TOEGANKELIJKE LEERMIDDELEN MAKEN

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "TOEGANKELIJKE LEERMIDDELEN MAKEN"

Anja Christiaens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 TOEGANKELIJKE LEERMIDDELEN MAKEN e-pathways CPD Handboek Handboek nr. 9 in serie

2 Wat zijn toegankelijke leermiddelen? Niet alle leerlingen leren op dezelfde manier. Daarnaast zijn er ook leerlingen met bijzondere behoeften, die veroorzaakt worden door leerproblemen en/of beperkingen. Om ervoor te zorgen dat iedereen de mogelijkheid heeft om succesvol te zijn op school, is het van belang dat de leermiddelen die ontwikkeld worden aansluiten bij eventuele bijzondere behoeften van leerlingen. Dat worden toegankelijke leermiddelen genoemd. Bijzondere behoeften kunnen veroorzaakt worden doordat leerlingen problemen hebben met: effect hebben op de toegankelijkheid en bruikbaarheid voor leerlingen. Hierdoor wordt toegankelijk leren ook wel inclusief leren genoemd. Een voorbeeld: een website is wat betreft de inhoud van grote waarde voor een les, maar bij het ontwerpen is geen rekening gehouden met kleurenblindheid. De manier waarop er met kleuren omgegaan is bij het ontwerp, bepaalt de toegankelijkheid van de inhoud voor leerlingen met kleurenblindheid. Ter illustratie: wat vind jij van de leesbaarheid van de tekst in onderstaand plaatje? het zien (visuele beperkingen); het horen (auditieve beperkingen); het begrijpen van concepten; de concentratie; de motoriek; communicatie; het lezen (dyslectie). Ieder probleem vraagt om specifieke aanpassingen van leermiddelen. Echter, kleine aanpassingen kunnen veel 2

3 Dus hoe werkt het? Het maken van toegankelijke leermiddelen kan eenvoudig zijn. Er zijn wat simpele richtlijnen die leermiddelen toegankelijker maken voor iedereen, niet alleen voor hen met speciale behoeften. Gebruik het juiste lettertype Gebruik een sans serif-lettertype, of een simpel lettertype zonder speciaal ontworpen uiteinden. Deze lettertypes worden duidelijk weergegeven op een beeldscherm en op papier en zijn op de meeste computers beschikbaar. Gebruik slechts één lettertype op een pagina, meerdere lettertypes kunnen verwarrend en afleidend zijn. Maak gebruik van gekleurde achtergronden Zorg ervoor dat je kleuren met veel contrast gebruikt. Een goed contrast zal ervoor zorgen dat teksten voor iedereen goed leesbaar zijn. Eenvoudige zwarte tekst op een gekleurde achtergrond of papier, bijvoorbeeld geel, is een simpele manier om dit te bereiken. Gebruik technologie Bij het gebruik van een computer en beeldscherm om van te lezen moet je goed letten op de instellingen van het beeldscherm. Ook kan software gebruikt worden om het contrast van de pagina te verhogen of de lettergrootte aan te passen aan de behoeften. Audiolezers zijn beschikbaar voor leerlingen en studenten met een visuele beperking. Bij het gebruik van afbeeldingen in het leermiddel moet je denken aan het toevoegen van beschrijvingen van de afbeeldingen, zodat dit ook voorgelezen wordt voor leerlingen die een audiolezer gebruiken. Denk na over de lay-out Afbeeldingen kunnen een document verbeteren, maar ze onderbreken ook de flow. Zo ook met titels, grote blokken hoofdletters en zelfs zaken als woorden die over twee regels verdeeld zijn met een streepje. Probeer werk elektronisch te verspreiden Leerlingen kunnen erg weinig doen om het formaat van tekst op papier te veranderen, maar kunnen een document op het scherm aanpassen aan hun behoeften. 3

4 Waarom zouden we het doen? Voordelen Iedereen heeft er profijt van. Het zorgt ervoor dat leermiddelen hun doel bereiken en door iedereen begrepen worden. Het geeft een gedragsverbetering door ervoor te zorgen dat niemand zich buitengesloten voelt. Standaardiseren van je lesmaterialen en je houden aan bepaalde richtlijnen verhoogt de consistentie. Afwisselende lesvormen helpt de aandacht vast te houden: gebruik zowel audio- als videobronnen, en geef lessen waarbij vooral afbeeldingen getoond worden, in plaats van woorden Door toegankelijkheid de standaard te maken voelen leerlingen zich minder afwijkend. Simpele veranderingen kunnen veel opleveren. Nadelen Maximale toegankelijkheid voor alle leerlingen is niet mogelijk Het kost tijd en aandacht, in het bijzonder als het materiaal aangepast moet worden voor unike of extreme omstandigheden 4

