopen met ontzag rond aan boord. Het gebruiksgemak is ongeëvenaard in de wereld. Het seabase-concept lijkt met het nieuwe LPD tot wasdom te komen. In het voorjaar heeft het Duits-Nederlandse Legerkorps gebruik gemaakt van Hr.Ms. De Ruyter om al tijdens de verplaatsing naar het operatiegebied het commando te kunnen voeren. Ook kan dit op zee worden doorgezet in het gebied zelf. Als je op land een commandopost inricht wordt dit voor de vijand een statisch doel op zich. Vanaf een schip ben je veel flexibeler. Je hoeft je pas op land te vestigen als er inmiddels een grote voetprint op de wal is gezet, legt Bindt het voordeel voor een Land Component Command uit. Dat het schip niet louter voor commandovoering is bedoeld, hoeft voor de commandant NLMARFOR niet tot hele moeilijke dilemma s te leiden. Als iedereen maar een bed heeft. De ruimte is niet onbeperkt, maar als het nodig is, kunnen we een korte tijd op overload gaan. Door middel van bevoorradingsschepen, helikopters of desnoods zo nu en dan uit te wijken naar veilige bunkerhavens is het voortzettingsvermogen lang vol te houden. De maximale duur van C2 (Command and Control) voeren vanuit zee zal ongeveer een jaar zijn. In die periode zal de vaste bemanning één keer afgelost moeten worden. Noodhospitaal Eén van die extra functies van het schip is gevestigd op het F-dek, met een directe toegang tot het helikopterdek. De mintgroene vloeren geven onmiskenbaar aan wat er zich achter de deuren van deze kamers bevindt. De medische voorzieningen zijn iets uitgebreid ten opzichte van de Rotterdam, maar een hospitaalschip moet dit zeker niet voorstellen. Dat stelt reservist kolonel arts Peter Van Aggelen, die met een team van specialisten de ziekenboeg evalueert. Hoewel het LPD goed ingezet kan worden bij humanitaire rampen is het volgens hem niet de bedoeling dat mensen in arme gebieden, die al lang met allerlei aandoeningen rondlopen, hier behandeld gaan worden. Traumabehandeling is hier het belangrijkste. Floormanager Het medische team werkt met een nieuwe functionaris in hun team, de floormanager. We hebben dit afgekeken van de Amerikanen in Afghanistan, het werkt heel goed, aldus Van Aggelen. De floormanager houdt het overzicht over de ziekenboeg en bepaalt wie wat moet doen of waar nog hulp nodig is. Op die manier kunnen de schaarse bedden, instrumenten en personeel zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Je bent dan wel veertien uur aan het opereren, maar we kunnen heel veel doen met de middelen die we hier hebben, als we maar een goede coördinatie hebben, aldus Van Aggelen. De ziekenboeg van de Johan de Witt is nog niet de ultieme ziekenboeg: De ervaringen die we hier opdoen, gebruiken we voor het ontwerp van die voor het Joint Logistics Support Ship. De Leeuw weet dat amfibische operaties van bijzonder strategisch belang zijn. Zowel Iraqi Freedom als de operatie in Afghanistan begonnen als een amfibische operatie. Maar dat wordt snel vergeten. De vrijheid van de zee is het begin van een operatie als je nog geen voetprint op de wal hebt. 7

8 Visie op leiderschap binnen de Koninklijke Marine en defensie Niet altijd uitvoeren mars Wat is leiding geven? Wanneer ben je een goede leider en kun je eigenlijk wel een sociale leider zijn in een militaire organisatie? De net uitgebrachte leiderschapsvisie van de Koninklijke Marine Taakgericht en mensgericht leiderschap in balans doet een poging om de complexe situatie, waarin militairen opereren, te vatten in een aantal gewenste leiderschapskwaliteiten. Maar ook defensiebreed speelt leiderschap een belangrijke rol. De defensiebrede visie op leiderschap waaraan de leiderschapsvisie KM heeft bijgedragen is eind november officieel geïntroduceerd binnen defensie. Drie marinemedewerkers, allen met een leidinggevende functie, geven hun mening over leiderschap binnen de marine. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Albert Vermeulen en Cees Baardman Sergeant-majoor LDV Rob van der Heijde, hoofd sectie catering/accommodatie op Erfprins. Teveel leiders durven niet hun kop boven het maaiveld uit te steken Ik geef aan acht mensen leiding. Ik stuur mensen aan, coördineer en begeleid. Ik zie mezelf als het smeermiddel tussen de staf en het personeel op de werkvloer. Tot mijn spijt moet ik mezelf omschrijven als iemand die voornamelijk vanachter zijn computer leiding geeft. Dat is echt iets van de laatste tijd. Onze leiders worden steeds verder verplaatst van de werkvloer. Op die manier komen ze verder te staan dan van waar het echt gebeurt. Hierdoor wordt het leiding geven meer taakgericht en valt het mensgerichte verder weg. De leiderschapvisie probeert de balans te vinden tussen taakgericht en mensgericht leiderschap. De perfecte balans bestaat volgens mij niet. Je mag de doelstelling niet uit het oog verliezen. Wij moeten vechten in bruin water, dat is onze hoofdtaak. Dan zit je toch meer bij het taakgerichte. Het mensgerichte manifesteert zich dan meer in het oog en oor houden voor de uitgezonden militair als mens. Een leider moet in ieder geval integer zijn. Dat vind ik een van de belangrijkste dingen die er is. Maar leiderschap is een momentopname, het is iets dat in jezelf zit. Hoe je leiding geeft, is zoals je bent. Niet teveel kijken naar de schouders, maar luisteren naar wat mensen echt te vertellen hebben. Zo moest ik een keer een presentatie geven en werd mij gevraagd om dat in burgerkleren te doen. Het is toch te zot voor woorden dat ik als burger sneller geloofd wordt dan als sergeant-majoor. Er hangt een poster op mijn kantoor met daarop een aantal pinguïns in een rijtje waarvan de voorste in het water springt. Onderin staat de tekst: Leiding geven betekent letterlijk vaak eerst gaan. Ik vind dat veel van onze leiders niet eerst zelf durven te gaan, zij durven hun kop niet boven het maaiveld uit te steken, een andere koers te varen of hun fout toe te geven. Ik hang deze poster niet voor niets op in mijn kantoor en vind het belangrijk dat mensen dit zien. Hij zou naar mijn idee zo in de leiderschapsvisie passen. 8

