Krijgsgevangenenpost. Een reisje langs de Rijn PTT USA in de ban van aanslagen IN DIT NUMMER. REDACTIE Redactieadres: Redactie: Expeditie J.H.M.

Transcriptie

1 Nummer 84 (2004-2) Officieel orgaan van de Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te Nijmegen verschijnt 4x per jaar IN DIT NUMMER Krijgsgevangenenpost Kerstzegel: Goed fout Een reisje langs de Rijn PTT USA in de ban van aanslagen inschrijfnummer K.v.K REDACTIE Redactieadres: F. v.d. Puttestraat WD Nijmegen Tel Expeditie J.H.M. Furer Redactie: J. Spijkerman J. Mulder Grafische W. Resink vormgeving:

2 Programma rest 1 e helft en 2 e helft 2004 vrijdag 4 juni - Veiling met alle kavels als inzet BOD. - Als afsluiting van het seizoen: gratis presentie-verloting. Iedere aanwezige heeft prijs. dinsdag 15 juni, middagbijeenkomst. maandag 21 juni, regionale ruilavond. (let op, dit is de 3e maandag) - Thema Engeland en gebieden. vrijdag 3 september - poststukkenavond. Volop poststukken aanwezig. - Speciale quiz, samengesteld door J.Toussaint dinsdag 21 september, middagbijeenkomst maandag 27 september - regionale ruilavond, thema België en Luxemburg vrijdag 1 oktober - Thema-avond in het teken van Portugal Nadere bijzonderheden in het septembernummer van Novioposta. dinsdag 19 oktober, middagbijeenkomst maandag 23 oktober - regionale ruilavond, thema poststukken vrijdag 5 november - kijkavond voor de grote halfjaarlijkse veiling van zaterdag 6 november zaterdag 6 november - veiling alleen voor leden. Bezichtiging van de kavels van tot uur Aanvang van de veiling uur zondag 14 november - Internationale postzegelbeurs van de Stichting Filatelie Rijk van Nijmegen Nadere mededelingen volgen in de volgende editie van dit blad. dinsdag 16 november, middagbijeenkomst

3 maandag 22 november - regionale ruilavond, thema Frankrijk vrijdag 3 december - traditionele bingo met, zoals altijd, prachtige prijzen dinsdag 21 december, middagbijeenkomst maandag 20 december (= 3 e maandag) - regionale ruilavond, thema Nederland en O.G. Alle bijeenkomsten vinden plaats in "de Klokketoren", Slotemaker de Bruïneweg (hoek Muntweg), Nijmegen (tel ). Aanvang middagbijeenkomsten uur, zaal open uur. Regionale ruilavonden van uur tot uur. Aanvang gewone bijeenkomsten uur, zaal open uur. Op alle gewone bijeenkomsten is er een veiling met goede kavels. Daarnaast is er een presentie, bis en gewone verloting. De bijeenkomsten van de jeugd zijn van uur tot uur op de vrijdagen 11 juni, 10 september, 15 oktober (= 3 e vrijdag), 12 november en 10 december. Ledennieuws Opgezegd: 934 Mevr. W. Smeeman 858 G.J. van der Wilt 313 Mevr. H. Lourens 877 W. van Hoof 821 T. Becks 1055 C. de Vries Nieuw : 0964 C.G.B.M. de Wijse 0965 W. Verbeek 0966 O.S. Hobma 0967 W. Dnever 0967 (Gezinslid) Mevr. M. Driever 3

