boek: ENERGIE fabels, feiten, financiën. bijlage met fragmenten. Bijlagen: toelichting Energie boek.pdf
|
|
- Brecht van der Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Roo, Marijke de Van: Herman Noback Verzonden: maandag 24 juni :29 Aan: staten; Onderwerp: boek: ENERGIE fabels, feiten, financiën. bijlage met fragmenten. Bijlagen: toelichting Energie boek.pdf Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus: Opvolgen Voltooid Geachte heer, mevrouw, Vorig jaar heb ik een boek geschreven Energieprojecten: vooral Brandhout. Daarvan is nu een nieuwe versie gemaakt, met als titel Energie, fabels, feiten, financiën. Het eerste boek heeft niet de impact gehad die het m.i. verdient. Aangetoond wordt namelijk dat de meeste energiemaatregelen niet of nauwelijks positief effect hebben, en dat is juist voor politici een belangrijk gegeven. Er zijn maatregelen, met alle goede bedoelingen, niet het beoogde effect kunnen hebben. Als ingenieur geef ik niet mijn mening, maar analyses en conclusies. Waterstof bestaat niet of wordt gemaakt als drager van koolstof energie, elektrische auto s kosten evenveel energie als benzineauto s, om maar enkele beredeneerde conclusies te noemen. Actueel is zelfs dat er nu in Indonesië bossen worden verbrand om ruimte te maken voor palmolieplantages. Hoe krom wil je het hebben. De grote denkfout achter niet-effectieve projecten is dat het doel (minder fossiel) wordt verward met de middelen (zonnepanelen, elektrische auto s, waterstof). Bijgaand een PDF met een toelichting en enkele fragmenten. Voor wie de genoemde 6 euro een probleem is: het volledige boek wordt als PDF op verzoek gratis toegestuurd. Verder zij opgemerkt dat ik geen enkel belang heb bij de studie, anders dan als verantwoordelijke burger en belastingbetaler. Eerder missionaris dan koopman. U mag deze mail doorsturen zoveel u wilt, graag zelfs, vooral aan u bekenden die energie in hun portefeuille hebben. Herman Noback 1
2 Toelichting en enkele fragmenten van Energie, fabels, feiten, financiën. Het boek is een update van ISBN/EAN , Energieprojecten: vooral Brandhout Stellingen zijn beter onderbouwd, onder andere: het helpt niet als je groene elektriciteit koopt, importeert of gebruikt voor een bepaald doel (b.v. elektrische auto's). Verder is het is op veel plaatsen aangevuld en redactioneel veranderd. Er is een register toegevoegd. Het boek wordt nu aangeboden als PDF-file (127 pag). 1.Voor wie het boek Energieprojecten: vooral Brandhout heeft is de update gratis. 2.Als u de file (127 pag.) via derden ontvangt en na inzien besluit hem te houden wordt u verzocht 6,- over te maken. (Voor meerdere afdrukken ook 6,- per stuk). Vermeld dan dat u de file ontvangen heeft. 3.Als u alleen deze 7 pagina's ontvangt kan de file van het boek worden besteld bij de schrijver/uitgever per mail energ@noback.demon.nl of door 6,- over te maken naar met vermelding van uw adres. Het is toegestaan, gewenst zelfs, om deze zeven pagina's en/of de file van het boek door te sturen aan mogelijk geïnteresseerden, de ontvanger valt dan in een van bovenstaande categorieën. U kunt het boek in de vorm van een collegedictaat (dubbelzijdig afgedrukt op A4, geniet) voor 16,- bestellen. In voorbereiding is dezelfde tekst, ook op A4 formaat, gebrocheerd en geplastificeerd omslag ( 25,-). De drie versies hebben dus dezelfde paginanummering. Genoemde prijzen zijn inclusief BTW en verzendkosten Herman Noback uitg.: noback ingenieursbureau Bunderriet 13, 9746 PX Groningen energ@noback.demon.nl bank ING : banknr. wordt NL71 INGB
