1. Debatstuk GroenLinks Start met de voorbereiding voor gereguleerde hennepteelt

Transcriptie

1 Toelichting over de behandeling van: Debatstuk GroenLinks Start met de voorbereiding voor gereguleerde wietteelt Van: Noël Vergunst en Marieke Smit van de fractie van GroenLinks d.d. 15 juni 2016 Doel: Toelichting: Opinievorming 1. Debatstuk GroenLinks Start met de voorbereiding voor gereguleerde hennepteelt Namens de fractie van GroenLinks hebben Noël Vergunst en Marieke Smit het debatstuk Start met de voorbereiding van gereguleerde wietteelt ingediend. De fractie van GroenLinks wisselt over dit stuk graag in een kamerronde van gedachten met de andere fracties. De fractie van GroenLinks wil graag van andere fracties weten of zij steun geven aan het idee dat Nijmegen begint met het voorbereiden van een pilot en een landelijke voortrekkersrol pakt in de voorbereiding op een experiment met gereguleerde wietteelt. 3. Procedure ten aanzien van een debat in de kamerronde Op grond van artikel 15 lid 3 van de Verordening burgerronde en raadskamers kunnen raadsleden of fractievolgers een verzoek doen om een debat over een bepaald onderwerp te voeren in de kamerronde. Dat verzoek dient te worden ondersteund door tenminste één raadslid of fractievolger van een andere fractie. In dit geval wordt het verzoek ondersteund door de fracties van de SP en de PvdA. Ook dient aan het debat een schriftelijk stuk ten grondslag te liggen. Dat is in dit geval het discussiestuk Start met de voorbereiding voor gereguleerde hennepteelt. Tijdens de kamerbespreking kunnen de fracties over dit discussiestuk met elkaar van gedachten wisselen. De raadskamer kan aan het einde van de kamerbespreking indien gewenst een behandeladvies geven ten aanzien van het vervolg. Naam steller: steller: Noël Vergunst n.vergunst@gmail.com Marieke Smit mariekesmit985@gmail.com Bijlagen: 1. Debatstuk GroenLinks Start met de voorbereiding voor gereguleerde wietteelt van N. Vergunst en M. Smit Bijlagen 1. Motie lokale wietteelt d.d. 12 december Manifest Joint Regulation d.d. 31 januari Brief van het college van B&W aan ondernemer X van 4 september Motie Nederwiet, het is er wel, maar toch ook niet d.d. 3 december 2014 Achtergrondinformatie 1. Rapport: Internationaal recht en cannabis II

2 Debatstuk: Start met de voorbereiding voor gereguleerde hennepteelt Debatstuk ten behoeve van gedachtewisseling tussen de fracties in de gemeenteraad van Nijmegen. Nijmeegse gemeenteraad over hennepteelt Tot op heden ervaren we in Nijmegen nog steeds veel problemen met overlast en criminaliteit door het landelijke beleid op het gebied van hennepteelt. Het huidige gedoogbeleid staat nog steeds toe dat er in coffeeshops wiet verkocht mag worden, maar dat de inkoop alleen op illegale wijze tot stand kan komen. GroenLinks blijft zich hier grote zorgen overmaken en we hebben dit onderwerp al meerder malen aangekaart in de gemeenteraad. We hebben de belangrijkste gebeurtenissen op een rij gezet: - Op 12 december 2012 heeft de gemeenteraad van Nijmegen een motie aangenomen waarin het college gevraagd wordt om aansluiting te zoeken bij andere gemeenten voor een pilot van lokale wietteelt (zie bijlage 1). - Op 31 januari 2014 hebben burgemeesters van uiteindelijk 54 gemeenten, waaronder Nijmegen, het manifest Joint Regulation ondertekend (zie bijlage 2). Hierin roepen de burgemeesters het kabinet op om samen een landelijk stelsel in te voeren van gecertificeerde en gereguleerde cannabisteelt. - Op 14 mei 2014 hebben SP, GroenLinks, PvdA, de Nijmeegse Fractie en gesteund door de VSP een coalitieakkoord vastgesteld waarin staat De coalitie is voorstander van een experiment met de gereguleerde teelt van cannabis op kleine schaal. (pagina 22). - Op 4 september 2014 schrijft het college schrijft in een reactie op een verzoek van een ondernemer uit Nijmegen aan de gemeente om medewerking te verlenen aan gereguleerde wietteelt dat ze niet mee wil werken aan een lokaal experiment (zie bijlage 3 en bericht in de Gelderlander van 28 augustus Op 16 oktober 2014 heeft de Rechtbank Noord-Nederland besloten geen straf op te leggen aan twee henneptelers 2. Ze geeft hier onder andere als argumentatie voor: Verdachte en medeverdachte hebben zoveel mogelijk gehandeld binnen de grenzen van de doelstellingen van het (mede) door het openbaar ministerie bepaalde gedoogbeleid en hebben steeds openheid betracht over het feit dat zij hennep teelden. - Op 3 december werd door de gemeente raad de motie Nederwiet, het is er wel, maar toch ook niet aangenomen. In de motie roept de raad het college op om voorbereidingen te treffen voor het kunnen starten van een pilot met gereguleerde wietteelt (zie bijlage 4). Ondanks de inspanningen van het college heeft het er nog niet tot geleid dat we in Nijmegen kunnen gaan starten met gemeentelijke hennepteelt. De belangrijkste reden hiervoor is het landelijk beleid wat dit tot op heden nog steeds verbiedt. Echter zien we nu ruimte in deze wetgeving ontstaand door een studie van P.H.P.H.M.C. van Kempen en M.I. Fedorova van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij concluderen dat tot dusver werd aangevoerd dat VNverdragen de Nederlandse overheid in de weg stonden om cannabisteelt toe te staan. Echter stelt de studie van Van Kempen en Fedorova dat er wel degelijke juridische gronden zijn om als gemeente hennepteelt toe te staan als de De Rijksoverheid hier een goede reden voor heeft. De taak om als Staat bescherming te bieden Volgens onderzoekers Van Kempen en Fedorova heeft de staat de taak zijn burgers te beschermen. Zij stellen dat mensenrechten zwaarder wegen dan de VN-drugsverdragen die wietteelt en -handel verbieden. Alleen wanneer legalisering van cannabisteelt leidt tot enerzijds een betere bescherming van de volksgezondheid, en anderzijds criminaliteit en onveiligheid bestrijdt, heeft de overheid de mogelijkheid om wietteelt toe te staan. Voorwaarden zijn dat er draagvlak voor is in de samenleving en dat de overheid een actief ontmoedigingbeleid van wietgebruik voert. Voor GroenLinks is dit goed nieuws aangezien we op dit moment de op grote schaal de risico s van het

