RAPPORTAGE NULMETING AQUO. In opdracht van het Informatiehuis Water
|
|
- Myriam Groen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 RAPPORTAGE NULMETING AQUO
2 RAPPORTAGE NULMETING AQUO Piet Hein Minnecré, Dave Oberweis DATUM 21 maart 2013 STATUS Definitief VERSIE 1.2 INTERNE TOETS Hans Oeij 2/21
3 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave 3 1 Inleiding Inleiding Over de Aquo-standaard Aquo en het 'Pas toe of leg uit'-regime Doel van de nulmeting Scope van de meting 6 2 Werkwijze Informatievergaring op basis van interviews en deskresearch Vragenlijst Geïnterviewde partijen Overheden die gegevens uitwisselen in het kader van het waterbeheer Overheden die geen gegevens uitwisselen in het kader van het waterbeheer Leveranciers van informatiesystemen 9 3 Bevindingen Lastig om aanspreekpunten te vinden Kennis van Aquo Gebruik van Aquo Gepercipieerde meerwaarde Inbedding in de organisatie Pas-toe-of-leg-uit Over het wijzigingsproces van Aquo Over de servicedesk van Aquo Gebruik van Aquo-lex Gebruik van UM Aquo en domeintabellen Overige opmerkingen van partijen Over de rol van IHW en de relatie met andere partijen Over de standaard en het gebruik ervan Overige opmerkingen 16 4 Conclusie 17 5 Aanbevelingen Prioriteer 19 3/21
4 5.1.2 Maak voor gebruikers helder wat gedaan moet worden Verklein de verandering Maak duidelijk wat de winst is en zorg dat deze verzilverd wordt Ondersteun bij het weghalen van drempels Beïnvloed de beïnvloedingsfactoren 21 4/21
5 1 INLEIDING 1.1 Inleiding Dit document beschrijft de resultaten van de nulmeting van de implementatie van de Aquostandaard. Deze nulmeting is uitgevoerd in opdracht van het Informatiehuis Water (IHW). 1.2 Over de Aquo-standaard De Aquo-standaard is ontstaan uit 'best practices' in de watersector. De standaard is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met het vastleggen, gebruiken en uitwisselen van gegevens in het waterbeheer. De Aquo-standaard bestaat uit de volgende onderdelen: - Aquo-lex: het waterwoordenboek dat voorziet in eenduidige definities van termen en objecten die gebruikt worden in het waterbeheer; - Aquo-domeintabellen: keuzelijsten van mogelijke waarden voor gegevenselementen in een informatiesysteem; - Uitwisselmodellen UM-Aquo: de standaard voor de uitwisseling van geografische en meetgegevens in het waterbeheer. 1.3 Aquo en het 'Pas toe of leg uit'-regime In Nederland geldt een 'pas-toe-of-leg-uit'-regime voor het gebruik van standaarden door overheden. Kort samengevat houdt het regime in dat overheden of instellingen uit de (semi-) publieke sector verplicht zijn om bij de aanschaf van ICT-systemen/-diensten de relevante standaarden van de 'pas-toe-of-leg-uit'-lijst van het College Standaardisatie te eisen. Voor iedere open standaard op deze lijst is een functioneel toepassingsgebied en een organisatorisch werkingsgebied bepaald aan de hand waarvan een overheid kan bepalen of de standaard in een specifiek inkooptraject voor haar relevant is. Overheden mogen alleen afwijken (dat wil zeggen 'de standaard niet toepassen') ingeval van redenen van 'bijzonder gewicht'. Overheden zijn verplicht om afwijkingen gemotiveerd vast te leggen in de administratie en zijn verplicht om zich te allen tijde over de mate van naleving te verantwoorden in het jaarverslag. De Aquo-standaard is opgenomen op de lijst met standaarden op 4 november Dat betekent dat overheden of instellingen uit de (semi-)publieke sector die ICT-systemen na die datum hebben aangeschaft of groot onderhoud hebben laten plegen op bestaande systemen gebruik moeten maken van Aquo. Voor de Aquo-standaard geldt voorlopig nog een toepassingsvrije voet van euro. Waterbeheerders die euro of meer willen investeren in ICT-projecten, zijn verplicht dat te doen conform de Aquo-standaard. 5/21
6 1.4 Doel van de nulmeting De Stuurgroep Water heeft IHW gevraagd te rapporteren over de huidige stand van zaken ten aanzien van de implementatie van Aquo. Daarnaast heeft IHW de volgende doelen voor ogen met de uitvoering van de meting: - Informatie uit de meting moet richting geven aan het in ontwikkeling zijnde adoptieplan voor Aquo, - Informatie uit de meting moet richting geven aan de verdere doorontwikkeling van Aquo. Het doel is om een dergelijke meting in de toekomst vaker uit te voeren zodat men een beeld kan vormen van de voortgang van implementatie. Tot slot ziet IHW de meting als een kans om het bestaan van de standaard verder onder de aandacht te brengen van de organisaties die een rol hebben in het waterbeheer in Nederland. 1.5 Scope van de meting Deze meting richt zich op de toetsing van de voortgang van de implementatie van de Aquostandaard. Er wordt niet gekeken naar andere onderdelen die soms ook tot Aquo worden gerekend zoals pre-standaarden, technische afspraken of andere richtlijnen. Daarbij is niet alleen onderzocht of overheden conform het Pas-toe-of-leg-uit regime handelen. Conform dat regime zouden alleen overheden en of instellingen uit de (semi) publieke sector Aquo moeten gebruiken. Daarmee valt een veelheid aan potentiële gebruikers en mogelijkheden van Aquo buiten de boot. Voor het Informatiehuis Water is het juist interessant om te weten hoe breed Aquo wordt toegepast. 6/21
7 2 WERKWIJZE In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de nulmeting is uitgevoerd. Daarbij gaan we kort in op het gebruik van interviews, de daarbij gehanteerde vragenlijst en de keuze voor de verschillende geïnterviewde partijen. Voor een meer volledige beschrijving van de opzet van het onderzoek verwijzen we naar het document 'Het opzetten van een toetskader voor Aquo'. In dat document is tevens beschreven hoe het toetskader tot stand is gekomen en welke keuze daarbij gemaakt zijn. De belangrijkste conclusies van dat onderzoek voor deze nulmeting zijn: - Het toetsen van de conformiteit van implementaties aan de standaard is lastig. Dat komt in de eerste plaats door het feit dat de standaard voor een groot deel een semantische standaard is. Daarnaast is het met de huidige opzet van de standaard zeer lastig tot onmogelijk om te bepalen welke onderdelen je op welke wijze moet gebruiken voor bepaalde taken. - Binnen de beoogde scope van nulmeting is het niet mogelijk om met voldoende partijen te spreken om een statistisch representatief beeld te verkrijgen. De nulmeting is dan ook eerder kwalitatief van aard. Juist het doorvragen bij interviews, de mogelijkheid om bepaalde onderwerpen (zoals drempels voor gebruik) verder uit te diepen maken dat dit onderzoek een goed beeld geeft van achterliggende motivaties, meningen, wensen en behoeften van de doelgroep. De hierdoor verkregen informatie is gekruist met gegevens uit publiek beschikbare documenten van de verschillende organisaties zoals jaarverslagen. 2.1 Informatievergaring op basis van interviews en deskresearch. Voor deze nulmeting is gebruik gemaakt van interviews en deskresearch. Op basis van de informatie die daarmee is vergaard is door VKA een beeld gevormd en beschreven van de huidige stand van zaken ten aanzien van het gebruik van Aquo. Dit onderzoek en de rapportage geven niet alleen een beeld van de feitelijke antwoorden van de verschillende partijen, maar bevat (op verzoek van de opdrachtgever) ook een kwalificatie door de onderzoeker van de antwoorden. In de rapportage is het verschil tussen mening en feit telkens aangegeven. 2.2 Vragenlijst Voor de interviews is gebruik gemaakt van een vragenlijst. Deze vragenlijst is in samenwerking met de opdrachtgever opgesteld en gaat in op de volgende onderwerpen. - Kennis van Aquo - Gebruik van Aquo - Gepercipieerde meerwaarde - Inbedding in de organisatie - Het Pas-toe-of-leg-uit beleid - Over het wijzigingsproces van Aquo - Over de servicedesk van Aquo 7/21
8 - Gebruik van Aquo-lex - Gebruik van UM Aquo en domeintabellen - Overige opmerkingen van partijen De vragenlijst heeft als basis gediend tijdens de gesprekken. Daarnaast hebben we tijdens de gesprekken doorgevraagd en is soms door de contactpersonen extra informatie aangeleverd of navraag gedaan bij collega's. 2.3 Geïnterviewde partijen Samen met IHW is een lijst van te interviewen partijen en contactpersonen opgesteld. De volgende partijen zijn gesproken. Bij sommige organisaties zijn gesprekken gevoerd met meerdere personen Overheden die gegevens uitwisselen in het kader van het waterbeheer Waterschappen Waterschap Scheldestromen: Jan bij de Vaate Waterschap Hunze en Aa's: Martijn Burgler en Richard Smilda Hoogheemraadschap Noorderkwartier: Bart Bos Waterschap Groot Salland: Johan van Dijk Waterschap Rivierenland: Viola van Lier Wetterskip Fryslan: Dick Vastenhoud Daarnaast is meerdere malen (via en telefonisch) getracht contact te krijgen met Waterschap Aa en Maas. Daar is echter geen reactie op gekomen. Provincies Provincie Zeeland: Michiel Bil Provincie Noord-Brabant: Matthijs ten Harkel Daarnaast is meerdere malen (via en telefonisch) getracht contact te krijgen met de Provincie Drenthe en met de Provincie Zuid-Holland. Daar is echter geen reactie op gekomen. Gemeenten Gemeente Assen: Loes Thorbecke Daarnaast is meerdere malen (via en telefonisch) getracht contact te krijgen met de Gemeente Rotterdam. Zij konden echter niemand vinden die vragen kan beantwoorden over Aquo. 8/21
