Dit privilege wordt Portvrijdom genoemd. In Nederland bestaat het recht van portvrijdom alleen nog voor enkele groepen.

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 6 P O R T V R IJ D O M In sommige gevallen behoeven geen betalingen plaats te vinden voor de door de postdiensten te verrichten prestaties. Die poststukken kunnen dan door de afzenders ongefrankeerd aan het postkantoor worden aangeboden. Dit privilege wordt Portvrijdom genoemd. In Nederland bestaat het recht van portvrijdom alleen nog voor enkele groepen. 1. Militaire Post. Militairen in buitengewone dienst kunnen vanuit gevaren- en oorlogsgebieden hun post afgeven aan de facteur. Deze verzamelt alle stukken en zendt ze via een militaire weg naar het veldpostkantoor, dat voor de Nederlandse krijgsmacht in Utrecht is gevestigd. Dit kantoor voorziet de poststukken van een veldpoststempel en bezorgt het materiaal bij TNT Post. Deze zorgt voor het verdere vervoer tot aan de eindbestemming zonder verdere consequenties. 2. Braillestukken. Binnen Europa genieten de afzenders van braillestukken vrijstelling voor het betalen van frankeerkosten voor te verzenden boeken, tijdschriften en geluidsbanden. Voor luchtpostzendingen buiten Europa geldt een minimaal tarief. De verdwenen categorieën: Voorheen was er een groot aantal overheidsinstanties dat van de portvrijdom gebruik maakte. Dit privilege is in Nederland verdwenen (per ). Toch is er voor een goede speurder nog een leuke verzameling op te zetten van stukken uit binnenland en buitenland, ooit verzonden door kerken, koningshuizen en krijgsgevangenen, alsmede post verzonden door gevangenen vanuit een concentratiekamp. BBF Deel 3-6 pagina 1

2 Alle Nederlandse overheidsinstanties konden tot gebruik maken van portvrije verzending door op de enveloppen hun naam, het aan hen toegekend nummer en het woord DIENST te vermelden. Het ministerie van Verkeer en W aterstaat (indertijd de baas van de PTT) kreeg hiervoor wel een vergoeding van de andere ministeries. Ook in het buitenland kende men dit systeem. De portvrijdom gold echter alleen in het eigen land, zodat deze Italiaanse enveloppe naar Amsterdam werd beport (aangegeven door de T van Taxe ). BBF Deel 3-6 pagina 2

3 Omdat ook alle onderafdelingen van de diverse ministeries gebruik konden maken van de privileges zijn er heel wat verzamelmogelijkheden binnen handbereik. Moeilijker is het om een enveloppe te vinden van ons Koninklijk Huis. BBF Deel 3-6 pagina 3

4 Nog wat voorbeelden van buitenlandse portvrijdom. Een Berlijnse giro-envelop (Post Scheck Amt in stempel) toen post, telegraaf, telefoon en postgiro nog één staatsbedrijf vormden. Het spreekt haast vanzelf dat ook de correspondentie van een postkantoor met een klant over een vertraagd poststuk zonder postzegel de deur uit gaat. BBF Deel 3-6 pagina 4

5 Militairen in actieve dienst hebben het recht hun brieven ongefrankeerd te versturen. Zij geven hun post in eerste instantie af aan de kamp of kazernefacteur, die vervolgens het totaal naar het veldpostkantoor in Nederland verzendt. Daar wordt de verdere verzending via TNT Post afgewikkeld. verzenden. Van deze luchtpostbrief tonen we voor en achterkant op 75% van de ware grootte). Helemaal uitgevouwen is hij twee keer zo groot. Ondanks het ontbreken van een ingedrukte postzegel is het een postwaardestuk (zie hoofdstuk 8) en is de binnenkant bruikbaar in een thematische verzameling over de oorlog in Indië, poëzie, Kerstmis, kaarsen, enz. Deze binnenkant is afgebeeld op 55% van de ware grootte. BBF Deel 3-6 pagina 5

6 Ook bij de diverse naoorlogse vredesmissies hadden de militairen portvrijdom. De postzakken gaan aldus gelabeld naar het verzamelpunt in Utrecht. In een van de conventies van Genève is bepaald dat ook krijgsgevangenen, gewonden, zieken en burgerbevolking vanuit gevangenkampen hun post ongefrankeerd kunnen verzenden. BBF Deel 3-6 pagina 6

7 Voor braillestukken geldt voor een zending tot maximaal 7 kg portvrijdom, zowel binnen Nederland, binnen Europa, als naar de rest van de wereld. Verzender en ontvanger moeten dan wel genoegen nemen met Standard service. Voor Priority kan betaling nodig zijn. Op een binnenlandse zending moet rechtsboven de aanduiding Braille worden geplaatst, zendingen naar het buitenland vereisen een speciale braillesticker. Een boekenzending naar het buitenland die niet door de TNT-Post brievenbus kan is niet gratis. Het priority tarief voor een pakket van 4-5 kg buiten Europa bedraagt zelfs 27,30 (2007). Hieronder twee voorbeelden van de internationale aanduiding voor braillezendingen. BBF Deel 3-6 pagina 7

8 Al eerder maakten we melding van het feit dat voor veel stukken met portvrijdom toch moet worden betaald. Niet door de ontvanger, niet door de afzender, maar meestal door de instantie boven de afzender. Op het eerste stuk uit de VS wordt dat duidelijk aangegeven! (Afbeeldingen op 75% van de ware grootte). Het is verleidelijk deze tekst te vertalen als Port betaald, maar er is wel degelijk verschil. Instanties die als postaal privilege hun post, meestal als geschatte hoeveelheid, jaarlijks mogen verrekenen en overal in het land kunnen verzenden zijn van een andere orde dan bedrijven die een partijtje massadrukwerk aanbieden op een bepaald postkantoor. Er komt hier tussen de bedrijven door nog een ander aspect van de portvrijdom om de hoek kijken. Het is voor de werknemers van de betrokken instanties natuurlijk voordelig om de privé post op de zaak te frankeren. Dit wordt uitdrukkelijk niet op prijs gesteld en is strafbaar! (Tekst in groene ovaal.) Een probleem dat we al eerder tegenkwamen bij de perfins. Nadat ook in de VS op de regeringsbureau s de frankeermachine de portvrijdom had vervangen bleef de verleiding. en de straf. BBF Deel 3-6 pagina 8

9 Nog een aantal buitenlandse voorbeelden van stukken met echte portvrijdom. We kwamen eerder al een Berlijnse giroenveloppe tegen. Deze uit Hamburg zijn doorgaans uitbundig gestempeld met een rolstempel. De reclameteksten voor bepaalde postdiensten zijn voor sommige verzamelingen goed bruikbaar. BBF Deel 3-6 pagina 9

10 Brieven uit België en Uruguay (77% ware grootte). Het ministerie van onderwijs in Uruguay kreeg ongetwijfeld op een of andere manier de rekening gepresenteerd.. En dit Canadese stuk heeft, bij wijze van uitzondering op de regel, zelfs portvrijdom in drie landen. BBF Deel 3-6 pagina 10

11 Stukken aan een antwoordnummer of een daarmee gelijkgestelde wijze van postbehandeling in het buitenland vallen niet onder de portvrijdom. Ook dit is geen portvrijdom. Ten eerste is het (nog) géén poststuk, al werd het bezorgd door de postbode. En als het teruggestuurd wordt.. Kijkt u zelf maar. (Afbeelding op 75% van de ware grootte.) BBF Deel 3-6 pagina 11