3 criminaliseren van hennepteelt ervaren binnen onze stad Nijmegen. Niet zelden breekt er brand uit in woonwijken, vanwege de onveilige manier van wietproductie. Ook kan er bij gereguleerde teelt beter worden gecontroleerd of wiet wel voldoet aan gezondheidseisen, zoals de hoeveelheid teer die het bevat. Het reguleren van hennepteelt kan deze risico s terug dringen doordat we zo de bonafide van de malafide wietkwekers kunnen scheiden. Het toestaan van lokale hennepteelt zal dus zorgen voor het beter beschermen van de circa cannabisgebruikers in Nederland. Wat kunnen we doen? In brief van 30 mei jl. van Burgemeester Bruls wordt uitgelegd dat de studie van Van Kempen en Fedorova niet betekent dat gemeenten nu kunnen starten met pilots. En dat de landelijke overheid de keuze moet maken om over te gaan tot gereguleerd toestaan en het is dus ook aan de staat om afgewogen en onderbouwd te bezien of pilots zinvol kunnen zijn of niet en of de inzet ervan alles afwegende wenselijk is. Als GroenLinks zien we echter wel verandering van de feiten en openingen in de wetgeving die de mogelijkheden van gemeentelijke hennepteelt vergroten. Ook heeft de VNG op 8 juni jl. een standpunt uitgebracht naar aanleiding van het rapport Het failliet van het gedogen" 3. In dit standpunt geeft de overgrote meerderheid van de gemeenten aan dat het huidige cannabisbeleid niet meer houdbaar is en pleit daarom ook voor lokale experimenten onder landelijke regie, die moeten uitmonden in een effectief landelijk beleid. Daarom wil GroenLinks dat er zo snel mogelijk actie wordt ondernomen en dat er voorbereidingen worden getroffen voor een pilot in Nijmegen. GroenLinks wil dat het college samen met andere voorstanders binnen de VNG een voortrekkers rol neemt om een serieus en concreet plan te maken voor veilige en rendabele hennepteelt binnen de gemeente. Op deze manier kunnen volgend jaar wanneer het politieke klimaat is veranderd, na de 2 e kamer verkiezingen, meteen van start met het reguleren van de wietproductie. GroenLinks wil graag van de andere fracties weten of zij steun geven aan het idee dat Nijmegen begint met het voorbereiden van een pilot en een landelijke voortrekkersrol pakt in de voorbereiding op een experiment met gereguleerde wietteelt. Aantal bijlagen: 4 3

4 Bijlage 1 Motie lokale wietteelt 12 december Motie Lokale wietteelt Agendapunt Handhaving Ingezetenencriterium coffeeshops Eerste indiener: N.P. Vergunst (GroenLinks) De raad van de gemeente Nijmegen in vergadering bijeen op 12 december 2012, Constaterende dat: - de grote problemen rondom coffeeshops vooral zijn te herleiden tot de illegale teelt die grotendeels in handen is van de georganiseerde criminaliteit; - coffeeshops hierdoor impliciet worden gedwongen zaken te doen met criminelen en er hierdoor willens en wetens crimineel geld ontstaat; - de illegale teelt in talloze situaties zorgt voor sociale ontwrichting c.q. uitbuiting van sociaal zwakkeren; - illegaal geteelde cannabis kwalitatief lastig tot niet te controleren is, met mogelijke nadelige gevolgen voor de gezondheid van de gebruiker; - een aantal burgemeesters bij het kabinet heeft aangedrongen op het geven van de mogelijkheid aan gemeenten om de wietteelt te reguleren; - de gemeenteraden van onder andere Leeuwarden, Utrecht, Rotterdam, Tilburg en Eindhoven recent een uitspraak hebben gedaan betreffende regulering van de wietteelt; overwegende dat - de lokale politieke weerstand tegen het repressieve drugsbeleid van het kabinet groeit; - met het aanstaande schrappen van het zgn. B-criterium een liberaler/progressiever coffeeshopbeleid wat dichter bij komt; - in het regeerakkoord staat vermeld dat de handhaving van het I-criterium geschiedt in overleg met betrokken gemeenten waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid zodat er sprake is van lokaal maatwerk ; - er met het Kabinet Rutte-II een nieuwe politieke werkelijkheid is ontstaan die mogelijk kansen biedt voor lokaal maatwerk voor de achterdeur betreffende wietteelt; - met gereguleerde wietteelt de bevoorrading van coffeeshops uit de illegaliteit wordt gehaald en er controle kan komen op de kwaliteit van de cannabis; - door gereguleerde teelt de georganiseerde criminaliteit op dit vlak de wind uit de zeilen kan worden gehaald; - door regulering tevens mogelijkheden ontstaan tot verdere fiscalisering van de coffeeshop-branche; - het genoemde lokale maatwerk in het regeerakkoord ook kan worden geïnterpreteerd als dat er mogelijkheden zijn voor lokaal maatwerk aan de achterdeur; spreekt uit dat - het wenselijk is dat Nijmegen zich bij het Rijk aanbiedt als gemeente voor een pilot voor (lokale) gereguleerde wietteelt; en verzoekt het college - contact op te nemen met andere gemeenten die reeds eerder deze uitspraak hebben gedaan en daar waar mogelijk met de pilot aansluiting te zoeken bij andere gemeenten; - contact op te nemen met de Minister van Veiligheid en Justitie om toestemming te vragen voor de pilot; - de raad over de voortgang te informeren. en gaat over tot de orde van de dag. 4 Voor hebben gestemd: PvdA, GroenLinks, D66, SP, VVD (3), De Nijmeegse Fractie, Fractie Witsenhuijsen. Tegen waren: VVD (1), Gewoon Nijmegen, CDA, VSP

