GEOGRAFIE VRAESTEL 1/2 TEORIE GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014

Transcriptie

1 Junie-eksamen 2014 GEOGRAFIE VRAESTEL 1/2 TEORIE GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 TOTAAL: 225 TYD: 3 ure Hierdie vraestel bestaan uit 8 bladsye Bladsy 1 van 8

2 Junie-eksamen 2014 GEOGRAFIE VRAESTEL 1/2: TEORIE GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 TOTAAL: 225 TYD: 3 ure INSTRUKSIES EN INLIGTING: 1. Hierdie vraestel bestaan uit DRIE vrae. Beantwoord AL DRIE vrae. 2. ALLE diagramme is in die BYLAE ingesluit. 3. Begin elke vraag boaan n NUWE bladsy. 4. Laat n reël oop tussen onderafdelings van die vrae. 5. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik word. 6. Skryf netjies en leesbaar. Bladsy 2 van 8

3 Junie-eksamen 2014 AFDELING A KLIMAAT EN WEER; GEOMORFOLOGIE VRAAG Verwys na FIGUUR 1.1. Kies die korrekte antwoord in hakies. Skryf slegs die korrekte antwoord langs die vraagnommer ( ) in jou antwoordboek neer Die diagram illustreer toestande wat gedurende die (dag/nag) voorkom Die afwaartse lugvloei soos in FIGUUR 1.1, staan as (katabatiese/ anabatiese) lugvloei bekend Die sone wat X gemerk is, is die (termiese gordel/rypsone) Lugtemperatuur (styg/daal) met hoogte Die wind in FIGUUR 1.1 staan ook as n (vallei-/berg-) bries bekend Die strook van warm tot gematigde temperature, wat snags in die middelvalleihellings voorkom, is die (termiese gordel/rypsone) Die diagram illustreer n temperatuur- (inversie/inflasie) Tydens n temperatuurinversie (verhoog/verlaag) temperatuur met hoogte. (8 x 1) [8] 1.2 Kies die verduideliking in KOLOM B wat die beste by n term in KOLOM A pas. Skryf slegs die letter (A J) langs die vraagnommer ( ) in jou antwoordboek neer. KOLOM A KOLOM B Antesedente A Die wegslyt van die land deur verwering en erosie. dreinering Samevloeiing B Die gebied tussen twee riviere Gegradeerde profiel C n Rivier wat in twee of meer kanale verdeel en wat weer stroomaf by mekaar aansluit Interfluviale rif D Die onderste vlak waarvan die grond nie deur riviere geërodeer kan word nie Vlegstroom E n Buiging of kurwe in die loop van die rivier Ingekerfde kronkel F Die punt waar twee of meer strome byeenkom en n groter stroom vorm Afsetting G n Rivierstelsel wat gevorm is voor opheffing van die landskap as gevolg van interne kragte. H Kom voor wanneer alle onreëlmatighede in die lengteprofiel, soos watervalle, uitgeskakel is. I Word dieper en sny in die landskap, gewoonlik as gevolg van n toename in afwaartse erosie of verjonging. J Die neerlê van materiaal wat stroomop deur erosie verwyder is. (7 x 1) [7] Bladsy 3 van 8