9 In het gesprek met de gemeente Assen kwam naar voren dat waarschijnlijk zeer weinig gemeenten werken met de Aquo-standaard aangezien zij zich richten op RIONED. In een later gesprek met IHW bleek dat ook zij dit herkennen. Overige partijen Rijkswaterstaat DID: Bas van Gennip Rijkswaterstaat De waterdienst: Ronald van der Vliet Overheden die geen gegevens uitwisselen in het kader van het waterbeheer Interprovinciaal Overleg (IPO): Cees Kamphuis Het Waterschapshuis: Peter de Leeuw en Gerbrand Bijkerk Unie van Waterschappen (UvW): Marianne Krug, Erik Kraaij en Willem Wensink Ook bij het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is aangegeven dat zij niets doen met de standaard. Met GBO Provincies stonden tot twee keer toe een afspraak gepland (op locatie en telefonisch), maar in beide gevallen was de medewerkster niet aanwezig. Ze heeft daarna ook niet meer van haar laten horen Leveranciers van informatiesystemen IBM: Jan Bakker Nelen en Schuurmans: Bastiaan Roos Tauw: Eric Versteeg Ordina: Hans de Haan Grontmij: Erik Nobbe EcoSys B.V.: Ton Berkhout 9/21
10 3 BEVINDINGEN 3.1 Lastig om aanspreekpunten te vinden Een eerste bevinding betreft het vinden van aanspreekpunten voor dit onderzoek binnen de verschillende organisaties. Dat is in dit onderzoek lastig gebleken. Door veel partijen werd zeer slecht gereageerd op s, telefoontjes of ingesproken voic s met verzoeken om mee te doen aan dit onderzoek. Er werd niet teruggebeld of g d. Op een paar uitzonderingen na, was het bij alle partijen nodig om meerdere keren na te bellen om een reactie te krijgen. Op verzoek van de opdrachtgever is in onderstaande tabel aangegeven hoe vaak partijen benaderd zijn, hoe vaak doorverwezen werd en hoe vaak dat tot de benodigde informatie heeft geleid. In de tabel is dat per soort organisaties gedaan zodat dit niet terug te herleiden is tot afzonderlijke partijen. De getallen in de tabellen het aantal pogingen dat getracht is een organisatie te bereiken (alvorens er contact was) en het aantal verwijzingen binnen een organisatie zijn gemiddelden per organisatie. Soort organisatie Aantal benaderd Aantal pogingen Aantal verwijzingen Aantal respons Overheden die gegevens uitwisselen Overheden die geen gegevens uitwisselen Leveranciers 6 N.v.t. via formulier 3 6 Het is onduidelijk wat de achterliggende reden hiervoor is. Er kunnen verschillende redenen zijn, waaronder: De bekendheid met Aquo is dermate laag dat men het niet nodig acht te reageren, De belangstelling voor Aquo is dermate laag dat men het niet nodig acht te reageren, Het kan zijn dat partijen die Aquo niet of niet goed gebruiken dit liever niet in een onderzoek willen delen, Partijen hebben het te druk om op dit soort verzoeken te reageren. Als er contact was, bleek soms dat de door IHW opgegeven contactpersonen niet de beste aanspreekpunten binnen een organisatie waren, en dat ze in sommige gevallen ook niet wisten wie dat wel was binnen de eigen organisatie. Zo is het bij de gemeente Rotterdam - ondanks vele doorverwijzingen - en de VNG helemaal niet gelukt om iemand te vinden die bekend was met de standaard. 3.2 Kennis van Aquo Alle contactpersonen die gesproken zijn, gaven aan bekend te zijn met Aquo. Tijdens het onderzoek is meerdere keren door contactpersonen aangegeven dat Aquo de 'norm' is in de waterwereld. 10/21
11 Wanneer doorgevraagd wordt, blijkt vaak dat de kennis niet diepgaand is of erg gericht op zeer specifieke onderdelen van de standaard die voor die gebruiker relevant zijn. Het blijkt voor de contactpersonen lastig om de verschillende onderdelen van de standaard of de mogelijkheden en toepassingen van de standaard te noemen. Soms verwijzen ze naar onderdelen die verouderd zijn (en soms geen onderdeel van de standaard meer zijn) en soms naar oude onderdelen van de Aquo-website. Ook geven contactpersonen vaak aan dat zij waarschijnlijk de enige of een van de weinige zijn die binnen de organisatie kennis hebben van Aquo. Meerdere partijen geven aan dat IHW duidelijker moet maken wanneer, waarvoor en hoe de standaard ingezet kan worden. 3.3 Gebruik van Aquo De provincies, waterschappen, Rijkswaterstaat, het Waterschapshuis en de meeste leveranciers geven aan Aquo te gebruiken, maar meestal: gaat het om onderdelen van de standaard. De onderdelen die gebruikt worden wisselen sterk. Soms zijn die onderdelen inhoudelijk afgebakend (chemie, biologie) en soms naar onderdelen van de standaard, UM Aquo. is niet helder of die up-to-date zijn, de meeste partijen geven aan de wijzigingen in de standaard niet door te voeren. is niet helder of ze daadwerkelijk conform de standaard geïmplementeerd zijn. Dit wordt door de Aquo gebruikende overheden zelden gecontroleerd en een aantal partijen geeft aan zelf naar eigen goeddunken wijzigingen door te voeren. 3.4 Gepercipieerde meerwaarde Gevraagd naar de meerwaarde van Aquo wordt door bijna alle partijen aangegeven dat deze wel degelijk (in)gezien wordt. Volgens partijen zit de meerwaarde vooral in het gebruik van de standaard bij de uitwisseling van gegevens. De vraag is echter vaak of de meerwaarde opweegt tegen de kosten en inspanning voor implementatie. Gevraagd naar drempels voor het gebruik van Aquo worden de volgende onderwerpen genoemd door partijen: Eigen oudere systemen die de standaard niet ondersteunen, maar nog niet vervangen worden. Systemen van andere partijen (bijvoorbeeld aanleverende systemen) die de standaard niet ondersteunen. Leveranciers die de standaard niet ondersteunen. In deze context gaf een van de waterschappen aan dat de winst van Aquo pas op de lange termijn zichtbaar wordt, en zich slecht laat vangen in de korte termijn doelen die in jaarplannen gesteld 11/21
12 worden. De implementatie kost veel tijd en geld, en het is vaak te onduidelijk wat het oplevert. Er wordt dus weinig prioriteit aan gegeven. Organisaties of onderdelen van organisaties die zich volgens eigen zeggen meer richten op het beleid zoals de UvW en IPO hebben in dit onderzoek aangegeven Aquo toch meer als een technisch onderwerp te zien dat minder relevant is voor hen. Ze verwijzen door naar ondermeer het Waterschapshuis en GBO Provincies. Overigens geven deze partijen wel aan voorstander te zijn van het gebruik van standaarden. 3.5 Inbedding in de organisatie Het gebruik van Aquo ligt vaak niet verankerd in formeel beleid binnen een organisatie. Eén waterschap heeft vastgesteld beleid ten aanzien van het gebruik van Aquo. Daarnaast wordt de standaard door twee waterschappen genoemd in de architectuur of de zogenaamde ICT randvoorwaarden. Ook het Waterschapshuis of Rijkswaterstaat noemen Aquo. Het gebruik van standaarden (of meer specifiek Aquo) is niet bij inkoop geborgd. Geen enkele partij gaf aan hier regels voor te hebben in het inkoopbeleid. Meerdere partijen gaven aan dat vraag naar Aquo vanuit de functionele of technische specialisten zoals gegevens- of applicatiebeheerders moet komen. Een partij geeft aan dat IHW meer aandacht moet besteden aan inkopers aangezien zij een rol kunnen spelen bij het borgen van het gebruik van standaarden. Slechts één van de geïnterviewde partijen heeft een centraal aanspreekpunt voor Aquo. Bij dit waterschap is het geven van gevraagd en ongevraagd advies onderdeel gemaakt van een rol. Bij de overige organisaties is er niemand die formeel verantwoordelijk is voor de implementatie van Aquo. Gebruikers van Aquo zoals de provincies, de waterschappen, het Waterschapshuis en Rijkswaterstaat geven aan afspraken te hebben met andere partijen over het gebruik van Aquo. Daarbij wordt gewezen op: afspraken met aanleverende Labs over het aanleverformaat, landelijke of Europese afspraken over bijvoorbeeld de KRW-rapportage of het gebruik van Aquo-kit. 3.6 Pas-toe-of-leg-uit De meeste partijen zijn bekend met het pas-toe-of-leg-uit beleid, al kunnen ze meestal niet uitleggen wat het voor hun eigen organisatie betekent. Op een enkele uitzondering (het Waterschapshuis en Groot Salland) na hebben partijen geen vertaling van het pas-toe-of-leg-uit beleid naar het eigen beleid gemaakt. Eén waterschap geeft wel aan dat daaraan gewerkt wordt. Partijen zijn ook niet bekend met de lijst met standaarden van het College Standaardisatie. Deze wordt dan ook niet gehanteerd bij de inkoop van software. 12/21