5 Bijlage 2 Manifest Joint Regulation Utrecht, 31 januari 2014 Het huidige beleid waarin de verkoop van cannabis vanuit coffeeshops is toegestaan en de teelt van deze drugs illegaal is, mag misschien wel werken in de Haagse werkelijkheid, maar is voor ons als bestuurders van de Nederlandse steden steeds meer onacceptabel en heeft diep ingrijpende consequenties voor de volksgezondheid, de leefbaarheid en de veiligheid in onze steden. In sommige regio s staat het water ons tot aan de lippen. Het cannabisbeleid is dan ook dringend aan vernieuwing toe. Reeds in 2009 kwam de Adviescommissie Drugsbeleid onder leiding van Wim van de Donk tot deze conclusie. Sindsdien is er weinig veranderd. De minister zet uitsluitend in op aanscherping van het repressieve beleid. Dit beleid biedt géén antwoord op drie problemen waar wij al jarenlang mee worden geconfronteerd: 1. de gezondheid van cannabisgebruikers wordt niet beschermd; 2. de veiligheid in de wijken staat onder druk; 3. de (georganiseerde) criminaliteit gerelateerd aan softdrugs is door het huidige beleid nauwelijks effectief aan te pakken. De gevolgen hiervan zijn enorm: - de samenstelling en kwaliteit van de cannabis is onbekend door het ontbreken van toezicht op het productieproces. De wijze van telen bepaalt uiteindelijk de schadelijkheid voor de gebruiker, bijvoorbeeld onaanvaardbaar hoge THC-percentages of de aanwezigheid van chemische bestrijdingsmiddelen; - op duizenden zolderkamertjes wordt illegaal hennep geteeld. Dit leidt in heel Nederland tot branden in woonwijken. Maar ook het bevoorraden van de coffeeshop is voor toevallige passanten, bezoekers, personeel en exploitanten van de coffeeshops gevaarlijk. Bedreigingen en afpersing komen geregeld voor, ook midden op straat; - er is een omvangrijk crimineel schaduwcircuit ontstaan. Liquidaties, omkopingen en vermenging van de boven- en onderwereld zijn het gevolg. Maar liefst 77 procent van de opsporingsonderzoeken naar meer ernstige vormen van georganiseerde criminaliteit is drugsgerelateerd 5. Daarvan is het aantal softdrugsgerelateerde zaken toegenomen de afgelopen jaren. Dit manifest is een oproep aan het kabinet - in het bijzonder aan de staatssecretaris van Volksgezondheid en de minister van Veiligheid en Justitie - en de leden van de Tweede Kamer om te luisteren naar wat in onze steden speelt en een andere koers te volgen. Een koers die het verschil maakt in de aanpak van de problemen. Onze oproep is kort maar krachtig: voer samen met ons een landelijk stelsel in van gecertificeerde en gereguleerde cannabisteelt. Alleen op deze wijze is een oplossing mogelijk. De minister stelt dat internationale verdragen dit niet zouden toestaan. Dit is echter een eenzijdige en negatieve uitleg van de verdragen. Deze interpretatie lijkt vooral politiek te zijn ingegeven. Initiatieven in de Verenigde Staten 6 en Uruguay, maar ook in België en Spanje, bewijzen het tegendeel. Hiervan leren wij dat een goed (bestuurlijk) arrangement belangrijk is, met daarin afspraken over preventie en het waarborgen van een gesloten circuit van teelt tot en met het gebruik. Natuurlijk, het zou goed en effectief zijn om het vraagstuk van cannabis ook in Europees verband aan te pakken. Dat willen we de minister graag meegeven voor de toekomst. Een groot aantal steden in Nederland kan daar echter niet op wachten. Daarvoor zijn de problemen te groot. De landelijke invoering van gecertificeerde en gereguleerde cannabisteelt zorgt voor het aanpakken van de problemen met betrekking tot de gezondheid van gebruikers, de veiligheid in wijken en draagt bij aan een effectievere aanpak van georganiseerde drugscriminaliteit. Wij stellen voor dat bij een landelijke invoering van gereguleerde cannabisteelt de opsporing en bestraffing van illegale cannabisteelt aanzienlijk worden geïntensiveerd. Pas dan is het mogelijk om de georganiseerde criminaliteit in de volle breedte aan te pakken. Mocht een landelijke invoering van gereguleerde cannabisteelt op korte termijn niet mogelijk zijn, dan stellen wij voor om - zoals de commissie Van de Donk al in 2009 adviseerde - op lokale schaal te starten met gereguleerde cannabisteelt. Zo kunnen de problemen met de volksgezondheid en de veiligheid in die gebieden beter worden aangepakt. Daarmee zetten we een belangrijke eerste stap naar een verbeterde aanpak en meer grip op de binnenlandse cannabismarkt in de wetenschap dat we het probleem met de georganiseerde criminaliteit er niet helemaal mee op lossen. 5 Nationale Drugsmonitor, WODC, Memorandum for all United States Attorneys, August 29, 2013 from James Cole Deputy Attorney General, G uidance Regarding Marijuana Enforcement.