4 Vernieuwingen U hebt het natuurlijk al opgemerkt: het uiterlijk van Novioposta is aan het veranderen. Onze nieuwe illustrator is druk bezig, maar alle verandering is nog geen verbetering. Soms pakt het niet uit zoals gewenst en is de voorkant anders dan bedoeld. Niet alleen schrikken voor de leden en bestuur, maar ook voor de redactie zelf. We hebben onszelf een jaar gegeven om tot iets nieuws te komen. Er is al een nieuw voorblad, maar ook dat is een tussenoplossing. Er komt een nieuwe manier van versturen zodat de kaft weer anders moet worden. Heb dus nog even geduld tot dat iedereen tevreden is. Centerfold Zijn onze leden zo vreselijk slim of durven ze zich niet bloot te geven? We zullen het wel nooit weten. Het idee van de Centerfold was een 1 april grap zonder reacties. Helaas voor de heer Furer, geen aanwinsten voor zijn 1 kader object. Achteraf bezien was het idee eigenlijk zo slecht nog niet. Maar ja, als de leden niet meewerken zullen we het zonder de Centerfold op de middenpagina moeten doen. 4

5 Leesmap met filatelistische tijdschriften. Sedert augustus 1991 bestaat er een rondzenddienst van bovengenoemde leesmap met filatelistische tijdschriften. Welke tijdschriften komen in deze leesmap voor? Thema Dit is het verenigingsorgaan van de Nederlandse Vereniging voor Thematische filatelie. Voor thematisch verzamelaars is het aan te raden lid te zijn van deze landelijke vereniging met ca leden. Mocht u dat niet willen, dan vindt u in onze leesmap hun orgaan. Een vakblad op het gebied van thematisch verzamelen. Vele voorbeelden en besprekingen van verzamelingen van hun leden. De vereniging gaat er niet van uit dat ieder lid deelneemt aan tentoonstellingen. De leden die dat wel willen, komen in hun vakblad ook aan hun trekken. Uitgifte: 5 keer per jaar. Themaphila Het verenigingsorgaan van de Belgische zustervereniging van de hiervoor genoemde vereniging. De Belgische gemoedelijkheid komt in hun orgaan duidelijk tot uiting. Prachtig hoe ze hun leden begeleiden bij het opzetten en verder uitwerken van de verzameling. Uitgifte: 4 keer per jaar. Michel Rundschau Afkomstig van de bekende catalogi-uitgever met alle nieuwe uitgiften van de hele wereld met bijbehorend Michelnummers. U bent steeds up to date met deze nummers. U hoeft dus niet te wachten op de officiële dure catalogus van uw land. Verder vindt u er vele filatelistische artikelen en wetenswaardigheden. Uitgifte: maandelijks. Deutsche Briefmarken-Zeitung Het is onvoorstelbaar wat er op het gebied van onze hobby zoal te verhalen is. Talloze artikelen over alle mogelijke onderdelen van de filatelie. Of het nu plaatfouten betreft of bijzondere tijden in de filatelie, thematische of algemene artikelen, speciale onderwerpen zoals de Bautenserie of Notopferzegels, om er enkele te noemen, u vindt ze geregeld in dit tijdschrift. Uitgifte: iedere 2 weken (dus 26 uitgiften per jaar!). Filatelie Nee niet de Nederlandse Filatelie, maar het officiële orgaan van de Duitse Bond. Noviopost is lid van een filatelistenvereniging in Düsseldorf (Did). Uit dien hoofde ontvangen wij dit tijdschrift. Het is een degelijk blad met, zoals in het Nederlandse maandblad Filatelie, goede artikelen. Nu dus op Duitsland georiënteerd. Een must voor een Duitsland verzamelaar. Uitgifte: tien maal per jaar. 5

