2001/Dossier DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE EN BELGIË (*) 5 e jaar

Transcriptie

1 2001/Dossier DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE EN BELGIË (*) 1. Historisch overzicht... 3 kader: Verdrag van Rome en de economische en monetaire integratie... 3 kader: Chronologie van de EMU Europese beslissingen over de invoering van de euro Het Verdrag van Maastricht De drie fasen van de EMU... 7 kader: De definitieve omrekeningskoersen De bepalingen van het Verdrag voor de overgang naar de gemeenschappelijke munt Het Groenboek van de Commissie en de verslagen van het EMI De Europese regelgeving De vervanging van de nationale munten De continuïteit van contracten en andere rechtsinstrumenten Munteenheid voor betalingen tijdens de overgangsperiode Omrekening en afronding Bankbiljetten en muntstukken kader: De nationale munteenheden van de landen van de eurozone verliezen hun status van wettig betaalmiddel De vooruitzichten inzake bijkomende Europese regelgeving Voorbereiding van de Europese en Belgische openbare besturen Fiscale en boekhoudkundige aspecten Dubbele prijsaanduiding Omrekeningskosten Het Stabiliteitspact Het nieuwe Europese Wisselkoersmechanisme (ERM II) De Europese Centrale Bank De toepassing in België Coördinatie en ontwikkeling van het nationale overgangsplan: het commissariaat-generaal voor de euro Het nationaal overgangsplan Maatregelen genomen vóór het begin van de overgangsperiode Doelstelling Wet van 30 oktober 1998 betreffende de euro Sinds het begin van de overgangsperiode Algemeen scenario voor de vervroegde overschakeling op de euro e jaar Trefpunt economie Dossier Maandelijkse publicatie van het Ministerie van Economische Zaken Een proefnummer kan schriftelijk aangevraagd worden bij : Bestuur Economische Informatie Trefpunt economie Nijverheidsstraat Brussel fax : (02) Overname van gegevens voor verwerking in andere artikels is toegestaan, mits duidelijke en volledige bronvermelding. Verantwoordelijke uitgever : H. D'Hondt Nijverheidsstraat Brussel ISSN

2 Aanbevelingen van FIN-euro Krachtlijnen van ADMI-euro Krachtlijnen van ECO-euro De voornaamste aspecten van de overgangsfase De continuïteit van contracten Boekhoudkundige normen Prijsaanduiding en prijscontrole Informatie en voorlichting kader: trefwoorden Aanpassing van de informatica Vanaf 1 januari 2002 (einde overgangsperiode) Het Belgische scenario voor de overgang naar de chartale euro De voorbereidende fase kader: Samenstelling van de eurostarterkit kader: Samenstelling van de eurominikit Fase van dubbele geldomloop Fase van inwisseling van opgepotte Belgische franken Conclusies: Wat staat er nog te gebeuren vóór de definitieve overgang naar de euro Aanpassing van de reglementering De bestaande reglementering De toekomstige reglementering De interne voorbereiding van de overheidsdiensten Informatica Formulieren Overheidsboekhouding en overheidsbegroting Vastleggingen, ordonnanceringen, betalingen Betaalsystemen Begroting Maatregelen voor Samenvattend Voetnoten Bibliografie: kader: Enkele nuttige adressen (*) De redactie werd afgesloten op 2 februari Ministerie van Economische Zaken

3 1. Historisch overzicht De Europese monetaire integratie vloeit voort uit een cumulatieve integratielogica: de monetaire Unie is een logisch gevolg - of een natuurlijk complement - van de gemeenschappelijke markt en van de interne markt. Bij de verwezenlijking ervan werd echter niet voortdurend vooruitgang geboekt. De integratie werd zowel beïnvloed door factoren die eigen zijn aan de Gemeenschap als door de internationale omgeving, in het bijzonder door de ontwikkeling van het internationale monetaire systeem. Dit laatste steunt op de akkoorden van Bretton- Woods (ondertekend in juli 1944) die leidden tot de oprichting van het Internationaal Muntfonds en de Wereldbank. Deze akkoorden voorzagen in een terugkeer naar de goudstandaard, na een overgangsperiode waarin de lidstaten een nietinwisselbare munt en wisselcontroles konden behouden. Het voorgestelde systeem heeft slechts gedeeltelijk gewerkt, waarbij veel leden de overgangsperiode aangrepen om de nietinwisselbaarheid van hun munt te rechtvaardigen. Volgens het Verdrag van Rome, ondertekend in 1957, heeft de EEG als eerste taak het bevorderen van een harmonische ontwikkeling van de economische activiteit binnen de gehele Gemeenschap door het instellen van een gemeenschappelijke markt en door het geleidelijk nader tot elkaar brengen van het economische beleid van de lidstaten. Het Verdrag is vrij precies en stringent voor de eerste stap, die verband houdt met de opruiming van de handelsbelemmeringen. In zijn tweede fase heeft het betrekking op een aantal algemene doelstellingen op het vlak van het conjunctuurbeleid en de betalingsbalans (zie kader). Ook al wordt het Monetaire Adviescomité - ingesteld door het Verdrag van Rome - in maart 1958 opgericht, toch lijkt de monetaire samenwerking geen prioritair probleem. Uit de opwaarderingen van de mark en de gulden, waartoe in 1961 zonder Europese coördinatie werd beslist, blijkt dat er geen gemeenschappelijk beleid is ten aanzien van de externe druk op de wisselkoersen. De Commissie, die rekening houdt met de aanbevelingen van het Monetair Comité, stelt concrete fasen voor op de weg naar een monetaire Unie in haar Actieprogramma van de Gemeenschap tijdens de tweede fase van de Gemeenschappelijke Markt ( ). Als gevolg daarvan creëert de Ministerraad in 1964 drie overlegcomités - het Comité van de gouverneurs van de centrale banken, het Comité voor de begrotingspolitiek en het Comité voor het economische beleid op middellange termijn - en verbinden de lidstaten zich ertoe hun partners te raadplegen alvorens de pariteit van hun munteenheid te wijzigen. Verdrag van Rome en de economische en monetaire integratie Art. 103 De conjunctuurpolitiek is een aangelegenheid van gemeenschappelijk belang. De lidstaten plegen onderling overleg omtrent de naar omstandigheden te nemen maatregelen. Art. 104 Elke lidstaat zorgt voor het evenwicht van zijn betalingsbalans, het vertrouwen in zijn valuta, een hoge graad van werkgelegenheid en een stabiel prijspeil. Art. 105 Om die doeleinden te verwezenlijken, coördineren de lidstaten hun economisch beleid. Een Monetair Comité van raadgevende aard wordt ingesteld om de coördinatie van het monetair beleid te bevorderen. Art. 