6 Als eerste stap en graag op zo kort mogelijke termijn, willen wij samen - steden en het Rijk - de doelstellingen, randvoorwaarden en een passend bestuurlijk- juridisch kader uitwerken die voor het nieuwe beleid nodig zijn. Door samenwerking kunnen we de grote problemen beter het hoofd bieden en de veiligheid voor onze inwoners waarborgen. Wij vestigen met dit manifest onze hoop op de minister, de staatssecretaris en het parlement om onze uitgestoken hand aan te pakken en samen de vastlopende weg te verlaten en met ons een nieuw pad te kiezen. De initiatiefnemers, Paul Depla, burgemeester van de gemeente Heerlen Victor Everhardt, wethouder van de gemeente Utrecht Rob van Gijzel, burgemeester van de gemeente Eindhoven Toelichting 1. De volksgezondheid centraal In het Nederlandse drugsbeleid speelt de volksgezondheid een belangrijke rol. De pijlers zijn het voorkomen van gezondheidsschade voor de circa gebruikers van cannabis in Nederland, waar nodig zorg bieden aan personen die afhankelijk zijn geworden van cannabis en het voorkomen en aanpakken van drugsgerelateerde overlast en criminaliteit. Dat was al zo in En dat is nog steeds het geval. De minister bevestigde dit onlangs in de Kamerbehandeling van de hoofdlijnenbrief drugs in Het huidige gedoogbeleid hinkt echter op twee benen: de minister en staatssecretaris gedogen de verkoop van softdrugs, maar de gezondheid van de cannabisgebruiker wordt niet beschermd. Het ontbreekt aan elke vorm van controle of toezicht op het productieproces. Dit terwijl de kwaliteit van het eindproduct wordt bepaald door de wijze van teelt van dit natuurproduct. De wijze van telen bepaalt de samenstelling, hetgeen van invloed is op sterkte van het cannabisproduct. De mate van schadelijkheid is ook direct afhankelijk van de gebruikte pesticiden en bestrijdingsmiddelen en de snelheid van het drogingproces. De gevaren die dit oplevert voor de gezondheid van de gebruiker zijn zo groot dat het onverantwoord is om de teelt in criminele handen te laten. Wij pleiten voor toezicht en controle op de samenstelling en de kwaliteit van cannabis, zodat risico s voor de volksgezondheid beheersbaar worden. Teelt door bijvoorbeeld gecertificeerde kwekers onder toezicht van de overheid, zoals nu al het geval is bij de productie van cannabis voor medicinale doeleinden, biedt goede garanties hiervoor. Bovendien sluit het aan bij de wens van de minister en de Tweede Kamer om sterke cannabis te weren uit coffeeshops. Daarbij gaat het niet alleen om de controle op het zogenaamde THCpercentage, maar ook om de verhouding tussen het percentage THC en andere werkzame bestanddelen zoals CBD, die tezamen bepalend zijn voor het effect van cannabis op de gebruiker (de sterkte van het cannabisproduct). Aanvullend wetenschappelijk onderzoek op dit gebied is noodzakelijk, omdat er op dit moment nog te weinig bekend is over de werkzame stoffen en hoe zij zich verhouden tot elkaar. Op basis van de uitkomsten moeten er eisen gesteld worden aan de sterkte van het cannabisproduct. Een beter zicht op de kwaliteit en samenstelling van de cannabis draagt ook bij aan betere mogelijkheden om vanuit preventie en voorlichting de gezondheidsschade van cannabis bij gebruikers te voorkomen. Dit zien wij als een belangrijk bijkomend effect van certificering en regulering van de cannabisteelt. 2. Verbetering van de veiligheid in wijken Er zijn naar schatting illegale hennepkwekerijen in Nederland. Dit aantal blijft onveranderd hoog, ondanks dat er de afgelopen vijf jaar ongeveer plantages ontmanteld zijn. In vrijwel alle gevallen is sprake van brandgevaarlijke situaties vanwege illegaal aftappen van energie. Met dit illegaal aftappen wordt jaarlijks één miljard kwu gestolen van energieleveranciers, ofwel 180 miljoen. Daarnaast is ongeveer één op de vier branden in de binnensteden hennep- gerelateerd (aldus de Bond van Verzekeraars). Als daarbij risico s op wateroverlast, verspreiding van legionella en stank- en geluidsoverlast worden opgeteld, dan is overduidelijk dat bewoners, handhavers en hulpverleners blootstaan aan grote veiligheids- en gezondheidsrisico s. Door de regulering van cannabisteelt krijgen de gemeenten de mogelijkheden om de veiligheid van de woonwijken aanzienlijk te verbeteren. 3. Een versterkte aanpak van de georganiseerde criminaliteit Geen illegale kwekerij staat op zichzelf. De binnenlandse cannabismarkt is merendeels in handen van de georganiseerde criminaliteit. Criminele samenwerkingsverbanden bevoorraden de coffeeshops die, al dan niet gedwongen, hun productie aan de achterdeur afnemen. Kleine criminelen en soms zelfs illegalen worden ingezet voor de bewaking en het beheer van een kwekerij. Zij lopen de risico s, niet de grote jongens. De criminele winsten worden geïnvesteerd in vastgoed en andere luxe goederen. De georganiseerde cannabisteelt is ondermijnend voor de Nederlandse samenleving. De afgelopen jaren vonden er diverse liquidaties plaats die direct zijn te relateren aan de illegale handel in en teelt van cannabis. Wij pleiten voor de regulering van cannabisteelt zodat de binnenlandse markt beheersbaar

7 en transparanter wordt en de invloed van de georganiseerde criminaliteit afneemt. Dit moet hand in hand gaan met strengere strafvervolging van de overgebleven illegale kwekers (buitenlandse markt). Door de scheiding tussen gereguleerde teelt enerzijds en illegale teelt anderzijds verliezen criminele organisaties hun binnenlandse afzetmarkt. Met een verscherpte aanpak van de illegale teelt zal deze teelt zich ook naar de afzetmarkt - het buitenland- verplaatsen. Wij constateren dat het huidige beleid van de minister een onevenredig groot beslag legt op politie en OM. Maar liefst 77 procent van de opsporingsonderzoeken naar meer ernstige vormen van georganiseerde criminaliteit is drugsrelateerd. Daarvan is het aantal softdrugs- gerelateerde zaken toegenomen sinds Dat is ongekend veel; andere misdrijven kunnen daardoor slechts beperkt worden opgepakt. Het scheiden van een gereguleerde markt en een criminele markt is nodig. Dit biedt de mogelijkheden om de opsporingscapaciteit te richten op de leden van criminele samenwerkingsverbanden, die nu makkelijk buiten schot blijven. In de Kamerbrief geeft de minister aan dat regulering geen oplossing biedt en dat 80 procent van de cannabisproductie bedoeld is voor de export. Wij zetten hier vraagtekens bij, aangezien andere onderzoeken uitwijzen dat dit percentage veel lager ligt 7. Hoe dan ook erkennen wij dat een deel van de productie gericht is op de export, maar wij zijn tegelijkertijd van mening dat regulering de transparantie en de beheersbaarheid van de binnenlandse cannabismarkt ten goede komt. Dat is in het belang van de gebruikers en de coffeeshophouders en komt ten goede aan de veiligheid in de stad. 7 Zie Nederlands Juristenblad , Over de grenzen van gedogen. Het failliet van de B en de I in het coffeeshopbeleid, door Jan Brouwer en Jon Schilder