9 Sergeant der mariniers Patrick de Oude, klassencommandant bij de Eerste Vakopleiding van het Mariniers Opleidings Centrum. Als de kogels je om de oren vliegen, heb je niets aan een sociaal leider Ik heb elke dag met leiding geven te maken. Ik sta ermee op en ga ermee naar bed. Ik geef direct leiding aan een korporaal der mariniers en samen geven we leiding aan een opleidingsklas van ongeveer 25 jongemannen. De leiderschapsvisie is belangrijk. Als het gaat om leiding geven bestaan er best wat verschillen tussen de vloot en de mariniers. Wat in het document staat, is eigenlijk al wat wij bij het korps deden. Ik denk dat het leiderschap bij de vloot best strakker kan. Het zou ook geen kwaad kunnen om de leiderschapsvisie ook in de EVO kort te behandelen. Wat mij aan het denken heeft gezet uit deze visie is het sociale aspect van leiderschap. Voor het korps is dat een heel nieuw onderwerp, dat zijn wij niet gewend. Maar je moet je afvragen of we dat ook willen en überhaupt kunnen. Ik probeer in mijn huidige functie wel een sociaal leider te zijn, maar aan de andere kant ook weer niet. Ik moet een bepaalde afstand houden. Ze kunnen geen je en jij tegen de sergeant zeggen. Wij zijn niet hun vriend, maar hun leider. Die wig slaan we er bewust tussen. Maar toen ik operationeel in Irak geplaatst was als groepscommandant, vond ik het ook belangrijk om te informeren naar het thuisfront van de mannen en of ze lekker in hun vel zaten. Maar als dan de kogels je om de oren vliegen, heb je niets aan een sociaal leider die vraagt of je iets alsjeblieft wilt doen. Nee, dan is het gewoon drillmatig en gaat het via orders. Het woord alsjeblieft komt niet in onze boeken voor. Een goede leider ben je of ben je niet. Ervaring, veel bagage en kunnen verplaatsen in een ander, zijn competenties die een leider moet hebben. Je kunt een geboren leider zijn, maar leiderschap heeft ook ervaring nodig. Het idee is om nu de kaderleden steeds jonger te maken. Ik vind dat geen goede ontwikkeling. Een korporaal van tweeëntwintig jaar is in onze organisatie al een leider. Maar is hij dat echt? Je moet je durven te ontwikkelen, kritisch zijn en je knop ook op ontvangen zetten. We kunnen wel blijven denken in uitvoeren mars, maar zo werkt het niet altijd. Uiteindelijk gaat het toch om de balans. 9

10 Matroos 1 ODND Peter van Dongen, Caf-oudste aan boord van Hr.Ms. Amsterdam. In de lijn communiceren is soms te omslachtig Ik ben het aanspreekpunt van het cafetaria aan boord. Gebeurt daar wat, dan word ik erop aangekeken. Ik moet mensen erop wijzen als ze iets verkeerds doen of hebben gedaan. Ik wijs ze dan op de regels. Ik ben degene die de groep bij elkaar roept als er bijvoorbeeld zaken gecommuniceerd moeten worden. Ik ben een man van het woord. Ik kom na wat ik zeg. Als het gaat om leiderschapskwaliteiten denk ik dat ik vooral eerlijk en oprecht ben, ik word niet snel boos en probeer eerst achter de waarheid te komen voordat ik een oordeel klaar heb. Ik kan eigenlijk weinig zeggen over het document leiderschapsvisie. Het is wel gecommuniceerd, maar ik denk dat ik er weinig aan heb. Ik weet inmiddels heel goed wat de rol van Caf-oudste inhoudt en wat er van mij verwacht wordt. Ik vind dat hier aan boord heel goed leiding wordt gegeven. We zijn een heel goed op elkaar ingespeeld team. Wat dat betreft herken ik mij wel in de competentie samenwerken die ook in de leiderschapsvisie staat. Je doet het met z n allen. Je kunt het niet alleen. Je kunt niet in je eentje een heel voetbalelftal dragen, dan win je geen wedstrijd. Dat is aan boord ook zo. Ik denk dat je in de burgermaatschappij eerder je mening kunt geven dan hier. Uitvoeren mars is wat dat betreft een bekende kreet. Zo zijn we ook gevormd. Of dat het leiding geven nu makkelijker of moeilijker maakt, vind ik lastig te zeggen. Als ik iets van mijn chef krijg opgedragen waarmee ik het niet eens ben, is dat wel lastig. Maar aan de andere kant kan ik iemand uit het Caf weer ter orde roepen als diegene niet naar mij luistert. Soms is in de lijn communiceren te omslachtig. Voordat ik iets als matroos kan overbrengen op een officier, dan moet het eerst langs vier mensen. Waarom zo moeilijk als het veel directer kan. Ben jij een goede leider? Volgens de leiderschapsvisie Koninklijke Marine gelden voor alle medewerkers binnen de marine de volgende competenties: - Samenwerken: stelt zich open voor samenwerking en is bereid om de eigen belangen naar de achtergrond te schuiven. - Integriteit: gedraagt zich fatsoenlijk. - Verantwoordelijkheidsbesef: voor gemaakte afspraken en acties ter attentie van het eigen werk. - Leervermogen: inzicht tonen in de eigen sterke en zwakke punten en werken aan de eigen ontwikkeling. Leren van nieuwe situaties en ervaringen. Voor de junior leaders komen daar nog de volgende competenties bij: - Communicatie: draagt ideeën en informatie begrijpelijk over. - Durf: toont lef bij het uitvoeren van de eigen werkzaamheden. - Flexibiliteit: past zich aan bij veranderende omstandigheden. De drie competenties die daar weer bij komen voor senior leaders, zijn: - Delegeren: verdeelt uitvoerende werkzaamheden met duidelijke instructies. - Interpersoonlijke sensitiviteit: interesse tonen in mensen. - Ontwikkeling van medewerkers: vervult een voorbeeldfunctie en verstrekt basisvakkennis aan collega s. De adequate mix Leidinggeven gaat verder dan het simpelweg opdragen van taken. Een leidinggevende is niet alleen verantwoordelijk voor de opgedragen taken. Hij of zij is ook verantwoordelijk voor de aan zijn of