13 Geen enkele partij heeft tot nu toe uitgelegd (zoals dat door het beleid gevraagd wordt) of heeft daar plannen voor. In totaal geven vier van de zes waterschappen, het Waterschapshuis en Rijkswaterstaat aan naar Aquo te vragen in aanbestedingen. Ook geven ze aan dat dit niet altijd het geval is, ook niet wanneer dat wellicht wel zou moeten. Als bij aanbestedingen gevraagd wordt om Aquo dan: wordt gevraagd naar gebruik of conformiteit aan de Aquo-standaard. Dat wordt op een enkele uitzondering na niet nader gespecificeerd, wordt soms impliciet gevraagd naar Aquo door de eigen architectuur of randvoorwaarden leidend te stellen, wordt soms impliciet naar Aquo gevraagd door naar comptabiliteit met IRIS of overige pakketten die Aquo ondersteunen te vragen, is Aquo geen knock-out criterium. Het beeld dat hieruit ontstaat wordt bevestigd door de bevraging van de leveranciers. Slechts de helft van de leveranciers geeft aan vragen te ontvangen over het gebruik van Aquo. De vraag is meestal of het te leveren systeem 'Aquo-conform' is. Meer wordt niet gevraagd. 3.7 Over het wijzigingsproces van Aquo Alle partijen die Aquo kennen en gebruiken zijn ook bekend met het wijzigingsproces, met uitzondering van één leverancier. Met de participatie inhet proces is het minder goed gesteld: Slechts twee waterschappen geven aan dat hun applicatiebeheerders mogelijk wat doen met de wijzigingsverzoeken. Bij navraag gaven deze aan weleens gereageerd te hebben, maar dat niet structureel te doen. Daarnaast geven het Waterschapshuis en Rijkswaterstaat aan de wijzigingen op hun impact te beoordelen en indien daar aanleiding toe is te reageren op de verzoeken tot wijziging. Bij de leveranciers geeft slechts één partij aan te participeren in het proces. Als het gaat om het aanleveren van voorstellen voor wijzigingen dan geven alleen het Waterschapshuis en Rijkswaterstaat aan dat structureel te doen. Enkele van de overige partijen hebben aangeven dit in het verleden wel te doen, maar daar mee gestopt te zijn. Een partij gaf als reden hiervoor aan dat de wijzigingen te lang op zich lieten wachten. Een andere partij heeft aangegeven dat dit de laatste tijd juist sterk verbeterd is. Partijen geven tevens aan weinig van de wijzigingen over te nemen. Dit is in ieder geval niet structureel ingebed. Genoemde drempels zijn: De wijzingen hebben te grote impact op de eigen omgeving. Aquo is slechts de basis voor het eigen ontwerp, maar niet leidend. 13/21
14 3.8 Over de servicedesk van Aquo De bekendheid met de servicedesk is goed. Een ruime meerderheid geeft aan de dienst van IHW te kennen. Ook wordt aangegeven dat vaak direct contact wordt gezocht met een bekende bij IHW. Zo gaven RWS, HWH en de provincie Noord Brabant aan eigenlijk nooit de servicedesk te gebruiken omdat ze liever direct iemand benaderden of andere ingangen hebben bij IHW. Gebruikers van de servicedesk beoordelen deze goed. De respons is snel en de antwoorden correct. Slechts één partij gaf aan dat de kennis van de eerste lijn bij de servicedesk soms wat te wensen overliet en dat de antwoorden soms wellicht correct waren, maar niet wenselijk. 3.9 Gebruik van Aquo-lex Alle partijen die Aquo kennen, kennen ook Aquo-lex. Op één partij na gebruiken ze allemaal Aquolex, al geven partijen ook aan dat het gebruik sporadisch is. Het gebruik verschilt sterk, voorbeelden die aangegeven werden zijn: Het opzoeken van definities, Het opstellen van normbladen, Gebruik van Aquo-lex door gebruik van een applicatie zoals IRIS. Aquo-lex wordt niet gebruikt door beleidsmedewerkers voor het opstellen van rapportages, beleidsstukken of andere documenten. Er zijn geen organisaties die beleid hebben ten aanzien van het gebruik van Aquo-lex. Redenen die genoemd worden om Aquo-lex niet te gebruiken zijn: Aquo-lex zit niet in het werkproces van de organisatie, Aquo-lex is onvoldoende 'top-of-mind' voor dagelijks gebruik, Aquo-lex is niet van toepassing, bevat niet de juiste begrippen, In Aquo-lex kan je niet zoeken naar een begrip tenzij je het begrip al kent, De definities in Aquo-lex sluiten niet aan op de kennis van de materiedeskundigen, Er bestaan geografische verschillen in het beleid (bijvoorbeeld verschillen in de definitie van het begrip 'primaire stroom' tussen de verschillende waterschappen). Op de vraag of er soms ook andere begrippenkaders gebruikt worden komen de volgende voorbeelden naar voren: eigen begrippenkaders die binnen de organisatie ontwikkeld zijn, het van Dale Woordenboek, andere datamodellen voor water-gis, coderingen voor areaalgegevens, de Thesaurus van het Waterschapshuis Gebruik van UM Aquo en domeintabellen Drie van de zes waterschappen geven aan gebruik te maken van UM-Aquo. Daarnaast geven RWS, HWH en de provincies aan gebruik te maken van de UM-Aquo. Drie overheden geven aan te 14/21
15 verwachten dat de leveranciers dit oppakken Welke modellen en tabellen gehanteerd worden en waarvoor verschilt: De modellen en de tabellen die in software zitten (zoals IRIS) die door de organisatie gebruikt worden. Voor de uitwisseling van gegevens bijvoorbeeld voor de aanlevering van gegevens bij het KRW-portaal. Voor de inrichting van eigen systemen, maar dat is dan beperkt tot de modellen en tabellen voor chemie en biologie. Van de zes leveranciers geven drie partijen aan gebruik te maken van de uitwisselmodellen en de bijhorende tabellen die voor hun software relevant zijn. Ze maken hiervoor ook gebruik van de domeintabellenservice. Slechts één leverancier gebruikt de door IHW beschikbaar gestelde XSD voor valideren van de gegenereerde berichten. Drempels die door partijen worden aangegeven voor het gebruik van de uitwisselmodellen en de domeintabellen zijn: onbekendheid met nut en noodzaak, de vereiste inspanning voor implementatie, de vereiste inspanning om updates in de tabellen door te voeren in de eigen systemen, en het feit dat systemen waarmee wordt uitgewisseld het uitwisselingsmodel niet aankunnen. Als voorbeeld wordt gewezen op DONAR Overige opmerkingen van partijen In deze paragraaf hebben we de opmerking van partijen bijeen gezet die lastig onder de eerdere onderwerpen te plaatsen zijn. Soms gaat het om meer algemene opmerkingen, soms gaat het om suggesties. De teksten zijn (bijna letterlijk) overgenomen uit de interviewverslagen en bevatten geen 'kleuring' van VKA. Hier en daar is een naam verwijderd of is de tekst licht gewijzigd om de context helder te maken. Opmerkingen die meerdere keren zijn gemaakt zijn slechts één keer aangegeven Over de rol van IHW en de relatie met andere partijen De communicatie tussen het Waterschaphuis en IHW laat soms te wensen over. Een voorbeeld is dat soms bij HWH vanuit de gebruikersgroepen moet aangegeven worden dat er wijzigingen op de standaard zijn. De impact van Rijkswaterstaat op de doorontwikkeling van de standaard is soms wat groot. Dat is niet altijd in het belang van de overige gebruikers. De scheiding van rollen tussen HWH en IHW lijkt soms onduidelijk. IHW moet zich concentreren op de ontwikkeling van standaarden, en minder op applicaties. Wellicht dat het goed zou zijn om een club te hebben die zich breed op standaarden richt binnen de waterwereld. 15/21
