Gegevens uit de Mediation Monitor, april/mei 2009 (bewerkt dec. 2010) Van: Harold Dellink

Transcriptie

1 Gegevens uit de Mediation Monitor, april/mei 2009 (bewerkt dec. 2010) Van: Harold Dellink Inleiding: Mediation naast rechtspraak en de Mediation Monitor In 2001 zijn er ten behoeve van onderzoek vijf gerechten bereid gevonden mee te werken aan het landelijke evaluatieproject Mediation naast rechtspraak. Bedoeling van dit project was onderzoek te doen naar de mogelijkheden m.b.t. het invoeren van een landelijke voorziening voor verwijzing naar mediation vanuit de rechtspraak. Vanuit het Landelijk Bureau Mediation naast rechtspraak (LBM) zijn daarop initiatieven ontwikkeld om te komen tot het vastleggen van data m.b.t. gerealiseerde mediations. In samenwerking met de onderzoekers van het WODC is een Mediation Monitor ontwikkeld, bestaande uit een vijftal monitoringlijsten, waarmee feiten en meningen van participanten Rechters, partijen en advocaten) aan het verwijs- en mediationtraject konden worden geregistreerd. Hierbij werd gebruik gemaakt van reeds bestaande enquêtes zoals die in het verleden in Engeland en Amerika zijn gebruikt. In deze landen is echter geen sprake geweest van een systeem van continue dataverzameling zoals dat in Nederland is opgezet. Naar aanleiding van de resultaten van de pilots is besloten de verwijzingsvoorziening naar mediation binnen een periode van 5 jaar bij alle gerechten te implementeren. Inmiddels hebben (sinds april 2007) alle gerechten een verwijzingsvoorziening. Vanaf april 2005 zijn alle uit de monitoringlijsten afkomstige gegevens over afgeronde mediations door de mediationbureaus van de deelnemende gerechten in de database van de Mediation Monitor vastgelegd. Het LBM, dat de implementatie en consolidatie van de verwijzingsvoorziening heeft begeleid, was operationeel tot 1 januari Inmiddels zijn alle voort te zetten taken van het LBM elders belegd. De gerechten zijn nu zelf verantwoordelijk voor de monitoring van de door hen naar mediation verwezen zaken, terwijl de landelijke monitoringtaken bij de Raad voor de rechtspraak zijn belegd. Gegevens met betrekking tot aan echtscheiding gerelateerde mediations Zaaksoorten en overeenstemmingspercentages Het aantal verwijzingen naar mediation stijgt jaarlijks. Ook in de Familiesector worden sinds de landelijke invoering van mediation naast rechtspraak telkens meer zaken naar een mediator verwezen. Daarnaast neemt het aandeel van de familierechtelijke mediations in het totale aantal mediations jaarlijks ook toe. Van de aan echtscheiding gerelateerde zaaksoorten zijn geen specifieke cijfers bekend. Dat is wél het geval bij de afgeronde mediations, waarop hierna wordt ingegaan. Tabel 1 Jaar Aantal verwijzingen Familiesector % % % % Percentage van alle mediations Zaaksoorten, gerelateerd aan echtscheiding, leveren in verhouding tot andere zaaksoorten de meeste mediations op: 43% van alle mediations (55% van alle civielrechtelijke mediations) valt binnen deze categorie. Op het peilmoment bevatte de Mediation Monitor 3076 afgeronde en ingevoerde zaken, die aan echtscheiding gerelateerd zijn. In tabel 2 zijn de percentages per zaaksoort weergegeven.

2 Tabel 2 Soort zaak Percentage van alle mediations Echtscheiding, overig 31% Alimentatie 6% Boedelverdeling na echtscheiding 3% Boedelscheiding/ alimentatie na echtscheiding 3% Van deze 3076 zaken is 54% met gehele of gedeeltelijke overeenstemming afgerond. Bij de overige familiezaken is dit 53% en bij het totaal van alle zaken (civiel- en bestuursrechtelijk van aard) is dit 60%. Tabel 3 Aan echtscheiding gedeeltelijke overeenstemming % gerelateerd geen overeenstemming % volledige overeenstemming % % Uitgesplitst naar specifieke zaaksoort: Tabel 4 alimentatie geen overeenstemming % gedeeltelijke overeenstemming 36 9% volledige overeenstemming % % boedelverdeling/ alimentatie na echtscheiding boedelverdeling na echtscheiding echtscheiding overig (incl. omgang) geen overeenstemming 79 42% gedeeltelijke overeenstemming 28 15% volledige overeenstemming 82 43% % geen overeenstemming % gedeeltelijke overeenstemming 22 9% volledige overeenstemming % % geen overeenstemming % gedeeltelijke overeenstemming % volledige overeenstemming % % Totaal: 3076 Tabel 5: update december 2010* Aan echtscheiding gerelateerd gedeeltelijke overeenstemming % geen overeenstemming % volledige overeenstemming % % * Sinds het voorjaar van 2010 voeren de gerechten geen monitoringgegevens meer in in de Mediation Monitor, omdat deze is vervangen door het Mediation Registratie- en Rapportage Systeem (MARS).

3 Motieven voor verwijzing naar mediation in aan echtscheiding gerelateerde zaken Aan de rechters, die een zaak verwezen naar een mediator, werd gevraagd welk motief zij daarvoor hadden. Uit de resultaten blijkt dat de gedachte, dat partijen in de toekomst met elkaar verder moeten en de verwachting, dat een uitspraak door een rechter het echte (vaak onderliggende) probleem niet oplost, het vaakst een rol spelen bij deze keuze. Tabel 6 Verwijzingsmotief Mate van toepassing Percentage Een gerechtelijke uitspraak lost het echte probleem niet op Niet van toepassing 4% Enigszins van toepassing 32% Helemaal van toepassing 63% Mediation geeft een snellere oplossing Niet van toepassing 25% Enigszins van toepassing 47% Helemaal van toepassing 28% Partijen hebben zelf een voorstel tot mediation gedaan Niet van toepassing 50% Enigszins van toepassing 33% Helemaal van toepassing 17% Partijen moeten in de toekomst met elkaar verder Niet van toepassing 4% Enigszins van toepassing 15% Helemaal van toepassing 81% Ook aan de partijen, die aan mediation deelnamen, werd na afloop gevraagd waarom zij voor mediation kozen. Ook voor hen was de toekomstige relatie met de andere partij erg belangrijk: 82% noemde dit als een (enigszins) belangrijk keuzemotief. Daarnaast werden het advies van de rechter, de gedachte dat mediation een betere en/of snellere oplossing zou bieden en de wens om meer invloed op de uitkomst te hebben vaak genoemd. Tabel 7 Keuzemotief van partijen Mate van belangrijkheid Percentage Beter voor de toekomstige relatie met de andere partij Belangrijk 66% Enigszins belangrijk 16% Niet belangrijk 8% Niet van toepassing 10% De eerste 2,5 uur mediation zijn gratis Belangrijk 31% Enigszins belangrijk 15% Niet belangrijk 29% Niet van toepassing 25% De rechter adviseerde mediation Belangrijk 62% Enigszins belangrijk 18% Niet belangrijk 5% Niet van toepassing 15% De wederpartij stelde mediation voor Belangrijk 13% Enigszins belangrijk 11% Niet belangrijk 14% Niet van toepassing 62% Goedkoper dan gerechtelijke procedure Belangrijk 24% Enigszins belangrijk 14% Niet belangrijk 28% Niet van toepassing 34% Mijn advocaat adviseerde mediation Belangrijk 37% Enigszins belangrijk 20% Niet belangrijk 8% Niet van toepassing 35%

4 Verwachtte betere oplossing dan door uitspraak v.e. rechter Belangrijk 62% Enigszins belangrijk 17% Niet belangrijk 6% Niet van toepassing 15% Verwachtte snellere oplossing dan door uitspraak v. rechter Belangrijk 50% Enigszins belangrijk 20% Niet belangrijk 14% Niet van toepassing 16% Wilde de oplossing in eigen hand houden Belangrijk 45% Enigszins belangrijk 25% Niet belangrijk 11% Niet van toepassing 19% Tenslotte werd ook aan de bij mediation naast rechtspraak betrokken advocaten na afloop van elke mediation gevraagd waarom zij hun cliënten adviseerden om aan mediation deel te nemen. Bij hen waren de percentages grotendels vergelijkbaar met die van hun cliënten. De toekomstige relatie met de andere partij en de gedachte, dat mediation een betere oplossing zou bieden, werden het meest genoemd. Tabel 8 Redenen advocaat Mate van toepassing Percentage Beter voor de toekomstige relatie met de andere partij Niet van toepassing 12% Enigszins van toepassing 29% Helemaal van toepassing 59% De andere partij stelde mediation voor Niet van toepassing 78% Enigszins van toepassing 15% Helemaal van toepassing 6% De rechter adviseerde mediation Niet van toepassing 35% Enigszins van toepassing 27% Helemaal van toepassing 38% Een vakgenoot adviseerde mediation Niet van toepassing 95% Enigszins van toepassing 2% Helemaal van toepassing 2% Partij wilde de oplossing in eigen hand houden Niet van toepassing 30% Enigszins van toepassing 45% Helemaal van toepassing 25% Verwachtte betere oplossing dan door uitspraak v.d. rechter Niet van toepassing 12% Enigszins van toepassing 42% Helemaal van toepassing 46% Verwachtte snellere oplossing dan door uitspraak v. rechter Niet van toepassing 21% Enigszins van toepassing 32% Helemaal van toepassing 47% Voor cliënt goedkoper dan een gerechtelijke procedure Niet van toepassing 65% Enigszins van toepassing 20% Helemaal van toepassing 14% Aan de advocaten werd daarnaast ook gevraagd waarom zij hun cliënten adviseerden om niet aan mediation mee te werken. Hierbij werden een slechte communicatie en het feit, dat de zaak in hun ogen teveel geëscaleerd was, vaak genoemd. Tabel 9 Redenen advocaat Mate van toepassing Percentage De zaak was te veel geëscaleerd Niet van toepassing 21% Enigszins van toepassing 26% Helemaal van toepassing 53%

5 Er is behoefte aan een openbare/juridische uitspraak Niet van toepassing 67% Enigszins van toepassing 5% Helemaal van toepassing 29% Er was geen onderhandelingsruimte Niet van toepassing 33% Enigszins van toepassing 22% Helemaal van toepassing 44% Geen vertrouwen in mediation als methode Niet van toepassing 72% Enigszins van toepassing 22% Helemaal van toepassing 6% Slechte communicatie tussen de partijen Niet van toepassing 20% Enigszins van toepassing 10% Helemaal van toepassing 70%