IN DIT NUMMER. Kerst. Kerst. en nog eens Kerst. Permit Mail REDACTIE. Nummer 86 (2004-4) Officieel orgaan. van de. Filatelistenvereniging "NOVIOPOST"

Transcriptie

1 Nummer 86 (2004-4) Officieel orgaan van de Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te Nijmegen verschijnt 4x per jaar IN DIT NUMMER Kerst Kerst en nog eens Kerst Permit Mail inschrijfhummer K.v.K REDACTIE Redactieadres: F. v.d. Puttestraat WD Nijmegen Tel Redactie: J. Spijkerman J. Mulder Expeditie: J.H.M. Furer Grafische W. Resink vormgeving:

2 Programma 1 helft 2005 woensdag 12 januari, Workshop Thematische verzamelaars. vrijdag 14 januari (let op, dit is de 2 e vrijdag) - Algemene ledenvergadering (jaarvergadering). De notulen van de vergadering van 9 januari 2004 vindt u in Novioposta nr.83 (2004-1) en de agenda elders in dit blad. dinsdag 18 januari, middagbijeenkomst. maandag 24 januari, regionale ruilavond. - Thema Spanje/Portugal. vrijdag 4 februari - Ongeregelde veiling. Nadere informatie vindt u elders in dit blad. dinsdag 15 februari, middagbijeenkomst. zondag 27 februari - "Postzegel-totaal" van 8.30 uur tot uur in alle zalen van de Klokketoren. vrijdag 4 maart -speciale quiz, samengesteld door Bob Visser van Filatelistenclub Tiel. dinsdag 15 maart, middagbijeenkomst. maandag 21 maart, regionale ruilavond (4 e maandag is Paasmaandag). -Thema Scandinavië. vrijdag 1 april - Kijkavond van de grote halfjaarlijkse veiling van zaterdag 2 april. - Op deze avond is er volop gelegenheid om te ruilen. zaterdag 2 april - Veiling alleen voor leden. Bezichtiging van de kavels van uur tot uur. Aanvang van de veiling om uur. dinsdag 19 april, middagbijeenkomst. maandag 25 april, regionale ruilavond. - Thema Duitsland. 2

3 vrijdag 6 mei - Dialezing en tentoonstelling. dinsdag 17 mei, middagbijeenkomst. maandag 23 mei, regionale ruilavond. - Thema Oostenrijk/Zwitserland. vrijdag 3 juni - Veiling met alle kavels als inzet BOD. - Als afsluiting van het seizoen: gratis presentie-verloting. Iedere aanwezige heeft prijs. dinsdag 21 juni, middagbijeenkomst. maandag 27 juni, regionale ruilavond. - Thema Engeland en gebieden. Alle bijeenkomsten vinden plaats in "de Klokketoren", Slotemaker de Bruïneweg (hoek Muntweg), Nijmegen (tel ). Aanvang middagbijeenkomsten uur, zaal open uur. Regionale ruilavonden van uur tot uur. Aanvang gewone bijeenkomsten uur, zaal open uur. Op alle gewone bijeenkomsten is er een veiling met goede kavels. Daarnaast is er een presentie, bis en gewone verloting. De bijeenkomsten van de jeugd zijn van uur tot uur op de vrijdagen 14 januari, 11 februari, 11 maart, 8 april, 13 mei en 10 juni. PhilaNovio Quiz Zo heeft Bob Visser van Filatelistenclub Tiel de quiz genoemd die hij op vrijdag 4 maart 2005 tijdens de clubbijeenkomst zal presenteren. Hij heeft een internationaal getinte quiz met en over filatelistische wetenswaardigheden samengesteld. U kunt uw kennis testen aan de hand van twintig met postzegels en poststukken geïllustreerde meerkeuze vragen, die in de zaal zullen circuleren. Het geheel is ter lering en vermaak. Spieken in een catalogus of ander naslagwerk zou te gemakkelijk zijn en mag dus niet. Er mag uiteraard wel gezellig worden samengewerkt en overlegd. Voor de deelnemers met de meeste goede oplossingen liggen er (zoals gewoonlijk) verschillende aardige prijsjes klaar. 3

