FILATELISTISCHE TERMEN, BEGRIPPEN EN UITDRUKKINGEN

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "FILATELISTISCHE TERMEN, BEGRIPPEN EN UITDRUKKINGEN"

Tania Juliana Lemmens
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

A Aangesneden. Dit is een term voor ongeperforeerde zegels waarvan bij het losknippen te weinig rand is overgebleven of het zegelbeeld is beschadigd. U ziet dit veel bij de 1 e emissie.

Voorwoord FILATELISTISCHE TERMEN, BEGRIPPEN EN UITDRUKKINGEN Wat postfris is weten we allemaal wel maar wat is een aan port onderworpen dienstbrief?

Het is bijzonder interessant om een verzameling op te zetten uitgaande van dit onderwerp en er de bijbehorende zegels en/of stukken bij te zoeken.

1 A Aangesneden. Dit is een term voor ongeperforeerde zegels waarvan bij het losknippen te weinig rand is overgebleven of het zegelbeeld is beschadigd. U ziet dit veel bij de 1 e emissie. De prijs van een zegel wordt in sterke mate bepaald door de breedte van de rand. Zegels met 4 mooie randen zijn uiteraard het meest gezocht en dus hoog in prijs. Voorwoord FILATELISTISCHE TERMEN, BEGRIPPEN EN UITDRUKKINGEN Wat postfris is weten we allemaal wel maar wat is een aan port onderworpen dienstbrief? Zo zijn er in de filatelistische wereld veel bekende en onbekende termen, begrippen en uitdrukkingen. Het is bijzonder interessant om een verzameling op te zetten uitgaande van dit onderwerp en er de bijbehorende zegels en/of stukken bij te zoeken. In een aantal afleveringen geef ik graag een voorzetje voor een Nederland verzameling. Als u het buitenland er bij betrekt kan het nog interessanter worden. Aanhangsel of tab. Een strookje papier, samenhangend aan de zegel met als tekst een toelichting op de zegel of de reden van uitgifte. De laatste jaren zien we dit steeds vaker. Scheur de tabs er nooit af. Ze geven een zekere meerwaarde aan de zegel. Aanlegteken. Te zien op de velranden in de vorm van een paskruis of boogje met een punt. Het aanlegteken diende bij meerkleuren druk o.a. tot het zuiver afstellen van de drukplaten bij elke arbeidsgang en/of het inleggen van de vellen in de perforatiemachine. Soms is de punt geperforeerd.

Aankomststempel. Dit werd vroeger geplaatst op alle poststukken in de plaats van bestemming. Zo kon men precies zien wanneer en hoe laat een stuk werd ontvangen.

Als regel werden brieven van officiële instanties portvrij verzonden.

Dit kwam regelmatig voor en er waren dan ook speciale enveloppen voor in gebruik. U ziet hieronder een brief gedateerd 13-10-1941. Het port bedroeg 5 cent, zie de geschreven 5.

De afzender ontvangt een afgifte bewijs, de ontvanger moet tekenen voor ontvangst. Vele jaren werd er op het stuk ook een aantekenstrookje geplakt.

2 Aankomststempel. Dit werd vroeger geplaatst op alle poststukken in de plaats van bestemming. Zo kon men precies zien wanneer en hoe laat een stuk werd ontvangen. Tegenwoordig zien we een aankomststempel alleen nog op bijzondere stukken zoals b.v. expresse stukken en gelegenheidsstukken. Aan port onderworpen dienststukken. Als regel werden brieven van officiële instanties portvrij verzonden. In een aantal gevallen, zeker als de ontvanger belang had bij de brief, werd het betalen van het gangbare port over gelaten aan de geadresseerde. Men incasseerde via portzegels. Dit kwam regelmatig voor en er waren dan ook speciale enveloppen voor in gebruik. U ziet hieronder een brief gedateerd Het port bedroeg 5 cent, zie de geschreven 5. Als de geadresseerde niet wilde betalen werd de brief niet afgegeven. Aantekenen. Het inschrijven van een poststuk als verzekering dat het stuk wordt bezorgd. De afzender ontvangt een afgifte bewijs, de ontvanger moet tekenen voor ontvangst. Vele jaren werd er op het stuk ook een aantekenstrookje geplakt. Dit is een speciaal verzamelgebied geworden. Een zeer interessant verzamelgebied met een ongekend aantal mogelijkheden. Er zijn zeer veel manieren om een stuk aangetekend te verzenden b.v. per expresse, onder rembours, met aangegeven waarde, met bericht van ontvangst, enz. Op de volgende bladzijde ziet u een aangetekend stuk, per expres verzonden op met het bijbehorende bericht van ontvangst dat de afzender ontving.

Aantekenen ambtshalve. Poststukken met geld en/of andere waardevolle zaken dienen aangetekend te worden verzonden. Als men dit niet doet en de P.T.