6 De Postzegel Het officiële orgaan van de Belgische Bond. Een vakblad zoals we dat van onze Zuiderburen mogen verwachten. Voor dit blad geldt hetzelfde als wat hiervoor over het Duitse blad is vermeld. Een België verzamelaar kan niet zonder dit blad. Uitgifte: elf maal per jaar. Gibbons Stamp Monthly Het Engelse tijdschrift, uitgegeven door de uitgevers van de "Stanley Gibbons" catalogi. U vindt hierin, naast vele artikelen over filatelistische wetenswaardigheden op het gebied van Engeland en haar gebieden; ook worden alle postzegel uitgiften van de betreffende S.G.-nummers voorzien. Dus ook hier niet wachten op de heel erg dure officiële Stanley Gibbons. Uitgifte: maandelijks. Schweizer Briefmarken-Zeitung Een nieuw tijdschrift in ons pakket. Vooral gericht op Zwitserland, Liechtenstein en Oostenrijk. Kunnen we onze blik op een ander gebied richten. Dit blad is ook een uitdaging om te lezen, er zijn enkele artikelen in het Frans en ook Italiaans opgenomen. Maar de afbeeldingen maken veel duidelijk. Uitgifte: 9 keer per jaar. Bartolomeu Dias Periodiek van de Filatelisten Vereniging Zuidelijk Afrika. Het gebied dat ze "beheren" omvat, naast natuurlijk Zuid-Afrika, de landen Angola, Namibië, Botswana, Zimbabwe, Zambia, Malawi en Mocambique. Dit blad biedt u de gelegenheid kennis te nemen van de filatelistische mogelijkheden van die streek. Een nieuw verzamelgebied is mogelijk met de steun van dit blad. Hoe kom je normaal gesproken aan kennis over dit gebied? Uitgifte: 3 keer per jaar. Naast de hiervoor genoemde tijdschriften vindt u in de leesmap ook vele die door de leden meegebracht worden van tentoonstellingen, beurzen e.d. Een keur aan bladen. Veder diverse verenigingbladen waarmee de redactie van Novioposta contacten onderhoud. Zoals u ziet, wordt de leesmap gevuld met een veelvoud aan bladen (ca. 100 stuks per jaar). De leesmap rouleert tussen de leden die zich aanmelden voor deze map. Ze mogen de leesmap 7 dagen in hun bezit houden voor ze deze doorgeven aan de volgende deelnemer. U begrijpt dan ook dat het tijdstip van ontvangst van de leesmap, door deze roulatie, enige tijd van de uitgiftedatum verwijderd is. Voor het overgrote gedeelte van de inhoud is dat echter niet van wezenlijk belang. De artikelen blijven hun waarde behouden. 6

7 Wat kost het? Dat is afhankelijk van het aantal deelnemers. De abonnementskosten worden gedeeld op het aantal deelnemers. Er zijn geen bijkomende kosten. Op dit moment betalen de ca. 15 deelnemers 10,50 per jaar per persoon. Gezien de hoeveelheid aan tijdschriften en informatie moet dit geen belemmering zijn om deelnemer te worden. Interesse of heeft u nadere informatie nodig? De leesmap wordt verzorgd door: Johan Diesveld. Wendelenkamp TX Dinxperlo j.diesveld@saba.nl Voor de grote veiling op 6 november kunt u goed materiaal inleveren. Tot uiterlijk 3 september kunt u een diskette met daarop een lijst in standaard formaat bij de veilingmeester inleveren. Hebt u geen diskette? Vraag hem dan. Na inlevering van de diskette heeft u nog alle tijd om uw kavels klaar te maken. Losse nummers en series in de bekende omslagen, andere kavels voorzien van een voorkant van een omslag. Op die manier kan de veilingmeester alle aantekeningen maken die nodig zijn. Niet goed verzorgd, niet geveild! Het adres van de veilingmeester met wie u alles kunt regelen: H. Pierlo, Min. Veldkampstraat 33, 7041 BN 's Heerenberg, tel