4 Een voorspoedig 2005 Een jaar is snel voorbij. Zo lijkt het in ieder geval. Dat komt waarschijnlijk doordat we in onze vereniging veel activiteiten aangeboden krijgen. We zijn het hele jaar door bezig met van alles en nog wat. Dat willen we in het komende jaar zo houden. Leuke activiteiten aandragen, zodat in ook in 2005 alle leden, en als dat niet kan, toch de overgrote meerderheid, tevreden is met het gebodene. We doen ons best. We kijken vooruit en beginnen met iedereen een voorspoedig jaar 2005 te wensen. Een uitstekende gezondheid en niet al te veel last van de door de regering te nemen maatregelen. Dat wensen we ook uw huisgenoten en verdere familie. Ook dit jaar weer wensen we u allen veel plezier en gezelligheid tijdens de clubavonden en misschien de gouden vondst om uw verzameling op een hoger plan te tillen. Degenen die aan tentoonstellingen deelnemen, wensen we heel veel succes en vooruitgang. Mocht het eens een keer tegenzitten met de beoordeling door de jury of loopt het jurygesprek niet zoals verwacht werd, niet bij de pakken neer gaan zitten, maar kop hoog. Bedenk iedere keer, een jurylid is ook maar een mens en heeft net zo goed het recht om fouten te maken als wij. Nogmaals de beste wensen en we hopen dat u weer veel plezier zult beleven aan de vereniging als afgelopen jaren. Het bestuur. 4

5 Onze ongeregelde veiling is vermaard. Op 4 februari is het weer zover. Na de feestdagen heeft iedereen opruiming gehouden en zit met een grote hoeveelheid materiaal. Dit kan op de ongeregelde veiling worden aangeboden in GROTE hoeveelheden. Tussen en kunt u maximaal 10 kavels aanbieden. Bij deze kavels moet een lijst zijn met omschrijvingen. Zoals gezegd: de kavels moeten GROOT zijn. Losse zegels, series en mappen zijn uit den boze en worden niet geaccepteerd. Dus alleen dozen en stapels stockboeken aanleveren!! Voor de grote veiling op 2 april kunt u tot uiterlijk 31 januari uw lijst met kavels in "digitale vorm" inleveren. Voor wie de procedure niet kent, hier een kleine uitleg. Wie kavels voor de grote veiling wil inleveren, kan bij de veilingmeester een floppydisk vragen. Op deze floppy staat een voorgeprogrammeerde Excel-sheet. In deze sheet kunt u alle informatie over uw kavels kwijt. Denk er daarbij aan, dat de kavels losse nummers en grote kavels als stockboeken, mappen en albums gescheiden zijn. De floppy kunt u bij de veilingmeester inleveren. Met hem maakt u ook een afspraak wanneer de kavels ingeleverd moeten worden. Losse nummers en series moeten in de standaard omslagen zitten die verkrijgbaar zijn bij de veilingmeester. Overige kavels moeten voorzien zijn van omslag voorkanten, zodat daar de nodige aantekeningen om gezet kunnen worden. Mocht u nog vragen hebben, neem dan contact op met de veilingmeester: H. Pierlo, Min. Veldkampstraat 33, 7041 BN 's Heerenberg, tel Mutaties bij de Rondzenddienst. I.v.m. drukke werkzaamheden heeft J. ten Dam besloten om zijn functie als hoofd "Gerichte Rondzendingen Nederland en Overzee" neer te leggen. Zijn functie is inmiddels overgenomen door de Hr. C. Knoop. Wij allen bedanken Jan ten Dam voor het vele werk dat hij als vrijwilliger verricht heeft, en wensen Cees Knoop veel succes in zijn nieuwe functie. Namens het Bestuur: W. Goossens. 5