3 Inhoud 1. Inleiding Energie, waar hebben we het over. Energie en Vermogen Thermodynamica voor beginners Alle beetjes helpen niet "We hebben genoeg energie, we exporteren zelfs" Alternatieve energie is ook energie. Geoormerkte energie is ook energie Energiebesparing is saai Veel besparen is verspillend. Energieneutraal is dus erg verspillend Isolatie. De bescheiden geweldenaar Veel besparen is veel verspillen Autorijden en energie besparen Vloerverwarming Koeling en airconditioners Maar wat kost de energiebesparing aan energie? Krijgt de heilige koe echt eten? Combinaties kunnen een hoog rendement maken Warmtepompen werken ook al niet Rendementen bij warmtemachines en koelmachines Afvangen van CO 2 kost veel energie en opslag is een politiek probleem Zonnecellen (PV-cellen), nut en onnut Psychologische kant van energie Onzinnige projecten en lege beweringen Elektrische auto's rijden op steenkool, en veroorzaken veel CO Jaar x, 1953, jaar y Een sprookje Discussie over kernenergie en de waarde van argumenten Waterstof-energie is koolstof-energie Auto s op zonne-energie. Fietsen op menskracht Verschillende alternatieve bronnen Haalbare ontwikkelingen in zonne-energie Opslag van energie, stuwmeren, getijdencentrale Energietekort opslaan in vuil wasgoed. Besparing door betere inzet van groen Kilometerheffing en/of accijns Subsidie en belasting Centrales Nuanceringen en (gloei)lampen Motorboten Appendix: enkele formules Register
4 Fragment uit inleiding Werkwijze Projecten is in dit boek de verzamelnaam van ideeën, maatregelen, installaties enzovoort op het gebied van energie. Nagegaan wordt: Hoeveel kost het in euro's om een m³gas te besparen? Door deze werkwijze kunnen uiteenlopende projecten onderling worden vergeleken, bijvoorbeeld warmtepompen met isolatie. Er wordt geen rekening gehouden met subsidies en belastingen. Enerzijds omdat subsidie gewoon geld is dat door een ander betaald wordt. Anderzijds... Fragment uit Alle beetjes helpen niet. Voor een tientje koop je een zonnepaneeltje om je mobiel op te laden. Dat spaart 1 watt gedurende 100 uur per jaar, 0,1 kwh per jaar. In 10 jaar 1kWh voor een tientje. Als 10 miljoen mensen meedoen bespaart dat 1 miljoen kwh. Dat komt overeen met het elektriciteitsverbruik van 500 huishoudens. Dat klinkt positief. De investering is 100 miljoen. Dat is euro per huishouden. Klinkt al wat minder positief, euro om het elektriciteitsverbruik van één huishouden op te wekken. Natuurlijk kan zo'n mini-zonnepaneeltje nuttig zijn. Maar niet voor de energiebesparing. Als iedereen meedoet De zinsnede als iedereen meedoet. is het begin van een drogreden. De voordelen worden vermenigvuldigd met iedereen, de nadelen met één. Het doet er gewoon niet toe of iedereen meedoet, tenminste niet om de effectiviteit te beoordelen. Als één persoon met een maatregel elke dag één procent van zijn daggebruik bespaart, bespaart hij in een jaar ook één procent van zijn jaargebruik, en bespaart een heel land met die zelfde maatregel als iedereen meedoet ook één procent van het jaargebruik van dat land. Fragment uit Onzinnige projecten... Een mens die zich in het zweet werkt levert 60 of 80W, dus 60 tot 80 joule per seconde. 1 kw is 1000W dus 1000 joule per seconde. 1kWh is 1000 J/s gedurende een uur, dus 3,6 miljoen joule. 15 uur zwaar werk. Uit een m³gas haal je 4 kwh, dus 60 uur werk om een kuub te besparen. Fragment uit Energiebesparing is saai. Er is een beperkte hoeveelheid geld beschikbaar om aan energiebesparing te doen. Om de verschillende methoden te vergelijken moet je kijken hoeveel geld je moet uitgeven om één m³gas te besparen, of anders gezegd: van hoeveel m³gas kun je verbranding voorkomen per euro aan kosten. Besteed 100 per jaar (inclusief rente, afschrijving en eventueel onderhoud) aan spouwmuurisolatie en je bespaart per jaar 1700 m³gas. Besteed dat geld aan zonnecellen en je
5 bespaart per jaar 75 m³gas. Meer dan 1600 m³ wordt dan niet bespaard omdat jij 75 m³ wèl wilde besparen. Een reactie zou kunnen zijn dat je het ene moet doen en het andere niet laten. Dat is geen verstandige reactie zolang je het ene -spouwmuurisolatie- nog kunt doen. Want ook voor die tweede som geldt dat je daarmee op de ene manier 75 m³ kunt besparen op de andere manier 1700 m³. Pas als alle spouwmuren van alle verwarmde huizen zijn geïsoleerd, komt de volgende nuttige actie aan de beurt. En dat is nog steeds niet het plaatsen van zonnecellen. Energieneutraal is verspillend. Energieneutraal wordt gebruikt als aanbeveling: kijk eens hoe goed we het doen. Hoe kan dat dan verspillend zijn, dat is het