8 IJSVOGELS en GROENE WIJN Wie denkt hier een wel heel apart recept te vinden heeft het natuurlijk helemaal mis. De bezoekers aan het Bekertoernooi tijdens Postzegel Totaal weten dat het hier gaat om de voordrachten die zijn gehouden. Voor het Bekertoernooi om de NBFV Beker trad Noviopost voor de derde keer als gastheer op. Zoals de andere jaren, was de organisatie weer prima verzorgd door de heer Grutters. In zijn openingswoord memoreerde de voorzitter van de "Bond", dhr. Koek, dat er met veel inzet gestreden zal worden. De heer Jo Toussaint, voorzitter van Noviopost, sprak de hoop uit dat dit bekertoernooi zal uitgroeien tot een vast ontmoetingspunt voor de vele filatelisten in Nederland. Dat de filatelist met zijn tijd meegaat blijkt wel uit het gebruik van de computer. Was er vorig jaar 1 deelnemer met een beamer, nu waren het er al 3. In de groep Algemene Filatelie was de uitslag als volgt: 4 e plaats Dhr. F. van Gulick met "De uitdaging", 220 punten 3 e plaats Dhr. R. Jochoms met "Brits India, een gebied om van te watertanden", 229 punten 2 e plaats Dhr. W. Ahlers met "Kalenders& Tijdrekening", 240 punten 1 e plaats Dhr. V. Coenen met "Voor filatelisten verboden", 244 punten In de groep Thematische Filatelie werden de volgende resultaten behaald: 4 e plaats De heer Op den Camp met "Portugal", 191 punten 3 e plaats De heer Struik met "Schoonheid in het duister", 210 punten 2 e plaats De heer de Koning met "Landbouw, de schakel in de voedselketen", 222 punten 1 e plaats De heer Cools met "Ijsvogels, fascinerend mooi", 258 punten Alle deelnemers kregen een medaille, wat getuigt van het hoge niveau. Namens Noviopost hartelijk gefeliciteerd met het behaalde resultaat. De jury bestond uit de volgende leden: Algemene Filatelie: de heren Goofers (vz), Stoop en Spijkerman. Thematisch Filatelie: de heren van den Bold, Spijker en Diesveld. Rest ons om hen hartelijk te bedanken voor hun werk. Heeft u dit schitterende Bekertoernooi gemist, dan heeft u een nieuwe kans tijdens de volgende Postzegel Totaal op 27 februari

9 "WARUM IST ES AM RHEIN SO SCHÖN?" Een tripje langs de Rijn aan de hand van postzegels en prentbriefkaarten. We gaan tegenwoordig steeds verder weg tot soms naar oorden, waar onze tegenvoeters wonen. Maar al op anderhalf uur rijden liggen prachtige gebieden o.a. langs de Rijn, geschikt voor wandel-, fiets-, vaar- en andere vakanties. Makbij ligt even boven Moers de Friedrich Ebert Brücke, (nu genoemd naar de njkspresident tot 1925), die naar de havens van Duisburg leidt, vanwaar een mooie tocht langs de Roer in het vooruitzicht ligt. De huidige brug is nieuw, maar de torens staan er nog, terwijl het pleintje is opgeofferd aan een rotonde en de beide zuilengalerijen zijn verdwenen.

10 Iets verderop ligt Kaiserswerth met de ruïne van de burcht uit ca 1180 van Keizer Frederik 1 van Barbarossa (van Hohenzollern). Het was een tolstation, waar de schippers (de kooplui) geld moesten betalen om door te kunnen varen. Het pittoreske plaatsje is ook bereikbaar met een autoveer vanuit Lank Latum. Wat verder weg ligt Keulen, de stad waar Konrad Adenauer voor de oorlog tot 1933 burgemeester was. Keulen is vooral bekend om zijn dom, maar vergeet ook niet de vele gerestaureerde Romaanse kerken te bezoeken. 10

11 Bonn, de voormalige hoofdstad van de BRD, waar Beethoven is geboren, heeft prachtige autovrije Rijnpromenades, parken en musea. Hier zeggen we het vlakke land vaarwel en we begroeten het berglandschap van het Zevengebergte, dat voor ons opdoemt. De Drachenfels bij Königswinter was ooit een obstakel voor de Rijn; de rots is nu het begin van een mooie tocht over het water. 11