4 Junie-eksamen Bestudeer die sinoptiese weerkaart vir 2006/02/04 (FIGUUR 1.3) en beantwoord die vrae wat volg Verskaf puntsgewys n volledige verslag (beskrywing) van die weer by die stasie gemerk E wat suidoos van Pretoria geleë is. (6 x 1) (6) Hoeveel tropiese siklone, insluitend tropiese sikloon Boloetse, het sover tydens hierdie tropiese sikloonseisoen voorgekom? (1 x 2) (2) Gee n rede vir jou antwoord op VRAAG (1 x 2) (2) Gee n bewys vanaf die sinoptiese weerkaart wat aantoon dat Boloetse n tropiese sikloon is. (1 x 2) (2) Noem DRIE toestande wat noodsaaklik is vir die ontwikkeling van tropiese siklone. (3 x 2) (6) Skryf n paragraaf (ongeveer 12 reëls) waarin jy die gevolge verduidelik wat hierdie tropiese siklone sal hê op die ekonomie van lande wat in hulle pad lê. (6 x 2) (12) [30] 1.4 Bestudeer FIGUUR 1.4 gebaseer op fluviale prosesse en dreineerbekkens. Na hewige neerslag in hierdie dreineerbekken sal die rivier nie onmiddellik sy vloedspits bereik nie. Hierdie verskil in tyd tussen die neerslagpiek en die vloedspits, staan as vertragingstyd bekend Definieer die term dreineerbekken. (2 x 2) (4) Identifiseer die dreineerpatrone by C en D onderskeidelik. (2 x 2) (4) Beskryf die onderliggende rotsstruktuur wat met die dreineringspatroon van D geassosieer word. (1 x 2) (2) Bereken die stroomorde by punt B. (1 x 2) (2) Gee EEN voorbeeld van n mensgemaakte verskynsel wat die rivier se afloop sal beperk. (1 x 2) (2) Verduidelik waarom daar n tydsverloop (vertragingstyd) tussen die neerslagpiek en vloedspits is. (2 x 2) (4) Verduidelik, met redes, die verskil in die tydsverloop (vertragingstyd) by stasie A en stasie B onderskeidelik. (6 x 2) (12) [30] TOTAAL VRAAG 1: 75 Bladsy 4 van 8

5 Junie-eksamen 2014 VRAAG Klimatoloë het jare gelede ontdek dat winde langs die kuslyn gedurende die dag en nag van rigting verander. Hierdie omgekeerde windtoestande staan as land- en seebriese bekend. Gebruik jou kennis van lugdrukverskille en lugvloei en verwys na FIGUUR 2.1 om aan te toon of die volgende stellings waar of onwaar is. Skryf slegs waar of onwaar langs die vraagnommers neer FIGUUR 2.1 illustreer n landbries Hierdie bries is plaaslik van aard Gedurende die dag by die kus verhit die land vinniger as die aangrensende see n Hoogdruk ontwikkel oor die land gedurende die dag n Seebries het n verkoelende effek op die aangrensende land n Laagdruk ontwikkel oor die land gedurende die nag n Landbries sal gedurende die nag ontwikkel. (7 x 1) [7] 2.2 Bestudeer FIGUUR Noem die proses wat in FIGUUR 2.2 geïllustreer word. (1 x 1) (1) Verskaf byskrifte vir die verskynsels A tot E op kaart Y in FIGUUR 2.2. (5 x 1) (5) Rivier B op kaart Y het verjonging ondergaan. Verduidelik wat verjonging beteken. (1 x 1) (1) Noem EEN landvorm wat as gevolg van hierdie verjonging kan ontstaan. (1 x 1) (1) [8] 2.3 Gebruik jou kennis van stedelike hitte-eilande en verwys na FIGUUR Verduidelik wat met die term stedelike hitte-eiland bedoel word. (1 x 2) (2) Watter gedeelte van die stad ondervind die hoogste temperatuur? (1 x 2) (2) Skryf n paragraaf (ongeveer 12 reëls) waarin jy verduidelik waarom die stad warmer as die landelike omgewing is. (6 x 2) (12) [16] 2.4 Bestudeer FIGUUR 2.4, wat n Suider-Afrikaanse sinoptiese weerkaart aantoon Noem elk van die hoogdrukstelsels gemerk A en B. (2 x 1) (2) Benoem die lugdruksel wat in die omgewing van Walvisbaai aan die weskus aangetref word. (1 x 1) (1) Bladsy 5 van 8