U ziet een dergelijk stuk uit Duitsland 3-6-1961 dat in ons land ambtshalve werd aangetekend daar het geld bevatte. Aanvullend naamstempel.

Na de invoering van de postcode werd dit aanmerkelijk minder. De gemeente Noorden viel onder de gemeente Nieuwkoop in Zuid Holland. Aantekenstempel.

3 Aantekenen ambtshalve. Poststukken met geld en/of andere waardevolle zaken dienen aangetekend te worden verzonden. Als men dit niet doet en de P.T.T. constateerde dit, werd het stuk ambtshalve aangetekend. De ontvanger diende dit te betalen. U ziet een dergelijk stuk uit Duitsland dat in ons land ambtshalve werd aangetekend daar het geld bevatte. Aanvullend naamstempel. Voor buurtschappen en plaatsen die geen eigen bestelkantoor (meer) hebben gebruikte de P.T.T soms aanvullende plaats-naamstempels ter aanvulling van het op de stukken geplaatste adres. Na de invoering van de postcode werd dit aanmerkelijk minder. De gemeente Noorden viel onder de gemeente Nieuwkoop in Zuid Holland. Aantekenstempel. Van 15 januari 1868 tot 1 april 1869 werd de zegel van 10 cent die moest worden voldaan voor het aantekenrecht met een speciaal stempel AANGETEKEND afgestempeld. Echt gelopen brieven met een duidelijk stempel zijn schaars en moeilijk te vinden. Aanvullende particuliere druk. Benaming bij postwaardestukken die meestal van particuliere zijde nog van een of andere opdruk worden voorzien. U ziet een z.g.n. particulier bedrukte reclame briefkaart. Deze kaarten werden voor 5 cent aan het publiek verkocht. De adverteerders betaalden de rest. Deze kaarten passen ook uitstekend in een thema verzameling. Aantekenstrook. Over het aantekenen is veel te vertellen. We moeten ons in dit artikel beperken. U ziet nog een aanteken strook. Veel bedrijven en instellingen gebruikten speciale aantekenenveloppen en/of stroken.

Aanvullend stempel. Een stempel dat wordt gebruikt als aanvulling op een stempel dat langere tijd in gebruik is.

Aanvullende zegelopdruk. Bij tariefswijziging moet op postwaardestukken worden bijgefrankeerd. Praktisch altijd met postzegels.

Aanvullende velrandbedrukking. Op de velranden worden zo nu en dan door particulieren reclame opdrukken aangebracht en voor (veel) geld verkocht.

Soms wel aardig in een thema verzameling maar de filatelistische waarde is gering.

Gezien besluiten van de Wereld Postunie gebeurde dit in de Franse taal. Aanvullende waarde.

4 Aanvullend stempel. Een stempel dat wordt gebruikt als aanvulling op een stempel dat langere tijd in gebruik is. U ziet een stempel van de Floriade uit 1982 dat van 7 april- 10 oktober in gebruik was. Het aanvullende stempel geeft de dag van afstempeling aan. Aanvullende zegelopdruk. Bij tariefswijziging moet op postwaardestukken worden bijgefrankeerd. Praktisch altijd met postzegels. In 1964 werd een verhuiskaart voorzien van een extra aanvullende zegelopdruk van één cent. Een uniek gebeuren dat maar eenmaal is voorgekomen. Aanvullende velrandbedrukking. Op de velranden worden zo nu en dan door particulieren reclame opdrukken aangebracht en voor (veel) geld verkocht. U ziet diverse voorbeelden. Door de P.T.T. is dit via gerechtelijke procedures verboden. Soms wel aardig in een thema verzameling maar de filatelistische waarde is gering. In 1964 werd een luchtpostblad voorzien van een aanduiding dat er 10 cent meer moest worden betaald. Gezien besluiten van de Wereld Postunie gebeurde dit in de Franse taal. Aanvullende waarde. Benaming voor zegels die worden toegevoegd aan in omloop zijnde series. De reden is meestal een tariefsverhoging of invoering van nieuwe diensten waar nog geen zegel voor in omloop is. Abklatz. Zegelafdruk op de achterzijde van een zegel. Dit kan ontstaan doordat niet geheel droge vellen op elkaar worden gelegd of door een fout bij het drukken waardoor aan de achterzijde een druk in spiegelbeeld ontstaat. Ook bij rolzegels en vellen die lange tijd niet gelucht worden kan een abklatz ontstaan.

Achterzijde. Ook aan de achterzijde van de zegels is veel te zien. Allereerst natuurlijk allerlei beschadigingen enz.

Elke vijfde zegel is genummerd. Adreswijziging tijdelijk. Soms wordt een adres tijdelijk gewijzigd en kan men de P.T.