toch juist niet? Energieneutrale gebouwen hebben allerlei maatregelen ondergaan om energie te besparen. Dus ook inefficiënte. Er is te veel geld uitgegeven aan niet-renderende methoden. Fragment uit Alternatieve energie is ook energie. Geoormerkte ook. Er zijn hier enkele stellingen aan de orde. De ene is: elektrische auto's gebruiken evenveel energie als benzine-auto's. Die is nog niet verhelderd. In het kort (wordt later nog uitgebreid) geldt dat een benzine-auto 6 liter per 100 km gebruikt. Dat is 50 kwh primaire energie per 100 km. Een elektrische auto gebruikt 18 kwh per 100 km. Op het eerste gezicht véél zuiniger. Echter, om die 18 kwh elektrisch op te wekken met een rendement van 38% is aan primaire energie ook 50 kwh nodig. Ze gebruiken dus evenveel primaire energie per km. De getallen zijn niet precies, maar wel is duidelijk dat, als er al verschil is, dat verschil lang niet altijd in het voordeel van de elektrische auto uitvalt. De andere stelling is: het doet er helemaal niets toe of je voor de auto zonne-energie of fossiele gebruikt. De derde stelling is dat het er absoluut niet toe doet of je voor welk doel dan ook, groene energie koopt. Ook doet het er niet toe dat je groene energie importeert. Met enkele schemaatjes wordt e.e.a. hopelijk verduidelijkt. De verschillende energiestromen worden genoemd in Eenheden van 1 MWh. Als u liever 1 E= 1 kwh hebt, ook goed, dan blijven de plaatjes hetzelfde, behalve gaat het dan om 100 km en om 5,6 liter benzine. Elektrische auto'op zonne-energie of fossiel? situatie E prim centrale 38 E elektr huishoudens zonnepanelen 17 E elek elekt auto's km
6 situatie E prim 21 E elektr centrale huishoudens zonnepanelen 17 Eelek 17E elek elektr auto's km situatie 3 55 E prim centrale 21 E elektr 17 E elektr zonnepanelen 45 E prim = 5625 liter benzine huishoudens benzine-auto's km In situaties 1 en 2 gebruikt de centrale 100 E primair, levert 38E elektrisch aan de huishoudens. De elektrische auto's gebruiken 17E, de huishoudens 38 E. Het verschil tussen 1 en 2 is dat de elektrische auto's in situatie 1 de elektriciteit van zonnepanelen krijgen, en in situatie 2 van de centrale. In beide gevallen is de primaire energie (100E) even groot. In situatie 3 zijn er geen elektrische auto's, maar benzine-auto's. De hoeveelheid primaire energie blijft ongewijzigd, de benzine-auto's hebben geen accu van het zeldzame lithium, de centrale kan kleiner. In alle gevallen wordt primaire energie geleverd door verbranding van fossiele brandstoffen, de hoeveelheid CO2 is dus in alle situaties even groot. De analyse leidt tot alleen maar voordelen van benzine-auto's boven elektrische auto's, behalve misschien een marginaal verschil in het verbruik. Immers is een actieradius van 600 km voor benzineauto's geen probleem. Wegens het gewicht en/of de kosten van accu's is dat voor elektrische auto's niet mogelijk. Mocht er in centrales gas worden gestookt in plaats van kolen of olie, wordt er ten behoeve van de elektrische auto iets minder CO2 gegenereerd dan ten behoeve van de benzineauto. Dat is een ander verhaal, en is terug te voeren op de brandstof van de centrale.
7 Fragment uit hetzelfde hoofdstuk Onderlinge levering van groene energie? NS is bijvoorbeeld Noorwegen of Zweden. Zweden heeft inderdaad kerncentrales en biocentrales. Noorwegen heeft waterkracht. Wij importeren 30 E groen uit Zweden en leveren 30 E grijs naar D. In situatie 2 wordt door NL 25E kernenergie uit NS geïmporteerd. D importeert ook kernenergie. Alle energiestromen in situatie 1 en in situatie 2 zijn identiek, en is geen verschil. De geldstromen zijn wel anders. situatie 1 NS eigen gebruik 100E 60 E 40 E NS kerncentrale 60E NS groene centrale 70E D import 30 E 30E NL import/export situatie 2 NS eigen gebruik 100 E 5 E 50 E 45 E NS kerncentrale 60 E NS groene centrale 70 E 30E 25 E 50 E 25E D import 30 E NL import = export Nu levert de kerncentrale in Zweden aan Nederland. NL importeert bovendien groene energie uit Zweden en levert grijze energie aan Noorwegen. Duitsland importeert kernenergie uit Zweden.