haar zorg toevertrouwde mensen en middelen. Leiderschap als het richting geven aan gedrag is daarom een weldoordacht, continu proces. Leidinggeven betekent ook: motiveren, coachen en het scheppen van duidelijkheid. Maar vooral betekent leidinggeven het met overtuiging, in houding en gedrag het goede voorbeeld geven. Leidinggeven bij defensie is met name gebaseerd op twee modellen: situationeel leiderschap en inspirerend leiderschap. Situationeel leiderschap is gebaseerd op het uitgangspunt dat leiderschap moet aansluiten bij de betrokkenheid en competentie van de leidingontvangende. Een leidinggevende moet flexibel kunnen inspelen ( kunnen schakelen ) op de behoeften van verschillende medewerkers. Dit komt neer op het vinden van een balans tussen taakgericht en mensgericht leiderschap. Het is van belang om daarbij een adequate mix te hanteren van leiden, coachen, steunen en delegeren. Leidinggeven gaat verder dan managen. Het betekent ook het ontwikkelen, voorgaan, vertrouwen geven en inspireren. Inspirerend leiderschap is het vermogen om eigen en andermans potentieel vrij te maken om nieuwe mogelijkheden te realiseren. Bij dit model staan de toon van de communicatie, de vaardigheid van luisteren en vertrouwen wekken, en de gezamenlijke missie centraal. Vanwege het grote belang van de ontwikkeling van leiderschap binnen de CZSK organisatie wordt een Bureau Teambuilding opgericht dat specifiek belast wordt met de opdracht de ontwikkeling van leiderschap voor het CZSK verder vorm en invulling te geven. Dit Bureau zal medio 2008 van start gaan. Verdere mededelingen omtrent de bemensing en taakstelling van dit bureau zullen in de komende maanden volgen. (tekst: uit de Defensie Beleidsvisie Leidinggeven) 10

11 Bijzondere bomruiming op Bonaire Een explosief kruithuisje Ik heb veel rare dingen in mijn carrière meegemaakt, maar zoiets geks heb ik nog nooit gezien. De verbazing is nog steeds groot bij sergeant-majoor Peter de Langen, chef van het EOD-team, als hij terugkijkt op de bijzondere ruiming eind oktober op Bonaire. In een klein hutje, op steenworp afstand van vliegveld, strand en bewoonde huizen, stond hij samen met zijn team voor de lastige opgave 4500 staven dynamiet, tezamen goed voor 1140 kilogram springstof, te vernietigen. Ik heb er twee nachten wakker van gelegen. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: DDU Ruim twintig jaar had het toeristische eiland Bonaire getroffen kunnen worden door een megaramp met dramatische gevolgen. Op nog geen zeshonderd meter afstand van het vliegveld en achthonderd meter van een opslag met vier miljoen liter kerosine, stond al die jaren een onbeheerd en onbewaakt huisje vol geladen met staven dynamiet. Waarschijnlijk ooit bedoeld om de startbaan van het vliegveld te verlengen, maar nooit in de praktijk gebruikt. Deze zwaar explosieve situatie was de directeur van het vliegveld niet ontgaan en hij schakelde de Eilandenraad in. De keuze om een KM-delegatie van de paarse Explosieven Opruimingsdienst te laten komen, was snel gemaakt. Zij hebben immers al connecties met CZMCARIB op Curaçao en kennen het gebied beter dan hun landmachtcollega s. mannen aan deze bijzondere klus. We probeerden eerst informatie uit de dozen te halen door deze te verbranden om te kijken of de explosieven tussen het karton waren gedrongen. Dat was gelukkig niet het geval. Toen hebben we voorzichtig geprobeerd de wikkels van de staven af te halen. Het was echt uitproberen. Paddestoelwolk De munitie bleek erg instabiel en vervoer naar een veilige locatie bracht teveel risico s met zich mee. Daarom besloot het team om de dynamietstaven in nabijheid van het kruithuisje op gecontroleerde wijze tot ontploffing te brengen. De springlocatie lag op circa 110 meter van het huisje en zeshonderd meter van het vliegveld. Marinier 1 Koen Groot nam plaats in de verkeerstoren van het We hadden nog nooit springstoffen in zo n slechte staat gezien Haast onmogelijk Toen wij het huisje openden, schrokken we van het tafereel dat we aantroffen, vertelt De Langen. We hadden nog nooit springstoffen in zo n slechte staat gezien. Dozen lagen open en bloot op elkaar gestapeld, er zat kristalvorming op de staven en er was zelfs olie uit gedropen. Samen met zijn EOD-collega, sergeant Vincent Verdwaald, bekeken ze de situatie eerst grondig voordat ze aan het werk gingen. Onze informatie was ontzettend summier, we wisten niet eens om wat voor soort springstof het ging. De eigenaar bleef daar bewust erg vaag over. Stapje voor stapje begonnen de Door jarenlange blootstelling aan hitte en vocht, verkeerde de munitie in zeer slechte conditie en was er zelfs sprake van kristalvorming op de staven. vliegvels Flamingo Airport. Hierdoor hadden wij continu contact met de verkeersleiding en konden we rekening houden met inkomend en uitgaand vliegverkeer, aldus De Langen. Tussen twee containers, volgeladen met puin, vernietigden ze eerst voorzichtig vijf staven tegelijk. Toen bleek dat de munitie redelijk eenvoudig kon worden ontploft, voerden ze dat aantal op tot en met drie dozen per keer. Toch hielden de mannen bij elke ontploffing hun hart vast. Bij een van de klappen gingen alle autoalarmen op het vliegveld af en was de enorme paddestoelwolk kilometers ver nog te zien. Zonder steun van CZMCARIB, de Kustwacht en de lokale autoriteiten was het ons niet gelukt, benadrukt De Langen die niet de hand in eigen boezem wil steken. Het EOD-team wist in vier dagen tijd 1140 kilogram munitie te ruimen. Binnen zes dagen kon het veiligheidsgebied weer vrijgegeven worden. Een haast onmogelijke klus was geklaard. Als je me hiervoor had verteld dat het mogelijk is meer dan duizend kilogram springstof tussen twee containers beetje bij beetje te laten ontploffen, had ik het niet geloofd. Toch is het ons gelukt.