8 Bijlage 3 Brief van het college van B&W aan ondernemer X van 4 september 2014 (omwille van de privacy van de ondernemer hebben we de brief geanonimiseerd) U heeft in uw brief, gedateerd 11 juli, binnengekomen op 21 juli 2014, de gemeente uitgebreid geïnformeerd over de illegale hennepteelt ten behoeve van de bevoorrading van coffeeshops en de gevaren daarbij voor de Nijmeegse burgers. U stelt vervolgens voor om de door u geconstateerde problemen en risico's te verhelpen middels regulering van de achterdeur. Dat zou moeten plaatsvinden door de door u op te zetten Stichting Y, waarbij u tevens de gemeente Nijmegen uitnodigt hierin te participeren of actief mee te denken. Tot slot dient u een vergunningaanvraag in bij de gemeente om hennep te telen ter legale bevoorrading van coffeeshops. Regulering achterdeur Uw stelling dat illegale hennepteelt gevaren met zich meebrengt voor de omgeving en allerlei ongewenste gevolgen heeft, ook voor de betrokkenen zelf, is onbetwistbaar, hoewel er onvoldoende bekend is, ook landelijk, om duidelijke cijfers te geven met betrekking tot die risico's. Overigens gaat u er van uit dat alle softdrugs voor de Nijmeegse coffeeshops ook in de gemeente Nijmegen zelf geteeld worden. Aangezien er in de regio geen coffeeshops zijn, maar wei regelmatig hennepplantages aangetroffen worden, is het natuurlijk niet ondenkbaar dat de opbrengst hiervan ook voor de Nijmeegse shops bestemd zou kunnen zijn, hoewel ook bekend is dat een substantieel deel van de illegale hennepteelt voor de export bestemd is. U geeft aan dat de Minister van Veiligheid en Justitie het telen van softdrugs niet wil legaliseren, maar wei ruimte biedt voor experimenten door gemeenten. Deze veronderstelling is onjuist. Wij verwijzen u o.a. naar de brief van genoemde minister aan de kamer van 18 december 2013 waarin hij duidelijk aangeeft geen juridische ruimte te zien voor lokale experimenten met het reguleren van de achterdeur. Ook geeft de minister aan dat regulering van de achterdeur geen oplossing biedt voor de problemen met illegale hennepteelt, o.a. doordat er ook veel illegaal geteelde hennep geëxporteerd wordt. Verder wijst hij er op dat de vaal gedane suggestie dat door regulering financiële voordelen behaald kunnen worden voor de overheid op een misverstand berust. Deze visie heeft hij sindsdien nog een aantal malen herhaald in de media en in brieven aan de kamer van 17 februari 2014 en 21 maart 2014 en in het Algemeen Overleg met de Kamercommissie. Conclusie De minister en het kabinet geven aan geen ruimte te zien voor (lokale) regulering van de achterdeur van coffeeshops of experimenten met legale hennepteelt. De minister heeft weliswaar de lokale initiatieven hieromtrent geïnventariseerd maar daarin geen aanleiding gezien om hier toestemming voor te geven. Ook de gemeente Nijmegen heeft in het kader van die inventarisatie op verzoek van de gemeenteraad Nijmegen bij de minister aangemeld voor een pilot, bij voorkeur in samenwerking met andere gemeenten die daarvoor al initiatieven hebben ontplooid. Nu de landelijke politiek geen ruimte biedt voor lokale experimenten kan een gemeente niet starten met een dergelijke pilot. In de Opiumwet is telen immers verboden en enkel de minister is bevoegd om ontheffing te geven van dit verbod, bijvoorbeeld voor het telen van medicinale wiet of onderzoeksdoeleinden. Weliswaar is de burgemeester lokaal verantwoordelijk voor de bestuurlijke handhaving van de Opiumwet, maar de politie en het Openbaar Ministerie zijn belast met de strafrechtelijke opsporing en handhaving, en zij worden landelijk aangestuurd. Wij volgen met aandacht de landelijke ontwikkelingen, maar gelet op het bovenstaande is het opzetten van een Stichting Y momenteel niet opportuun. Bovendien ligt het in de lijn der verwachting dat, mocht er in de toekomst landelijk toch ruimte ontstaan, gemeenten gezamenlijk initiatieven gaan ontwikkelen, eventueel in samenwerking met de reeds bestaande bedrijven met een Opiumontheffing. Uw aanvraag voor een vergunning om hennep te telen zullen wij niet in behandeling nemen, aangezien noch ons college noch de burgemeester beschikt over de wettelijke bevoegdheid om een dergelijke vergunning te verlenen. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen,

9 Bijlage 4 Motie Nederwiet, het is er wel, maar toch ook niet

10 Motie Lokale wietteelt Agendapunt "Handhaving Ingezetenencriterium coffeeshops" Eerste indiener: N.P. Vergunst (GroenLinl<s) De raad van de gemeente Nijmegen in vergadering bijeen op 12 december 2012, Constaterende dat: - de grote problemen rondom coffeeshops vooral zijn te herleiden tot de illegale teelt die grotendeels in handen is van de georganiseerde criminaliteit; - coffeeshops hierdoor impliciet worden gedwongen zaken te doen met criminelen en er hierdoor willens en wetens crimineel geld ontstaat; - de illegale teelt in talloze situaties zorgt voor sociale ontwrichting cq. uitbuiting van sociaal zwakkeren; - illegaal geteelde cannabis kwalitatief lastig tot niet te controleren is, met mogelijke nadelige gevolgen voor de gezondheid van de gebruiker; - een aantai burgemeesters bij het kabinet heeft aangedrongen op het geven van de mogelijkheid aan gemeenten om de wietteelt te reguleren; - de gemeenteraden van onder andere Leeuwarden, Utrecht, Rotterdam, Tilburg en Eindhoven recent een uitspraak hebben gedaan betreffende regulering van de wietteelt; overwegende dat - de lokale politieke weerstand tegen het repressleve drugsbeleid van het kabinet groeit; - met het aanstaande schrappen van het zgn. 'B-criterium' een liberaler/progressiever coffeeshopbeleid wat dichter bij komt; De Nijmeegse Fractie - in het regeerakkoord staat vermeld dat 'de handhaving van het l-criterium geschiedt in overleg met betrokken gemeenten waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid zodat er sprake is van lokaal maatwerk'; - er met het Kabinet Rutte-ll een nieuwe politieke werkelijkheid is ontstaan die mogelijk kansen biedt voor lokaal maatwerk voor de achterdeur betreffende wietteelt; - met gereguleerde wietteelt de bevoorrading van coffeeshops uit de illegaliteit wordt gehaald en er controle kan komen op de kwaliteit van de cannabis; - door gereguleerde teelt de georganiseerde cnminaliteit op dit vlak de wind uit de zeilen kan worden gehaald; - door regulering tevens mogelijkheden ontstaan tot verdere fiscalisering van de coffeeshopbranche; - het genoemde lokale maatwerk in het regeerakkoord ook kan worden geldnterpreteerd als dat er mogelijkheden zijn voor lokaal maatwerk aan de achterdeur; spreekt uit dat - het wenselijk is dat Nijmegen zich bij het Rijk aanbiedt als gemeente voor een pilot voor (lokale) gereguleerde wietteelt; en verzoekt het college - contact op te nemen met andere gemeenten die reeds eerder deze uitspraak hebben gedaan en daar waar mogelijk met de pilot aansluiting te zoeken bij andere gemeenten; - contact op te nemen met de Minister van Veiligheid en Justitie om toestemming te vragen voor de pilot; - de raad over de voortgang te informeren. ^ / ) en gaat over tot de orde van de dag. fct.