8 situatie 3 NS eigen gebruik 100E 10E 30E 60E NS Kerncentrale 60E 20E 30 E 10E 30 E NS groene centrale 70E D import 30 E NL import = export In situatie 1 importeert NL groene energie uit de Zweedse bossen, en exporteert grijze naar D. in situatie 3 importeert NL kernenergie uit Zweden en exporteert grijze energie naar Noorwegen. D importeert uitsluitend kernenergie. In situatie 1 gebruikt SN voor40% groen, in situatie 2 is dat 45 %, in situatie 3 is dat 60%. Zolang de situatie bij de blokjes maar klopt, kun je de pijlen zetten zoals je maar wilt. In de echte wereld is er geen enkel verschil te zien tussen de drie situaties. Omdat NL 's nachts grijze energie opslaat in Noorwegen en die overdag weer terugkrijgt, (zie ook bij 'opslag'), zou je dat ook import van groen en export van grijs kunnen noemen. En dat is ook zo. Je zou onze groene import uit Zweden ook atoomstroom kunnen noemen. En dat klopt ook. Net zo goed. De essentie van deze verhandeling is, dat het wel wat uitmaakt hoe je elektriciteit maakt. Maar daarna is alle elektriciteit ononderscheidbaar. Fragment uit Energietekort opslaan in vuil wasgoed. Besparing door betere inzet van groen Met OVW, de Opslag in Vuil Wasgoed, wordt niet energie opgeslagen, maar tekort, zodat in tijden van overvloed energie kan worden opgenomen. Dat kan door b.v. het draaien van de was uit te stellen of te vervroegen naar zondagmorgen. Het voordeel is dat daardoor meer groene elektriciteit kan worden ingepast. De maatregel werkt het best als die door variabele tarieven wordt ondersteund. Die variabele tarieven starten dan automatisch de wasmachine of wachten daarmee tot een geschikt moment. Elders is al gezegd dat opslag van energie praktisch niet kan. Misschien wel in Noorwegen in een stuwmeer hoog in een fjord, niet in Nederland waar de streek het Hoogeland niet boven 5 m boven NAP uitkomt,... Opslag op zee zit er niet in, ook niet in een verdubbelde afsluitdijk. Mechanisch al helemaal niet. Geen opslag van betekenis dus? Misschien wel de opslag van energietekort.
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieBasisles Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Energietransitie Werkblad Basisles Energietransitie Werkblad 1 Wat is energietransitie? 2 Waarom is energietransitie nodig? 3 Leg in je eigen woorden uit wat het Energietransitiemodel
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je
Nadere informatiethuis in energie presentatie Duurzaam4Life tbv VCEN
7-7-2017 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life tbv VCEN 1 7-7-2017 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life tbv VCEN 2 7-7-2017 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life tbv VCEN 3 In de media:
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatie1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen
achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieDuurzame elektriciteit in het EcoNexis huis
Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder
Nadere informatieNaam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool
Naam: Thijs Groep: 6/7 School: St.Willibrordusschool 1 Voorwoord Voor je ligt het werkstuk van Thijs. Dit werkstuk gaat over zonne-energie. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp toen papa en mama ook
Nadere informatieNatuur en Milieu tabellen resultaten onderzoek Windmolens op land
Natuur en Milieu tabellen resultaten onderzoek Windmolens op land Hoe belangrijk vindt u windenergie voor Nederland? 1: Zeer onbelangrijk 24 3% 2: Onbelangrijk 16 2% 3: Niet belangrijk, niet onbelangrijk
Nadere informatieOverleven met energie
Overleven met energie Jo Hermans Universiteit Leiden Nationaal Congres Energie & Ruimte, TU Delft, 22 september 2011 Overleven met energie Een blijma in 5 bedrijven 1. Meest onderschatte wet 2. Meest onderschatte
Nadere informatieIntersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting
Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno
Nadere informatieKan Heiloo op de zon en de wind draaien?