12 We zijn inmiddels in Rheinland-Pfalz aangekomen. In Bad Honnef staat het woonhuis van Adenauer, de eerste bondskanselier van de BRD. Het is nu een museum. Bij Remagen liggen nog de bruggenhoofden van de enige brug, die aan het einde van WO-II nog bruikbaar was, zodat Generaal Patton met z'n leger over kon steken op weg naar Berlijn. Vanaf de Apollinariskerk een mooi uitzicht op de Rijn. Koblenz met Deutsches Eck, waar de Moezel in de Rijn stroomt ligt voor ons met Burg Breitenstein aan de overkant. Van hier tot Bingen ligt het bovendeel van de Middenrijn, dat in juni 2002 tot werelderfgoed van UNESCO is uitgeroepen. 12

13 In de verte ligt tegenover Burg Lahneck Burg Stolzenfels in 1242 gebouwd door Aartsbisschop Arnold II von Isenburg. De burcht werd in 1689 verwoest door de Fransen, maar door de Pruisen in 1836 weer werd opgebouwd o.l.v. Schinkel, vandaar de naam "Schinkels Jachtslot." Er zijn mooie terrassen en tuinen. Rondleidingen. De Pruisen, die vooral na Napoleon aan de macht kwamen, consolideerden de vele in slechte staat verkerende ruïneburchten langs de Rijn. De herbouw van deze burchten leidde de Rijnromantiek in. De postzegel is ontworpen op de kunstwerkafdeling van de Rijksdrukkerij. Boppard onderaan de hoogoplopende bergen is de parel van de Rijn. 13

14 De veel bezongen Lorelei bij St Goarshausen is 132 m hoog; de Rijn is hier op zijn smalst. Op de postzegel het notenboek van F. Silcher, die de melodie van het lied van de Lorelei heeft gecomponeerd. Bij Kaub ligt als een stenen schip midden in de Rijn de Pfalzgrafenstein, ook een toltoren, waar de schippers hun portemonnee moesten trekken voor de doortocht. Je kunt er met een bootje naartoe voor een rondleiding. Let wel: er is geen water, noch elektriciteit en... er is geen toilet! 14

15 Hoog op de linker Rijnhelling ligt Burg Rheinstein, gebouwd in de 14 de eeuw als weerburcht voor de burcht Reichenstein. Rheinstein werd verwoest door Habsburg, maar in 1825 in opdracht van de Pruisische kroonprins Frederik Willem in neogotische vormen weer opgebouwd. Het wordt gezien als het symbool van de Rijnromantiek. Er zijn rondleidingen. De zegel van 1 Mark toont de trotse burcht. Omdat de mark vanaf 1932 Rijksmark ging heten, is ook deze zegel zoals Michel # 440 aangepast, maar nooit uitgegeven. Er zijn enkele exemplaren op de markt gekomen. Tegenover Rüdesheim ligt Bingen, zwaar getroffen in WO-II. Je kunt er lekker gaan eten met een Riesling of een Spätburgonder, want: Bingen am Rhein, Freude und Wein. Hier eindigt deze trip. Prettige vakantie toegewenst! Anton Luyendijk 15