12 Internationale anti-terreureenheden wisselen ervaringen uit The men in black van Black Tulip Onherkenbare mannen lopen in donkere of gecamoufleerde pakken door verlaten straten. Uiterst voorzichtig en met wapens in de aanslag stappen zij een bouwvallig huis binnen. Hánden omhoog!, wordt er gebruld. Als de verdachte onder arrest staat, lijkt het huis veilig. Schoon!, roept iemand achterin de kamer. Maar is het al wel veilig? Tekst: Zefanja Hofman/Foto s: René Ketting (AVDD) In het Groningse oefendorp Marnehuizen is de oefening Black Tulip, zwart staat voor anti-terrorisme en tulp symboliseert het Nederlandse aspect, in volle gang. Meer dan honderd mannen van speciale interventieteams uit tien verschillende landen, oefenen samen het voorkomen van een terroristische aanslag. Tijdens deze oefenweek is het oefenen van technieken niet het primaire uitgangspunt maar het uitwisselen van ervaringen des te meer. Chemische middelen De eerste kamer in het oefenhuis blijkt na controle schoon!. Het team, afkomstig uit Nederland en compleet uitgerust met gasmaskers en luchtflessen, verkent voorzichtig de andere kamers. De verdachte, die buiten op de grond onder schot ligt, droeg chemische, biologische, radiologische of nucleaire middelen (CBRN) bij zich en daar is voorzichtigheid bij nodig. Na de Nederlanders laten de Britten zien hoe ze met een CBRN-situatie omgaan en ook de Amerikanen showen hun procedure. Om het oefenhuis staan teams van mariniers, politiemannen en andere interventieteams uit Italië, Ierland, Frankrijk, België, Canada, Australië en De marinier die als eerste naar binnen gaat moet aangeven of het kozijn schoon is. Noorwegen mee te kijken en te overleggen. Want wat doen de Britten anders dan de Nederlanders in zo n situatie? En welk materiaal heeft Amerika? Na elke demonstratie bespreken de groepen de verschillen met elkaar. Sommige dingen doen wij ook, vertelt een Duitse politieman van de Special Operation For Federal Police, maar je komt wel op nieuwe en misschien betere ideeën. Ook een Belgische inspecteur van de politie noemt de demonstraties leerzaam. Je krijgt goed te zien hoe je dingen anders op kunt lossen dan je gewend bent, vindt hij. De zwarte tulp Al sinds de jaren tachtig worden er tactieken en technieken met buitenlandse interventieteams uitgewisseld en zijn anti-terreurgroepen bij elkaar op bezoek geweest om in elkaars keuken te kijken. Nu de terrorismedreiging de laatste jaren is toegenomen, is de noodzaak tot structurele uitwisseling groter geworden. De Black Tulip is daarom een tweejaarlijks terugkerende uitwisseling. Tijdens de oefenweek komen alle facetten van anti-terreur aan bod, waardoor je goed elkaars tactieken kunt bekijken, vertelt persvoorlichter majoor der mariniers Michael Verheul. Dat stimuleert het wereldwijd eenduidig optreden tegen terrorisme. De verschillende teams elk land heeft een team met zes man afgevaardigd geven niet alleen demonstraties aan elkaar, ze gaan ook voor een eindaanval. Op de laatste dag van de oefenweek wordt er een gecoördineerde interventie op meerdere doelen in het dorp gesimuleerd. Elk team kan op dat moment laten zien welke tactieken en technieken het geleerd heeft en de samenwerking met andere anti-terreurteams nog eens goed oefenen. Want volgens de Duitse politieman is de wereld sinds 9/11 erg veranderd en zijn samenwerkende anti-terreurteams bittere noodzaak. Je staat tegenover iemand die geweld gebruikt en aan dat touwtje kan trekken Ik moest kloppen Oefenobject. Verboden toegang, staat op het bordje van het vervallen huis. Na een paar minuten blijkt waarom je beter niet in het huis aanwezig kunt zijn. Een voordeur open doen is namelijk geen gewone opgave voor de interventieteams. De verdachten kunnen een boobytrap achter de deur hebben waardoor je niet gewoon naar binnen kunt, verklaart Verheul. Plots staan er mariniers van de Unit Interventie Mariniers (UIM) met bepakking op het dak. Ze gaan urban climbing demonstreren, oftewel het van een dak naar beneden lopen om een kamer via een raam binnen te kunnen gaan. Eén van de mannen laat zich zakken aan een touw

13 Handen omhoog! Slechts een seconde later ligt de verdachte op de grond. Een ruimte gevuld met chemische lading moet voorzichtig betreden worden. dat op het dak bevestigd is en loopt als een Spiderman langzaam horizontaal tegen de muur naar beneden, waarna zijn teamleden al snel volgen. Dan pakt iemand een stok waaraan explosieven gevestigd zijn. Deze wordt tegen het raam gehouden en met een druk op de knop volgt er een ontploffing. Glasscherven vliegen in het rond, maar alleen naar buiten. De mannen van de UIM willen namelijk zo weinig mogelijk schade en glas in het huis om eventuele onschuldige gijzelaars te beschermen. Als de mariniers naar binnen willen door het kapotte raam, roept de eerste schoon!, dit keer om aan te geven dat er geen scherpe scherven meer in het kozijn zitten. Binnenkomen is nu niet moeilijk meer en ze pakken snel de verdachte op. De mariniers laten zien dat ze niet alleen door een raam naar binnen kunnen, ook drukken ze de sponningen van een deur uit het verband met een soort krik, zagen de deur open met een kettingzaag en kunnen als laatste mogelijkheid zelfs een complete zijmuur van een huis opblazen. Naast deze operationele demonstraties geven verschillende teams ook theoretische presentaties. Zo laten de Britten zien hoe zij de aanslagen op Londen hebben verwerkt en vertellen de Belgen over het oplossen van een gijzelingsdrama in Brussel. Ieder land heeft een specialisatie in een bepaald soort dreiging, enkel en alleen omdat er meer ervaring mee is. Verschillende deelnemers aan de oefening hebben dan ook oog in oog gestaan met een terrorist. De Duitse politieman vertelt nuchter dat zoiets hem niet al teveel raakt. Als ik in de ogen van de terrorist kijk, voel ik niets. Hem stoppen, desnoods met een geweerschot, is gewoon mijn werk. Ook Verheul vertelt dat de leden van de interventieteams fysiek en mentaal sterk in hun schoenen moeten staan. Je staat tegenover iemand die geweld gebruikt en aan dat touwtje kan trekken, verklaart Verheul. De mindset van een crimineel is namelijk heel anders dan die van een terrorist die bereid is zichzelf op te blazen en zo veel mogelijk slachtoffers wil maken, voegt hij toe. Bijna alle oefenhuisjes worden gebruikt voor verschillende demo s. Niet alleen spectaculaire trucs worden getoond, ook munitie wordt met elkaar vergeleken. Lopend door het dorp, met zelfs een nepsupermarkt en een