Kan Heiloo op de zon en de wind draaien? - 26 Januari 2017 Wilma Eerenstein en Peter Leenders 1 Hoe zit het nu in Nederland? 2 Energiegebruik in Nederland Totaal: 3000 PJ = 833 333 333 333 333 kwh Per
Nadere informatieWerkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. Dashboard onderdelen CO₂ uitstoot (ton per
Nadere informatieAlternatieve energiebronnen
Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen
Nadere informatieModule 4 Energie. Vraag 3 Een bron van "herwinbare" energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water
Module 4 Energie Vraag 1 Wat hoort bij het indirect energieverbruik van een apparaat? Kies het BESTE antwoord A] De energie wat het apparaat nuttig verbruikt. B] De energie die het apparaat niet nuttig
Nadere informatieLes Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Energie besparen Werkblad Les Energie besparen Werkblad Stel je voor dat fossiele brandstoffen morgen bijna op zouden zijn. De huizen zouden koud blijven. Er zou geen energie
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatieTegelijkertijd is het een gigantische opgave om de brandstoffen te winnen en. (Bild 1: CC BY-NC-ND 2.0, Peter Jakobs, Gut Eschergewähr, NRW)
Wasteland Energy "Wasteland Energy" is de naam van een project dat onderzoekt hoe men in de dagelijkse omgang met minimale middelen zelf elektriciteit opwekken kan. We leven in een tijd waarin fossiele
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieSamen maken we Nederland aardgasvrij
Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatiePRESENTATIE AANVRAGEN? info@academynl.nl. ir. Chris Zijdeveld
PRESENTATIE AANVRAGEN? info@academynl.nl PASSIEF EN NZEB Nearly Zero Energy Buildings vogel in de hand... vogel in de hand... of vogels in de lucht? we moeten kiezen: waan van de dag we moeten kiezen:
Nadere informatieZonnestroom in Enspijk
Zonnestroom in Enspijk Waarom zonnestroom? Wat is zonnestroom? Wat levert zonnestroom op? Hoe begin ik er aan? De zon straalt in 1 uur evenveel energie op aarde als het jaarlijkse wereldwijde energieverbruik
Nadere informatieIk kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3.
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. CO₂ uitstoot (ton per jaar ) Investeringen
Nadere informatieGeachte heer/mevrouw,
Van: B. Dijk [mailto:mailuitingen@gmail.com] Verzonden: zondag 6 april 2014 11:28 Onderwerp: Windmolens wel milieu vriendelijk? Geachte heer/mevrouw, Wilt u deze bericht doorsturen naar de griffier? En
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieDe Warmtepomp. Het creëren van draagvlak. Rimme van der Ree Directeur
De Warmtepomp Het creëren van draagvlak Rimme van der Ree Directeur Wat kost / is potentiele energie? Elektra = kwh Aardgas = m³ Wat kost / is potentiële energie? Elektra Aardgas Propaan LPG Stadsverwarming
Nadere informatie[Samenvatting Energie]
[2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie
Nadere informatieVoor het welzijn van kind en school. Klas 3!
Voor het welzijn van kind en school Klas 3! Wat is energie Energie heb je nodig om iets te doen. Je hebt het nodig om een auto mee te kunnen laten rijden, een huis mee te verwarmen of een fabriek mee te
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieUitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo
Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo 1 Arbeid verrichten 1 a) = 0 b) niet 0 en in de richting van de beweging c) =0 d) niet 0 e tegengesteld aan de beweging 2 a) De wrijvingskracht
Nadere informatieTheorie: Energieomzettingen (Herhaling klas 2)
les omschrijving 12 Theorie: Halfgeleiders Opgaven: halfgeleiders 13 Theorie: Energiekosten Opgaven: Energiekosten 14 Bespreken opgaven huiswerk Opgaven afmaken Opgaven afmaken 15 Practicumtoets (telt
Nadere informatieWat zijn afwegingen bij OV exploitatie in relatie tot duurzaamheid?
Busvision. Wat zijn afwegingen bij OV exploitatie in relatie tot duurzaamheid? Han van der Wal Werkveld OV exploitatie: voertuigen & facilitair. Bedrijfsmatige duurzaamheid van middelen en mensen Voorkomen
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatie1 ENERGIE Inleiding Het omzetten van energie Fossiele brandstoffen Duurzame energiebronnen
1 ENERGIE... 2 1.1. Inleiding... 2 1.2. Het omzetten van energie... 2 1.3. Fossiele brandstoffen... 5 1.4. Duurzame energiebronnen... 7 1.5. Kernenergie... 9 1.6. Energie besparen... 10 1.7. Energieverbruik
Nadere informatieEnergiekosten van een huishouden in Nederland
Energiekosten van een huishouden in Nederland Veel consumenten hebben problemen om te bepalen hoe hoog hun energiekosten werkelijk zijn en hoe deze te controleren. De nota van het energiebedrijf is niet
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieHANDLEIDING. Energievergelijker van. Copyright 2016 by onlineenergievergelijker.nl
HANDLEIDING Energievergelijker van Copyright 2016 by Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave pag. 2 2. Voorwoord pag. 3 3. Start vergelijking pag. 4 3.1 Postcode en Huisnummer pag. 4 3.2 Woonsituatie pag. 4 3.4