16 Een Decemberzegel zonder waarde Zoals tegenwoordig gebruikelijk is werden de Decemberzegels van 2003 uitgebracht in een velletje van 20 stuks. De twintig zelfklevende zegels hebben elk een verschillende afbeelding en ook een verschillende tekst. Die teksten zijn gedrukt met warmtegevoelige inkt en worden pas zichtbaar als de zegel warmer wordt dan 22 graden Celsius. Bij lagere temperaturen verdwijnt de tekst weer. Moderne zelfklevende zegels zijn niet voorzien van een klassieke tanding, maar ze zijn van elkaar gescheiden doordat het papier doorgestanst is. Dat heet splitperforatie. Omdat hierbij tussen de zegels geen papier verloren gaat, is aan een compleet velletje niet goed te controleren of de perforatie goed uitgevoerd is. Zeker bij Decemberzegels, die snel en in grote aantallen geproduceerd worden, glipt er wel eens een fout velletje door de controle. De afgelopen jaren zijn er bij verschillende zelfklevende postzegels (dus niet alleen bij Decemberzegels) fouten ontdekt. Soms was een velletje compleet ongeperforeerd gebleven en soms bleek de perforatie verschoven te zijn. Van dat laatste hebben we hier een spectaculair voorbeeld. Op de zegel in de rechterbovenhoek van het velletje horen twee glazen champagne afgebeeld te staan, met daarboven "Nederland"en "29 Eurocent". De warmtegevoelige tekst is over twee regels afgedrukt en luidt: "Op het / wij-jaar". Althans op een normaal exemplaar. Maar een medeverzamelaar vond op zijn kerstpost een envelop met een zegel waarbij de perforatie bijna 7 millimeter naar rechts verschoven is! Daardoor is de waardeaanduiding "29" aan de linkerkant van de zegel weggevallen en is er aan de rechterkant een strook bijgekomen met bijna het complete woord "Decemberzegels" uit de velrand. En de warmtegevoelige tekst is afgekapt tot "het / jaar". Dat is jammer genoeg niet in beeld te brengen. De zegel werd afgestempeld op 16 december 2003; de plaatsnaam in het poststempel is niet te lezen. Helaas viel ook niet meer na te gaan wie de afzender van de kerstkaart was. Die heeft waarschijnlijk de overige negentien "verschoven" zegels uit het velletje ook gewoon op zijn kerstpost geplakt. Hopelijk waren er onder de ontvangers postzegelverzamelaars, want anders zijn die zegels gewoon in de prullenmand verdwenen. J. Spijkerman 16

17 Een normaal vel decemberzegels 17

18 Twee Britse veldpoststukken uit 1944 Voor militairen in oorlogssituaties is het contact met het thuisfront altijd van groot belang. Brieven van de achterblijvers verhogen het moreel van de troepen, terwijl berichten naar huis de ongerustheid bij familie en vrienden kunnen verminderen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden enorme hoeveelheden post van en naar militairen verstuurd en de veldpostorganisaties van alle partijen hadden grote problemen om die post over de hele wereld bezorgd te krijgen. Vanwege de snelheid werd vaak gebruik gemaakt van postvervoer per vliegtuig, maar die transportcapaciteit was natuurlijk ook hard nodig voor het transport van troepen, materieel en voorraden. Als het aantal poststukken niet verminderd kon worden, dan kon er misschien iets aan het formaat ervan gedaan worden. Een oplossing bood de Brits/Amerikaanse Airgraph-service, waarbij niet de brieven zelf, maar opnamen op microfilm verstuurd werden. Achterzijde van naar Duitsland verstuurd luchtpostblad 18

19 Een andere oplossing die in Groot-Brittannië tijdens de oorlog ontwikkeld werd, was het luchtpostblad. Dat formulier was aanmerkelijk dunner en lichter dan een normale brief met envelop, zodat er veel meer berichten in een vliegtuig meegenomen konden worden. Aanvankelijk moesten luchtpostbladen met postzegels gefrankeerd worden, maar al snel werden ze voorzien van een opgedrukte postzegel, waardoor ze tot postwaardestukken gingen behoren. Een bijzondere vorm van veldpost-postwaardestukken vormen de Britse luchtpostbladen die bestemd waren om te versturen naar militairen in krijgsgevangenschap. Die militairen, die vaak jarenlang onder zware omstandigheden gevangen zaten, hadden natuurlijk nog veel meer behoefte aan berichten van huis dan hun strijdende wapenbroeders. Veel Britse militairen waren in handen gevallen van de Duitsers en hun Italiaanse bondgenoten, maar ook bij de strijd in het Verre Oosten waren Britten in krijgsgevangenschap geraakt, bij de Japanners. Voorzjde van naar Duitsland verstuurd luchtpostblad 19