106 De lidstaten heffen de beperkingen op ten aanzien van de betalingen. Daarnaast zorgen zij voor de vrijmaking van het verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen. Art. 107 De wisselkoerspolitiek is een zaak van gemeenschappelijk belang. Art. 108 In geval van moeilijkheden in de betalingsbalans kan de Commissie, behalve een wederzijdse bijstand, maatregelen voorstellen die door de betrokken Staat moeten worden getroffen. De volgende jaren boekt de monetaire integratie nauwelijks vooruitgang. Dat is onder meer te wijten aan redenen die eigen zijn aan de Gemeenschap: doordat de wisselkoersverhoudingen moeilijker gewijzigd kunnen worden, doet de start van het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) even de paradoxale illusie ontstaan dat de monetaire Unie de facto reeds bestaat. Op een ruimer vlak trekt evenwel vooral de hervorming van het internationale monetaire stelsel de aandacht. Vanaf 1967 wordt, door verscheidene gebeurtenissen, de idee van een Europese monetaire integratie nieuw leven ingeblazen. Daaronder noteren wij de aanvraag tot toetreding van het Verenigd Koninkrijk, de sterke stijging van de internationale rentevoeten en de pariteitswijzigingen van de FRF en de DEM die ertoe leiden dat voor het eerst monetaire compenserende bedragen worden ingevoerd in het kader van het gemeenschappelijke landbouwbeleid. Bovendien tekent het nakende verval van het systeem van Bretton Woods zich scherper af Trefpunt economie Dossier 3

4 In december 1969 lanceert de Duitse Kanselier Willy Brandt, tijdens de Europese top van Den Haag, de idee van een economische en monetaire Unie (EMU). Een werkgroep, voorgezeten door de Luxemburgse Eerste Minister Pierre Werner, moet de verschillende fasen van de overgangsperiode bestuderen. In februari 1970 treedt een systeem in werking van monetaire ondersteuning op korte termijn. In oktober stelt het Rapport Werner een gelijklopende vooruitgang voor tussen de harmonisatie van het economische beleid en de monetaire integratie, om in 1980 tot een EMU te komen. In maart 1971 neemt de Europese Raad van Hamburg het rapport Werner aan. De eerste fase naar de EMU moet drie jaar duren en tijdens die periode komt er een mechanisme voor financiële samenwerking op middellange termijn. In augustus 1971 schorten de US, als gevolg van de internationale monetaire crisis, de inwisselbaarheid op van de dollar tegen het goud; door de Europese verdeeldheid beslissen de Benelux-landen hun wisselkoersverhoudingen binnen marges van 1,5 % te houden en hun munteenheden samen te laten zweven ten opzichte van de dollar: het is de eerste versie van de muntslang. Om een einde te maken aan de internationale onrust, werden de ministers van de groep van Tien, bijeengekomen te Washington in december 1971, het eens over een nieuw pariteitenrooster van de belangrijkste munten t.o.v. de dollar. Het wantrouwen ten aanzien van de dollar en het risico van instabiliteit, als gevolg van de omvang van de schommelingen voorzien in dit akkoord, leiden tot een versterking van de Europese solidariteit. In april 1972 worden met het Akkoord van Bazel (tussen de centrale banken) verscheidene beslissingen concreet omgezet en wordt de slang in de tunnel in het leven geroepen: de fluctuatiemarge tussen de munteenheden van de EEG mag niet groter zijn dan 2,25 % (breedte van de slang, of de helft van de breedte van de tunnel). Dat systeem blijft echter kwetsbaar. Bepaalde munteenheden, zoals het pond sterling, treden toe tot het systeem om het vervolgens weer te verlaten. In oktober 1972 bevestigen de lidstaten tijdens de Top van Parijs dat zij verder naar een EMU streven en bekrachtigen zij hun bedoeling een Europees Fonds voor Monetaire Samenwerking op te richten (EFMS). Dat Fonds komt er in het tweede kwartaal van Van 1973 tot 1977 wordt er vrijwel geen vooruitgang geboekt op de weg naar de EMU. De slang verlaat de tunnel (de schommelingen bedragen meer dan +/- 2,25 % rond de spilkoersen) in maart 1973, wanneer Duitsland, Frankrijk, Denemarken en de landen van de Benelux beslissen om hun munten gezamenlijk te laten vlotten. De economische gevolgen van de eerste oliecrisis doen de Europese monetaire wanorde toenemen. Toch blijft tijdens die periode een sterke stroming bestaan ten gunste van de Europese integratie. Verscheidene voorstellen vloeien eruit voort, onder meer dat van J. van Ypersele (begin 1978). Het strekt ertoe de Europese munteenheden dichter bij elkaar te brengen en stelt voor dat de communautaire kredieten, minstens gedeeltelijk, geregeld zouden worden via een gemeenschappelijke munt, waarvan de eenheid zou bestaan uit een korf van de munteenheden van de Gemeenschap. In april 1978, tijdens de Europese Raad van Kopenhagen, lanceren Kanselier Schmidt en President Giscard d Estaing de idee van een nieuw Europees monetair stelsel (EMS). In december legt de Europese Raad van Brussel de werkwijze van het EMS vast; het treedt in maart 1979 in werking, met het ontstaan van de Europese rekeneenheid (ECU). In juni 1985 publiceert de Commissie een Witboek over de opbouw van de Interne Markt. Het bevat de maatregelen die tot 1992 moeten worden genomen om de fysische, technische en fiscale hinderpalen tussen de lidstaten op te ruimen. Dat Witboek speelt een rol van katalysator bij de politieke besluitvorming en bij de bedrijven. De inzet is hoofdzakelijk economisch: van de handelsbelemmeringen wordt gezegd dat zij de Europese economische prestaties ongunstig beïnvloeden. Bepaalde doeleinden zijn afhankelijk van de bedrijven, terwijl andere verband houden met elementen van het macro-economische beleid. In die samenhang wordt een monetaire Unie gezien als de speerpunt van een ware economische unie. In februari 1986 wordt de Europese Akte ondertekend die onder andere bepaalt dat de Interne Markt vóór eind 1992 verwezenlijkt moet zijn. In juni 1988 belast de Europese Raad van Hannover een comité, voorgezeten door J. Delors, met een studie over de invoering van de EMU. In maart 1989 herdenkt de Ministerraad de tiende verjaardag van het EMS en onderstreept bij die gelegenheid dat het stelsel heeft bijgedragen tot lagere inflatie en stabielere wisselkoersen en dus tot een gezonde economische groei. In april suggereert het Rapport-Delors de EMU te verwezenlijken in drie fasen. De eerste twee fasen moeten leiden tot de convergentie van de economische ontwikkelingen en tot meer coördinatie van 4 Ministerie van Economische Zaken