café, klinkt er opeens een luide knal. Het lijkt gewoon een demonstratie van hoe je een deur op moet blazen. Of? Vier soorten speciale eenheden Vierentwintig uur per dag en zeven dagen per week paraat staan, dat doet de Dienst Speciale Interventies (DSI). Deze overkoepelende dienst bij het Korps Landelijke Politiediensten is in juli 2006 opgericht om een optimale aanpak van het hedendaagse terrorisme te bereiken. Onder verantwoordelijkheid van de DSI kunnen drie soorten speciale eenheden worden ingezet. De Unit Interventie (UI), wat voorheen bekend stond als bijzondere bijstandseenheid, is gespecialiseerd in kleinschalige high-risk operaties en is samengesteld uit personeel van defensie en politie. In grootschalige of complexe acties, waarin de capaciteit van de UI niet voldoende is, komt de Unit Interventie Mariniers (UIM) in beeld en als er bij een gecompliceerde operatie lange afstandsprecisievuur nodig is, zijn de scherpschutters van de Unit Expertise & Operationele Ondersteuning (UE&OO) gereed om ingezet te worden. 13

14 Kyokushin gaat dieper dan het gevecht in de ring Dat is nou karate Als je hier alleen komt om lekker een partijtje te rossen, kun je direct weggaan, zegt de allervriendelijkste sergeant TDW Jan de Bruin, sportinstructeur op de Braam Houckgeestkazerne in Doorn. Ruim veertig jaar is hij actief in de budo. Onlangs is van zijn hand en dat van zijn beste budokameraad Ruud Muller het eerste volledige Nederlandstalige boek met alle basisbewegingen in kyokushinkarate verschenen. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Jan de Bruin Het doel van de sportzaal, is duidelijk door de lange ramen te zien. Dit is een dojo: matten op de grond, aan de muur Japanse haiku s (poëtische spreuken), een altaar, met daaronder een set zwaarden. Binnen staat een potige man in wit pak te bellen. Hij besluit zijn gesprek met osu, een Japanse groet. Ook als hij de dojo weer binnenstapt met twee koffie in zijn handen, zegt hij: Osu, ditmaal gericht aan de oprichter van deze karatestijl Mas Oyama, wiens foto aan de rechterkant van het huisaltaar hangt, de plaats van de overleden meesters. Kyokushin gaat dieper dan het gevecht in de ring. Eerlijke stijl Voor De Bruin begon het ergens rond Hij deed aan judo in Sliedrecht en tijdens een demonstratie zag hij de grote Europese meester Jon Bluming dakpannen en planken doorslaan. Het kleine jongetje vroeg zijn vader wat deze spectaculaire show inhield. Dat is nou karate, zei zijn vader. Dat wilde ik ook. Zoals Anton Geesink het judo heeft geïmporteerd in Nederland, geldt ex-marinier Bluming als de belangrijkste vertegenwoordiger voor karate in West-Europa. Niet alleen omdat de spoeling in scholen dun was, kwam De Bruin bij het kyokushin terecht. Het is de eerlijkste stijl. Bij andere stijlen wordt meer ruzie gemaakt buiten de mat dan erop, beweert de shihan of leraar. Daar scoort men op techniek, wat tot veel discussie leidt bij de jurering. Kyokushin is de hardste vorm van karate. Kyokushin hanteert het zogenaamde knockdown principe. Degene die aan het einde van de partij overeind staat, wint. Degene die verliest, heeft opgegeven, of ligt op de grond, verklaart De Bruin de regels. Zenboeddhisme Ondanks dit harde, maar eenvoudige scoresysteem, is kyokushin geen uitlaatklep voor agressie. De Bruin was als klein jongetje altijd al aangetrokken tot de oosterse mystiek in de sport. Ik heb ook wel een tijdje op voetbal gezeten, maar dat was het niet. Wat zich daar op de zaterdagmiddag meldt bij de EHBO-posten, dat heeft volgens De Bruin meer te maken met agressie. Kyokushin, de weg naar de 14

15 ultieme waarheid, past in de zenboeddhistische filosofie, waarbij gestreefd wordt naar onthechting van het zelf. Alleen door los te laten van alle angsten en verlangens kan men de werkelijkheid zien, zoals die is. Binnen de zen speelt meditatie een belangrijke rol. Zo kan ook karate een vorm van meditatie zijn, waardoor na jarenlange training het lichaam zonder tussenkomst van het bewustzijn de technieken perfect beheerst. Het was Oyama s droom dat alle egoïstische reflexen zouden opbranden in het vuur van de volgehouden karatetraining, staat te lezen in De Bruins en Mullers kihon- of basisboek. Hoe ver dat gaat: Ik krijg wel eens van mijn vrouw te horen dat ik weer sta te schoppen als ik met iemand aan het bellen ben. Dat heb ik niet eens meer in de gaten, biecht De Bruin op. Gebroken nek Volgens de karateleraar is karate vooral een gevecht tegen jezelf. De karateka moet zijn angst overwinnen om klappen te krijgen. Of klappen uit te delen, iets waar De Bruin zelf overheen moest stappen. Jezelf overwinnen is de grootste strijd die je kunt leveren, Bruin vergelijkt het met de lucht aan boord van een schip: Die is ook nergens anders te vinden. Volgend jaar hoopt De Bruin zijn oudste dochter mee te nemen naar het land van de rijzende zon. Ook zijn jongste dochter doet niet onverdienstelijk mee in de sport. Wat strenger Duidelijke regels, lichamelijke en geestelijke volharding, teamspirit, respect tonen en verdienen; de training voor karate komt in veel opzichten overeen met de fysieke training van de mariniers. Het is hier alleen wat strenger, beweert hij. Wie respect heeft voor de regels is welkom om mee te trainen. Behalve in kyokushin geeft De Bruin ook les in militaire zelfverdediging, aikido, jiu jitsu en in het verleden ook judo. Er zitten hele goede vechters bij, zegt hij met grote trots over het korps. Ondanks zijn zeer prettige relatie met de mariniers heeft hij bewust zijn blauwe pak aangehouden. Ik ben wel een vlootbaal in hart en nieren. Over een klein jaar gaat De Bruin met functioneel leeftijdsontslag, maar, voegt hij toe, dit witte pak tegelijk uitgooien met het blauwe, is voor mij ondenkbaar. zegt de shihan. Als levend voorbeeld roemt hij een van zijn studenten, die bij een val op zijn werk zijn nek brak. De man had de bruine band en zou mijn assistent worden op de sportschool. De Bruin trof hem echter aan als een dweil. Toch wist zijn vriend zich weer terug te werken. Hij heeft het karate vanaf de blauwe band weer opgepakt en heeft inmiddels de bruine. De Bruin legt uit hoe Kyokushin hem heeft leren ontspannen en helpen revalideren, hoe tegenstrijdig dit ook lijkt. Dus als iemand in de les klaagt over een pijntje, dan roep ik Kees naar voren en vraag ik of hij zijn verhaal wil vertellen. Dan zit iedereen vol ongeloof te kijken. Nalatenschap De Bruin is vaak naar Tokyo geweest, de bakermat van het Kyokushinkai. Daar staat