20 Voor correspondentie naar militairen in Duitse en Italiaanse krijgsgevangenschap werd al in 1941 een speciaal luchtpostblad vervaardigd. Het was voorzien van teksten in Engels, Duits en Frans en er was een blauwe postzegel van 2½ penny op gedrukt met het portret van Koning George VI. Het luchtpostblad kon dichtgevouwen worden en aan de achterzijde gesloten door middel van een klep die in een gleuf gestoken werd. Daardoor was het gemakkelijk te openen, niet alleen door de geadresseerde, maar vooral ook door de censuur. Want dit soort correspondentie werd natuurlijk door zowel de Britten als de Duitsers scherp gecontroleerd. Van dit luchtpostblad zijn tussen 1941 en 1944 drie verschillende versies verschenen. We laten hier een exemplaar zien van de derde versie uit Het luchtpostblad bestaat uit drie delen plus een (in dit geval beschadigde) sluitklep. De twee onderste delen zijn naar binnen gevouwen, en de sluitklep moet over de bovenzijde naar achteren gevouwen worden. Het blad is vervaardigd van wit papier en de bedrukking is uitgevoerd in blauw. De binnenzijde is gelinieerd. De adressering bestaat uit vier gedeelten: rang en naam, krijgsgevangenennummer, kampnaam plus nummer en het land van bestemming. Dit exemplaar werd in oktober 1944 verstuurd vanuit Stratford naar een Britse sergeant in kamp Stalag IV.B, ergens in Duitsland. In de linkerbenedenhoek staat een Brits censuurstempel in rode inkt: "PASSED / P.W. 3358" met een kroon erboven, in een achthoekig kader. Naast het zegelbeeld is het Duitse censuurstempel afgedrukt in paarse inkt: "25 / Geprüft / Stalag IV B" in een cirkel. De afzender heeft de brief geschreven op 14 oktober, maar het poststempel vermeldt 23 oktober; blijkbaar kostte de Britse censuur veel tijd. Wanneer de zending in Duitsland aangekomen is, valt door het ontbreken van een aankomststempel niet na te gaan. Voorzijde van een naar Japan verstuurde kaart 20

21 Voor berichten aan krijgsgevangenen in Japanse handen werd in Groot-Brittannië eveneens een speciaal postwaardestuk uitgegeven. Dit was echter geen luchtpostblad maar een briefkaart van klein formaat. Vermoedelijk vond de Japanse censuur briefkaarten gemakkelijker te verwerken dan postbladen. Bovendien kon men er veel minder tekst op kwijt; het is goed denkbaar dat de Japanners over te weinig censoren beschikten die het Engels beheersten. De kaart was voorzien van teksten in Engels, Japans en Frans en er was een violette postzegel van 3 penny op gedrukt met het portret van Koning George VI. De kaart is vervaardigd van wit karton en afgezien van het zegelbeeld is de bedrukking uitgevoerd in blauwe inkt. De eerste versie van deze veldpostbriefkaart verscheen in 1944, kort daarna werd het tarief voor deze kaarten gehalveerd en werd er een nieuwe versie uitgebracht met een roodbruin zegelbeeld van 1½ penny. Achterzijde van een naar Japan verstuurde kaart We laten hier een exemplaar van de eerste versie van de kaart zien. Deze kaart werd verstuurd vanuit Gillingham in Kent naar een militair in een krijgsgevangenenkamp in Osaka. De datum in het poststempel is 13 november Het Britse censuurstempel is van hetzelfde type als dat op het luchtpostblad: "PASSED / P.W. 2605". Er is geen Japans aankomststempel en er zijn ook geen sporen van Japanse censuur op de kaart te zien. Volgens de gebruiksaanwijzing op de achterzijde van de kaart moest alle tekst getypt zijn of geschreven in blokletters en de boodschap mocht niet langer zijn dan 25 woorden. De afzender heeft zich daar angstvallig aan gehouden. J. Spijkerman 21