11 GroenLinks PvdA D66 Renske Helmer Gewoon Nijmegen CDA VSR

12 JGEWOON f- NIJMEGEN GROENLiKEC f ^ PARTIJ VAN DE ARBEID Motie nederwiet, het is er wel, maar toch ook niet Eerste indiener: Noel Vergunst (GroenLinks) Agendapunt 11. Debatstuk GroenLinks: Pilot gecertificeerde en gereguleerde wietteelt De Raad van de Gemeente Nijmegen in vergadering bijeen op woensdag 3 december 2014, Overwegende dat: - op 12 december 2012 de gemeenteraad van Nijmegen een motie heeft aangenomen waarin het college gevraagd wordt om aansluiting te zoeken bij andere gemeenten voor een pilot van lokale wietteelt; - op 31 januari 2014 burgemeesters van 54 gemeenten, waaronder Nijmegen, het manifest Joint Regulation hebben ondertekend; - in inmiddels veel van de 54 gemeenten die de Joint Regulation hebben getekend verschillende voorbereidingen worden getroffen en plannen worden gemaakt om regulering van wietteelt mogelijk te maken, bijvoorbeeld in Heerlen, Eindhoven en Utrecht; - recente jurisprudentie nieuwe perspectieven biedt voor mogelijkheden met gereguleerde wietteelt. Zoals bij de uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland die op 16 oktober 2014 heeft besloten geen straf op te leggen aan twee henneptelers. Constaterende dat: - de gemeente Nijmegen door het huidige coffeeshopbeleid geconfronteerd wordt met ernstige vormen en omvang van criminaliteit en veiligheidsrisico's; - Nijmegen achter blijft in het aanpakken van deze problemen op andere gemeenten die de Joint Regulation hebben getekend. Roept het college op: - voorbereidingen te treffen voor het kunnen starten van een pilot met gereguleerde wietteelt, waarin eerst het waarborgen van de veiligheid en de juridische consequenties verder onderzocht wordt en waarbij de gemeente toezicht houdt op de productiewijze en de kwaliteit van het product; daarin zowel het beperken van gezondheidsrisieo's te betrekken, evenals het tegengaan van criminaliteit; - bij deze inhoudelijke voorbereidingen en in de landelijke lobby afstemming te realiseren met andere gemeenten en de raad ieder kwartaal op de hoogte te houden van de resultaten hiervan. En gaat over tot de orde van de dag.

13 INTERNATIONAAL RECHT EN CANNABIS II

14

15 Internationaal recht en cannabis II Regulering van cannabisteelt en -handel voor recreatief gebruik: positieve mensenrechtenverplichtingen versus VN-drugsverdragen P.H.P.H.M.C. van Kempen M.I. Fedorova Deventer 2016

16

17 Internationaal recht en cannabis II Regulering van cannabisteelt en -handel voor recreatief gebruik: positieve mensenrechtenverplichtingen versus VN-drugsverdragen P.H.P.H.M.C. van Kempen & M.I. Fedorova Ontwerp omslag: Cremers visuele communicatie, Nijmegen Lay-out: Hannie van de Put ISBN: E-book: NUR: Internationaal recht 2016, P.H.P.H.M.C. van Kempen en M.I. Fedorova Alle rechten in deze uitgave zijn voorbehouden aan Wolters Kluwer Nederland B.V. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Wolters Kluwer. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h t/m 16m Auteurswet jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3051, 2130 KB). Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan.

18

19 Verkorte inhoudsopgave VOORWOORD LIJST MET AFKORTINGEN xiii xv 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding en doelstelling van het onderzoek Centrale probleemstelling en opzet van het onderzoek Relevante definities Relevantie van mensenrechten in andere opzichten Het onderzoek: keuzes en beperkingen Het onderzoek: aard en methodologie Het onderzoek: rechtsbronnen Tot slot EEN BASIS VOOR CANNABISREGULERING VOLGENS POSITIEVE MENSENRECHTENVERPLICHTINGEN? 2.1 Inleiding Positieve verplichtingen als juridisch concept Verplichtingen van staten ingevolge het recht op gezondheid Verplichtingen van staten ingevolge de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven Conclusie INTERFERENTIE TUSSEN MENSENRECHTENVERPLICHTINGEN EN DE VN-DRUGSVERDRAGEN 3.1 Inleiding Benaderingen bij interferentie tussen internationale normen Schema van behandeling Wat is een conflict tussen normen van internationaal recht? Hiërarchie van bronnen en normen, en ontbreken van formele hiërarchie Expliciete voorrangsclausules in de verdragen Klassieke regels inzake prioriteits- en voorrangsbepaling Het cannabisvraagstuk: oplossing via de conflictbenadering Systematische integratie: presumpties van compatibiliteit en tegen conflict axiomata voor harmoniëring 273

20 Inhoudsopgave vi 3.10 Het cannabisvraagstuk: oplossing via de harmoniebenadering Staatsaansprakelijkheid bij gereguleerd toelaten? Conclusie SYNTHESE EN CONCLUSIES 4.1 Inleiding Relevante argumenten pro gereguleerd toestaan Onderbouwing dat gereguleerd toestaan effectiever is Draagvlak en nationaal democratische besluitvorming Positie van lagere overheden over gereguleerd toestaan Geen nadeel voor buitenland: een nationaal gesloten systeem Verplichting tot beleid ter ontmoediging van cannabisgebruik Andere uitgangspunten voor regulering Legalisering, decriminalisering of gedoogbeleid Cannabisteelt en -handel: via de staat, bedrijven of Cannabis Social Clubs? Afsluiting 328 SAMENVATTING 331 EXECUTIVE SUMMARY 337 INTERNATIONALE DOCUMENTEN EN PARLEMENTAIRE STUKKEN 343 JURISPRUDENTIE 349 LITERATUUR 359

21 Inhoudsopgave VOORWOORD LIJST MET AFKORTINGEN xv xvii 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding en doelstelling van het onderzoek Centrale probleemstelling en opzet van het onderzoek 2 i. Positieve mensenrechtenverplichtingen: hoofdstuk 2 3 ii. Mensenrechtenverdragen versus VN-drugsverdragen: hoofdstuk 3 3 iii. Synthese en conclusies: hoofdstuk 4 4 iv. Schematische weergave van het onderzoek Relevante definities Relevantie van mensenrechten in andere opzichten 8 i. Drugsbestrijding leidt tot inbreuken op en schendingen van mensenrechten 8 ii. Mensenrechten dwingen tot toepassing van harm reduction - maatregelen 9 iii. Een mensenrecht op cannabisteelt, -handel en/of -gebruik? Het onderzoek: keuzes en beperkingen 12 i. Vier mensenrechten 12 ii. Nadruk op positieve verplichtingen 13 iii. Vier mensenrechtenverdragen 13 iv. Recreatieve cannabis, niet ook medicinale cannabis 15 v. Positiefrechtelijk onderzoek en hypothese van feitelijke validiteit Het onderzoek: aard en methodologie Het onderzoek: rechtsbronnen 18 i. De verdragen 18 ii. Jurisprudentie en rapporten 18 iii. Mensenrechtencomités bij IVESCR, ESH en IVBPR 19 iv. Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) 20 v. Internationaal Gerechtshof (ICJ) 21 vi. VN Special Rapporteur inzake het recht op gezondheid 22 vii. International Law Commission (ILC) 22 viii. International Narcotics Control Board (INCB) 23 ix. Commission on Narcotic Drugs (CND) Tot slot 24