5 het beleid. Tijdens de derde fase zullen de wisselkoersen onherroepelijk worden vastgelegd. Na enige tijd zouden de nationale munteenheden door de ECU vervangen worden. In juni 1989 beslist de Europese Raad van Madrid dat de eerste fase van de EMU op 1 juli 1990 begint. Dat is de datum waarop de richtlijn over de liberalisering van het kapitaalverkeer in werking treedt. De Europese Raad van Maastricht, in december 1991, betekent het einde van de inter-gouvernementele Conferenties die sedert 1990 werden gehouden ter voorbereiding van de EMU en de Europese Politieke Unie. Het Verdrag over de Europese Unie - of Verdrag van Maastricht - dat eruit voortvloeit, wordt ondertekend in februari 1992 (inwerkingtreding in november 1993). Het bevestigt de totstandkoming van de EMU en legt de aanvang van de derde fase vast op ten laatste 1 januari Op 1 januari 1993 is de interne markt voltooid. Ondertussen, vanaf midden 1992, zijn er spanningen gerezen op de wisselmarkten, inzonderheid naar aanleiding van de verwerping van het Verdrag van Maastricht door het eerste Deense referendum en door de aankondiging van een referendum over dezelfde kwestie in Frankrijk. Die spanningen worden het jaar nadien sterker. Zij veroorzaken een crisis van het EMS die, in augustus 1993, leidt tot een verbreding van de maximale fluctuatiemarge van alle munteenheden van plus en min 2,25 % of 6 % naar 15 %. Door een bilateraal akkoord blijft de marge tussen de DEM en de NLG op 2,25 %. Sedert 1979 werden de munteenheden van het EMS zestien maal herschikt. Op 1 januari 1994 begint de tweede fase van de EMU. Het Europees Monetair Instituut wordt opgericht. Het is de voorloper van de Europese Centrale Bank en het neemt de taken over van het vroegere Comité van Gouverneurs van de Centrale Banken en van EFMS. Het EMI heeft ten doel het monetaire beleid beter te coördineren. In dat stadium treedt de procedure van de budgettaire discipline in werking (convergentiecriteria); het financieren van het overheidstekort door geldschepping is niet meer toegestaan en beperkingen van het kapitaalverkeer worden opgeheven. De tweede fase wordt beschouwd als een periode van toenemende convergentie, in het bijzonder op het vlak van de stabiliteit van de prijzen en van gezonde overheidsfinanciën. In december 1995 neemt de Europese Raad van Madrid het scenario aan voor de overgang naar één munteenheid, de EURO. Chronologie van de EMU 25 maart Ondertekening van het Verdrag van Rome tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap januari Inwerkingtreding van het Verdrag van Rome maart De totstandbrenging van het Europees Monetair Comité mei Oprichting van het Comité van Gouverneurs van de Centrale Banken juli Het voltooien van de Douane-Unie voor de goederen december Lancering van de idee van een Economische en Monetaire Unie (EMU) op de Europese Raad van Den Haag februari het stelsel van monetaire ondersteuning op korte termijn treedt in werking. oktober Het Verslag Werner over de oprichting van een Economische en Monetaire Unie (EMU) wordt voorgesteld. maart De Europese Raad van Hamburg aanvaardt het Verslag Werner. 24 april Akkoord van Bazel: het ontstaan van de monetaire slang januari Het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken treden toe. juni Het EFMS wordt ingevoerd. april De Europese Raad van Kopenhagen beslist een EMS in te voeren. maart Het EMS treedt in werking en de ECU wordt ingevoerd. januari Griekenland treedt toe. januari Spanje en Portugal treden toe. februari De Europese Akte wordt ondertekend. april Het Verslag-Delors over de EMU wordt gepubliceerd. juli Begin van de eerste fase van de EMU december De Europese Raad van Maastricht neemt het Verdrag over de Europese Unie aan Trefpunt economie Dossier 5

6 januari De interne markt wordt voltooid. november Het Verdrag van Maastricht treedt in werking. januari Begin van de tweede fase van de EMU januari Oostenrijk, Finland en Zweden treden toe. 16/17 december De Europese Raad van Madrid bepaalt het scenario voor de overgang naar de gemeenschappelijke munt (euro); dat loopt van 1 januari 1999 tot 31 december /14 december De Europese Raad van Dublin bepaalt de krachtlijnen voor het nieuwe EMS en voor het stabiliteits- en groeipact. Hij schetst het juridische kader van het gebruik van de euro. 16/17 juni De Europese Raad van Amsterdam neemt meerdere resoluties aan die de besluiten van de Top van Dublin officieel bekrachtigen. october Top van de Europese ministers van Financiën (Ecofin) te Mondorf-les-Bains (Groot-Hertogdom Luxemburg). 1-3 mei Top van Brussel: officiële aanduiding van de 11 landen die deelnemen aan de EMU en voorafgaande aankondiging van de bilaterale omrekeningskoersen tussen de deelnemende munten. Aanduiding van de directie van de ECB. 1 juni Oprichting van de Europese Centrale Bank (ECB). 4 juni Openingszitting van de Euro 11 te Luxemburg. 15 en 16 juni Europese Raad te Cardiff. 30 juni Inhuldiging van het Europees Systeem van Centrale Banken (ESCB) 25/26 september Eerste informele zitting te Wenen van de Euro /12 december Europese Raad van Wenen - beslissingen: de Griekse drachme en de Deense kroon nemen deel aan het EMS bis; de omrekeningskoersen zullen onherroepelijk worden vastgesteld; groen licht voor de externe vertegenwoordiging van de landen van de eurozone binnen de grote internationale instellingen. 31 december Europese Raad van Brussel: vaststelling van de definitieve en onherroepelijke omrekeningskoersen van de euro t.o.v. de nationale munten. 1 januari Lancering van de euro in girale vorm. De deelnemende nationale munten zijn nog steeds wettig betaalmiddel maar bestaan slechts als niet-decimale onderverdelingen van de euro. 24 en 25 maart Europese Raad van Berlijn. Aanduiding van de heer Romani Prodi tot voorzitter van de Commissie. 1 mei Het Verdrag van Amsterdam wordt van kracht. 19/20 juni Europese Raad van Santa Maria da Feira (Portugal). 2 e helft (Frans voorzitterschap) Euro 11 wordt de Eurogroep in het vooruitzicht van de toekomstige uitbreidingen van de eurozone. 13/14 oktober Informele Europese Raad van Biarritz 7 november ECOFIN-Raad van Brussel. Voor de landen die willen toetreden worden de drie opeenvolgende fasen van het overgangsproces naar de euro bepaald: de fase voor toetreding, de fase na toetreding en de invoering van de euro. 7-9 december Europese Raad van Nice 1 januari Griekenland treedt toe tot de eurozone. 1 juli Startdatum voor de toepassing van het Belgische algemene scenario voor de vervroegde overschakeling op de euro. 15 okt. B 15 nov Operatie spaarpot in België. 1 januari In omloop brengen van muntstukken en biljetten en het begin van de periode van dubbele omloop (euro/nationale munten). 1 maart De Belgische frank is geen wettig betaalmiddel meer. 31 december Einde van de periode waarin de banken en de Post nog muntstukken en biljetten in Belgische frank omwisselen in euro. 31 december Einde van de periode waarin de Nationale Bank van België nog muntstukken in Belgische frank omwisselt in euro. 6 Ministerie van Economische Zaken