16 Over de standaard en het gebruik ervan Er zijn soms inconsistenties in de implementatie van Aquo in verschillende systemen, bijvoorbeeld Aquo-kit en het Zwemwaterportaal. Dat maakt het voor gebruikers lastig. De standaard wordt als weinig toegankelijk en ingewikkeld ervaren. Aquo zou beter worden door de standaard in te perken, en meer vrijheden toe te laten voor gebruikers. Dit maakt het wijzigen ook eenvoudiger. Het nieuwe watis-model van HWH voldoet wat dat betreft beter. Daarin liggen de hoofdlijnen vast maar is er meer ruimte voor invulling. Verbeteringen voor IHW zijn het helder scopen van wat Aquo is, de context helder maken, en schetsen hoe Aquo aanhaakt op de voor waterschappen relevante processen. Gebruik van de IHW producten is niet altijd even makkelijk. Een voorbeeld zijn de stofcodelijsten voor het KRW-portaal. Het zou handig zijn als deze digitaal beschikbaar in plaats van in documentvorm. Dat geldt voor meer zaken: de vorm van het product sluit niet altijd aan op het gebruik van het product. Aquo is echter nog niet overal inzetbaar. Op het gebied van waterkwantiteit moet nog doorontwikkeld worden, en ook de onderdelen die zien op zout water behoeven nog verdere aandacht. Daarnaast zijn er internationale en nationale ontwikkelingen (bv het Bouw(werk)informatie model) die mogelijk op gespannen voet staan met Aquo Overige opmerkingen Aquo zou een norm kunnen worden, die vervolgens afgedwongen kan worden. De Aquo website wordt als ouderwets ervaren. De voorlichting over Aquo door het Informatiehuis kan wellicht nog wat beter, door bijvoorbeeld de website aan te passen en daarin duidelijker te maken waarvoor Aquo te gebruiken is De samenwerking tussen gemeenten en waterschappen is beperkt en verloopt niet altijd soepel. Dat is niet bevorderlijk voor de implementatie van Aquo is de gemeentewereld. 16/21
17 4 CONCLUSIE Bijna alle organisaties waarmee gesproken is, zijn bekend met de Aquo-standaard. Ook geven ze aan dat Aquo van belang is voor de waterbeheersector, en dat ze voorstander zijn van het gebruik ervan. De standaardisatieactiviteiten en de inzet, betrokkenheid en kwaliteit van de medewerkers van het IHW wordt door meerdere partijen geprezen. Daarnaast blijkt uit de nulmeting dat alle partijen de standaard op een of andere manier gebruiken. Er zijn echter grote verschillen in waarvoor en hoe de standaard wordt toegepast. Dit is vooral duidelijk bij de groep overheden die gegevens uitwisselen. De waterschappen vinden het vaak lastig aan te geven waarvoor ze Aquo zouden moeten gebruiken en waarvoor ze dat doen. De verschillen in waarvoor en hoe Aquo gebruikt wordt zijn groot. Waar Aquo gebruikt wordt, betreft het vaak slechts onderdelen van de standaard. Daarbij is meestal onduidelijk of deze up-to-date zijn en daadwerkelijk conform de standaard zijn geïmplementeerd. Provincies hebben een beperkt aantal taken waarvoor Aquo van toepassing is. De in het kader van dit onderzoek bevraagde provincies waren goed op de hoogte van Aquo en ze passen de standaard ook toe voor hun watertaken. Gemeenten lijken niet of nauwelijks bekend met de standaard, waarschijnlijk omdat zij zich voor de waterbeheertaken richten op RIONED. Partijen die zelf geen gegevens uitwisselen zoals UvW, IPO, VNG, KING maken helemaal geen gebruik van Aquo. Als ze de standaard al kennen dan wordt doorverwezen naar partijen als HWH of IHW. Bij de leveranciers van softwaresystemen ontstaat een beeld dat sterk vergelijkbaar is met het beeld bij de waterschappen. De meeste leveranciers maken gebruik van Aquo maar het is lastig helder te krijgen of alle relevante onderdelen gehanteerd worden en of deze up-to-date of conform de standaard zijn. Rijkswaterstaat wisselt niet alleen gegevens uit maar is ook leverancier van systemen voor waterbeheer. RWS zet Aquo breed in en participeert in de doorontwikkeling maar geeft ook aan dat Aquo niet overal wordt ingezet. Zo is op er op het gebied van waterkwantiteit nog behoefte aan doorontwikkeling en staat de standaard soms op gespannen voet met internationale en nationale ontwikkelingen (bv het Bouwwerk informatie model). Er kan dus niet gezegd worden dat gebruik van Aquo de usance is in de praktijk van het Nederlandse waterbeheer. Dat beeld wordt versterkt door de antwoorden van zowat alle partijen wanneer ze gevraagd worden naar factoren die het gebruik van Aquo kunnen beïnvloeden. Zo is Aquo niet ingebed in de normale werkwijze en processen van de organisaties, een enkele uitzondering daargelaten (een waterschap, Het Waterschapshuis en Rijkswaterstaat). Inkoop noch andere afdelingen kennen vastgesteld beleid ten aanzien van het gebruik van de standaard en dat komt ook terug in het gebrek aan de vraag naar Aquo in aanbestedingen. Typerend is dat Aquo 17/21
18 gezien wordt als een onderwerp voor gegevens- en applicatiebeheerders, terwijl bijvoorbeeld Aquo-lex ook van toepassing is voor meer beleidsmatig werk en samenwerking door standaardisering overal op de agenda staat. Het gebruik van Aquo binnen de organisaties lijkt sterk afhankelijk van individuen die bekend zijn met Aquo en het gebruiken voor hun eigen werkzaamheden. Daarnaast worden de bekende systemen en portalen (IRIS, KRW-portaal, Aquo-kit) gehanteerd waardoor in ieder geval deels conform Aquo gewerkt wordt. Maar ook bij individueel gebruik en gebruik via de gedeelde systemen en portalen is Aquo niet altijd leidend. Het is in sommige gevallen het vertrekpunt maar de standaard is zeker niet heilig. Dat leidt is veel gevallen tot selectieve toepassing, waarbij op pragmatische wijze gekeken wordt naar welke onderdelen wel handig zijn, en welke niet. Partijen geven aan het lastig te vinden om te gaan met (wijzigingen) in de standaard. Het geheel van systemen bij waterbeherende partijen is complex en de wijze waarop de systemen in elkaar grijpen is vaak lastig te overzien. Dit leidt ertoe dat wijzigingen in de standaard vaak lastig door te voeren zijn in de bestaande processen en systemen. Daarnaast geven partijen aan dat het lastig is te bepalen hoe en waarvoor de standaard gebruikt moet worden. In samenhang met het feit dat de standaard niet overal (correct) is ingevoerd vormt dit een stevige drempel voor verdere implementatie. Daarbij komt dat weliswaar het nut van Aquo (en van gestandaardiseerde gegevensuitwisseling in meer algemene zin) voor velen overduidelijk is op de lange termijn, maar dat de voordelen zich lastig verhouden tot de nadelen en de vereiste inspanning op de korte termijn. Zoals duidelijk werd aangegeven door één partij staat de invoering van Aquo niet hoog op de prioriteitenlijst maar vaak ver onder de zaken die meer directe aandacht vergen en waarvan de effecten ook sneller te merken zijn. Het niet gebruiken van de standaard doet geen pijn. 18/21
19 5 AANBEVELINGEN Alhoewel ze feitelijk buiten de scope van een nulmeting vallen formuleren we hieronder een aantal aanbevelingen voor het bevorderen van de adoptie van Aquo. Deze aanbevelingen mogen niet gezien worden als een volledig adoptieadvies, daarvoor is het onderzoek immers te beperkt geweest. Het zijn eerder een aantal tips die voortkomen uit de conclusies van de nulmeting Prioriteer De Aquo-standaard is een veelomvattende standaard. Niet alleen omvat de standaard een veelheid aan onderwerpen, maar tevens gaat de standaard op veel gebieden diep de inhoud in. Als zodanig is het voor een kleine club als IHW ook lastig de standaard goed te onderhouden, laat staan veel tijd en aandacht te besteden aan adoptie. Indien IHW zichzelf tot doel stelt om de adoptie verder te bevorderen zal het keuzes moeten maken. Het lijkt ondoenlijk om de adoptie van de gehele standaard in brede zin succesvol aan te jagen. Uit de bekendheid van de standaard kan men afleiden dat er in het verleden al veel gecommuniceerd is over de standaard. Het veld is bekend met het algemene idee achter de standaard en staat daar ook achter. Het gebruik van de standaard en de drempels daarvoor zijn weinig generiek van aard. Vaak zijn ze sterk gerelateerd aan afgebakende inhoudelijke domeinen (chemie, biologie etc.) of onderdelen van de standaard. Deze verschillen in gebruik (en gebruikers) en de drempels daarvoor zijn dan ook lastig met een algemene aanpak op te lossen. Ze vergen verdere verdieping in de bijhorende problematiek die potentiële gebruikers ervaren om zo een specifieke aanpak te ontwikkelen. Een dergelijke aanpak vergt inzet van zowel IHW als gebruikers. Waarschijnlijk zal het onmogelijk blijken om het hele dekkingveld van de standaard op die manier aan te pakken. IHW moet dus prioriteren in de onderdelen waarvan ze het gebruik verder wil aanjagen. De onderstaande adviezen helpen om richting te geven aan het prioriteren Maak voor gebruikers helder wat gedaan moet worden Het gebruik van de Aquo-standaard is voor de meeste gebruikers een complex onderwerp. De opdracht om Aquo-conform te zijn is te veelomvattend om aan te zetten tot actie aangezien het heel lastig helder te krijgen is wat dat precies inhoudt. Het zou voor een (potentiële) gebruiker van Aquo heel helder moeten zijn welke stappen hij moet zetten om met Aquo bezig te gaan. Omdat dit voor elke gebruiker anders is, is het belangrijk een doelgroepgerichte benadering te hanteren. De beschrijving van wat gedaan moet worden, moet op het niveau liggen van de individuele medewerker en binnen zijn bevoegdheden uitvoerbaar zijn. Met andere woorden: de gebruiker moet heel precies weten wat hij moet doen en moet 19/21