Nadere informatie6,3. Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december keer beoordeeld. Inleiding
Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december 2003 6,3 32 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Energie is iets dat altijd in de buurt is. Bijvoorbeeld een boterham eten, tanken en wassen. Het meeste
Nadere informatieEEN. De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD
EEN De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD De nieuwste generatie gashaarden zijn praktisch, mooi, duurzaam en klaar voor de toekomst! Met de huidige discussies kunt u zich afvragen
Nadere informatieExamen VMBO-BB. economie CSE BB. tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.00 uur. Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Examen VMBO-BB 2007 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.00 uur economie CSE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 36 vragen. Voor dit examen
Nadere informatieHet Heijmans Bright House is een concept van Heijmans in samenwerking met Van Helmond Zuidam Architecten en AERspire. Uitgangspunt van het concept is
Het Heijmans Bright House is een concept van Heijmans in samenwerking met Van Helmond Zuidam Architecten en AERspire. Uitgangspunt van het concept is dat comfort en energiezuinigheid hand in hand moeten
Nadere informatiede 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening
de 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening De 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN
Nadere informatieLes De kosten van energie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les De kosten van energie Werkblad Les De kosten van energie Werkblad Elke dag gebruiken we heel wat energie om het huis warm te houden en te verlichten, televisie te kijken,
Nadere informatieElektrische energie. energie01 (1 min, 47 sec)
Elektrische energie In huishoudens is elektrische energie de meest gebruikte vorm van energie. In Nederland zijn bijna alle huizen aangesloten op het netwerk van elektriciteitskabels. Achter elk stopcontact
Nadere informatieCursus Verwarm je woning. 1. Inleiding 2. Verwarmingssysteem 3. Ventilatie 4. Subsidies en leningen 5. Uitnodiging voor bezoeken producten
Cursus Verwarm je woning 1. Inleiding 2. Verwarmingssysteem 3. Ventilatie 4. Subsidies en leningen 5. Uitnodiging voor bezoeken producten DUW Parkstad DUW is een initiatief van Stichting EnviAA in samenwerking
Nadere informatieVraag 1: wat voor soort stroom gebruikt u om uw huis van elektriciteit te voorzien?
Uitslagen enquête HISWA Vraag 1: wat voor soort stroom gebruikt u om uw huis van elektriciteit te voorzien? Uitsluitend grijze stroom van mijn energiebedrijf 43,6% 123 Uitsluitend groene stroom van mijn
Nadere informatieBron: Google Downloaden Pleio 1 mw per jaar Van: Rob Voor: Rob betreft: cijfers werkdocument datum: voortschrijdend, 24 december 2008
Bron: Google Downloaden Pleio 1 mw per jaar Van: Rob Voor: Rob betreft: cijfers werkdocument datum: voortschrijdend, 24 december 2008 EJ = 10 18 PJ = 10 15 TJ = 10 12 GJ = 10 9 MJ = 10 6 KJ = 10 3 1 w
Nadere informatieFREE ENERGY NEWSLETTER
FREE ENERGY NEWSLETTER DE ENERGIEBRONNEN VAN DE 21 STE EEUW Nr. 20, 2011 INHOUDSOPGAVE Voorwoord... 2 Het Experiment deel 2... 4 Nieuwe rubriek: Gebruikers Vertellen... 8 Green Ebox MINI... 11 Speciale
Nadere informatieExamen VMBO-BB. economie CSE BB. tijdvak 1 vrijdag 25 mei 9.00-10.30 uur. Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Examen VMBO-BB 2007 tijdvak 1 vrijdag 25 mei 9.00-10.30 uur economie CSE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 36 vragen. Voor dit examen
Nadere informatieEnergie. Energie thuis Energie in Nederland Energie op de wereld
Energie Energie Energie thuis Energie in Nederland Energie op de wereld Grootheden 1 J(oule) = 1 Nm =?? Watt gedurende 1 seconde =?? Ws 1 Watt = 1 J/s = vermogen = de snelheid waarmee arbeid wordt verricht.
Nadere informatieEen beginners handleiding voor energie en vermogen
Een beginners handleiding voor energie en vermogen Waarom moet je leren over energie en vermogen. Het antwoord is omdat we allemaal energie verbruiken in ons dagelijks leven om te verwarmen, te koelen,
Nadere informatieInformatieavond 25 januari
Informatieavond 25 januari Waarom is BoeN opgericht? Doelstellingen: lokaal Duurzaam Bewustwording Betaalbaar Onafhankelijk Wat wil BoeN? Werkgroepen: 1. Marketing en communicatie 2. Zonne energieprojecten
Nadere informatieDUURZAAM WEERSELO WAAROM EN HOE
WAAROM EN HOE Klimaat akkoord Parijs / Nederland Stimuleringsmaatregelen Accijns Energie besparing Inzet hernieuwbare bronnen Verminderen van fossiele brandstoffen 10-12-2018 1 KLIMAAT AKKOORD NL Nederlands
Nadere informatieWHITEPAPER WERKING VAN WARMTEKRACHT- KOPPELING
WHITEPAPER WERKING VAN WARMTEKRACHT- KOPPELING Auteur: Fred de Lede 1 Werking van warmtekrachtkoppeling De basis van warmtekrachtkoppeling met een motor is dat deze draait om stroom te genereren (zie onderstaande
Nadere informatieTotale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2
Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.