7 In december 1996 boekt de Europese Raad van Dublin aanzienlijke vooruitgang bij de voorbereiding van de EMU. Er wordt beslist dat de derde fase ingaat op 1 januari In dit verband legt de Raad oriëntaties vast voor een nieuw mechanisme van wisselkoersen tussen de euro en de munteenheden van de niet-deelnemende lidstaten en bepaalt hij de belangrijkste elementen van het toekomstige Stabiliteits- en groeipact. Hij bekrachtigt het juridische kader voor het gebruik van de euro. Het is ook aan die Raad dat de ontwerpen van de eurobiljetten worden voorgesteld. De Europese Raad vergadert op 16 en 17 juni 1997 te Amsterdam en sluit de intergouvernementele conferentie af. Er wordt een akkoord bereikt over de conclusies van de Europese Raad van Dublin en over andere teksten (doel groei en tewerkstelling ), zodat de overgang naar de derde fase van de EMU zonder strubbelingen kan gebeuren: vaststelling van het kader van het multilaterale toezicht, precisering van de procedure voor buitensporige tekorten, bepaling van de principes en van de essentiële gegevens van het nieuwe wisselmechanisme dat vanaf 1 januari 1999 van toepassing is, definiëring van het juridische kader van de euro. Er moet worden beklemtoond dat elke lidstaat een beleid van gezonde openbare financiën zal moeten voeren om de prijsstabiliteit te verzekeren en te versterken en de voorwaarden te scheppen voor een gestage en duurzame groei. Op de Top van Brussel (1,2 en 3 mei 1998) werden drie officiële beslissingen genomen met het oog op de lancering van de gemeenschappelijke munt op 1 januari 1999: selectie van de landen die per 1 januari 1999 deelnemen aan de euro (België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal en Spanje) aanduiding van de voorzitter (de heer Wim Duisenberg) en van de leden van het directiecomité van de toekomstige Europese Centrale Bank aankondiging van de bilaterale koersen tussen de deelnemende nationale munten met het oog op hun officiële toepassing vanaf 1 januari Vanaf deze datum zal 1 euro gelijk zijn aan 1 ecu {1}. Op 31 december 1998 werden de definitieve omrekeningskoersen tussen de euro en de deelnemende munten vastgelegd (zie kader). Op de top van Feira (Portugal) besliste de Europese Raad de Griekse drachme vanaf 1 januari 2001 Definitieve omrekeningskoersen 1EUR = 1,95583 DEM Duitsland 13,7603 ATS Oostenrijk 40,3399 BEF België 166,386 ESP Spanje 5,94573 FIM Finland 6,55957 FRF Frankrijk 340,750 GRD Griekenland 0, IEP Ierland 1936,27 ITL Italië 40,3399 LUX Luxemburg 2,20371 NLG Nederland 200,482 PTE Portugal in de eurozone op te nemen, met een koers van 1 EUR = 340,750 drachme. De overgangsfase loopt af op 31 december Op 1 januari 2002 worden de biljetten en muntstukken in euro ingevoerd. Zij zullen de nationale muntstukken en biljetten geleidelijk vervangen. {2} De ECOFIN-Raad van 8 november 1999 sprak zich uit over de periode van dubbele omloop en legde de wettelijke bepalingen vast die gelden voor de invoering van de euromunten en -biljetten. Elke lidstaat dient daartoe een eigen intern voorbereidingsplan uit te werken. In België legde de Ministerraad van 11 februari 2000 de periode van dubbele omloop voor ons land op twee maanden vast. Op het einde van deze periode, namelijk op 28 februari 2002 om middernacht, verliest de Belgische frank tegelijk ook zijn status van wettig betaalmiddel 2. Europese beslissingen over de invoering van de euro 2.1. Het Verdrag van Maastricht De drie fasen van de EMU Ingezet met het Rapport Delors (juni 1989), komt de Europese Monetaire Unie (EMU) in drie fasen tot stand. De eerste fase betreft de liberalisering van de kapitaalbewegingen en de verbintenis van de lidstaten om een convergerend economisch beleid te voeren. De Europese Raad van Madrid van juni 1989 heeft de aanvang ervan vastgelegd op 1 juli Trefpunt economie Dossier 7

8 De tweede fase begon op 1 januari 1994 met de oprichting van het Europees Monetair Instituut (EMI), voorloper van de Europese Centrale Bank. De taak van het EMI bestond erin de samenwerking tussen de centrale banken en de coördinatie van het monetaire beleid van de lidstaten te versterken. Het was belast met de voorbereiding van de totstandbrenging van het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB) en de invoering van de gemeenschappelijke munt {3}. Het ESCB verenigt de centrale banken van de 15 lidstaten en de Europese Centrale Bank (ECB). Het is onafhankelijk en heeft als vier belangrijkste taken: het monetair beleid bepalen en toepassen, het wisselkoersbeleid bepalen, de officiële geldreserves van de lidstaten van de eurozone beheren, naar een optimaal functioneren van de betaalsystemen streven. De Europese Centrale Bank volgde op 1 juni 1998 het EMI op. De ECB bepaalt vrij het monetaire beleid van de Unie en heeft daarbij de opdracht prijsstabiliteit na te streven. De ECOFIN-Raad beschikt sinds het begin van de tweede fase over nieuwe middelen om de convergentie te bevorderen: elk voorjaar bekrachtigt hij de globale richtsnoeren voor het economische beleid, die de doelstellingen op het gebied van inflatie, openbare financiën, wisselkoersstabiliteit en werkgelegenheid vaststellen; hij bespreekt het economische beleid van de lidstaten aan de hand van de nationale convergentieprogramma s (waarin elk land een meerjarenstrategie vastlegt om zo spoedig mogelijk aan de criteria te voldoen) en het verslag van de Commissie over de convergentie; hij deelt de Raad van de staats- en regeringsleiders mede welke landen een buitensporig overheidstekort hebben en richt tot elk van die landen aanbevelingen