20 daarbij in staat zijn het te kunnen doen. Dit helder maken kan verder ondersteund worden door het ter beschikking stellen van hulpmiddelen: Bouw validators die toetsing snel en eenvoudig maken, Testbed voor implementatie van de standaard, Laat referentie-implementaties zien (met daarin bijvoorbeeld heldere keuzes voor technische formaten die geen onderdeel zijn van de standaard maar wel noodzakelijk zijn voor een goede werking), Organiseer een 'plugfest' om uitwisselen op basis van de standaard te testen en te stimuleren Verklein de verandering Het is niet reëel te verwachten dat een hele organisatie in één keer overstapt op Aquo. Daarvoor zijn er teveel (historisch opgebouwde) belemmeringen, zoals legacysystemen. Kijk naar de veranderingen die op korte termijn te realiseren zijn en focus daarop Maak duidelijk wat de winst is en zorg dat deze verzilverd wordt Veel partijen geven aan voorstander van standaardisatie te zijn, vooral omdat ze op lange termijn daar de voordelen van zien. Tegelijkertijd is er ook het besef dat projecten waarvan de voordelen zich pas op lange termijn manifesteren, meestal sneuvelen ten faveure van projecten die op korte termijn winst in het vooruitzicht stellen. Met dit in het achterhoofd lijkt het zinnig te focussen op het bieden van oplossingen met Aquo die op korte termijn winst bieden. Het inzetten van Aquo op punten waar het nu pijn doet. Daarbij kan IHW helpen door: hulpmiddelen voor het maken van de business case voor afzonderlijke partijen ter beschikking te stellen, voorbeelden van business cases van andere partijen beschikbaar te maken, te ondersteunen bij het maken van een business case Ondersteun bij het weghalen van drempels IHW kan helpen om de adoptie door partijen te vereenvoudigen door de drempels weg te nemen waar deze partijen tegen oplopen. Deze hulp kan vele vormen aannemen, maar zal zich moeten kenmerken door pragmatisme (het moet werken). In concreto betekent dit dat IHW dat moet doen wat andere partijen blijkbaar niet kunnen of willen oppakken. Voorbeelden hiervan zijn: Voor gezamenlijke pilots uit Verstrek subsidie voor invoering voor gebruikers Financier implementatie door leveranciers Help bij het maken van een plan van aanpak voor implementatie Stel een eigen implementatie beschikbaar die hergebruikt kan worden. Ondersteun bij implementatie door mankracht te leveren. 20/21
21 5.1.6 Beïnvloed de beïnvloedingsfactoren De adoptie van Aquo en de ruimte die organisaties hebben om de adoptie te vergroten is sterk afhankelijk van externe beïnvloedingsfactoren. Voorbeelden van dat soort factoren zijn: Gemeenschappelijk softwaresystemen zoals IRIS, Aquo-kit, OLO etc. Software van leveranciers Gestandaardiseerde werkprocessen, of voorbeelddocumenten. Deze factoren zijn zeer bepalend voor hoe er gewerkt wordt. Als Aquo hier goed gebruikt wordt dan zullen andere partijen daar niet omheen kunnen. Naast de bovengenoemde factoren zijn er ongetwijfeld nog meer te verzinnen. De kunst zit er in om samen met de partijen die invloed uitoefenen op de factoren op te trekken. Ga partnerschappen aan partijen die de standaard implementeren 21/21
Opname NLCS (standaard voor de uniformering van bouwtekeningen) op de lijst met open standaarden
FS 180425.3B Forum Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag www.forumstandaardisatie.nl Opname NLCS (standaard voor de uniformering van bouwtekeningen)
Nadere informatieOpname COINS-standaard (uitwisselingsformaat voor bouwinformatie) op de lijst met open standaarden
FS 180425.3A Forum Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag www.forumstandaardisatie.nl Opname COINS-standaard (uitwisselingsformaat voor bouwinformatie)
Nadere informatieDatamanagement in de vierde toetsronde: naar een efficiënte koppeling tussen dagelijks gegevensbeheer en de toetsing
Datamanagement in de vierde toetsronde: naar een efficiënte koppeling tussen dagelijks gegevensbeheer en de toetsing Huibert-Jan Lekkerkerk (IHW) Kin Sun Lam (Deltares) Beter informatiemanagement kan!
Nadere informatieWijzigingsvoorstel (RfC) voor de Aquo domeintabellen Classificatie KRW Biologie en Classificatie KRW Chemie
Wijzigingsvoorstel (RfC) voor de Aquo domeintabellen Classificatie KRW Biologie en Classificatie KRW Chemie Indiener: Willem Faber (RWS- Waterdienst) / IDsW Kenmerk: W-0804-0026 Documentbeheer Wijzigingshistorie
Nadere informatieBusiness case Digikoppeling
Business case Digikoppeling Versie 1.0 Datum 02/06/2014 Status Definitief Van toepassing op Digikoppeling versies: 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 Colofon Logius Servicecentrum: Postbus 96810 2509 JE Den Haag t. 0900
Nadere informatieConsultatieadvies verwijdering NTA 9040 van de lijst met open standaarden
Forum Standaardisatie Consultatieadvies verwijdering NTA 9040 van de lijst met open standaarden 16 februari 2016 Pagina 1 van 5 INLEIDING Aanleiding voor deze notitie Op 30 november 2015 heeft het ministerie
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE
Forum Standaardisatie Wilhelmina van Pruisenweg 52 2595 AN Den Haag Postbus 96810 2509 JE Den Haag www.forumstandaardisatie.nl FORUM STANDAARDISATIE Agendapunt: Betreft: Intake-advies voor Aquo Aan: Forum
Nadere informatieAanleveren en verwerken meetgegevens 2019 in het zwemwaterportaal.
1 Aanleveren en verwerken meetgegevens 2019 in het zwemwaterportaal. Inleiding. Het zwemwaterportaal is er op gericht zwemmers van aangewezen zwemlocaties van actuele informatie te voorzien via www.zwemwater.nl.
Nadere informatiePROGRAMMA VAN EISEN PROGRAMMA VAN EISEN LAS/LVS (V)SO
PROGRAMMA VAN EISEN LAS/LVS (V)SO HANDREIKING UITVRAAG INKOOP LAS/LVS (V)SO PROGRAMMA VAN EISEN LAS/LVS (V)SO PROGRAMMA VAN EISEN LAS/LVS (V)SO > HANDREIKING UITVRAAG INKOOP LAS/LVS (V)SO (bijlage 1) INVULFORMULIER
Nadere informatieUitbreiding van UM Aquo cluster metingen, toevoegen optioneel attribuut Identificatie waarnemingssoort aan klasse WaardeReeks MIDDELGROOT
Uitbreiding van UM Aquo cluster metingen, toevoegen optioneel attribuut Identificatie waarnemingssoort aan klasse WaardeReeks algemeen onderdeel: Publicatiedatum 1 mei 2012 UM Aquo - metingen Status concept
Nadere informatieWijzigingsvoorstel (RfC) voor de Aquo domeintabellen Waterbeheerders (Provincies verwijderd) en BevoegdGezag
Wijzigingsvoorstel (RfC) voor de Aquo domeintabellen Waterbeheerders (Provincies verwijderd) en BevoegdGezag Indiener: Waterdienst/CBS/IDsW Kenmerk W-0802-0042 Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum Versie
Nadere informatieDoe eens gek! Houd rekening met de mensen in uw organisatie bij het implementeren van ICT oplossingen.
Doe eens gek! Houd rekening met de mensen in uw organisatie bij het implementeren van ICT oplossingen. ERP, CRM, workflowmanagement en documentmanagement systemen, ze hebben één ding gemeen: Veel van de
Nadere informatieW Foutherstel CSV encoding UM Aquo Metingen
W-1401-0005 - Foutherstel CSV encoding UM Aquo Metingen Algemeen Onderdeel Publicatiedatum 19-09-2014 Versienummer 1.0 Status Definitief impact: Fase update procedure Doorgevoerd Notitie van aandacht Middel
Nadere informatieCCvD Datastandaarden Een gezamenlijk initiatief van SIKB en IHW
CCvD Datastandaarden Een gezamenlijk initiatief van SIKB en IHW versie 2013.12.04 (definitief) 1. Inleiding De Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) en het InformatieHuis Water
Nadere informatieBeheerVisie ondersteunt StUF-ZKN 3.10
Nieuwsbrief BeheerVisie Nieuwsbrief BeheerVisie 2015, Editie 2 Nieuws BeheerVisie ondersteunt StUF-ZKN 3.10 BeheerVisie geeft advies MeldDesk App Message Router MeldDesk Gebruikers Forum Nieuwe MeldDesk
Nadere informatieReactie in kader van consultatie StUF. Geachte lezer, Hierbij onze reactie op de consultatieprocedure StUF
Reactie in kader van consultatie StUF Geachte lezer, Hierbij onze reactie op de consultatieprocedure StUF 1. In de beschrijving wordt niet ingegaan op de huidige situatie dat met de 'uitrol' van het stelsel
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE 11 oktober 2017
FS 20171011.3B Forum Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag Opname OData-standaard op de lijst met aanbevolen open standaarden www.forumstandaardisatie.nl
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie,
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 23581 27 december 2011 Besluit van de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 12 december 2011, nr.