Nadere informatieLes De kosten van energie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les De kosten van energie Werkblad Les De kosten van energie Werkblad Elke dag gebruiken we heel wat energie om het huis warm te houden en te verlichten, televisie te kijken,
Nadere informatieAchtergrond informatie Eemstroom - Energiecoöperatie Amersfoort
Achtergrond informatie Eemstroom - Energiecoöperatie Amersfoort Doel van dit document is het bieden van achtergrond informatie over het principe van Eemstroom -Energiecoöperatie Amersfoort. Eemstroom One
Nadere informatie1 ENERGIE Inleiding Het omzetten van energie - Opdrachten Fossiele brandstoffen - Opdrachten
1 ENERGIE... 2 1.1. Inleiding... 2 1.2. Het omzetten van energie - Opdrachten... 2 1.3. Fossiele brandstoffen - Opdrachten... 4 1.4. Duurzame energiebronnen - Opdrachten... 6 1.5. Kernenergie - Opdrachten...
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei keer beoordeeld. Nederlands. A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie.
Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei 2003 5,4 169 keer beoordeeld Vak Nederlands A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie. Ik ga deze spreekbeurt houden over energie. Verschillende
Nadere informatieOVERAL, variatie vanuit de kern. LES- BRIEF 3v/4hv. De zonne-energiecentrale van Fuentes de Andalucía
OVERAL, variatie vanuit de kern LES- BRIEF 3v/4hv De zonne-energiecentrale van 1 Zonne-energie is in overvloed beschikbaar maar het is nog niet zo eenvoudig om die om te zetten naar elektrische energie.
Nadere informatieVooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).
5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van
Nadere informatieDEH Energie platform. gebruikershandleiding
DEH Energie platform gebruikershandleiding Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Wat is energie eigenlijk? 3 2. Hoe zie ik in één oogopslag hoeveel energie mijn huishouden verbruikt? 4 3. Hoeveel energie verbuikte
Nadere informatieDuurzame stroom in het EcoNexis huis
Groepsopdracht 1, vmbo Duurzame stroom in het EcoNexis huis Vooraf Er zijn steeds meer mensen op de wereld. En die hebben gemiddeld ook steeds meer geld te besteden. Daarom is er steeds meer energie nodig.
Nadere informatieMeerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op.
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. De heilige koe Bij de beantwoording van de vragen 1 tot en met 5 moet je soms gebruikmaken van de informatiebronnen 1 en 2. Nederlanders
Nadere informatieZonnepanelen: vergeet CO 2, het gaat om koopkracht!
Zonnepanelen: vergeet CO 2, het gaat om koopkracht! ir. drs. Mark Workum Presentatie VNO-NCW 28-8-2012 Deze presentatie bevat drie onderwerpen Zonnepanelen zijn een goede investering (zeker voor particulieren)
Nadere informatieOnderwijs op maat voor uitdaging en motivering Energie 2
1. "Een lamp met een vermogen van 40 watt staat 5 minuten aan. Bereken de hoeveelheid energie die de lamp heeft omgezet (in joule)." P = 40 W t = 5 min = 300s E = 40W x 300s E = 12000Ws = 12.000J = 12
Nadere informatieNet voor de Toekomst. Frans Rooijers
Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieGas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030
Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieDe noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.
De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove
Nadere informatieExamen VMBO-GL en TL - COMPEX
Examen VMBO-GL en TL - COMPEX 2008 tijdvak 1 woensdag 28 mei totale examentijd 2 uur economie CSE GL en TL COMPEX Vragen 1 tot en met 22 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer niet
Nadere informatieEnergiescan.nu info@energiescan.nu www.energiescan.nu. Naam: Adres: Postcode Factuurnr.: Boekel, 6 januari 2016,
Energiescan.nu info@energiescan.nu www.energiescan.nu Naam: Adres: Postcode Factuurnr.: Boekel, 6 januari 2016, Beste, Bedankt voor het invu llen van de Energiescan. Voor u ligt het adviesrapport. Op basis
Nadere informatieInleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten
Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Bouwsector 6% BNP 42.000.000.000 CO2 uitstoot 50% Fossiel energieverbruik 50% Wegverkeer 25% 40% van alle afval dat is 25.000.000.000 kg per jaar Vertegenwoordigt een
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieGroep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst Lesduur: 25 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten waarom je zuinig met elektriciteit moet zijn. De leerlingen kunnen
Nadere informatieIs investeren in energiebesparende producten nog interessant?