betreffende de maatregelen die nodig zijn om de situatie te verhelpen. Indien aan die aanbevelingen geen gevolg wordt gegeven, kan hij besluiten ze openbaar te maken, een maatregel die politiek én voor de markt aanzienlijke gevolgen kan hebben. {4}. Eurogroep is de nieuwe benaming die het Franse voorzitterschap in 2000 voor Euro 11 koos in het vooruitzicht van de deelname van de Griekse drachme aan de eurozone per 1 januari 2001 en van de toekomstige verdere uitbreidingen van de eurozone. Het gaat om een informele vergadering die belast is met de coördinatie van het economische beleid van de verschillende lidstaten die deel uitmaken van de eurozone. De Eurogroep is samengesteld uit de delegaties van de verschillende landen van de eurozone (telkens de minister van Financiën en een andere door hem gekozen functionaris, meestal de directeur-generaal van de Schatkist). De Europese Commissie en de Europese Centrale Bank kunnen ook aan deze vergadering deelnemen. De Voorzitter van de Eurogroep informeert de Europese landen die geen deel van de eurozone uitmaken over de besproken onderwerpen. Het Monetair Comité bereidt de werkzaamheden voor en de voorzitter ervan neemt aan de Eurogroep deel. In de Eurogroep komen vragen aan bod over de volgende thema s: toezicht op het mechanisme dat de euro aan de andere Europese munten koppelt, tewerkstellingsbeleid, wisselkoersbeleid, fiscaliteit, lonen, inflatie. De eerste bijeenkomst van Euro 11 vond op 4 juni 1998 in Luxemburg plaats. Landen van de Europese Unie die geen deel van de eurozone uitmaken, kunnen vragen om aan de vergaderingen deel te nemen wanneer zij van mening zijn dat hun belangen op het spel staan (ze worden vooraf over de agenda geïnformeerd). Tijdens de tweede helft van 2001 komt België aan de beurt om het voorzitterschap van de Europese Raad en van de ECOFIN- Raad waar te nemen. Bovendien is België gedurende het hele jaar 2001 voorzitter van de Eurogroep. Zweden, dat het voorzitterschap van de Europese Raad en van ECOFIN waarneemt in het eerste halfjaar, kan namelijk geen voorzitter van de Eurogroep zijn, omdat het niet tot de eurozone behoort en de Eurogroep in principe enkel door de financiële autoriteiten van de lidstaten van de eurozone wordt gevormd om met name het economisch beleid en het begrotingsbeleid van deze lidstaten te coördineren. Vooruitlopend gaat het voorzitterschap dan ook over naar de volgende kandidaat. De Eurogroep bestaat ondertussen twee jaar, en de meningen zijn nog steeds verdeeld over de plaats die deze moet innemen. Twee groepen staan lijnrecht tegenover elkaar: zij die voorstander zijn van onvoorwaardelijke onafhankelijkheid van de ECB, en zij die menen dat een politiek tegengewicht onontbeerlijk is om autoritair optreden van de Centrale Bank tegen te gaan. Frankrijk behoort tot de tweede groep en heeft van zijn voorzitterschap van de Europese Raad (in de tweede helft van 2000) gebruik gemaakt om de discussies hierover gaande te houden. 8 Ministerie van Economische Zaken

9 De derde fase bekrachtigt de definitieve en onherroepelijke vaststelling van de omrekeningskoersen tussen de oude, nationale munten van de deelnemende lidstaten en de gemeenschappelijke munt, die de officiële munt van deze staten is geworden. Het Verdrag van Maastricht had in de criteria inzake de opstarting ervan voorzien (artikel 109J). De Europese Raad van Madrid van december 1995 heeft de aanvang ervan vastgesteld op 1 januari De Europese Raad van Wenen van 11 en 12 december 1998 nam een besluit over de vertegenwoordiging van de Gemeenschap tijdens de derde fase: De Voorzitter van de Europese Centrale Bank neemt deel aan de bijeenkomsten van de G7 voor discussies die met de EMU (bijv. multilateraal toezicht en wisselkoersen) verband houden en voor de goedkeuring van de betreffende gedeelten in officiële mededelingen van de organisatie. Voor zaken betreffende de EMU die op ministerieel niveau worden behandeld, werd aan de G7 voorgesteld dat ook de voorzitter van ECOFIN zou worden uitgenodigd, behalve wanneer zijn land geen lid is van de eurozone. In dat geval wordt hij door de voorzitter van de Eurogroep vervangen. Bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kreeg de ECB het statuut van waarnemer toegewezen De bepalingen van het Verdrag betreffende de overgang naar de gemeenschappelijke munt Verscheidene artikels van het Verdrag van Maastricht handelen rechtstreeks over de overgang naar de euro: Artikel 105A Dit artikel betreft het regaal recht van de ECB. Artikel 109F 3 Dit artikel bepaalt de taken van het EMI voor de voorbereiding van de derde fase. Artikel 109J Dit artikel betreft de kwalificering van de lidstaten voor deelname aan de EMU (en met name de convergentiecriteria ) en de criteria voor het ingaan van de derde fase van de EMU. Gezien het belang van dit artikel lijkt het ons nuttig het hier volledig aan te halen: (1) De Commissie en het EMI brengen aan de Raad verslag uit over de vooruitgang die door de lidstaten is geboekt bij de nakoming van hun verplichtingen met het oog op de totstandbrenging van de Economische en Monetaire Unie. Deze verslagen bevatten tevens een onderzoek naar de verenigbaarheid van de nationale wetgeving van elke lidstaat, met inbegrip van de statuten van zijn nationale centrale bank, met artikel 107 en artikel 108 van dit Verdrag en de statuten van het ESCB. In deze verslagen wordt ook nagegaan of er een hoge mate van duurzame convergentie is bereikt, aan de hand van de mate waarin elke lidstaat aan de volgende criteria voldoet: het bereiken van een hoge mate van prijsstabiliteit; dit blijkt uit een inflatiepercentage dat dicht ligt bij dat van ten hoogste de drie lidstaten die op het gebied van de prijsstabiliteit het best presteren; het houdbare karakter van de situatie van de overheidsfinanciën; dit blijkt uit een begrotingssituatie van de overheid zonder een buitensporig tekort als bedoeld in artikel 104 C, lid 6; de inachtneming van de normale fluctuatiemarges van het wisselkoersmechanisme van het Europees Monetair Stelsel, gedurende ten minste twee jaar, zonder devaluatie ten opzichte van de munt van een andere lidstaat; de duurzaamheid van de door de lidstaat bereikte convergentie en van zijn deelneming aan het wisselkoersmechanisme van het Europees Monetair Stelsel, hetgeen tot uitdrukking komt in het niveau van de rentevoet voor de lange termijn. De vier in dit lid genoemde criteria en de betreffende perioden tijdens welke daaraan moet worden voldaan, worden nader uitgewerkt in een aan dit Verdrag gehecht protocol. In de verslagen van de Commissie en het EMI wordt ook rekening gehouden met de ontwikkeling van de ecu, de resultaten van de integratie van de markten, de situatie en de ontwikkeling van de lopende rekeningen van de betalingsbalansen, en een onderzoek naar de ontwikkeling van de loonkosten per eenheid product en andere prijsindicatoren. (2) Aan de hand van deze verslagen beoordeelt de Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen op aanbeveling van de Commissie: voor elke lidstaat, of hij aan de nodige voorwaarden voor de aanneming van een één munt voldoet; of een meerderheid van de lidstaten aan de nodige voorwaarden voor de aanneming van een één munt voldoet, en doet hij op grond van 2001 Trefpunt economie Dossier 9