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE
Forum Standaardisatie Wilhelmina van Pruisenweg 52 2595 AN Den Haag Postbus 96810 2509 JE Den Haag www.forumstandaardisatie.nl FORUM STANDAARDISATIE Agendapunt: Betreft: Intake-advies voor SIKB0101 : 23-05-2014
Nadere informatieHet bestuurlijk netwerk: conclusies en aanbevelingen.
Het bestuurlijk netwerk: conclusies en aanbevelingen. 1. Inleiding. Om goede resultaten te kunnen boeken, werkt de gemeente samen met burgers, bedrijven en instellingen in een bestuurlijk netwerk. Een
Nadere informatieCIOT-bevragingen Proces en rechtmatigheid
CIOT-bevragingen Proces en rechtmatigheid 2015 Veiligheid en Justitie Samenvatting resultaten Aanleiding Op basis van artikel 8 van het Besluit Verstrekking Gegevens Telecommunicatie is opdracht gegeven
Nadere informatiebottlenecks en best practices
Pas toe of leg uit en de praktijk van aanbestedingen bij het Rijk: bottlenecks en best practices Jaap Korpel 17 december 2013 Naam programma/afdeling/presentator Probleemschets o.b.v. interviews Monitor
Nadere informatieFS 141216.5D. FORUM STANDAARDISATIE 16 december 2014 Agendapunt 5. Open standaarden, lijsten Stuknummer 5D. Intake-advies OSI.
FS 141216.5D FORUM STANDAARDISATIE 16 december 2014 Agendapunt 5. Open standaarden, lijsten Stuknummer 5D. Intake-advies OSI Advies Het Forum Standaardisatie wordt geadviseerd om de OSI open source licenties
Nadere informatieBEANTWOORDING VAN VRAGEN UIT VERGADERINGEN VAN HET DAGELIJKS BESTUUR, DE COMMISSIES EN HET ALGEMEEN BESTUUR
DB-vergadering 08-02-2010 BEANTWOORDING VAN VRAGEN UIT VERGADERINGEN VAN HET DAGELIJKS BESTUUR, DE COMMISSIES EN HET ALGEMEEN BESTUUR vraag van uit de vergadering van dagelijks bestuur dagelijks bestuur
Nadere informatieImplementatieplan IMWA Waterveiligheid
Implementatieplan IMWA Waterveiligheid van pre Aquo naar Aquo-standaard Auteur: Jeroen Overbeek Publicatiedatum: 12 maart 2015 Kenmerk: /CONCEPT 23-1-2015 Rapport Uit Documentbeheer Wijzigingshistorie
Nadere informatieReview op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging
Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging mr. drs. E.P.J. de Boer Rotterdam, Aanleiding en opzet van de review In opdracht van de GR Jeugdhulp Rijnmond is
Nadere informatieKlankbordgroep nhwbp en nieuwe normering Op 9 maart vond een klankbordbijeenkomst plaats over de voortgang van het nhwbp en de nieuwe normering.
Nieuwsbrief voorzitters en secretarissendirecteuren week 10 Landelijke toetsdag waterkeringen Op deze dag werden door het ministerie van I&M de resultaten van de 3e toetsing gepresenteerd. Ook werd uitleg
Nadere informatieDe informatie adapter vormt de basis voor uitwisseling van digitale informatie in projecten waarbij de volgende uitgangspunten gekozen worden:
Op het vlak van informatie uitwisseling tussen bedrijven valt veel te verbeteren. Veel van die verbeteringen vinden hun oorzaak in het niet goed op elkaar aansluiten van de verschillende softwaretoepassingen
Nadere informatieOnderzoek weinig interesse in lijsten met standaarden
Onderzoek weinig interesse in lijsten met standaarden 1 Inleiding Per maand wordt er minder dan één open standaard aangemeld bij het Forum Standaardisatie. Daarnaast hebben we veel moeite om mensen te
Nadere informatieWaterkwaliteitsportaal. Wat doet kwaliteit in de keten?
Waterkwaliteitsportaal Wat doet kwaliteit in de keten? Inhoud Wie / wat is het IHW De informatieketen van IHW Kwaliteit in de keten van IHW Uitdagingen Discussie Kengetallen IHW Samenwerkingsverband van
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE 10 juni 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuk 2D Intake-advies voor Dutch Revit Standard (DRS)
FS 150610.2D FORUM STANDAARDISATIE 10 juni 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuk 2D Intake-advies voor Dutch Revit Standard (DRS) Advies Het Forum Standaardisatie wordt geadviseerd om de Dutch
Nadere informatieHet succes van samen werken!
White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en
Nadere informatieOpname NLCIUS (standaard voor e-factureren) op de lijst met open standaarden
FS 180425.3E Forum Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag www.forumstandaardisatie.nl Opname NLCIUS (standaard voor e-factureren) op de lijst met open
Nadere informatieFS E. FORUM STANDAARDISATIE 13 december Advies. Agendapunt: 3E Betreft: Intake-advies voor Grip op SSD Aan:
FS 171213.3E Forum Standaardisatie www.forumstandaardisatie.nl info@forumstandaardisatie.nl Bureau Forum Standaardisatie gehuisvest bij Logius Postadres Postbus 96810 2509 JE Den Haag Bezoekadres Wilhelmina
Nadere informatieAanmelding van een nieuwe standaard voor de pas toe of leg uit -lijst
aanmelddatum: 24 oktober 2011 Aanmelding van een nieuwe standaard voor de pas toe of leg uit -lijst Voor dit type aanmelding geldt dat alle criteria van toepassing zijn en alle vragen beantwoord dienen
Nadere informatieOnderwerp. Datum en plaats overleg. Kenmerk V0131/I0615. Afwezigen
Opsteller maandag 14 november 2016 Maria Rosendal Notulist Maria Rosendal Voorzitter Edwin Wisse Onderwerp Verslag Technische Werkgroep Aquo 3 november 2016 Datum en plaats overleg 3 november 2016, Amersfoort
Nadere informatieFS B. FORUM STANDAARDISATIE 13 december Agendapunt 4. Open standaarden, adoptie Stuknummer 4B: Notitie monitor 2017, duiding en acties
FS 171213.4B Forum Standaardisatie www.forumstandaardisatie.nl forumstandaardisatie@logius.nl Bureau Forum Standaardisatie gehuisvest bij Logius Postadres Postbus 96810 2509 JE Den Haag Bezoekadres FORUM
Nadere informatieRegie op implementatie
Regie op implementatie Wat houdt dat in en hoe zorgen we dat het gebeurt? Registratie aan de bron Waarom regie op implementatie? Concrete implementaties, in de praktijk werkend en gebruikt informatie-uitwisseling
Nadere informatieAdvies voor het verwijderen van Dimensions v1.0 van de pas toe of leg uit lijst en het wijzigen van het functioneel toepassingsgebied van XBRL v2.