6 Agenda jaarvergadering 14 januari 2005 De agenda luidt als volgt: 1. Opening, een woord van welkom en herdenking. 2. Notulen van de jaarvergadering van 9 januari 2004 (Novioposta nr ) 3. Jaarverslagen a. secretaris b. ledenadniinistratie c. commissie activiteiten 1. interne activiteiten 2. leesmap en bibliotheek 3. externe activiteiten d. commissie veilingen /verlotingen e. ledenwerving f. jeugdafdeling g. redactie Novioposta h. rondzenddienst i. nieuwtjesdienst j. FDC-dienst k. P.R-afdeling 1. penningmeester 4. Vaststellen begroting en contributie seizoen 2005/2006. Het bestuur stelt voor de contributie te handhaven op 23, Verslag kascontrolecommissie 2003/ Benoeming kascontrolecommissie 2004/ Bestuursverkiezing. Aftredende bestuursleden zijn H. Pierlo en H. van Rooijen. Ze stellen zich herkiesbaar. Het bestuur stelt voor ze te herbenoemen. Eveneens aftredend is J. ten Dam. Hij stelt zich niet herkiesbaar. Het bestuur stelt G. Dezaire als kandidaat voor. Eventuele andere kandidaten kunnen zich tot vóór de vergadering melden bij de secretaris, mits deze aanmelding is voorzien van handtekeningen van tenminste tien leden en de bereidverklaring van de kandida(a)t(e). 8. Wijziging samenstelling commissie 25 jarig jubileum (statuten art. 10, lid 2). 9. Mededelingen en wat verder ter tafel komt. 10. Rondvraag. 11. Sluiting. 6

7 Ledennieuws Opgezegd 710 J.T.G. van de Langeberg 111 R.C. van Stiphout 774 J.P. Smits 864 M.C.J. Disveld 1146 R. Burger Nieuwe leden 1156 W. Frijters 969 H.W. van Loon 969G Mevr. J.M. van Loon 1157 G.C.J.M. Obels 1157G J.M.C.G. Obels van de Water 970 J.A.G.M. Berndsen Beste start als mogelijk in 2005 In 2005 beginnen we als vereniging goed. Het eerste gebeuren van het jaar 2005 is de Workshop Thematische Verzamelaars op 12 januari. Nu denken de meeste mensen bij een Workshop dat er gewerkt moet worden. Bij deze workshop is dat een misvatting. Hier komen verzamelaars bijeen om informatie te vergaren en uit te wisselen. En wie wil er nu niet meer weten over datgene wat hij verzamelt? Niet alleen voor degenen die thematisch bezig zijn, maar ook de traditionele landenverzamelaars kunnen ideeën opdoen om hun verzameling een aantrekkelijker uiterlijk te geven. Waar vind ik meer informatie over het land en de zegels waar ik mee bezig ben? Uiteindelijk is het doel van een verzameling niet een stoffig album met zegels netjes op een rij, maar een boek met informatie. Waag eens een poging en kom op 12 januari naar de bijeenkomst die om uur begint. Al doet u maar 1 idee op, dan is het bezoek al de moeite waard geweest. En bevalt het niet, vrijheid blijheid. Maar dan weet u tenminste zeker dat u niets mist. 7

8 Het postblad: een miskend postwaardestuk Toen in 1871 de briefkaart in Nederland geïntroduceerd werd, had niemand verwacht dat die een groot succes zou worden. Een kleine kartonnen kaart, waar je op de voorkant alleen een adres mocht schrijven en met een achterkant die gelezen kon worden door iedereen die de kaart in handen kreeg. Stel je voor dat de postbode of de dienstmeid jouw privé-correspondentie kon lezen of dat de jongste bediende zakengeheimen onder ogen kreeg! Privacy werd en wordt in Nederland als een groot goed beschouwd. Toch bereikten de verkochte aantallen briefkaarten in de jaren na 1871 telkens nieuwe records. Dat kwam doordat dit postwaardestuk een eigenschap bezat die voor Nederlanders onweerstaanbaar was (en is): een lage prijs. Het verzenden van een briefkaart koste 2½ cent, slechts de helft van het brieftarief. Jaren later, in 1888, werd een postwaardestuk uitgegeven dat tegemoetkwam aan de wens om privacy: het postblad. De briefkaart was in postale termen een 'formulier voor open schriftelijke mededelingen', het postblad diende voor 'gesloten schriftelijke mededelingen'. Dit voorgefrankeerde formulier kon namelijk dichtgevouwen en dichtgeplakt worden. Geen problemen met nieuwsgierige postbodes of personeel: men kon pas van de inhoud kennis nemen na het losscheuren van de geperforeerde rand van het postblad. Postblad nummer 1, in januari in 1889 verzonden van Amsterdam naar Brussel. In de eerste jaren werd de waardestempel niet vernietigd. De bijgeplakte postzegel is uiteraard wel afgestempeld. Tarief 10 cent voor een enkelvoudige brief tot 10 gram; treinstempel Amsterdam-Antwerpen VII, 21 JAN 89. Linksonder de vage afdruk van bestellerstempel 8