10 zijn bevindingen een aanbeveling aan de Raad in de samenstelling van de staatshoofden en regeringsleiders. Het Europees Parlement wordt geraadpleegd en doet zijn advies toekomen aan de Raad in de samenstelling van de staatshoofden en regeringsleiders. (3) Op gepaste wijze rekening houdend met de verslagen als bedoeld in lid 1 en met het advies van het Europees Parlement als bedoeld in lid 2, zal de Raad in de samenstelling van de staatshoofden en regeringsleiders uiterlijk op 31 december 1996 met gekwalificeerde meerderheid van stemmen: op basis van de aanbevelingen van de Raad als bedoeld in lid 2 besluiten of een meerderheid van de lidstaten al dan niet aan de nodige voorwaarden voor de aanneming van één munt voldoet, besluiten of het passend is of niet dat de Gemeenschap de derde fase ingaat, en, zo ja, de datum voor het ingaan van de derde fase vaststellen. (4) Indien eind 1997 de datum voor het ingaan van de derde fase niet is vastgesteld, begint de derde fase op 1 januari Voor 1 juli 1998 zal de Raad in de samenstelling van de staatshoofden en regeringsleiders, na een herhaling van de procedure van de leden 1 en 2, het tweede streepje van lid 2 uitgezonderd, rekening houdend met de verslagen als bedoeld in lid 1 en met het advies van het Europees Parlement, met gekwalificeerde meerderheid van stemmen, op basis van de aanbevelingen van de Raad als bedoeld in lid 2, bevestigen welke lidstaten voldoen aan de nodige voorwaarden voor de aanneming van één munt.. Het protocol {5} dat de criteria van Maastricht bepaalt, zegt het volgende: Het [...] criterium inzake prijsstabiliteit betekent dat een lidstaat een houdbare prijsontwikkeling heeft en een gemiddeld inflatiepercentage dat, gemeten over een periode van één jaar vóór het onderzoek, niet meer dan 1,5 procentpunt hoger ligt dan dat van ten hoogste de drie lidstaten die op het gebied van prijsstabiliteit het best presteren. De inflatie wordt gemeten aan de hand van het indexcijfer van de consumptieprijzen op een vergelijkbare basis, rekening houdend met verschillen in de nationale definities (art. 1). Het [...] criterium inzake de begrotingssituatie van de overheid, houdt in dat ten aanzien van de lidstaat op het tijdstip van het onderzoek geen Raadsbesluit [...] is genomen, waarin wordt vastgesteld dat er in de betrokken lidstaat een buitensporig tekort bestaat (art. 2). Het [...] criterium inzake deelneming aan het wisselkoersmechanisme van het Europees Monetair Stelsel betekent dat een lidstaat ten minste gedurende de laatste twee jaren vóór het onderzoek, zonder grote spanningen de normale fluctuatiemarges van het wisselkoersmechanisme van het Europees Monetair Stelsel heeft kunnen aanhouden. Met name mag de betrokken lidstaat tijdens die periode de bilaterale spilkoers van zijn valuta tegenover die van een andere lidstaat niet op eigen initiatief hebben gedevalueerd (art. 3). Het [...] criterium inzake de convergentie van het niveau van de rentevoet betekent dat een lidstaat, gemeten over een periode van één jaar vóór het onderzoek, een gemiddelde nominale lange-termijnrente heeft gehad die niet meer dan 2 procentpunten hoger ligt dan die van ten hoogste de drie lidstaten die op het gebied van prijsstabiliteit het best presteren. De rentevoet wordt gemeten op basis van langlopende staatsobligaties of vergelijkbare waardepapieren, rekening houdend met verschillen in de nationale definities (art. 4). De [...] benodigde statistische gegevens worden door de Commissie verstrekt (art. 5). De Raad stelt [...] de passende bepalingen vast betreffende de nadere regels voor de [...] convergentiecriteria, die dan in de plaats van dit Protocol komen (art. 6). Het begrip buitensporige tekorten, bedoeld in artikel 104C van het Verdrag en aangehaald in artikel 2 van het Protocol betreffende de convergentiecriteria, wordt nader bepaald in een ander bijgevoegd protocol betreffende de procedure bij buitensporige tekorten, dat het volgende bepaalt: De [...] referentiewaarden zijn: 3 % voor de verhouding tussen het voorziene of feitelijke overheidstekort en het bruto binnenlands product tegen marktprijzen, 60 % voor de verhouding tussen de overheidsschuld en het bruto binnenlands product tegen marktprijzen (art. 1). [...] wordt verstaan onder: overheid: de algemene overheid, dat wil zeggen de centrale overheid, de regionale of lokale overheid en de fondsen voor sociale zekerheid onder uitsluiting van commerciële transacties, als omschreven in het Europees Stelsel van Economische Rekeningen; tekort: netto financieringstekort als omschreven in het Europees Stelsel van Economische Rekeningen; [...] (art. 2). 10 Ministerie van Economische Zaken