22 viii Inhoudsopgave 2 EEN BASIS VOOR CANNABISREGULERING VOLGENS POSITIEVE MENSENRECHTENVERPLICHTINGEN? 2.1 Inleiding Positieve verplichtingen als juridisch concept Verplichtingen van staten ingevolge het recht op gezondheid Op individuele en volksgezondheid gebaseerde argumenten voor regulering Art. 25 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als grondslag Ratio van het recht op gezondheid Wat valt onder gezondheid? Waarborgingsniveau recht op gezondheid ( highest attainable standard ) Reikwijdte van verplichtingen inzake het recht op gezondheid Algemene verplichtingen tot waarborging van het recht op gezondheid 40 i. Algemene bepalingen: art. 2 IVESCR en Deel I aanhef ESH 41 ii. Tripartiete typologie: plichten tot eerbiediging, bescherming en vervulling 42 iii. Plicht tot toenemende algehele verwezenlijking ( progressive realization ) 47 iv. Verbod van retrogressieve maatregelen 49 v. Plicht om maatregelen te nemen ( to take steps ) 50 vi. Plicht tot inzet van alle passende middelen ( all appropriate means ) 51 vii. Plicht tot gebruik beschikbare hulpbronnen ( maximum available resources ) 52 viii. Minimum kernverpichtingen ( minimum core obligations ) 53 ix. Primariteit: nationale autoriteiten primair verantwoordelijk voor verwezenlijking recht op gezondheid 57 x. Discretionaire beoordelingsruimte omtrent welke middelen passend zijn en verzwaarde motiveringsplicht 64 xi. Het recht op gezondheid ten opzichte van andere internationale instrumenten Specifieke uit het recht op gezondheid voortvloeiende positieve verplichtingen 69 i. De specifieke verplichtingen in art. 12 lid 2 IVESCR 69 ii. De specifieke verplichtingen in art. 11 ESH 71 iii. Volksgezondheid versus individuele gezondheid Relevantie van democratische voorkeuren en presumptie van passendheid 75

23 Inhoudsopgave ix Drugs, alcohol en tabak en het recht op gezondheid in het IVESCR en ESH 78 i. De benadering van het IVESCR-Comité 79 ii. De benadering van het Europees CSR 83 iii. Conclusies betreffende de benadering van de Comités Drugs en het recht op gezondheid volgens de VN Special Rapporteur Conclusie wat betreft het recht op gezondheid 90 i. Eerste vraag: verzet het recht op gezondheid zich tegen gereguleerd toestaan? 91 ii. Tweede vraag: is gereguleerd toestaan verplicht onder recht op gezondheid? 91 iii. Derde vraag: welke eisen stelt recht op gezondheid aan cannabisbeleid? 95 iv. Slotsom Verplichtingen van staten ingevolge de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven Op veiligheid van burgers en criminaliteitsbestrijding gebaseerde argumenten voor regulering Verdragsartikelen inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven Ratio van rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven Wat valt onder leven, onmenselijke behandeling en privéleven? 104 i. Leven 104 ii. Onmenselijke behandeling 106 iii. Privéleven 108 iv. Afsluitende opmerking Positief waarborgingsniveau rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven (géén highest attainable standard ) Reikwijdte van verplichtingen inzake de rechten aangaande leven, onmenselijke behandeling en privéleven Algemene verplichtingen tot waarborging van de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven 112 i. Algemene bepalingen: art. 2 IVBPR en art. 1 EVRM 113 ii. Tripartiete typologie: plichten tot eerbiediging, bescherming en vervulling 114 iii. Géén plicht tot toenemende algehele verwezenlijking maar een plicht tot eerbiediging en verzekering 116 iv. Géén verbod van retrogressieve maatregelen 117 v. Plicht tot nemen noodzakelijke maatregelen ( to adopt necessary measures ) 118

24 x Inhoudsopgave vi. Géén plicht tot gebruik beschikbare hulpbronnen ( maximum available resources ) 120 vii. Kernrechten ( core rights ) 121 viii. Primariteit: nationale autoriteiten primair verantwoordelijk voor verwezenlijking rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven 121 ix. Discretionaire beoordelingsruimte omtrent welke middelen passend zijn 125 x. De rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven ten opzichte van andere internationale instrumenten Specifieke uit het recht op leven voortvloeiende positieve verplichtingen 131 i. Het beschermingsvereiste bij art. 6 IVBPR en art. 2 EVRM 132 ii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 6 lid 1 IVBPR 132 iii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 2 EVRM 139 iv. Samenvatting van bevindingen betreffende art. 6 IVBPR en art. 2 EVRM Specifieke uit het recht tegen onmenselijke behandeling voortvloeiende positieve verplichtingen 146 i. Het beschermingsvereiste bij art. 7 IVBPR en art. 3 EVRM 147 ii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 7 IVBPR 148 iii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 3 EVRM 150 iv. Samenvatting van bevindingen betreffende art. 7 IVBPR en art. 3 EVRM Specifieke uit het recht op privéleven voortvloeiende positieve verplichtingen 152 i. Het beschermingsvereiste bij art. 17 IVBPR en art. 8 EVRM 153 ii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 17 lid 2 IVBPR 154 iii. Positieve verplichtingen ingevolge art. 8 lid 1 EVRM 155 iv. Samenvatting van bevindingen betreffende art. 7 lid 2 IVBPR en art. 8 lid 1 EVRM Drugs, alcohol en tabak en het recht op gezondheid in het IVBPR en EVRM Conclusie wat betreft de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven 165 i. Eerste vraag: verzet het IVBPR of het EVRM zich tegen gereguleerd toestaan? 166 ii. Tweede vraag: is gereguleerd toestaan verplicht onder de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven? 166 iii. Derde vraag: welke voorwaarden stellen de rechten inzake leven, onmenselijke behandeling en privéleven aan cannabisbeleid? 171 iv. Slotsom Conclusie 172