Forum Standaardisatie Advies voor het verwijderen van Dimensions v1.0 van de pas toe of leg uit lijst en het wijzigen van het functioneel toepassingsgebied van XBRL v2.1 Concept ter openbare consultatie
Nadere informatieTROWA. Visie en scope Informatiemodel Waterschapsverordening. Datum : : 2.0, definitief
TROWA Visie en scope Informatiemodel Waterschapsverordening Datum : 0-02-209 Versie : 2.0, definitief Documenthistorie Datum Versie Beschrijving 29--208 0. Initiële versie 07-2-208 0.2 Aangevulde/gecorrigeerde
Nadere informatieDUTO Normenkader Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie
DUTO Normenkader Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie Erik Saaman (projectleider DUTO) NORA Gebruikersraad, 9 juni 2015 normenkader@nationaalarchief.nl Duurzaam toegankelijke overheidsinformatie
Nadere informatieIHW Netwerkdag DD API DD API DD API DD API. Algemene informatie over deze workshop Algemene informatie over programma Digitale Delta
IHW Netwerkdag Algemene informatie over deze workshop Algemene informatie over programma Digitale Delta Praktijk casus 1 Proactief ophalen van randvoorwaarden middels invullen van post-its Verzamelen input
Nadere informatieW Definitie waterstand, waterpeil, waterhoogte
W-1302-0001 Definitie waterstand, waterpeil, waterhoogte algemeen onderdeel: Publicatiedatum 18-4-2013 versienummer 0.5 Status definitief impact: Fase update procedure Notitie van aandacht inhoud Werkproces:
Nadere informatieOvergang naar IM Metingen
Overgang naar IM Metingen Samen verder IHW Netwerkdag 3-10-2013 Roeland Heuff SIKB Steven IJzer IHW Tamar Bakker - IHW Inhoud Hoe het allemaal begon: Roeland Heuff UM Aquo Metingen IM Metingen: Steven
Nadere informatieEvaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers
Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010
Nadere informatieWijzigingsvoorstel op het Uitwisselmodel (UM) Aquo UM Aquo versie 1.1
Wijzigingsvoorstel op het Uitwisselmodel (UM) Aquo UM Aquo versie 1.1 Indiener: Acceptatie: Werkgroep UM Aquo Hinne Reitsma Kenmerk W-0610-0028 Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum Versie Auteur Wijziging
Nadere informatieAanmelding Basisgegevensset Zorg (BgZ) aan de Basisinfrastructuur
Aanmelding Basisgegevensset Zorg (BgZ) aan de Basisinfrastructuur 0. Vormvereisten 0.1 Is het formulier volledig ingevuld? O. JA O. NEE 0.2 Alvorens een intakegesprek wordt ingepland voert het secretariaat
Nadere informatieAanmelding Model van zorginformatiebouwstenen (zib s) aan de Basisinfrastructuur
Aanmelding Model van zorginformatiebouwstenen (zib s) aan de Basisinfrastructuur 0. Vormvereisten 0.1 Is het formulier volledig ingevuld? O. JA O. NEE 0.2 Alvorens een intakegesprek wordt ingepland voert
Nadere informatieVoorstel technische aansluiting CORV
Voorstel technische aansluiting CORV Aan: Van: Onderwerp: AO Jeugd Werkgroep informatiemanagement 3D Holland Rijnland Aansluiting CORV Inleiding In het nieuwe jeugdstelsel moeten gemeenten en justitiële
Nadere informatieCommunicatieplan WTH Vloerverwarming in het kader van de CO2-Prestatieladder
Communicatieplan WTH Vloerverwarming in het kader van de CO2-Prestatieladder Communicatieplan, 22 Augustus 2014 1 Voorwoord Duurzaamheid is geen trend, het is de toekomst. Het is niet meer weg te denken
Nadere informatie1a. Is de centrale doelstelling van het hele programma zorgacademie voor u duidelijk? Wat zijn volgens u de voornaamste doelstellingen?
Appendix 1 chapter 4 Interview schema Zorgacademie Voorafgaand aan het interview graag achterhalen of de geïnterviewde toestemming geeft voor het opnemen van het gesprek. Kort uitleggen dat het interview
Nadere informatieBRG. De Bestuurlijke Regiegroep Dienstverlening en e-overheid,
Instellingsbesluit voor de instelling van een dagelijks bestuur van de Bestuurlijke Regiegroep Dienstverlening en e-overheid, van de Programmaraad e-overheid voor Burgers en van de Programmaraad Stelsel
Nadere informatieVerslag Aquo Expertgroep Afvalwaterketen
Verslag Aquo Expertgroep Afvalwaterketen Opsteller Maria Rosendal (IHW) Onderwerp Verslag EG Afvalwaterketen Notulist Maria Rosendal (IHW) Datum en plaats overleg 11 oktober 2018, Informatiehuis Water,
Nadere informatie24 Piping bij kunstwerken. DEEL A: Informatie verkregen van de indiener. Dit deel is een feitelijke weergave van de verkregen informatie.
24 Piping bij kunstwerken DEEL A: Informatie verkregen van de indiener Dit deel is een feitelijke weergave van de verkregen informatie. Hier geeft de werkgroep in eerste instantie kort weer welke informatie
Nadere informatieProtocol Bouwen in het gesloten seizoen aan primaire waterkeringen
Protocol Bouwen in het gesloten seizoen aan primaire waterkeringen Plan van Aanpak POV Auteur: Datum: Versie: POV Macrostabiliteit Pagina 1 van 7 Definitief 1 Inleiding Op 16 november hebben wij van u
Nadere informatieMinisterie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De staatssecretaris, de heer drs. S. Dekker Postbus BJ Den Haag. Datum: 15 maart 2017
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De staatssecretaris, de heer drs. S. Dekker Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Bureau ICT-toetsing Turfmarkt 147
Nadere informatieGenerieke I Toets & Advies
Informatiseringsbeleid Rijk Architectuur en Standaarden Bijlagen 2 Generieke I Toets & Advies 1. Inleiding De ICCIO heeft op 17 april 2012 ingestemd met de volgende beslispunten A t/m D te nemen: A. Als
Nadere informatieBeïnvloeding Samen sta je sterker
Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een
Nadere informatieDit memo bevat een overzicht van het commentaar dat gegeven is op de grote wijzigingsvoorstellen voor de Aquo-update van juni 2011.
Memo Onderwerp Reacties op grote wijzigingsvoorstellen voor de Aquo-update van december 2011 nota van commentaar [consultatieronde 1] Kenmerk - Datum 22 december 2011 Aan CC Van Aquo-gebruikers en belanghebbenden
Nadere informatieInformatiehuis Water. houwen en bouwen. 18 mei 2017 Ruud Kersten en Paul Latour
Informatiehuis Water houwen en bouwen 18 mei 2017 Ruud Kersten en Paul Latour Agenda Wat is het huidige Informatiehuis Water? Belanghebbenden en governance Huidige resultaten/meerwaarde/functionaliteit
Nadere informatiePROJECTVOORSTEL PILOT KOPPELVLAKKEN RSGB BEVRAGINGEN NIEUWE STIJL
PROJECTVOORSTEL PILOT KOPPELVLAKKEN RSGB BEVRAGINGEN NIEUWE STIJL Aanpak voor de realisatie van standaard koppelvlakken voor het zoeken en raadplegen van RSGB 2.01 Een samenwerking van de gemeente Den
Nadere informatiePlan van Aanpak Pilot
Plan van Aanpak Pilot DBK-applicaties Beproeven compatibiliteit DBK-applicaties op innovatieplatform voor de Veiligheidsregio s Status : concept Versienummer : V0.2 Datum : Augustus 2012 Blad : 2 / 6 Inhoudsopgave
Nadere informatieDatum 16 september 2013 Onderwerp V62008 Verslag inspectiebezoek Convenant Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis
> Retouradres Postbus 90700 2509 LS Den Haag Ziekenhuis St. Jansdal xxxx, Raad van Bestuur Postbus 138 3840 AC HARDERWIJK Werkgebied Zuidwest Wilh. van Pruisenweg 52 Den Haag Postbus 90700 2509 LS Den
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE Aanmelding SIKB0101
-----Oorspronkelijk bericht----- Van: Survey [mailto:website.open.standaarden@.nl] Verzonden: maandag 6 december 2010 19:11 Aan: Logius Forumstandaardisatie CC: Joris Gresnigt Onderwerp: Formulier Open
Nadere informatieScenario s samenwerking in de regio
Scenario s samenwerking in de regio Opmerkingen vooraf: * Drie varianten naast elkaar gezet; 1. Gemeente blijft zelfstandig verder gaan; 2. Samenwerking BCH met 3D brede blik (dus vizier is vanuit gehele
Nadere informatieHandreiking Open standaarden bij inkopen. Drs. R.M.A. (Wob) Rombouts
Handreiking Open standaarden bij inkopen Drs. R.M.A. (Wob) Rombouts Agenda 1. Belang van standaarden / standaardisatie 2. Open standaarden 3. Waarom Handreiking? 4. Politiek: motie Oosenbrug 5. Pas toe
Nadere informatieService Level Rapportage
Service Level Rapportage Service Level Agreement nummer S115 Service Level Agreement naam HomeWURk Applicaties n.v.t. Naam klant Naam contactpersoon klant Hans van Haren Naam Service manager M.A. Otte
Nadere informatieFactsheet Ontwikkeling generiek Individueel Zorgplan
Factsheet Ontwikkeling generiek Individueel Zorgplan Deze factsheet informeert u over de ontwikkeling van een Referentiemodel Individueel Zorgplan In de praktijk bestaan veel modellen individuele zorgplannen
Nadere informatieLaagdrempelige toegang voor mensen met een beperking
Laagdrempelige toegang voor mensen met een beperking Evaluatie Pilot clientondersteuning in de Rotterdamse Vraagwijzers MEE Rotterdam-Rijnmond Datum Januari 2017 Opdrachtgever Opdrachtnemer Status Gemeente
Nadere informatieFunctieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00
Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Zorgdragen voor adequaat beheer en onderhoud van systemen en applicaties, voor tijdige en effectieve ondersteuning van en kennisontwikkeling
Nadere informatieSamenvatting. Verkenning Prioriteiten e Justitie
Verkenning Prioriteiten e Justitie De Raad Justitie en Binnenlandse zaken van de EU heeft in november 2008 het eerste Meerjarenactieplan 2009 2013 voor Europese e justitie opgesteld. Op 6 december 2013
Nadere informatieMarktconsultatie SIS. 16 juni 2017 Versie 1.0
Marktconsultatie SIS 16 juni 2017 Versie 1.0 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1. Functioneel onderzoek en aanbestedingsonderzoek... 3 1.2. Doel van de marktconsultatie... 3 2. Marktconsultatie... 4
Nadere informatieGeadviseerd wordt om MIM in procedure te nemen voor opname op de lijst aanbevolen standaarden.