U ziet een tijdelijke adreswijziging uit 1976. Er moest 5 gulden worden betaald. Voor die tijd toch wel een stevig bedrag. Achteraf vernietigd.

gedaan. Hiervoor zijn speciale stempels in gebruik waarbij in de loop der jaren nogal wat wijzigingen zijn aangebracht.

Dit noemen we penvernietiging. Adreswijzigingkaart. Uitgegeven vanaf 1919.

5 Achterzijde. Ook aan de achterzijde van de zegels is veel te zien. Allereerst natuurlijk allerlei beschadigingen enz. Een aardig verzamelgebied zijn de telcijfers op de achterzijde van de rolzegels. Specialisten onderscheiden veel mogelijkheden en variëteiten. Elke vijfde zegel is genummerd. Adreswijziging tijdelijk. Soms wordt een adres tijdelijk gewijzigd en kan men de P.T.T. verzoeken om de post tijdelijk door te zenden naar een ander adres. Afhankelijk van de tijd moet hier voor worden betaald. U ziet een tijdelijke adreswijziging uit Er moest 5 gulden worden betaald. Voor die tijd toch wel een stevig bedrag. Achteraf vernietigd. Als, om welke reden dan ook, de postzegel in de plaats van verzending of bij het sorteercentrum niet is afgestempeld wordt dit op de plaats van bestemming alsnog gedaan. Hiervoor zijn speciale stempels in gebruik waarbij in de loop der jaren nogal wat wijzigingen zijn aangebracht. Het meest bekend zijn de stempels met de aanduiding Posterijen en Post P.T.T. Als dat daar niet gebeurd is moet de besteller met een pen de zegel ontwaarden. Dit noemen we penvernietiging. Adreswijzigingkaart. Uitgegeven vanaf Het grote succes van de verhuiskaarten was dat het tarief aanmerkelijk voordeliger was dan dat van de briefkaarten. Tot op heden zijn er ruim 70 verschillende uitgegeven. Men noemt ze ook wel verhuiskaarten. Adresnavraagkaart. Een postformulier waarmee men bij de P.T.T. adressen kon navragen. Per adres moest een bepaald bedrag worden voldaan. In 1979 was dit 50 cent per adres. Op de kaart die U ziet werden aan de achterzijde drie adressen gevraagd. Vandaar de frankering met 1.50 gulden.

Adreskaart. Een gevarieerd gebied. We kennen ze voor binnen en buitenland, met en zonder waarde aanduiding en in diverse formaten.

Op adreskaarten zijn vaak de hogere waarden van postzegels te vinden. Adreskaart uit het buitenland. Een adreskaart uit het buitenland.

Voldaan in Rotterdam met postzegels. Aero filatelie. Het verzamelen van postzegels maar vooral poststukken betrekking hebbende op de luchtvaart.

Elk jaar wordt op Schiphol een dag van de Aero filatelie gehouden. Adreslabel. Benaming voor de label waarmee postzakken worden gesloten, en soms verzegeld.

6 Adreskaart. Een gevarieerd gebied. We kennen ze voor binnen en buitenland, met en zonder waarde aanduiding en in diverse formaten. U ziet een adreskaart voor het buitenland gebruikt in 1962 voor een zending naar België. Aan de stempels op de kaart is te zien langs welke weg de zending is gegaan. Op adreskaarten zijn vaak de hogere waarden van postzegels te vinden. Adreskaart uit het buitenland. Een adreskaart uit het buitenland. Gebruikt voor een zending met aangegeven waarde De zending was vrij van belasting en invoerrechten. Het inklaringsrecht bedroeg 3 gulden. Voldaan in Rotterdam met postzegels. Aero filatelie. Het verzamelen van postzegels maar vooral poststukken betrekking hebbende op de luchtvaart. Wereldwijd een zeer uitgebreid verzamelgebied. Ook in ons land bestaat er een bloeiende vereniging, de Vliegende Hollander. Elk jaar wordt op Schiphol een dag van de Aero filatelie gehouden. Adreslabel. Benaming voor de label waarmee postzakken worden gesloten, en soms verzegeld. Hier een label voor een aangetekende zending met aangegeven waarde van Maastricht naar Sittard. Aerogram. De Nederlandse benaming is luchtpostblad. Ze worden nog steeds uitgegeven maar het gebruik neemt af. Leuk en interessant om te verzamelen, zeker wereldwijd. Probeer maar eens van elk land in de wereld een echt gelopen Aerogram te verzamelen. Maakwerk is er genoeg.

Vergelijkbare documenten

De Lekbode 106 april 2009

De Lekbode 106 april 2009 G Gebruikt. Een gestempelde zegel die echt is gebruikt. Dit in tegenstelling tot allerlei gelegenheids afstempelingen. Deze term wordt ook wel gebruikt voor postfrisse zegels met b.v. een plakker. Hier