9 Misschien heeft de late introductie van het postblad verhinderd dat het een succes werd. Het publiek was inmiddels al zó gewend aan de briefkaart dat privacyaspecten blijkbaar geen rol meer speelden. En daarnaast: het tarief voor een verzending van een postblad bedroeg 5 cent terwijl de briefkaart nog steeds voor 2½ cent bezorgd werd. Beide formulieren kostten op het postkantoor overigens een halve cent meer dan de frankeerwaarde: het papier moest ook betaald worden. Postblad nummer 1, in maart 1895 verzonden van Waalwijk naar Amsterdam. Kleinrondstempel Waalwijk 30 MRT 95 gebruikt ter vernietiging van de waardestempel en als vertrekstempel. De spiegelbeeldige stempelafdruk midden op de linkerzijde is overgezet door een ander poststuk dat erop heeft gelegen Over dat eerste postblad van 1888 is onlangs een uitgebreide studie verschenen. In 'Het ontstaan en de invoering van het Nederlandse postblad' gaan de auteurs uitgebreid in op de voorgeschiedenis, de ontwikkeling en de fabricage van dit postwaardestuk. Dankzij gedegen archiefonderzoek weten zij alles te melden over de onderhandelingen tussen de PTT en drukker Enschedé, over de proeven, de geproduceerde aantallen en het gebruik. Ook de reacties in de Tweede Kamer en de filatelistische pers komen aan de orde. Wat dat laatste betreft is de reactie in het Nederlandsch Tijdschrift voor.postzegelkunde veelzeggend: 'Zij zijn in één woord... leelijk'. De auteurs van de nieuwe studie besteden aandacht aan heel andere filatelistische aspecten van het postblad van Zij besteden onder meer aandacht aan het papier, de verschillen in druk tussen de diverse oplagen en de voorkomende afstempelingen. Het Nederlandse postblad is weliswaar nooit een commercieel succes geworden, maar er valt voor verzamelaars veel aan te ontdekken. J. Spijkerman R. van den Heuvel en H.E.R. Sandberg: 'Het ontstaan en de invoering van het Nederlandse postblad', uitgegeven door de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars als deel 21 in de reeks 'Posthistorische Studies',

10 Postzegel Jaarlijkse postzegel ruil en informatiedag modern postzegel verzamelen in al zijn facetten Computer en filatelie door leden van Noviopost demonstraties en Internet Tentoonstelling Verzamelingen van leden Beker toernooi Dialezingen over Thematische en Algemene filatelistische onderwerpen Jeugdafdeling 20 tal postzegelspellen zegels uitzoeken 10

11 - totaal Zondag 27 februari 2005 van uur in alle zalen van Wijkcentrum 'de Klokketoren' Ruilen Voor het kenmerk van de verzamelaar genoeg ruimte Taxaties Gratis vrijblijvende taxaties door deskundigen Volop bekende handelaren uit Nederland en Duitsland met materiaal van de hele wereld Informatie over het moderne verzamelen landelijke filatelistische vakbladen Filatelistische opruimings/restanten - markt Bestaande uit postzegels, poststukken e.d. Uit diverse nalatenschappen 11

12 Kerstwens (1) "Dreaming of a White Christmas" kan altijd, zelfs wanneer je als Brits militair gestationeerd bent in Zuidoost-Azië, in de winter van 1945/1946. De kleurrijke voorstelling van een Indische kerstman met tulband, gezeten in een slee die getrokken wordt door twee ossen, helpt daarbij misschien; oosterse tempels onder een dikke laag sneeuw bieden in elk geval een sfeervol plaatje. Deze afbeelding en tekst zijn afgedrukt op een militair luchtpostblad (air letter) dat uitgegeven werd in november Dergelijke bladen werden gratis ter beschikking gesteld aan Britse troepen overzee. Ook het verzenden was gratis, zoals uit de tekst op de achterzijde blijkt: Achterzijde van het luchtpostblad 12