6 Junie-eksamen Identifiseer die weerstelsel gemerk C. (1 x 1) (1) Teken n dwarssnit van D tot E met volledige byskrifte wat die sektore en lugbeweging aantoon. (5 x 1) (5) Watter seisoen stel die sinoptiese weerkaart voor? (1 x 1) (1) Gee EEN rede vanaf die sinoptiese weerkaart.vir jou antwoord op VRAAG (1 x 2) (2) Noem EEN manier hoe die weer by Kaapstad oor die volgende 24 uur gaan verander. (1 x 2) (2) [14] 2.5 FIGUUR 2.5 illustreer n rivier en sy dreineerbekken. Hierdie dreineerbekken toon n medium dreineerdigtheid aan Verduidelik die term dreineerdigtheid. (1 x 2) (2) Verduidelik wat n hoë dreineerdigtheid sal aandui oor die a) onderliggende gesteentetipe. b) plantegroei. (2 x 2) (4) Skryf n kort paragraaf (12 reëls) om te verduidelik hoe die volhoubare bestuur van dreineerbekkens die gevaar van vloede kan voorkom. Toon ook die negatiewe impak aan wat vloede vir die plaaslike gemeenskappe inhou. (6 x 2) (12) [18] 2.6 FIGUUR 2.6 toon die lengteprofiel van n stroom aan voordat (A) en nadat (B) verjonging plaasgevind het Die lengteprofiel wat in FIGUUR 2.6 A aangetoon word, is dié van n gegradeerde stroom. Wat word met n gegradeerde stroom bedoel? (1 x 2) (2) Met verwysing na FIGUUR 2.6 A, verskaf EEN bewysstuk om die stelling te ondersteun dat die lengteprofiel van n gegradeerde stroom hier aangetoon word. (1 x 2) (2) Verduidelik hoekom n gegradeerde stroom n konkawe lengteprofiel ontwikkel het. (2 x 2) (4) Is n moontlike waterval by die knakpunt in FIGUUR 2.6 B, n voorbeeld van n permanente of tydelike erosiebasis? (1 x 2) (2) Gee EEN rede vir jou antwoord op VRAAG (1 x 2) (2) [12] TOTAAL VRAAG 2:75 TOTAAL AFDELING A: 150 Bladsy 6 van 8

7 Junie-eksamen 2014 VRAAG 3 AFDELING B LANDELIKE EN STEDELIKE NEDERSETTINGS 3.1 FIGUUR 3.1 illustreer n aantal nedersettings. Hierdie nedersettings het verskillende vorms aangeneem en dit het om verskillende redes ontwikkel. Jy word van VIER beskrywings. Identifiseer die nedersetting (A F) wat die beste deur elke beskrywing beskryf word. (Elke nedersetting kan meer as een keer gebruik word) n Nedersetting wat n liniêre buitelynvorm aangeneem het Groot nedersetting wat as n handels- en vervoernedersetting ontwikkel het Nedersetting wat n ronde buitelynvorm aangeneem het Nedersetting wat ontwikkel het om goedere uit te ruil. (4 x 2) [8] 3.2 Verwys na FIGUUR 3.2. n Stedelike gebied het verskillende grondgebruiksones en funksies. Die grondwaarde verskil in elk van hierdie gebruiksones. Gee vanuit die moontlikhede hieronder die gepaste term vir die beskrywings genommer tot Skryf slegs die korrekte term langs die betrokke vraagnommer in jou antwoordboek neer. (Dieselfde term mag meer as een keer gebruik word). Residensieel / Groengordel / Sentrale Sakekern (SSK) / Oorgangsone (vervalsone) / Landelike-stedelike oorgangsone / Stedelike profiel Grondgebruiksone met die hoogste grondwaarde Het n verskeidenheid funksies soos kommersieel, residensieel, hotelle en vermaak Kommersiële gebied gekenmerk deur hoë-orde funksies Die algemene voorkoms van n stedelike silhoeët (kantaansig) Grondgebruiksone wat die grootste oppervlak in n stedelike nedersetting dek n Gebied van gemengde landelike en stedelike aktiwiteite wat n stedelike gebied omring Vervalle gebied aangrensend aan die SSK. (7 x 1) [7] 3.3 Verwys na FIGUUR 3.3 wat die landelike vervalsiklus aantoon Verskaf TWEE stootfaktore wat veroorsaak dat jongmense die landelike gebiede verlaat. (2 x 2) (4) Wat word die beweging van mense vanaf landelike gebiede na die stede toe genoem? (1 x 2) (2) Bladsy 7 van 8