5 Tips om het goed te doen Onderzoek of alle leerlingen in de groep voortgang boeken. Zo niet, onderzoek of het aan de toegankelijkheid van de leermiddelen ligt. Werk met andere leraren/tutors samen bij het ontwikkelen van nieuwe leermiddelen. Maak de toegankelijkheid van leermiddelen onderwerp van een les en vraag leerlingen om na te denken over hoe zij ervoor kunnen zorgen dat hun werk op zo een manier maken, dat de toegankelijkheid optimaal is. Bekijk hoe de school en de klaslokalen ingericht zijn, vanuit het oogpunt van leerlingen die hulp nodig hebben en bijvoorbeeld gebruikmaken van technologie of moeite hebben met mobiliteit. Gebruik niet alleen de standaard-instellingen op een computer. Pas ze naar de behoeften aan. Vraag een specialist om hulp. Er is veel onderzoek gedaan op dit gebied en er zijn specialisten die ondersteuning kunnen bieden bij lastige problemen. 5

6 Hoe zien toegankelijke leermiddelen er uit? Er is geen standaard lay-out voor toegankelijk leermiddelen: je kunt alleen weten of je het goed hebt gedaan, wanneer alle leerlingen in de klas succesvol zijn en gemakkelijk leren. Er zijn echter enkele richtlijnen die helpen bij het toegankelijk maken van het leren van iedereen. Zorg ervoor dat jouw school een Beleid heeft dat zicht richt op inclusie van alle leerlingen en wat regelmatig wordt beoordeeld. Controleer de nationale richtlijnen en zorg ervoor dat ze in het beleid zitten en in praktijk gebracht worden. Vraag feedback van je leerlingen. Werkt het voor hen allemaal? Om een visueel leerhulpmiddel te gebruiken: probeer het beleid in een mindmap weer te geven in plaats van een geschreven document. Dat kan al een goede oefening zijn anders naar teksten te kijken en de toegankelijkheid van een beleidstekst te verhogen. Richtlijnen Uitrusting Bronnen Trainingvereisten Inclusief leren beleid Ondersteuning behoeften Systemen Geef hier je eigen inhoud aan Contacten 6

7 Submit homework Je kunt meer te weten komen bij: Toolkit voor het creëren van toegankelijk leermaterialen: Factsheets over het creëren van toegankelijke leermaterialen: Richtlijnen voor personeel voor het ontwikkelen van toegankelijke leermaterialen van NUIG: Veel over toegankelijkheid van leermiddelen in het Nederlands is te vinden via: Houd er rekening mee dat externe inhoud niet wordt beheerd of gecontroleerd door epathways. Het opnemen van een link of verwijzing naar een externe bron moet niet worden opgevat als een bekrachtiging van die bron of haar producten en diensten. 7

PROJECT PARTNERSCHAP FIT Ltd (Ierland) Projectcoördinator Association of Teachers Education Centres in Ireland (ATECI) City of Dublin Education and Training Board (CDETB) (Ierland) CDETB Curriculum

8 PROJECT PARTNERSCHAP FIT Ltd (Ierland) Projectcoördinator Association of Teachers Education Centres in Ireland (ATECI) City of Dublin Education and Training Board (CDETB) (Ierland) CDETB Curriculum Development Unit City College Norwich (GB) Education and Training Boards Ireland (ETBI) H2 (Ierland) Kaunas University of Technology (Litouwen) Koning Willem I College (Nederland) Norfolk Educational Services (GB) CONTACT GEGEVENS FIT Ltd emmabeatty@fit.ie Dit CPD-handboek maakt deel uit van een serie handboeken, voorbereid door City College Nowich (GB) voor CDETB om de CPD-ondersteuningstrategie voor CDETBleraren van de Curriculum Development Unit te ondersteunen.

Vergelijkbare documenten

Wat is het delen van ideeën en goede voorbeelden?

Het DELEN van IDEEËN en GOEDE VOORBEELDEN e-pathways CPD Handboek www.epathways.eu Handboek nr. 8 in serie Wat is het delen van ideeën en goede voorbeelden? Technologie heeft communicatie met veel mensen