13 Geïllustreerde binnenzijde van het luchtpostblad "Kerst-luchtpostbladen kunnen portvrij verzonden worden naar het Verenigd Koninkrijk, Ierland, B.L.A. (British Liberation Army = de Britse troepen in het inmiddels bevrijde Europa), de Verenigde Staten en alle landen en legeronderdelen binnen het Britse Rijk; ze worden helemaal per luchtpost vervoerd om zo kort mogelijk voor Kerstmis bezorgd te worden". In de tekst wordt gewezen op de mogelijkheid dat deze luchtpostbladen gecensureerd konden worden, maar daarvan is in dit geval geen sprake. Ook de binnenzijde van het luchtpostblad is geïllustreerd. Binnen de rand met de tekst 'Season's Greetings' en een knipogend soldaatje dat zegt 'See you soon' heeft de afzender zijn wens geschreven: 'Here's wishing you a Very Merry Christmas and a Happy New Year. Lots of Love'. J. Spijkerman 13

14 Kerstwens (2) In de jaren kort na de Tweede Wereldoorlog voerde Nederland weer strijd. Nederlandse militairen, onder wie veel dienstplichtigen, werden in Nederlands-Indië ingezet tijdens de zogeheten 'politionele acties'. Direct na de aftocht van de Japanse bezetter was daar namelijk de onafhankelijke staat Indonesië uitgeroepen, maar Nederland was niet bereid de kolonie zonder meer op te geven. Voor veel Nederlandse jongens en hun familie was de post de enige manier om contact te houden tijdens het lange verblijf in den vreemde. Militairen mochten daarom gratis een aantal brieven per maand versturen en voor post naar hen toe gold een gereduceerd tarief. Om het volume van de post binnen de perken te houden werd het luchtpostblad geïntroduceerd. Dit had als voordelen een klein formaat, dun papier en het feit dat er geen envelop voor nodig was. 14

15 Het hier afgebeelde kerst-luchtpostblad voor militairen 'in actieven dienst' werd in december 1948 verstuurd via het veldpostkantoor Medan op Sumatra. In de rechterbovenhoek staat de aanduiding 'miltair / portvrij' en op de linkerzijde is een brandende kaars afgebeeld in geel en zwart. Op de achterzijde heeft de afzender zijn gegevens ingevuld. De binnenzijde van het postblad toont weer een kaars, nu versierd met wat hulst en gedrukt is zwart, rood en groen. Daarboven staat de wens van de afzender: 'Zalig Kerstfeest en Zalig Nieuwjaar en goede gezondheid en voorspoed in het komende jaar. Met vele groete en tot spoedig weerziens in Holland.' J. Spijkerman 15

16 Stempels uit Christkindl Verzamelaars van het thema Kerstmis of christelijke motieven in het algemeen kennen natuurlijk de stempels van het tijdelijke postkantoor Christkindl bij Steyr in Oostenrijk. Dit jaar is het kantoor geopend van 26 november tot en met 6 januari. Van 26 november tot en met Tweede Kerstdag wordt een handstempel gebruikt met een afbeelding van de Heilige Familie en de Ster van Betlehem. Vanwege de grote aantallen te stempelen stukken zijn er drie genummerde exemplaren van dit stempel in gebruik; het volgnummer is links onder in het stempelbeeld opgenomen. Van 27 december tot en met 6 januari 2005 (Driekoningen) is een handstempel in gebruik waarin de Drie Koningen te zien zijn met hun gaven. Ook van dit stempel bestaan drie genummerde exemplaren, het volgnummer is te zien boven de rechtse koning. Gedurende de hele periode van openstelling wordt in Christkindl ook een machinestempel gebruikt. In de stempelvlag ziet men een moderne engel: een eigentijds gekleed meisje met vleugels dat een brief vervoert. J. Spijkerman 16