8 Junie-eksamen Wat is die gevolge van die bogenoemde beweging van mense vanaf landelike gebiede na die stede toe vir klein landelike dorpies? (3 x 2) (6) MIV/Vigs het n groot invloed op landelike gemeenskappe in Suid-Afrika. Noem DRIE maatreëls wat ingestel kan word om landelike gemeenskappe wat erg deur MIV/Vigs getref word, by te staan. (3 x 2) (6) [18] 3.4 Landbou is die verbouing van gewasse bewerking en die aanhou van lewende hawe (plaasdiere). Verwys na FIGUUR Identifiseer die nedersetting in FIGUUR 3.4 as landelik of stedelik. (1 x 2) (2) Verduidelik die verskil tussen die standplaas en die ligging van n nedersetting. (2 x 2) (4) Watter TWEE moontlike faktore het die keuse van die standplaas van hierdie nedersetting (figuur 3.4) beïnvloed? (2 x 2) (4) Sal jy hierdie boerdery as bestaan- óf kommersiële boerdery klassifiseer? (1 x 2) (2) [12] 3.5 Bestudeer FIGUUR 3.5, wat n voorstelling van n nedersetting is, en beantwoord die volgende vrae Identifiseer die nedersetting van Bevonville as landelik óf stedelik. (1 x 2) (2) Identifiseer die nedersettingspatroon van Bevonville. (1 x 2) (2) In watter halfrond is hierdie nedersetting geleë? Gee EEN rede vanuit n mikroklimatologiese oogpunt om jou antwoord te motiveer. (2 x 2) (4) Identifiseer die grondgebruiksones van Bevonville (a) by A. (b) wes van C. (c) tussen C en D. (3 x 2) (6) Die hoogste geboue is in die middel van Bevonville. Verduidelik waarom dit só is. (2 x 2) (4) Mense van die omliggende landelike gebiede kan na Bevonville toe migreer in die hoop van werk en n beter lewensstandaard. Skryf n paragraaf, ongeveer 12 reëls, waarin jy verduidelik watter probleme n nedersetting soos Bevonville kan ondervind met so n toename van mense. (6 x 2) (12) [30] TOTAAL AFDELING B: 75 GROOTTOTAAL: 225 Bladsy 8 van 8

9 GEOGRAFIE VRAESTEL 1/2 TEORIE: BYLAE GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 Hierdie bylae bestaan uit 9 bladsye Bladsy 1 van 9

10 GEOGRAFIE VRAESTEL 1/2: BYLAE GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 FIGUUR 1.1 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, Maart 2009] Bladsy 2 van 9

11 FIGUUR 1.3 Bladsy 3 van 9

12 FIGUUR 1.4 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, Maart 2009] FIGUUR 2.1 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2009] Bladsy 4 van 9

13 FIGUUR 2.2 X Y [Bron: Via Afrika] FIGUUR 2.3 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2008] Bladsy 5 van 9

14 FIGUUR 2.4 [Bron: Via Afrika] FIGUUR 2.5 Bladsy 6 van 9

15 FIGUUR 2.6 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, voorbeeld-vraestel 2008] FIGUUR 3.1 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2009] Bladsy 7 van 9

16 FIGUUR 3.2 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2008] FIGUUR 3.3 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2010] Bladsy 8 van 9

17 FIGUUR 3.4 [Bron: Nasionale Senior Sertifikaat, November 2009] FIGUUR 3.5 Bladsy 9 van 9