de dojo van Masutatsu Oyama, maar tot De Bruins grote verdriet, in uitzonderlijk slechte staat. Toen de grote meester nog in leven was, heeft De Bruin een enkele keer een training bij Oyama gevolgd. Je staat gewoon in de rij te wachten op jouw beurt, en dan is het zo voorbij, vertelt hij alsof het een soort audiëntie bij de Dalai Lama was. In 1994 overlijdt de van origine Koreaanse grondlegger van het Kyokushinkai. Zijn nalatenschap valt in verkeerde handen en de dojo staat jarenlang te vervallen, terwijl de kostbaarheden en herinneringen waarmee de oefenruimte was aangekleed, verloren zijn geraakt. Alles was leeggestolen. Bluming en ik hebben er om staan te janken, zegt De Bruin. De dojo is uiteindelijk in handen gekomen van de dochter van Oyama en haar man. Samen met enkele prominenten binnen het karate wordt gekeken naar een oplossing om dit sportieve erfgoed weer in ere te herstellen. We zijn erg blij dat we met de groep van Kuristina Oyama samenwerken om het erfgoed van Oyama te bewaken en in stand te houden, zegt de Bruin. Het opzoeken van de wortels van de sport heeft voor De Bruin een grote betekenis. Het is fantastisch om weer in Japan te landen, de lucht op te snuiven. Vooral in zo n dojo, die lucht is zo uniek. De Dan rijdt een rode Jaguar voor de dojo langs. Even later stapt een grote grijze man binnen. De mannen begroeten elkaar: Osu. De Bruin overlegt kort met de man over de organisatie van het wereldkampioenschap Kyokushin in Emmen, waarbij enkele mariniers op spectaculaire wijze de dag zullen openen. Ook was Kuristina Oyama als eregast uitgenodigd. De man, in het bezit van 33 dangraden in vijf oosterse vechtsporten en één van de twee mensen op aarde die in Kyokushin dezelfde graad is toegekend als Mas Oyama, is niemand minder dan Jon Bluming zelf. Kyokushin kihonboek Ook op Curaçao gaf De Bruin karate, samen met majoor der mariniers Klaas Wit. Deze laatste had samen met de Bruin een handleiding geschreven, maar niet alle basishandelingen stonden er in. Zo ontstond het idee om een uitgebreider boek te schrijven. Ruud (Muller, red.) en ik zijn ongeveer een jaar bezig geweest om alle standen, bewegingen en combinaties daarvan te verzamelen en op te schrijven, zegt De Bruin. De eis van het bestuur van het Internationaal Budokai Kan (IBK) was namelijk dat het boek echt volledig zou zijn. Voor de shihans was het vooral belangrijk om het boek betaalbaar te houden, zodat iedereen ervan kan profiteren. Kyokushin kihonboek; basisbewegingen voor alle kyokushin karateka is verkrijgbaar via de boekhandel of ISBN: Prijs: ca. 20,-. Volgend jaar zal shihan Jan de Bruin zijn marinecarrière beëindigen als hij met functioneel leeftijdsontslag gaat. Hij nodigt alle (oud-) en actief dienende karateka uit aan wie hij les heeft gegeven voor een bijeenkomst en om training aan te geven. 15

16 Zo civiel mogelijk, zo militair als noodzakelijk (Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD) De oorlog winnen met Draagvlak bij de bevolking wordt steeds meer het sleutelwoord als het gaat om het winnen van een oorlog. Vredesmissies gaan daarom steeds verder dan gevechtshandelingen en ordehandhaving. Zaken als wederopbouw en ontwikkelingssamenwerking winnen terrein en hebben een directe invloed op het slagen van een operatie. 16

17 CIMIC hulp houdt niet in dat men wat geld geeft en klaar Tekst: sergeant-majoor LDV Hans We gaan niet zelf bouwen, maar we laten dit door lokale aannemers of dorpelingen uitvoeren. Overleg met lokale bestuurders, opzetten van ontwikkelingsprojecten, bescherming van cultureel erfgoed en opereren als liaison tussen de militaire organisatie en niet-gouvernementele organisaties als het Rode Kruis of Artsen Zonder Grenzen. Voorbeelden van het werkterrein van de Civil Military Cooperation (CIMIC)-militair. CIMIC werkt twee kanten op. De strijdkrachten kunnen een grondige situatieschets van het operatiegebied krijgen door de steun van de bevolking waarvan het vertouwen gewonnen is. Door de bevolking aan de goede kant te krijgen, wordt het territorium van de tegenstander verkleind. Anderzijds kunnen de coalitietroepen de bevolking een veilige omgeving bieden, waarin de eerste stappen tot wederopbouw gemaakt kunnen worden. Zo civiel mogelijk, zo militair als noodzakelijk is het motto van CIMIC. De Koninklijke wederopbouw Marine levert haar bijdrage aan CIMIC met twee functionarissen in het Marsitcen en zal in de loop van 2008 meerdere paarse functies in 1 CIMIC Bataljon van het 101 Gevechtssteunbataljon van het Commando Landstrijdkrachten gaan vullen. Hoe veelzijdig CIMIC is, valt te lezen in de volgende verslagen van enkele KM-militairen die eens in ander vaarwater wilden opereren. Ik ben vanuit een logistieke achtergrond bij de CIMIC afdeling beland. Ik wilde graag nieuwe en andere militaire vaardigheden bijleren zoals kaart-kompas, radiobediening of patrouilles lopen. In 2005 heb ik een human intelligence opleiding gevolgd met aansluitend een uitzending van vier en een halve maand naar Pol E Khomri in het noorden van Afghanistan. Dit beviel zo goed dat ik hiermee door wilde gaan. In februari ben ik bij de Sector Security Reform (SSR) gekomen waarbij ik een uitzending naar Afrika voor ogen had. Het werd Uruzgan. CIMIC is een belangrijke tool om in een gebied meer en snellere acceptatie van de plaatselijke bevolking te krijgen met betrekking tot onze militaire aanwezigheid. Veel mensen in Afghanistan kunnen niet lezen en schrijven. Daarom is het makkelijker om door middel van gesprekken een en ander uit te leggen. Mensen die zo arm zijn dat ze maandelijks niet of nauwelijks rond komen, denken vaak vanuit hun eigen problematiek. CIMIC hulp houdt niet in dat men wat geld geeft en klaar. Deze mensen leren zichzelf helpen. Wij willen dit bereiken door projecten te realiseren die in ruime mate de bevolking ondersteunen. We gaan niet zelf bouwen, maar we laten dit door lokale aannemers of dorpelingen uitvoeren. Dit gebeurt volgens Afghaanse bouwmethoden en met Afghaanse materialen. Als zij dit zelf doen, heeft dit een aantal voordelen. Projecten die door Afghanen gebouwd zijn, worden niet of nauwelijks vernietigd of beschadigd. Door henzelf te laten bouwen, worden de lokale mensen meer bij het project betrokken. Dat levert werkgelegenheid op. Het geld dat hiermee gemoeid gaat, belandt direct in de lokale economie. Hierbij hopen we op een positieve stimulans in de directe omgeving van het project. Wij willen de Afghaanse overheid steunen en begeleiden. Goed management