11 Artikel 109K, leden 1 en 2 betreft de niet-deelnemende lidstaten en de voorwaarden voor een nieuw onderzoek van hun geval. Artikel 109L {6} behandelt de aan te nemen bepalingen: onmiddellijk nadat het besluit over de datum voor het ingaan van de derde fase is genomen, of, eventueel, onmiddellijk na 1 juli 1998 voor de totstandbrenging van het ESCB (Europees Stelsel van Centrale Banken) en de opvolging van het EMI door de ECB; op de aanvangsdatum van de derde fase om de onherroepelijk vastgestelde omrekeningskoersen en de overige nodige maatregelen voor de snelle invoering van één munt aan te nemen; bij opneming van een nieuwe deelnemende lidstaat. Tenslotte bepaalt artikel 52 van het protocol betreffende de statuten van het ESCB en van de ECB dat de Raad van Bestuur, na de onherroepelijke vaststelling van de wisselkoersen, de noodzakelijke maatregelen treft opdat bankbiljetten in valuta s met onherroepelijk vastgestelde wisselkoersen door de nationale centrale banken worden ingewisseld tegen pari Het Groenboek van de Commissie en de verslagen van het EMI Het Verdrag van Maastricht zegt niet hoe de doelstellingen tegen de vastgestelde data moeten worden bereikt. Daarom heeft de Commissie einde mei 1995 een Groenboek gepubliceerd over de voorwaarden voor de overgang naar de Europese munteenheid; dit boek draagt bij tot de harmonisatie van het hoe door op kritische wijze een referentiescenario in drie fasen en verscheidene alternatieven voor te stellen. De Commissie wou eveneens de onzekerheid bij de betrokkenen milderen, hen sensibiliseren door de technische kwesties op te sommen die moesten worden opgelost, en de sympathie van de openbare opinie winnen, daar één munt niet bij decreet kan worden afgekondigd. De drie fasen van het referentiescenario zijn: fase A: De door de deelnemende {7} lidstaten genomen beslissing om over te stappen naar één munteenheid. fase B: Ten laatste één jaar na het begin van fase A vangt de tweede fase van de EMU aan met de onherroepelijke vaststelling, voor de deelnemende lidstaten, van hun omrekeningskoersen t.o.v. de euro. Tijdens deze fase wordt een kritische massa van financiële verrichtingen naar deze euro-eenheid overgeschakeld, terwijl het monetaire beleid voortaan door de Europese Centrale Bank (ECB) wordt gevoerd en de nieuwe waardepapieren van de overheidsschuld in de gemeenschappelijke munt worden uitgegeven. De euro wordt de wettelijke munt en wordt parallel gebruikt {8} met de nationale munten die slechts niet-decimale onderverdelingen ervan zijn. fase C: ten laatste 3 jaar na het begin van fase B {9} loopt de tweede fase af en gaat over in de derde fase, met de geleidelijke invoering van de muntstukken en bankbiljetten. Het einde van de derde en laatste fase wordt aangegeven door het buiten omloop stellen van alle deelnemende nationale munten en de komst van de euro als enig wettelijk betaalmiddel. Het Groenboek geeft een reeks acties aan met betrekking tot deze drie fasen en suggereert met name dat in elk land een nationale begeleidingsstructuur wordt ingesteld (organisatie die het project moet sturen) en dat er een schema voor de overgang naar één munteenheid wordt opgemaakt. Het meent dat de staatsinstellingen en de meest invloedrijke economische subjecten een stuwende rol dienen te spelen voor een doeltreffende invoering van de euro in het dagelijkse leven. Het vestigt de aandacht op de technische problemen die moeten worden opgelost en op de noodzaak om er zich tijdig op voor te bereiden. Er wordt een strategie in voorgesteld voor de grote, rechtstreeks betrokken acteurs, zoals de banken en de financiële sector, de overheidsbesturen, de bedrijven, de verbruikers. De vraagstukken over het juridische kader van de munteenheid staan erin. Ten slotte wordt de klemtoon gelegd op de essentiële rol van een doeltreffende communicatiestrategie, met als fundamentele doelen: de steun van de bevolking verkrijgen en het stimuleren van de technische voorbereidselen. Van zijn kant publiceert het Europees Monetair Instituut (EMI) jaarlijks een verslag over de vorderingen bij de voorbereiding van de overgang op de euro, wat zijn eigen terrein in de Unie betreft. In zijn rapporten van november 1995 en januari 1997 bracht het Instituut verslag uit zowel over de technische bepalingen die in overleg werden vastgelegd en gecoördineerd als over de suggesties die werden gericht aan de leidende instanties van de Europese Unie. Tegen zijn gewoonte in heeft het EMI geen convergentieverslag gepubliceerd in november 1997: het wilde eerst over alle definitieve 2001 Trefpunt economie Dossier 11

12 nationale budgettaire gegevens beschikken om de budgettaire en monetaire convergentiegraad van de landen te evalueren die vanaf 1 januari 1999 naar de euro wensen over te stappen. Het EMI en de Europese Commissie hebben op 25 maart 1998 hun respectieve rapporten inzake de convergentiegraad van de deelnemende lidstaten overhandigd. De Commissie heeft bovendien een aanbeveling gepubliceerd betreffende de landen die aan de voorwaarden voldoen om vanaf 1 januari 1999 over te schakelen op de euro. Deze rapporten meten de convergentiegraad van elk land, de wijziging van de nationale wetgevingen en de integratiegraad van de financiële markten. Deze evaluaties vormden overigens de basis waarop de Staatshoofden en Regeringsleiders van de EU zich tijdens de Top van Brussel (1 tot 3 mei 1998) steunden om officieel de landen aan te duiden die deelnemen aan de euro. Elf landen werden dus geselecteerd om per 1 januari 1999 de eurozone te vormen: België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal en Spanje. Enkel Groot-Brittannië en Denemarken (die nog niet op 1 januari 1999 tot de EMU wilden toetreden) en Zweden (dat ook een politiek voorbehoud had geuit betreffende een onmiddellijke deelname aan de euro en dat trouwens niet voldeed aan het criterium van koersstabiliteit gedurende twee jaar) werden niet geselecteerd. De munteenheid van Griekenland de drachme werd op 1 januari 2001 in de eurozone opgenomen. In Denemarken werd op 28 september 2000 een nieuw referendum gehouden, met als resultaat dat het land niet tot de eurozone wenste toe te treden. Niettemin blijft de Deense kroon deelnemen aan het nieuwe Europese wisselkoersmechanisme, ERM II De Europese regelgeving De belangrijkste beginselen van het Verdrag van Maastricht, die verder uitgewerkt werden tijdens de topconferenties van Madrid, Dublin en Amsterdam, hebben, wat de invoering van de euro betreft, geleid tot verschillende communautaire verordeningen die werden voorbereid door de Commissie en die aan diverse Europese instanties werden voorgelegd. Verordening (EG) nr. 1103/97 legt enige bepalingen vast betreffende de invoering van de euro {10}. Ze werd voltooid en eenparig aangenomen op de top van Dublin op grond van artikel 235 EC {11} en werd van kracht op 20 juni De verordening heeft hoofdzakelijk betrekking op de continuïteit van rechtsinstrumenten en op de equivalentie tussen ecu en euro. Verordening (EG) nr. 1466/97 van de Raad van 7 juli 1997 over versterking van het toezicht op begrotingssituaties en het toezicht op en