Is investeren in energiebesparende producten nog interessant? Energie verwarming en SWW Stijgende prijzen woningen zonder spouwisolatie Woningen met enkel glas Woningen zonder dakisolatie 2 1 Energie elektriciteit
Nadere informatieIs flexibiliteit het nieuwe goud?
Is flexibiliteit het nieuwe goud? Presentatie Congres Duurzaam Gebouwd 13 november 2014 Enexis Elektriciteit: 2,7 miljoen aangeslotenen 135,000 km MS / LS 53,000 stations Gas: 2,1 miljoen aangeslotenen
Nadere informatieAchtergrondinformatie The Bet
Achtergrondinformatie The Bet Wedden dat het ons lukt in 2 maanden 8 % CO 2 te besparen! In 1997 spraken bijna alle landen in het Japanse Kyoto af hoeveel CO 2 zij moesten besparen om het broeikaseffect
Nadere informatieWaterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal
Waterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal Even voorstellen: Mara Wustmans 2015 t/m heden: Adviseur gebouwinstallaties bij Royal HaskoningDHV 2013-2014: Technisch trainee bij
Nadere informatieTechnische onderbouwing themapagina s GasTerra Jaarverslag 2012. Gas. Gas. Volume (mrd. m 3 ) 83. Calorische waarde (Hi) (MJ/m 3 ) 31,65
Technische onderbouwing themapagina s GasTerra Jaarverslag 2012 Gas Gas Volume (mrd. m 3 ) 83 Calorische waarde (Hi) (MJ/m 3 ) 31,65 Calorische waarde (Hs) (MJ/m 3 ) 35,17 Energie-inhoud op onderwaarde
Nadere informatieEsch, Loes van. Van: Mailbox, info Verzonden: maandag 7 april :50 Aan: Bakker, lede
Esch, Loes van Van: Bakker, lede Verzonden: maandag 7 april 2014 9:44 Aan: Esch, Loes van Onderwerp: FW: Windmolens wel milieu vriendelijk? Bijlagen: Ber_kosten wind en zonne-energie Febr. 14 (1).xls;
Nadere informatieINLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieDoor: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen
Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik
Nadere informatiePVV Nissewaard. Stem PVV
PVV Nissewaard Op woensdag 20 maart 2019 kunt u tegen het klimaatakkoord stemmen Stem PVV Auteur Frank van Boven Datum 13 maart 2019 Document 190313_Gevolgen_Klimaatakkoord_en_wet.pdf Verkiezingen 2019
Nadere informatieVerwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie
Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen
Nadere informatieDuurzame Energie in Utrecht
Duurzame Energie in Utrecht The future is now Dr. Wilfried van Sark Groep Natuurwetenschap en Samenleving Universiteit Utrecht Beat the Heat NOW!, 12 december 2009 inhoud Klimaatprobleem Waarom de zon
Nadere informatieOverzicht energieproduktie in Belgie (2016)
Overzicht energieproduktie in Belgie (2016) Belgisch Primair Energie Verbruik (PEV) 657 TWh. Stemt overeen met een continue energieproductie van 75GW voor heel Belgie of 6.6kW/persoon Belgische Stroomproductie
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van A-Garden B.V. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatieDe emissies gemeten over 2014 zijn te zien in het sectordiagram hieronder. Het diagram voor basisjaar 2012 staat er ter vergelijking naast.
Memo Betreft Informatiebulletin CO 2 Prestatieladder - 8 Datum 8 mei 2015 In dit eerste informatiebulletin van 2015 willen wij u inlichten over het beleid, energieverbruik en Trends in 2014, projecten
Nadere informatieTegenwind Alblasserdam. De onjuiste voorstelling van beleidsmakers
Tegenwind Alblasserdam De onjuiste voorstelling van beleidsmakers Stelling 1) De aan de gemeenteraad gepresenteerde Lokatiestudie is niet correct. De studie geeft een volledig vertekend beeld van de werkelijkheid.
Nadere informatieCoöperatieve Vereniging voor Zonne-energie in Oosterhesselen UA
Coöperatieve Vereniging voor Zonne-energie in Oosterhesselen UA Wie zijn wij? Wat willen wij? 1 Het fundament, de basis van ons project, waarom willen wij de Coöperatieve Vereniging voor Zonne-energie
Nadere informatieWat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?
Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatie