NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11

Transcriptie

1 NSIONLE SENIOR SERTIFIKT GRD 11 EKONOMIE NOVEMER 2007 PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 14 bladsye. laai om asseblief

2 Ekonomie 2 INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. eantwoord SES vrae soos volg: FDELING : VERPLIGTEND FDELING : eantwoord enige DRIE vrae in jou NTWOORDE- OEK. FDELING : eantwoord enige TWEE vrae in jou NTWOORDE- OEK. 2. Skryf die vraagnommer bo-aan elke antwoord. 3. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik is. 4. Lees die vrae versigtig deur en begin elke vraag op 'n NUWE bladsy. 5. Laat 2-3 reëls tussen onderafdelings van vrae oop. 6. eantwoord in volsinne en maak seker dat die formaat en inhoud van jou antwoorde ooreenstem met die kognitiewe vereistes van die vrae. 7. Skryf leesbaar. 8. eantwoord slegs die vereiste aantal vrae. Enige antwoorde meer as die vereiste aantal, sal NIE nagesien word nie. 9. Gebruik slegs swart of blou ink. ntwoorde met potlood sal NIE nagesien word nie. 10. Nie-programmeerbare sakrekenaars mag gebruik word. laai om asseblief

3 Ekonomie 3 FDELING (VERPLIGTEND) VRG Verskeie moontlike opsies word as antwoorde vir die volgende vrae verskaf. Skryf slegs die letter ( - ) langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Die produksie van kapitaalgoedere staan gewoonlik as kapitaal-... bekend. besteding vorming verryking Die vergoeding van minerale regte staan as... bekend. huur wins tantième 'n elangrike kenmerk van die Suid-frikaanse arbeidsmag is die ooraanbod van oorwegend arbeid. geskoolde ongeskoolde hoogs geskoolde Selfs al lewer 'n maatskappy geen produksie nie, sal koste steeds betaal moet word. grensvaste veranderlike 'n Mark wat bestaan uit 'n klein aantal dominante produsente, wie se prysbesluite interafhanklik geneem word, staan as 'n... bekend. monopolie oligopolie gesamentlike onderneming Die subjektiewe gevoel, wat verwys na die mate van bevrediging wat 'n persoon verkry uit die verbruik van 'n addisionele eenheid, staan as... bekend. nut totale nut grensnut laai om asseblief

4 Ekonomie Die totale aanbod van geld in die ekonomie word genoem. M2 M3 M Die...-koers is die belangrikste bepalende faktor van korttermynrentekoerse. bank repo uitvoer Die lewenstandaard van 'n land sal toeneem as gevolg van groter verbruiksbesteding. 'n afname in produksie. 'n hoër inflasiekoers Internasionale handelsooreenkomsdispute word deur die... besleg. VN WHO IMF In Suid-frika is huishoudelike afvalverwydering die verantwoordelikheid van die... owerheid. plaaslike provinsiale sentrale 'n Stelsel wat gebruik word vir die omskepping van afval in bruikbare artikels, staan as... bekend. produksie herwinning herverdeling (12 x 2) (24) laai om asseblief

5 Ekonomie Kies die woord/term uit die lys wat die volgende stellings die beste beskryf. Skryf slegs die korrekte woord/term langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer. regionalisering; eksternaliteite; rykdom; nut; handelsliberalisering; kapitaal liberalisering; internasionalisering Die wêreldwye interaksie en integrasie van ekonomieë Skrapping van valuta- en beleggingsbeheer Die neiging om ekonomiese integrasie deur die vestiging van ekonomies-samewerkende streke te bevorder Finansiële en fisiese bates deur indiwidue besit Negatiewe uitwerking van ontwikkeling op die omgewing (5 x 2) (10) 1.3 Kies 'n beskrywing uit KOLOM om by 'n item in KOLOM te pas. Skryf slegs die letter ( - I) langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer KOLOM Lone Ongereguleerde Winste evelstelsel E-geld D KOLOM 'n toenemend gewilde substituut vir kontant inheemse filosofie inheemse versekeringsvereniging die nuutste ontwikkeling om betaling te vergemaklik Ubuntu Debietkaarte Stokvel E F vergoeding wat fluktueer en onseker is beteken die owerheid meng nie in nie G verwys na 'n politieke stelsel H vergoeding deur arbeid verdien I verwys na 'n ekonomiese stelsel (8 x 2) TOTL FDELING : (16) 50 laai om asseblief