Notitie FORUM STANDAARDISATIE 12 december 2018 Agendapunt 3C Intakeadvies MIM Nummer: FS 181212.3C Aan: Van: Forum Standaardisatie Stuurgroep Open Standaarden Datum: 26 november 2018 Versie: 1.0 Bijlagen:
Nadere informatieFunctioneel beheer in Nederland
Functioneel beheer in Nederland Achtergrond Op initiatief van Marjet Smits (ad Matres), Martijn Buurman (Functioneel-beheerder.com) en Günther Nijmeijer (inmezzo) is eind 2012 de eerste verkiezing voor
Nadere informatieOnderzoek naar de beleidsmatige voor- en nadelen van PSO-certificatie provincie Gelderland
Onderzoek naar de beleidsmatige voor- en nadelen van PSO-certificatie provincie Gelderland Inleiding: In juni 2016 heeft Provinciale Staten aan Gedeputeerde Staten verzocht te onderzoeken wat de beleidsmatige
Nadere informatieAanduiding Laboratorium vs In-situ meting MIDDEL
Aanduiding Laboratorium vs In-situ meting algemeen onderdeel: Publicatiedatum 14 januari 2013 UM Aquo metingen Status Definitie impact: Fase update procedure - Notitie van aandacht Definitief voorstel
Nadere informatieInformatiemanager. Doel. Context
Informatiemanager Doel Ontwikkelen, in stand houden, evalueren, aanpassen en regisseren van het informatiemanagement, de digitale informatievoorziening en de ICT-facilitering van de instelling en/of de
Nadere informatieDoorontwikkeling NORA
Doorontwikkeling NORA Wat zijn we aan het doen en wat kunt u verwachten? Cor Franke Projectleider doorontwikkeling NORA Waarom doorontwikkeling NORA medio 2010 discussie over (wijze van) beheer NORA doorontwikkeling
Nadere informatieBeheer- en OntwikkelModel voor Open Standaarden (BOMOS) versie 2 - DEEL 1: DE BASIS
Beheer- en OntwikkelModel voor Open Standaarden (BOMOS) versie 2 - DEEL 1: DE BASIS Een standaard die niet beheerd wordt is geen standaard! Het is nooit te vroeg om de mogelijkheden voor het beheer van
Nadere informatieStuurgroep open standaarden Datum: 25 mei 2017 Versie 1.0
FS 170614.2B Forum Standaardisatie Wilhelmina van Pruisenweg 52 2595 AN Den Haag Postbus 96810 2509 JE Den Haag www.forumstandaardisatie.nl FORUM STANDAARDISATIE Agendapunt: FS 170614.2B Betreft: Intake-advies
Nadere informatieNotitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model
Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Deelprogramma Digitaal Stelsel Omgevingswet Contactpersoon A.J. Sloos Inleiding Het conceptuele model waar behoefte aan is, is het diepste representatieniveau
Nadere informatieFORUM STANDAARDISATIE Aanmelding Samenwerkende Catalogi
------Oorspronkelijk bericht----- Van: Survey [mailto:website.open.standaarden@[xxx].nl] Verzonden: dinsdag 18 mei 2010 14:08 Aan: Logius Forumstandaardisatie CC: Joris Gresnigt Onderwerp: Formulier Open
Nadere informatieVragen & Antwoorden over het Informatiehuis Water DGW, 11 juni 2010
Vragen & Antwoorden over het Informatiehuis Water DGW, 11 juni 2010 1. Wat gaat het informatiehuis de komende jaren doen? 2. Gaat het Informatiehuis Water ook rapportages maken? 3. Hoe zit het met (de
Nadere informatieWijzigingsvoorstel op het Logisch Model Aquo Wijziging specificatie Wanddikte (ZATWANDD)
Wijzigingsvoorstel op het Logisch Model Aquo Wijziging specificatie Wanddikte (ZATWANDD) RfC-W-0901-0027 Indiener A. Meerkerk, Nieuwland Datum 09-03-2009 Kenmerk RfC W-0901-0027 Documentbeheer Wijzigingshistorie
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de LSP-keten
Nieuwe ontwikkelingen in de LSP-keten leveranciers en gebruikersvertegenwoordiging Datum: 6 december 2018 Status: Definitief Versie: 2 Classificatie: Openbaar Eigenaar: VZVZ Dit document bevat de proces-
Nadere informatieFS C. FORUM STANDAARDISATIE 13 december Advies. Agendapunt: 4C Betreft: Concept intake-advies voor NLCIUS Aan:
FS 171113.4C Forum Standaardisatie Wilhelmina van Pruisenweg 52 2595 AN Den Haag Postbus 96810 2509 JE Den Haag www.forumstandaardisatie.nl FORUM STANDAARDISATIE 13 december 2017 Agendapunt: 4C Betreft:
Nadere informatieProces standaardverklaring
Proces standaardverklaring Onderwerp : Proces standaardverklaring Van : College van Dienstverleningszaken Aan : Commissie Informatiesamenleving (ter informatie) en bestuur Datum : 12 oktober 2018 1. Inleiding
Nadere informatieDe controller met ICT competenties
De controller met ICT competenties Whitepaper door Rob Berkhof Aangeboden door NIVE Opleidingen De controller met ICT competenties De huidige samenleving is nauwelijks meer voor te stellen zonder informatisering.
Nadere informatieReacties op middelgrote wijzigingsvoorstellen voor de Aquo-update van december 2012 nota van commentaar
Onderwerp Reacties op middelgrote wijzigingsvoorstellen voor de Aquo-update van december 2012 nota van commentaar Kenmerk - Datum 6 december 2012 Aan Aquo-gebruikers en belanghebbenden CC Van Het Informatiehuis
Nadere informatieZit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok
Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Veel gemeenten zijn inmiddels actief op sociale media kanalen, zoals ook blijkt uit het onderzoek dat is beschreven in hoofdstuk 1. Maar
Nadere informatieAdvies voor het plaatsen van nieuwe versies van de standaarden SETU en Semantisch Model e-factuur op de pas toe of leg uit -lijst
FS150225.2B FORUM STANDAARDISATIE 25 februari 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuknummer 2B. Concept Notitie SETU en SMeF Betreft: Advies voor het plaatsen van nieuwe versies van de standaarden
Nadere informatieResultaten IBIS project. SISLink conferentie 19 juni 2009 Bote Folkertsma, Studielink
Resultaten IBIS project SISLink conferentie 19 juni 2009 Bote Folkertsma, Studielink Onderwerpen Projectdoel en -resultaten Analyse knelpunten IBIS concept Hoe verder Projectdoel IBIS Verkenning van de
Nadere informatieImplementeren van een zorginnovatie. Heel gewoon.
Implementeren van een zorginnovatie. Heel gewoon. zorgvannu.nl Innoveren in de zorg, dat is heel erg zorg van nu. Het kan zelfs zo zijn dat wat je collega innovatief vindt, jij als dagelijkse routine ziet,
Nadere informatieOnderwerp. Datum en plaats overleg. Kenmerk V0089/I0353. Afwezigen
Opsteller dinsdag 4 november Ilonka Geurtsen Notulist A. Meerkerk Voorzitter I. Maaskant Onderwerp Verslag 22 oktober Datum en plaats overleg 22 oktober, Amersfoort Kenmerk V0089/I0353 Aanwezigen E. Burger,
Nadere informatieVERA 3.0. Bijlage D.2 - Leeswijzer StUF. Versie: 3.0 Datum: Status: Definitief
VERA 3.0 Bijlage D.2 - Leeswijzer StUF Versie: 3.0 Datum: 25-9-2014 Status: Definitief Stichting VERA Veenendaal 2013-2014 http://www.stichting-vera.nl Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 StUF toelichting...
Nadere informatieBeheer van de EML_NLstandaard
Beheer van de EML_NLstandaard versie 1.1 oktober 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 1.1 EML_NL 4 2. Organisatie 4 2.1 Stuurgroep EML_NL 4 2.2 Publicatie 5 2.3 Financiering 5 2.4 Rechtenbeleid 5 2.5 Klachtenafhandeling
Nadere informatieICT EN INFORMATIEBELEIDSPLAN
ICT EN INFORMATIEBELEIDSPLAN 2018-2023 VERSIE definitief Vastgesteld op : 14 augustus 2018 Directeur bestuurder 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Doelstelling 3 3. Positionering ICT en Informatiebeleid
Nadere informatieOplegvel. 1. Onderwerp Informatiemanagement Jeugdhulp. 2. Rol van het samenwerkingsorgaan
In Holland Rijnland werken samen: Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude
Nadere informatieDigitaal Stelsel Omgevingswet
Digitaal Stelsel Omgevingswet voorspelbaarheid gebruiker centraal George Rouhof, Roland Willemsen Oktober 2017 Samen komen is een begin; samen blijven is een vooruitgang; samenwerken is succes. Henry Ford
Nadere informatieAanmeldformulier open standaarden
Aanmeldformulier open standaarden Inleiding Door het invullen van het onderstaande aanmeldformulier kunt u standaarden aanmelden voor opname op de lijst met open standaarden die in Nederland onder het
Nadere informatie