25 Inhoudsopgave xi 3 INTERFERENTIE TUSSEN MENSENRECHTENVERPLICHTINGEN EN DE VN-DRUGSVERDRAGEN 3.1 Inleiding Benaderingen bij interferentie tussen internationale normen Schema van behandeling Wat is een conflict tussen normen van internationaal recht? 184 i. Engere definitie van het conflict van normen 184 ii. Ruimere definitie van het conflict van normen Hiërarchie van bronnen en normen, en ontbreken van formele hiërarchie Expliciete voorrangsclausules in de verdragen Klassieke regels inzake prioriteits- en voorrangsbepaling Systems, subsystems, branches, subsets en institutionele eenheden Algemeen over de voorrangsregels Het criterium van hetzelfde onderwerp (de same subject matter -test) Speciaal versus algemeen: onderwerp van de verdragen (lex specialis) 203 i. Ratio van de lex specialis-regel 203 ii. Twee varianten van de algemeen/specifiek-verhouding 204 iii. Beperkingen aan de toepasselijkheid van de lex specialis-regel 205 iv. Is de lex specialis-regel toepasselijk in het cannabisvraagstuk? Nieuw versus oud: chronologie totstandkoming verdragen (lex posterior) 212 i. Ratio van de lex posteriori-regel 212 ii. Datumbepaling van de interfererende verdragen 213 iii. Beperkingen aan de toepasselijkheid van de lex postiori-regel 213 iv. Is de lex posterior-regel toepasselijk in het cannabisvraagstuk? Hoger versus lager (lex superior): algemeen Lex superior I: absolute voorrang van jus cogens -normen 219 i. Nader over jus cogens in het algemeen 219 ii. Jus cogens-status voor positieve mensenrechtenverplichtingen? 222 iii. Jus cogens-status voor drugsverdragsverplichtingen? 226 iv. Conclusie Lex superior II: voorrang krachtens art. 103 VN Handvest 228 i. Nader in algemene zin over art. 103 VN Handvest 228 ii. Verplichtingen in de zin van art. 103 VN Handvest 229 iii. Erkenning van de rechten van de mens in het VN Handvest 232 iv. De verplichting tot naleving van de mensenrechten in het VN Handvest 233 v. Voorrang van positieve mensenrechtenverplichtingen krachtens art. 103 VN Handvest? 240

26 xii Inhoudsopgave vi. Voorrang drugsverdragsverplichtingen krachtens art. 103 VN Handvest? 246 vii. Conclusie Lex superior III: bijzondere materiële status mensenrechten of drugsverdragsverplichtingen? 248 i. Bijzondere materiële status mensenrechten volgens VN-instituties 249 ii. Grondslagen van de bijzondere materiële status van mensenrechten: algemeen 253 iii. Grondslag: erkenning in VN Handvest en RvE-Statuut 253 iv. Grondslag: erkenning als jus cogens 253 v. Grondslag: erkenning als gewoonterecht 254 vi. Grondslag: erkenning als erga omnes 254 vii. Grondslag: erkenning als integrale verplichtingen 257 viii. Grondslag: enkele andere bijzondere internationale erkenningen 259 ix. Grondslag: Europese mensenrechten boven mondiaal internationaal recht 260 x. Grondslagen van de bijzondere materiële status van mensenrechten: conclusie 262 xi. Nuancering van de bijzondere materiële status van mensenrechten 263 xii. Bijzondere materiële status drugsverdragsverplichtingen? 264 xiii. Conclusie Conclusie: mensenrechtenverplichtingen hebben prioriteit of zelfs voorrang Het cannabisvraagstuk: oplossing via de conflictbenadering Systematische integratie: presumpties van compatibiliteit en tegen conflict axiomata voor harmoniëring Het cannabisvraagstuk: oplossing via de harmoniebenadering De axiomata van systematische integratie en het cannabisvraagstuk 277 i. Interpretatie vanuit het actueel internationaal recht 277 ii. Gemeenschappelijke doelen en waarden 281 iii. Streven naar maximaal normenbehoud Aanknopingspunten voor harmoniëring in het VNdrugscontrolesysteem 284 i. Benadering INCB 284 ii. Voorwerp en doel van de drugsverdragen ( object and purpose ) 284 iii. Gerichtheid op transnationale problemen en aanpak 286 iv. Mensenrechten- en constitutionele clausules 288 v. Legale versus illegale teelt en handel Reguleringsuitgangspunten gelet op specifieke drugsverdragsverplichtingen 293 i. Geen nadeel voor andere landen 293

27 Inhoudsopgave xiii ii. Bestrijding van illegale cannabisteelt en -handel 293 iii. Maatregelen ter ontmoediging van cannabisgebruik 294 iv. Stelsel van ramingen, vergunningenstelsel en toezicht Conflict met verplichting om te beperken tot geneeskundige en wetenschappelijke doeleinden 295 i. Oplossing via art. 9 EV? 296 ii. Oplossing door volksgezondheidsdoeleinden in drugsverdragen in te lezen? 296 iii. Oplossing door doeleinden van volksgezondheid en maatschappelijk welzijn in drugsverdragen in te lezen? Conclusie Staatsaansprakelijkheid bij gereguleerd toelaten? Conclusie 303 i. Formele voorrangspositie van positieve mensenrechtenverplichtingen 303 ii. Materieel zwaarder gewicht van positieve mensenrechtenverplichtingen 304 iii. Volkenrechtelijke staatsaansprakelijkheid 305 iv. Afwijzing van de conflictbenadering ter oplossing van de interferentie 305 v. Axiomata bij harmoniëring 306 vi. Drugsverdragsverplichtingen die kunnen en moeten worden behouden 307 vii. Harmoniërende interpretatie drugsverdragen ter gereguleerde toelating 307 viii. Afsluiting: nogmaals de hypothese SYNTHESE EN CONCLUSIES 4.1 Inleiding Relevante argumenten pro gereguleerd toestaan 311 i. Argumenten die direct relevant zijn vanuit positieve verplichtingen 312 ii. Argumenten die niet direct relevant zijn vanuit positieve verplichtingen Onderbouwing dat gereguleerd toestaan effectiever is 313 i. Vereiste van grotere effectiviteit 314 ii. Vereiste van aannemelijkheid 315 iii. Pilots Draagvlak en nationaal democratische besluitvorming Positie van lagere overheden over gereguleerd toestaan Geen nadeel voor buitenland: een nationaal gesloten systeem Verplichting tot beleid ter ontmoediging van cannabisgebruik Andere uitgangspunten voor regulering Legalisering, decriminalisering of gedoogbeleid 324

28 xiv Inhoudsopgave 4.10 Cannabisteelt en -handel: via de staat, bedrijven of Cannabis Social Clubs? 326 i. Overheid en/of al dan niet commerciële particuliere entiteiten 326 ii. Cannabis Social Clubs Afsluiting 328 SAMENVATTING 331 EXECUTIVE SUMMARY 337 INTERNATIONALE DOCUMENTEN EN PARLEMENTAIRE STUKKEN 343 JURISPRUDENTIE 349 LITERATUUR 359