door de overheid is van groot belang voor de bevolking. In dit gebied spelen veel tribale problemen die via Shura s (bijeenkomsten) worden opgelost. Vaak wordt gevraagd of iemand van ons erbij wil zitten om sturing aan het gesprek te geven. We gaan met patrouilles mee en voeren veel gesprekken met de bevolking waarin we uitleggen waarom we er zijn en wat we komen doen. Al met al is CIMIC een zeer gevarieerd beroep. Op dit moment zit ik in een gebied waar het op veel plekken nog onrustig is. Dit door een grote aanwezigheid van Taliban strijders in het gebied en het ontbreken van de lokale bevolking die gevlucht zijn voor de Taliban. Er ligt dus nog steeds een zeer grote en gevarieerde taak in het verschiet. Voor meer informatie over functies bij 1 CIMIC Bataljon kunt u contact opnemen met: N9 (CIMIC bij Marsitcen): luitenant-kolonel der mariniers Peter Wilmsen, telnr.: of eerste luitenant der mariniers Karel Budde, telnr.: Voor reservisten Functioneel Specialisten: majoor Alex Donswijk, telnr.: , mobnr.:

18 Veelzijdige CIMIC-er in Chora Tekst: LTZA 2OC Bianca Vanuit de functie als pelotonscommandant bij het Logistieke Bataljon werd ik door P&O extern voor de periode maart tot en met september 2007 aangewezen voor een uitzending met de landmacht naar Uruzgan. Mijn functie was CIMIC-commandant van één van de drie aanwezige missieteams. Hoewel voor sommigen de functie van een CIMIC-er onbekend is, is het gebied waarin wij met ons team deze functie hebben uitgeoefend inmiddels berucht en beroemd: Chora. De Task Force bestond uit twee elementen: een kinetisch element (de Battlegroup/ SF-ers, etc.) en een non-kinetisch element (het Provinciaal Reconstructie Team, PRT). Het PRT bestond uit een staf met drie missieteams waarbij ieder missieteam verantwoordelijk was voor een deel van het operatiegebied. Samen met drie andere paarse collega s werd ons team verantwoordelijk gesteld voor de wederopbouw van Chora. Daartoe hebben we bijvoorbeeld vaak met stamleiders en politiefunctionarissen, maar ook met lokale contractors moeten spreken om (onderlinge) samenwerking te creëren, eventueel ondersteund met middelen voor de verdediging en opbouw van Chora. Daarbij werden ook projecten uitgevoerd, gebaseerd op de vijf speerpunten van de Afghaanse overheid: veiligheid, gezondheidszorg, educatie, irrigatie en infrastructuur. Dit om zo van onderaf binnen de bevolking vertrouwen te creëren in de eigen overheid, die op den duur hier zelf in moet kunnen voorzien. Naarmate de uitzending duurde, nam de druk van de Taliban op het gebied toe. Eind juni resulteerden de spanningen toch in de Slag om Chora. De druk van de tegenstanders op de splitsing binnen de stammen en het verstoren van de wederopbouw zorgden ervoor dat de contacten juist steeds beter en dieper werden. De lokale bevolking moest kiezen en koos gelukkig voor ons. In samenwerking met de Battlegroup wonnen ze de slag en behielden ze Chora. Zelfs tijdens de gevechten ging de wederopbouw gewoon door. Een geweldig goede boodschap richting de lokalen en wellicht heeft het geholpen om meer Afghanen te overtuigen zich tegen de Taliban te keren. Ook projectmatig hebben we goed kunnen scoren. Zo hebben we politieposten in stand kunnen houden en een concreet veiligheidsplan ontworpen, het lokale ziekenhuis kunnen voorzien van medicijnen, de schoolaccommodatie kunnen uitbouwen, de infrastructuur van de bazaar kunnen verbeteren en bijvoorbeeld waterkrachtcentrales kunnen bouwen ter bevordering van de economie. Met de hulp van CIMIC hebben de Afghanen de eerste bouwstenen kunnen neerleggen. Ze hebben een beetje vertrouwen kunnen krijgen in een betere toekomst, waarin ze dit uiteindelijk zelf moeten kunnen en LTZA 2OC Bianca mogen doen. Een vreemde gewaarwording Tekst: sergeant-majoor LDGB Roel Ik was alweer enige jaren op de Nederlands-Belgische Operationele School werkzaam en moest uitkijken naar een nieuwe plaatsing. Omdat ik graag wilde weten wat voor mij de mogelijkheden waren, ben ik mij op allerlei fronten gaan oriënteren. Tijdens die oriëntatieronde kwam ik verschillende keren de term CIMIC tegen. Ik was direct nieuwsgierig naar het bestaan en de achtergrond hiervan. Na verschillende uitvoerige gesprekken ben ik primair in het Security Sector Reform (SSR) team geplaatst om van daaruit het CIMIC opleidingstraject te gaan volgen. Vanaf 17 augustus zien mijn werkzaamheden bij de KM er compleet anders uit. De opleiding is echt krijgsmachtbreed. Na 27 jaar blauw te hebben gedragen, heb ik nu alleen nog maar groen aan. In het begin was dit een vreemde gewaarwording. Het hele CIMIC-traject is een geheel nieuwe ervaring voor mij. De opleiding is leerzaam, uitdagend maar ook erg intensief. Zij is ook heel compleet en bestaat uit verschillende onderdelen, zoals: Engels spreken en Engels rapporteren, schieten, radiocommunicatie, mediabewustzijn, onderhandelen, teambuilding en werken met tolken. Eigenlijk is dit maar een kleine greep uit het aanbod. Ik heb in ieder geval wel het vertrouwen dat ik samen met mijn team voldoende word voorbereid voor onze uitzending naar Afghanistan in maart Ook voor reservisten Defensie heeft zijn reservisten keihard nodig, aldus generaalmajoor Lex Oostendorp (landmacht) bij de infodag voor het nieuw opgerichte CIMIC bataljon op 26 oktober. Hij laat geen gelegenheid voorbij gaan om te hameren op het belang van reservisten. Welk bedrijf kan relatief eenvoudig beschikken over zo uiteenlopende kennis en kunde, verenigd in zijn alumni (oud-dienstplichtigen, oud-bbt ers en oud-ot ers)? De reservecomponent van defensie is goud waard. Zeker in het huidige tijdsbestek, waarin specialistische kennis een waardevolle bijdrage kan leveren aan actuele missies. Het beleid is aangepast, de mogelijkheden zijn verruimd (oproepbaar tot zestig jaar) en de werving draait op volle toeren. De situaties waarin waarde kan worden toegevoegd nemen eerder toe, dan af (SSR, CIMIC, 3D etc). De hogere legerleiding staat positief ten opzichte van inzet van Functioneel Specialisten. Nu de Functioneel Specialist uit de KM gelederen zelf nog. Waar zit die? Wie kent hem of haar? En wat zou hem/haar moeten verleiden om zich (weer) bekend te maken? Je vaardigheden en expertise in willen zetten, onder bijzondere omstandigheden, ter versterking van de impact van Nederlands optreden, in een kameraadschappelijke omgeving, waarbij je een steentje bijdraagt aan een betere wereld. Als je dit ziet zitten, neem dan contact op. Zie daarvoor het kader op pagina 17.