17 Permit Mail: Zuid-Afrika's nieuwe frankeermethode. Van alle post die dagelijks verwerkt moet worden, vormen brieven van particulieren een steeds kleiner gedeelte. Zakenpost, daar zijn de posterijen op ingesteld en daar verdienen ze hun geld mee. Grote aantallen uniforme enveloppen met een gedrukt of geprint adres, die door de afzender in bulk worden aangeleverd en door de posterijen gemakkelijk verwerkt kunnen worden. Het zijn bijna allemaal poststukken met een 'Port Betaald'- aanduiding: brieven met frankeermachinestempels of zakenpostzegels komen in verhouding vrijwel niet voor. In Zuid-Afrika is dat niet anders dan hier: 80 procent van het Zuid-Afrikaanse postvolume bestaat uit bulkmail-zendingen. Voor de grote postverzenders, hun beste klanten, doen de posterijen graag iets extra's. Allereerst krijgen grootverbruikers natuurlijk een forse korting op de tarieven en betalen zij per envelop veel minder dan het standaardbrieftarief. Maar de posterijen helpen de grootverbruikers ook bij het aantrekkelijk maken van hun brieven, waardoor die op de deurmat van de geadresseerde opvallen tussen alle andere post. In Nederland kennen we sinds enkele jaren de 'Port betaald'-postzegels voor grootverbruikers, maar in Zuid/Afrika heeft men wat anders bedacht: Permit Mail. Permit Mail is een dienst voor postverzenders die meer dan duizend brieven per keer aanleveren. Zij krijgen van de posterijen een registratienummer en mogen dan hun eigen 'postzegels' op hun brieven drukken. Zo'n postzegel moet afgedrukt worden in de rechterbovenhoek van de envelop. Men mag een afbeelding naar eigen keuzen gebruiken, maar de volgende vier elementen moeten daarin opgenomen zijn: - het Post Office-logo (een gestileerde envelop) - het registratienummer - de tekst 'Permit Mail' - de landsnaam South Africa' Permit Mail werd in mei 2001 ingevoerd en het is aardig om te zien dat de 'postzegels' zich steeds meer ontwikkelen in de richting van echte postzegels. In het begin waren het vooral éénkleurige simpele voorstellingen (bijvoorbeeld alleen het postlogo of een bedrijfsnaam), maar tegenwoordig ziet men steeds meer grafische kunstwerkjes in meerkleurendruk. 17

18 Voor thematische verzamelaars vormt Permit Mail een nieuwe bron, want het gaat om een frankeermethode die officieel is toegestaan door de posterijen. De afbeeldingen in de 'postzegels' zijn vergelijkbaar met die in frankeermachinestempels en mogen dus hoogstwaarschijnlijk in een tentoonstellingscollectie opgenomen worden. Van een verzamelaar die regelmatig post ontvangt uit Zuid-Afrika kregen we vier poststukken met Permit Mail-frankering. De stukken zijn alle vier afkomstig van dezelfde afzender, de liefdadigheidsorganisatie 'Stichting Breadline Africa Nederland'. Het registratienummer van deze organisatie is P000228W. Op de klep van de enveloppen staat als afzenderadres 'Private Bag 14 Cap 8003 South Africa', een soort postbusadres. Op de voorzijde van de enveloppen is linksboven een luchtpostlabel gedrukt. Aan deze vier stukken is te zien welke mogelijkheden de nieuwe frankeermethode biedt. 1. Mei Een mailing ten behoeve van de uitbreiding van de praktijk van een 'blote voeten dierenarts'. De bedrukking van de vensterenvelop is uitgevoerd in rood en blauw; de voorstelling is waarschijnlijk een weergave van traditionele Zuid-Afrikaanse motieven. 18

19 2. 4 juni Deze mailing vestigt de aandacht op het lot van de bewoners van de krottenwijk Wallacedene, waar geld nodig is voor een kinderdagverblijf. De frankering is gedrukt in rood en zwart en bevat een tekening met zebra's en giraffen. 3. Juni Een opgaande zon, gedrukt in oranje en blauw op een lichtbruine envelop. De mailing heeft betrekking op een kerstactie voor kinderen augustus Een mailing die de aandacht vestigt op de maaltijdbonnen die de organisatie verstrekt aan studenten' in Khayelitsha. In de brief worden enkelen van hen met name genoemd en op de 'postzegel' worden ze in beeld gebracht. Daarmee krijgt deze actie echt een gezicht. De bedrukking van de witte vensterenvelop is uitsluitend uitgevoerd in zwart, dat geldt ook voor het luchtpostlabel. De poststukken voor dit artikel zijn afkomstig van de heer A. Olckers. Johan Diesveld Jac Spijkerman Johan Diesveld schreef over dit onderwerp eerder het artikel 'Permit Mail, Nieuwe dienst van de Zuid-Afrikaanse Post' in Bartolomeu Dias, Periodiek van de Filatelisten Vereniging Zuidelijk Afrika, jaargang 17, nummer 63, januari 2004, pp

20 20