6 Ekonomie 6 FDELING eantwoord enige DRIE vrae uit hierdie afdeling in jou NTWOORDEOEK. VRG 2: LU1 MKRO-EKONOMIE, S1-S3 2.1 eantwoord die volgende vrae op toepaslike wyse. Kies die korrekte woord tussen hakies. Skryf slegs die korrekte woord langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Produksie is die skepping van (nuttighede/werk). Goedere aangewend as insette deur besighede, staan as (finale/ intermediêre) goedere bekend. 'n Mengsel van 'n mark- en 'n sentraal beplande ekonomie dui op 'n (gemengde/vrye) ekonomie. Sommige mense verwys na die vervaardigingsektor as die (sekondêre/tersiêre) sektor. (4 x 2) (8) Noem enige DRIE redes waarom die sekondêre sektor van so 'n groot ekonomiese belang is. (3 x 2) (6) 2.2 estudeer die volgende tabel en beantwoord die vrae wat volg: Veranderende struktuur van die Suid-frikaanse Ekonomie (% bydrae tot P) Primêr Sekondêr Tersiêr 24,8 20,7 54,5 14,2 27,1 58,7 9,8 23,3 66, Watter sektor het in 2005 die grootste bydrae tot die P gelewer? Verduidelik die TWEE soorte primêre bedrywighede. Stel 'n korrek benoemde sirkelgrafiek van die drie sektore gedurende 2005 saam. Voorsien die grafiek van 'n gepaste opskrif. espreek kortliks die struktuurverandering in die Suid-frikaanse ekonomie tussen 1960 en (4) (4) (4) laai om asseblief

7 Ekonomie estudeer die volgende grafiek en beantwoord dan die daaropvolgende vraag: Rm Samestelling van P Services Secondary Mining griculture 2.8% Werklike primêre produksiesyfer: R Werklike primêre produksiesyfer: R US % % SR Landbou Mynbou Verduidelik die afname in die primêre sektor se bydrae tot die P terwyl daar 'n styging in produksie in die primêre sektor plaasvind. espreek krities die ekonomiese belangrikheid van entrepreneurskap in 'n Suid-frikaanse konteks. Sekondêr Dienste (6) (16) [50] VRG 3: LU2 MIKRO-EKONOMIE, S2-S3 3.1 eantwoord die volgende vrae op toepaslike wyse. Kies die korrekte woord tussen hakies. Skryf slegs die korrekte woord langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Goedere of dienste is (substitute/komplemente) wanneer hulle gesamentlik verbruik word, byvoorbeeld motors en petrol. 'n Mark is (onvolmaak/volmaak) wanneer die veranderinge in uitset deur een firma nie die aanbodkurwe van die industrie voldoende verskuif om die prys te verander nie. Die koste-item wat in direkte verhouding tot die produksievlak verander, word (gemiddelde/veranderlike) koste genoem. Die verandering in 'n firma se totale inkomste as gevolg van die verkoop van 'n ekstra eenheid van die uitset, staan as (grens-/ gemiddelde) inkomste bekend. (4 x 2) (8) laai om asseblief

8 Ekonomie Noem enige DRIE kenmerke/voorwaardes van 'n volmaakte mark. (3 x 2) (6) 3.2 estudeer die volgende tabel en beantwoord die vrae wat volg: E F V T M , Definieer totale koste (T). epaal, en. (Toon formules en berekeninge.) (12) estudeer die volgende grafiek en bepaal die optimum punt van produksie. (Dui die aantal eenhede geproduseer aan.) Koste 60 M 50 Markprys Eenhede (3) ereken die totale inkomste by die optimum produksiepunt. (3) 3.3 Verduidelik die verhouding tussen faktor- en produktemarkte. (16) [50] laai om asseblief