de coördinatie van het economisch beleid {12}. Dit toezicht steunt op jaarlijkse convergentieprogramma s die door de lidstaten worden opgesteld. De lidstaten worden opgeroepen om: op middellange termijn een begrotingsevenwicht of zelfs begrotingsoverschot na te streven; het traject van de bijsturing te bepalen die nodig is om dit doel te bereiken; op te geven welke de belangrijkste economische hypothesen zijn die voor dit plan worden gebruikt en welke gevolgen een afwijking van een of van meerdere van deze hypothesen kan hebben voor de verwezenlijking van het convergentieplan; informatie te geven over verschillende saldo s (zoals schuldenstand en overheidstekort). De verslagen worden eerst door het Economisch en Financieel Comité bestudeerd en gaan daarna naar de Commissie, die er een aanbeveling over opstelt en de verslagen vervolgens doorstuurt naar de Europese Raad. De Raad kan er dan op toezien hoe de plannen evolueren en kan eventueel tekenen van budgettaire ontsporing, voorboden van een buitensporig tekort, onderkennen. In dat geval doet de Raad aanbevelingen voor de betrokken lidstaat, zodat deze zo snel mogelijk de nodige maatregelen treft. Deze verordening werd op 1 januari 1999 van kracht. Verordening (EG) nr. 1467/97 van de Raad van 7 juli 1997 over de bespoediging en verduidelijking van de tenuitvoerlegging van de procedure bij buitensporige tekorten {13}. Deze verordening geeft een gedetailleerde omschrijving van de procedure die door het Economisch en Financieel Comité, de Commissie en de Raad wordt toegepast wanneer bij een lidstaat een aantoonbaar buitensporig tekort (meer dan 3 % van het bruto binnenlands product of BBP) wordt vastgesteld. Er zal trapsgewijze met steeds strengere maatregelen worden opgetreden om de lidstaat ertoe aan te zetten zo snel en doeltreffend mogelijk te reageren. Een aanbeveling, een ingebrekestelling, de publicatie van de beschikkingen, een deposito van een variabel bedrag afhankelijk van de mate waarin het overheidstekort boven de 3 % uitstijgt, en tot slot een boete zijn de verschillende maatregelen die achtereen- 12 Ministerie van Economische Zaken

13 volgens worden genomen zolang de lidstaat niet reageert en het buitensporig tekort niet wordt bijgesteld. Deze verordening werd op 1 januari 1999 van kracht. Verordening (EG) nr. 974/98 van 3 mei 1998 betreffende de invoering van de euro, de zogenaamde monetaire wet over de euro, werd op 1 januari 1999 van kracht {14}. De verordening werd door de deelnemende lidstaten van de EMU op grond van artikel 109L4 van het Verdrag van Maastricht eenparig aangenomen. Ze heeft hoofdzakelijk betrekking op de overgangsfase. Tijdens de overgangsperiode geldt het principe geen verplichting, geen verbod, met echter twee uitzonderingen: enerzijds het monetaire beleid (tussenkomsten in euro met de centrale bank) en de wissel, en anderzijds de nieuwe uitgiften van overheidsschuld. Zij bevestigt de definitieve overschakeling op de euro op 1 januari Zij stelt als principe voorop dat de euro de munteenheid van de deelnemende landen is vanaf 1 januari 1999, waarbij de nationale munten, vanaf die datum, nog slechts nietdecimale onderverdelingen van de euro vormen. Zij mildert deze bewering door toe te staan dat de nationale munten niettemin wettig betaalmiddel blijven tijdens de overgangsfase. Verordening (EG) nr. 975/98 van 3 mei 1998 over de éénheidswaarden en de technische kenmerken van de in euro luidende muntstukken die in omloop gebracht zullen worden {15}. Verordening (EG) nr. 2866/98 van de Raad betreffende de omzettingskoersen tussen de euro en de munten van de lidstaten die de euro invoeren {16}. In deze verordening worden de onherroepelijke omzettingskoersen tussen de euro en de verschillende munten van de eurozone vastgelegd. De verordeningen zijn bindend in al hun onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in alle lidstaten, maar verordening nr. 974/98 voegt daaraan toe overeenkomstig het Verdrag, en onder voorbehoud van de Protocollen nr. 11 en 12 en van artikel 109 K, lid 1 (dat betrekking heeft op de afwijkingen waarvan de niet-deelnemende lidstaten het voorwerp zijn). Voor de toepassing van deze verordeningen wordt verstaan onder: euro-eenheid, de munteenheid als bedoeld in artikel 2, tweede zin van het Verdrag; nationale munteenheden, de munteenheden van de deelnemende lidstaten, zoals deze munteenheden op de dag vóór de aanvang van de derde fase van de Economische en Monetaire Unie gedefinieerd zijn ; omrekeningskoersen, de onherroepelijk vastgestelde omrekeningskoersen die de Raad aanneemt overeenkomstig artikel 109 L, lid 4, eerste zin, van het Verdrag {17}; overgangsperiode, de periode die ingaat op 1 januari 1999 en eindigt op 31 december 2001 ; deelnemende lidstaten, voor verordening nr. 1103/97: de lidstaten die overeenkomstig het Verdrag de gemeenschappelijke munteenheid aannemen, en voor verordening nr.974/98, een opsomming van de betrokken staten De vervanging van de nationale munten Deze materie wordt behandeld in verordening 974/ 98: Art. 2: Met ingang van 1 januari 1999 is de euro de munteenheid van de deelnemende lidstaten. De rekeneenheid is één euro. Eén euro is verdeeld in honderd cent. Verordening nr. 1103/97 preciseert bovendien, Art.2 (1): Vanaf worden verwijzingen in rechtsinstrumenten naar de ecu [...] vervangen door verwijzingen naar de euro, tegen een koers van één euro voor één ecu. [...] {18}. Art.3: De munteenheid van elke deelnemende lidstaat wordt tegen de omrekeningskoers vervangen door de euro. {19}. Art.4: De euro is de rekeneenheid van de Europese Centrale Bank (ECB) en van de centrale banken van de deelnemende lidstaten. Een overgangsmaatregel is voorzien: Art.6(1): De euro wordt ook, door de toepassing van de omrekeningskoersen, onderverdeeld in de nationale munteenheden. Onderverdelingen van de nationale munteenheden blijven gehandhaafd. Onder voorbehoud van de bepalingen van deze verordening blijft de monetaire wetgeving van de deelnemende lidstaten van toepassing De continuïteit van contracten en andere rechtsinstrumenten Deze materie wordt behandeld in verordening nr. 1103/97: Art.3: De invoering van de euro heeft niet ten gevolge dat wijziging wordt gebracht in enige bepaling in een rechtsinstrument {20} of dat een partij wordt ontslagen of ontheven van de uitvoering van 2001 Trefpunt economie Dossier 13