22 Verdachte postpakketten Sinds de aanslagen 11 september 2001 is er in de Verenigde Staten veel veranderd. De angst voor terrorisme - vroeger een vrijwel onbekend fenomeen in de VS - is allerlei aspecten van het openbare leven gaan beheersen. Ook de Amerikaanse posterijen werden waakzamer: bombrieven en brieven met anthrax-poeder tussen de reguliere post worden als een reële mogelijkheid beschouwd. En al wordt er nauwelijks iets gevonden, de waarschuwingen aan postmedewerkers en aan het publiek blijven onverminderd van kracht. Op een poster van de Amerikaanse posterijen worden tips gegeven hoe men een verdachte brief of een verdacht pakket mogelijk kan herkennen: - het afzenderadres ontbreekt - de zending komt uit het buitenland - er zijn teveel postzegels op geplakt - de adressering is onjuist of onvolledig, en niet op naam maar op titel gesteld - de adressering is onduidelijk geschreven - het pakket heeft een vreemde vorm - de zending is overdreven ingepakt met touw of plakband - op de zending zitten olie- of poederresten of verkleuringen - het pakket geeft een vreemde geur af Ook wordt verteld wat men met verdachte post moet doen: 1. Er voorzichtig mee omgaan: niet schudden of gooien 2. De zending apart houden 3. Niet openen, ruiken, voelen of proeven 4. De politie waarschuwen Onder op de poster staan specifieke aanwijzingen over hoe men moet handelen wanneer de gevaarlijke inhoud van een zending bekend is. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen zendingen met bommen, met radioactieve straling en met biologische of chemische stoffen. Met dit soort waarschuwingen aan de muur wordt het er vast niet vrolijker op in de Amerikaans postkantoren! 22

23 Een soortgelijke waarschuwing werd ook aan klanten van de posterijen gestuurd, met als titel "A Message from the Postmaster General". De Postmaster General kan beschouwd worden als de Amerikaanse Minister van Posterijen, dus zijn ondertekening gaf de waarschuwing extra gewicht. Als aandachttrekker staat op de kaart een afbeelding met de postzegel "United We stand" die bedoeld was om in de maanden na september 2001 het Amerikaanse saamhorigheidgevoel te versterken. Op de achterzijde van de kaart staan twee vragen met antwoorden. De eerste luidt: "Wanneer moet ik me zorgen maken over een poststuk?", en wordt als volgt beantwoord: - Als het onverwacht komt of afkomstig is van een onbekende - Als het geadresseerd is aan iemand die niet meer op jouw adres woont - Als het handgeschreven is en geen afzenderadres heeft, of een oncontroleerbaar afzenderadres - Als het scheef of hobbelig is - Als het dichtgeplakt is met overdreven veel plakband - Als er termen op staan zoals "Persoonlijk" of "Vertrouwelijk" - Als het overdreven gefrankeerd is De tweede vraag op de kaart luidt: "wat moet ik met een verdacht poststuk doen?", met als antwoorden: - Als je denkt dat het besmet is niet aanraken - Niet schudden, laten vallen of eraan ruiken - Je handen grondig wassen met water en zeep - De politie waarschuwen. Het lijkt misschien overdreven, al die waarschuwingen. Zeker als je weet dat er in de VS dagelijks miljoenen en miljoenen poststukken verwerkt worden en dal er vrijwel nooit gevaarlijke zendingen aangetroffen worden. Maar de angst voor verdachte pakketten heeft de wereld in zijn greep, en ook in Nederland zijn we een stuk voorzichtiger geworden, al denken we hier bij verdachte pakketten meer aan de trein dan aan de post. J. Spijkerman 23

24 24