9 Ekonomie 9 VRG 4: LU3 EKONOMIESE STREWES, S eantwoord die volgende vrae op toepaslike wyse. Kies die korrekte woord tussen hakies. Skryf slegs die korrekte woord langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Die syfer wat ons presies vertel hoe billik die inkomeverdeling van 'n land is, staan as die (Gini-koëffisiënt/ongemaksindeks) bekend. Die makro-ekonomiese strategie van die staat staan as (RDP/GER) bekend. Die hoeveelheid werklike goedere en dienste wat elke geldeenheid sal koop, staan as die (nominale/reële) waarde van geld bekend. Nouer ekonomiese samewerking en skakeling tussen gebiede en lande staan as ekonomiese (integrasie/samewerking) bekend. (4 x 2) (8) Noem DRIE tegniese funksies van geld. (3 x 2) (6) 4.2 estudeer die inligting en beantwoord die vrae wat volg: 'Ons kan nie en sal nie ons rug draai op ons internasionale verantwoordelikheid om ons stem te voeg by 'n globale poging om 'n beter wêreld van vrede, demokrasie, 'n regverdige wêreldorde en vooruitgang vir alle nasies, te skep nie.' [Pres. Thabo Mbeki, State of the Nation ddress, 3 Februarie 2006] Uitdagings aan frika Gedurende die volgende jaar sal ons voortgaan om by die frika-uitdagings betrokke te wees: Fokus op vrede en demokrasie in die DRK, ôte d lvoire en Soedan Help om die U te versterk Versnel implementering van NEPD Verseker dat ons 'n suksesvolle self-assesseringsproses uitvoer terwyl ons ons nasionale verslag vir die frika-portuur-oorsigmeganisme ('frican Peer Review Mechanism') voorberei Waarvoor staan die afkortings U, SGIS en NEPD? (6) Noem enige TWEE doelwitte van bogenoemde organisasies en/of inisiatiewe. (6) laai om asseblief

10 Ekonomie estudeer die volgende grafiek en beantwoord die vrae wat volg: Kumulatiewe % van Inkome Z Y d c b (a) (b) (c) a 0 Kumulatiewe % van evolking Identifiseer die kurwe (Z) in die grafiek hierbo. Wat impliseer die reguit lyn O? Identifiseer die gearseerde (ingekleurde) area (Y). (4) 4.3 espreek die monetêre beleid van die S Reserwebank in besonderhede. (16) [50] VRG 5: LU4 KONTEMPORêRE EKONOMIESE VRGSTUKKE, S1-S4 5.1 eantwoord die volgende vrae op toepaslike wyse. Kies die korrekte woord tussen hakies. Skryf slegs die korrekte woord langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Die nuwe Wet op Vaardigheidsontwikkeling het gelei tot die stigting van (SETs/JIPS) wat vir die bestuur van onderwys en opleiding in hul onderskeie sektore verantwoordelik is. Die meerderheid lande in die Noordelike Halfrond het 'n (laer/hoër) nywerheidsproduksie as dié in die Suidelike Halfrond. Die omgewing voorsien ons van 'n verskeidenheid van dienste, insluitend 'n habitat en (natuurlike/menslike) hulpbronne waarmee goedere en dienste geproduseer kan word. Die twee belangrikste bronne van ekonomiese statistiek in Suid- frika is die SR en (Landbank/Stats S). (4 x 2) (8) laai om asseblief