19 Verschuiving naar samen werken Nieuwe commercials KM Terwijl Hr.Ms. Tromp patrouilleert door de Middellandse Zee, staat matroos Mark in de kombuis de maaltijd voor de bemanning voor te bereiden. Als er gevechtswacht op post wordt gepraaid, slaat de stemming meteen om. Mark maakt zich gereed terwijl ook op het gezicht van luitenant-ter-zee Pauline, die op de brug staat, de spanning is af te lezen. In de commandocentrale is iedereen alert en het gevaar wordt afgewend. De bemanning kan hierna rustig bijkomen op een terras tijdens het havenbezoek aan Venetië. Het is het scenario van een van de twee nieuwste vlootcommercials van de Koninklijke Marine, die vanaf december op televisie te zien zijn. Tekst: Vanessa Strijbosch Samen leven en samen werken is de boodschap van de reclamecampagne De marine vergroot je wereld die medio 2005 van start ging. Velen zullen zich nog wel de eerste commercials herinneren met daarin de vijf hoofdrolspelers die voornamelijk de sfeer bij de KM in beeld brachten. Na anderhalf jaar is het tijd voor nieuwe spots waarbij het accent is verschoven naar samen werken. Bevielen de oude dan niet? Juist wel, zegt luitenant-ter-zee 1 Bas van den Akker, hoofd van de afdeling arbeidsmarktcommunicatie. Ze hebben hun waarde bewezen, maar de doelgroep verandert. In de oude commercials werden de belangrijke taken van de marine minder benadrukt. Het was voor een groot deel ontspanning. Dat was toen de beste keuze, maar we willen nu meer antwoord geven op de vraag wat werken bij de marine precies inhoudt. De werksfeer staat echter nog steeds centraal. Spanning Al vanaf september is de tweede nieuwe commercial voor mariniers op televisie te zien, die volgens majoor der mariniers Bas de Wit, hoofd bureau werving, al succesvol kan worden genoemd. Uit reacties op bijvoorbeeld internetforums blijkt dat deze goed bevalt bij de doelgroep. De nieuwe filmpjes zien er flitsend uit: snelle, stoere beelden met weinig tekst en veel beweging. De Wit is vooral te spreken over de transformatie van ontspanning naar inspanning en ongekeerd: De mimiek, houding, stemintonatie van de hoofdrolspelers en het vertraagde beeld, maken het prachtig filmpjes. Werving Een week lang fungeerde Hr.Ms. Tromp als een soort drijvende filmstudio. Van den Akker is dan ook erg tevreden over de medewerking van de staf en de bemanning. Het leuke is dat enkelen van hen ook in beeld te zien zijn. Vanaf december zullen de nieuwe spots op zenders, die speciaal geselecteerd zijn voor de doelgroep, te zien zijn. Dat verklaart wellicht mede de kritiek van veel marinemedewerkers dat ze de commercials weinig zien. Bovendien zijn de tijden waarop ze uitgezonden worden, ook speciaal op de doelgroep afgestemd, stipt Van den Akker aan. Hoe belangrijk zijn deze commercials voor de werving die de laatste tijd behoorlijk achterloopt? Enorm, reageert De Wit. Maar net zo belangrijk zijn de positieve berichten over de KM van familie en vrienden, voegt hij toe. Ruim de helft van de jongelui die contact zoekt met de marine, door bijvoorbeeld infodagen te bezoeken, is positief beïnvloed door bekenden. Meer contactmomenten in de vorm van infodagen, meer aandacht aan instroomopleidingen en het verzorgen van meer gastlessen op scholen, zijn volgens De Wit en Van den Akker enkele van de actiepunten om de wervingsachterstand aan te pakken. We zijn ook geïnteresseerd in amateurfilmpjes die bijvoorbeeld aan boord worden gemaakt. Deze kunnen een zeer positief effect hebben zodra die door ons bijvoorbeeld op de populaire site YouTube geplaatst worden, aldus Van den Akker. Dus, voor wie de nieuwe Mark, Timo of Pauline wil worden, ligt de way to fame nu open. (Foto's: Peter van Bastelaar, AVDD) De opnameset in Venetië. De hoofdrolspelers. Enthousiaste sprekers gezocht De afdeling Personeelsvoorziening Koninklijke Marine (PVKM) is verantwoordelijk voor het werven en aanstellen van personeel. Regelmatig wordt PVKM gevraagd of het is toegestaan voorlichting te houden op de oude school of bijvoorbeeld op de sportvereniging. Dat is zeker toegestaan; de KM is er gebaat bij dat haar mogelijkheden als werkgever bekend zijn bij iedereen. PVKM juicht het dan ook toe dat marinemedewerkers als een soort ambassadeur van de KM optreden. Daarom ondersteunt PVKM dat initiatief niet alleen met advies maar ook met voorlichtingsmateriaal. Als u graag wat wilt vertellen over uw werk en/of gevolgde opleiding bij de KM, neem dan contact op met Ton van Corven, telnr.: of via AFGM.v.Corven@mindef.nl. 19

20 Eerste PAM-schepen operationeel in de SNMCMG1 Maassluis en Primula in NAVO-eskader Het Project Aanpassing Mijnenjachtcapaciteit is de operationele fase ingegaan sinds Hr.Ms. Maassluis en BNS Primula als eerste gecupte mijnenjagers deelnemen aan de Standing NATO Mine Countermeasures Group 1. Techniek en weer zaten nogal eens tegen, maar de sluipmoordenaars van de zee hebben er een geduchte tegenstander bij. Tekstbewerking: Barry Wijnandts/Foto s: Ruud Mol (AVDD)