11 Ekonomie Noem enige DRIE voorbeelde van nie-herwinbare hulbronne. (6) 5.2 estudeer die volgende inligting en beantwoord die daaropvolgende vrae: 's alle pryse en inkomstes gelykwaardig styg, sal niemand benadeel word nie. Maar as die styging nie gelyk is nie, sal baie verloor en net sommiges wen.' [Vry vertaal: Irving Fisher] Prysvlakke Geld Goedere + dienste Sê, in jou eie woorde, wat die aanhaling () beteken. Identifiseer die teorie wat deur die bogenoemde ekonoom geformuleer is. Gee die vergelyking. Maak gebruik van die figuur van die skaal (), om die invloed van geld, goedere en dienste op die algemene prysvlak te illustreer. Noem enige DRIE argumente teen Fisher se teorie. (3 x 2) (4) (6) (6) 5.3 espreek die verskillende benaderings met betrekking tot die beskerming van die omgewing. (16) [50] laai om asseblief

12 Ekonomie 12 VRG 6: LU1 S2 EN LU2 S1, MKRO- EN MIKRO-EKONOMIE 6.1 eantwoord die volgende vrae op toepaslike wyse. Kies die korrekte woord tussen hakies. Skryf slegs die korrekte woord langs die vraagnommer ( ) in die antwoordeboek neer Die aanbod van natuurlike hulpbronne is (beperk/onbeperk). Goedere, wat opgebruik word in die proses van verbruik, word na verwys as (duursame/nie-duursame) goedere. Die kwantielverhouding meet die graad van (gelykheid/ ongelykheid). Die proses waardeur lande en gemeenskappe ekonomies hervorm word, staan as ekonomiese (groei/ontwikkeling) bekend. (4 x 2) (8) Noem enige DRIE metodes om ekonomiese groei te verhoog. (3 x 2) (6) 6.2 estudeer die volgende grafiek en beantwoord die vrae wat volg: 1960 REËLE P PER PIT (Rand) Real GDP per capita (Rand) R US 2006 SR Definieer die begrip ruto innelandse Produk (P). Wat het gebeur met die neiging in die reële P per capita na 1994? laai om asseblief

13 Ekonomie Skakel die reële P per capita na nominale syfers vir die jaar 1981 om. anvaar 1980 as basisjaar en die VPI vir 1981 = 105. Toon berekeninge. espreek die invloed van die reële P op finale verbruiksbesteding vanaf 2002 tot Verduidelik die begrip ekonomie van skaal. (4) (4) (8) 6.3 Onderskei, in tabelvorm, tussen die geleenthede en bedreigings van globalisering. (16) [50] TOTL FDELING : 150 laai om asseblief

14 Ekonomie 14 FDELING eantwoord enige TWEE vrae uit hierdie afdeling in jou NTWOORDEOEK. VRG 7: LU1 MKRO-EKONOMIE, S1 Infrastruktuur vorm die ruggraat van die Suid-frikaanse ekonomie. espreek die stelling met spesifieke verwysing na die rol van ELKE element van Suid- frika se infrastruktuur. Maak ook melding van Suid-frika se gereedheid vir die 2010 FIF Wêreldbeker-sokkertoernooi. [50] VRG 8: LU2 MIKRO-EKONOMIE, S3 Verduidelik pryselastisiteit van vraag. In jou antwoord moet jy die verskillende vorme van pryselastisiteit van vraag illustreer, deur gebruik te maak van goed benoemde grafieke. ereken die pryselastisiteit van vraag, deur gebruik te maak van die toepaslike formule. [50] VRG 9: LU3 EKONOMIESE STREWES, S2 Skryf 'n opstel oor die kenmerke van ontwikkelende lande. Plaas klem op die skakels met menslike hulpbronne as strategie om ontwikkeling aan te moedig. Verwys spesifiek na die situasie in Suid-frika. [50] VRG 10: LU4 KONTEMPORêRE EKONOMIESE VRGSTUKKE, S3 espreek die armoedeprobleem in Suid-frika met spesifieke verwysing na die oorsake, kenmerke en moontlike oplossings. Gee ook jou eie mening oor die pogings deur internasionale (byvoorbeeld Wêreld Ekonomiese Forum) en plaaslike agentskappe om armoede te uit te wis. [50] TOTL FDELING : 100 GROOTTOTL: 300