Plenty problemen en toch je diploma halen

Transcriptie

1 I N G R A D O M AGA Z I N E Mei 2011 Nr. 13 P l u s v o o r z i e n i n g S c h i e d a m : Plenty problemen en toch je diploma halen E n v e r d e r : D e I n g r a d o L e d e n v e r g a d e r i n g Pas s e n d o n d e r w i j s e n b e z u i n i g i n g e n S a m e n s t e r k t e g e n s c h o o lve r z u i m

2 Advertentie Advertentie VAKOPLEIDING LEERPLICHT/RMC Van Leerplicht naar Recht op Onderwijs Recht op Onderwijs centraal Intake via RegieWijzer van DilemmaManager Persoonlijke uitslag Regiewijzer rode draad bij Professioneel Handelen Doorstroom met gedeeltelijke vrijstelling voor Post-HBO leergang Trajectbegeleiding en Gedragsbeïnvloeding Intake Vakopleiding Leerplicht/RMC Keuze + Vakgebieden + modulen Professioneel handelen De vakopleiding Leerplicht/RMC start in Zwolle op maandag, 12 september, in Eindhoven op dinsdag, 13 september en in Utrecht op donderdag, 14 september Inzet van Regiewijzer Zelfreflectie Gedragsbeïnvloeding Post-HBO Leergang Gedragsbeïnvloeding en Trajectbegeleiding Het uitgebreide cursusaanbod vindt u in onze brochure, op of Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Will van den Ouden, tel

3 Inhoud 4 Kort Uitgelicht Algemene Ledenvergadering Ingrado 6 5 Van het bestuur 6 Algemene Ledenvergadering Ingrado 9 Ambitie kabinet: schoolverlaters in Landelijk Informatie- en steunpunt Specifieke doelgroepen Vind niet zelf het wiel uit 11 Leerplicht en Inspectie: Samen sterk tegen schoolverzuim 12 Passend onderwijs en bezuinigingen gaan niet samen 14 Plusvoorziening Schiedam Plenty problemen en toch je diploma halen 18 Rechten & plichten 19 Toegang tot Suwi en Mens Centraal Voortijdig schoolverlaters nog beter in beeld 20 Filosoof Ronald Hünneman Het etiket is dood. Leve de verschillen! 22 Leerplicht in Caribisch Nederland Ellen de Wit gaat op reis vragen aan Marc Dullaert, Kinder ombudsman 26 Ziekteverzuim als signaal Tijdens de ALV vroeg het bestuur de leden om vertrouwen in de voorgestane koerswijziging. Een koerswijziging waarin het recht op onderwijs centraal zal staan met Leerplicht en RMC als pijlers. Die nieuwe koers vraagt om een nieuwe structuur die onder meer de positie van de rayons sterker maakt. Lees de uitkomsten op pagina 6. Leerplicht en Inspectie Samen sterk tegen schoolverzuim Door de complexe praktijk kunnen leerplichtambtenaren hun bevoegdheid om een proces-verbaal tegen scholen op te maken nauwelijks effectueren. Dankzij een wijziging in de Leerplichtwet kan de inspecteur scholen nu uiteindelijk een zogenoemde bestuurlijke boete opleggen. Leerplicht en Inspectie zullen hun samenwerking intensiveren, zoals te lezen is op pagina 11. Passend onderwijs en bezuinigingen gaan niet samen De uitgangspunten van passend onderwijs deugen. Maar de bezuinigingen waarmee ze gepaard gaan, zijn zeer onverstandig. Zo luidt, heel in het kort, de reactie van Kees Kuijs op de recente ontwikkelingen en beleidsvoornemens. Kuijs is deskundige op het gebied van speciaal onderwijs en speciale leerlingenzorg. Hij vindt het onterecht dat de bezuinigingen geheel voor rekening komen van het speciaal onderwijs. Meer op pagina 12. Plusvoorziening Schiedam Plenty problemen en toch je diploma halen Op New Life, een plusvoorziening in Schiedam worden jongeren die niet langer naar school gaan, er weer bijgetrokken. Dan gaat het niet alleen over onderwijs, maar ook over het socialiseren van de leerlingen. Tien docenten en een keur van hulpverleners zijn verenigd in het Zorg Doe Team. Lees meer op pagina Colofon Ingrado Magazine Mei 2011 Nr Teksten: Rob de Blok, Yolanthe van der Ree, Bea Ros Eindredactie: Yolanthe van der Ree Redactieadres: Postbus 5113, 6802 EC Arnhem info@ingrado.nl Fotografie: Judith Bender, Henk Loof, Jan Oelen, Bart Versteeg, Ton van der Vorst Illustraties: Welmoet de Graaf i.s.m. Iris van Sen (welmoet.nl en weez.nl) Vormgeving: Bouwmeester van Leeuwen, Rotterdam Druk: JP Offset, Duiven Als u teksten uit deze uitgave wilt overnemen, neem dan contact op met de redactie van Ingrado Magazine. Ingrado Magazine is een uitgave van Ingrado, Vereniging voor Leerplicht en RMC. Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13 3

4 Kort Deze keer in Kort een compilatie van de enorme hoeveelheid artikelen en berichten in de media op en rond de Dag van de leerplicht op 17 maart. Leerplicht, het recht op onderwijs leeft niet alleen in onderwijsland, maar in heel Nederland! Heeft u een bijdrage voor deze rubriek? Mail deze naar info@ingrado.nl. 4 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

5 Van het bestuur Een nieuwe lente en een nieuw geluid! Niet alleen ligt er weer een nieuw nummer van Ingrado Magazine voor u, het bestuur en de medewerkers zijn druk bezig met een herziening van de website. Het ligt in de bedoeling deze komende zomer te lanceren. Houd dus de mailbox in de gaten voor het geboortekaartje. Daarnaast wil het bestuur de missie van Ingrado, het beschermen van het recht op onderwijs, ook leidraad laten Yvonne Kniese-van Scheindelen zijn voor de structuur van de organisatie. Zo is tijdens de Algemene Ledenvergadering van 19 april jl. gesproken over de versterking van de rayons, over het inrichten van een expertisebureau binnen de vereniging, het instellen van een adviesraad en het verbreden van de vereniging met partijen die ook het beschermen van het recht op onderwijs hoog in het vaandel hebben staan. De leden hebben het bestuur toestemming gegeven deze zaken verder te onderzoeken en tijdens de ledenvergadering van november met een gedegen definitief voorstel te komen. Naast deze ontwikkelingen op het gebied van organisatie en structuur vraagt natuurlijk ook de inhoudelijke actualiteit permanent de aandacht. Die inhoud is weer volop te vinden in dit magazine. Te beginnen met de kolommen naast dit stuk: krantenartikelen en webpagina s die naar aanleiding van de Dag van de Leerplicht zijn verschenen. Leerplicht, recht op onderwijs, voortijdig schoolverlaten: het leeft in het land! Zo ook in dit nummer van Ingrado Magazine waarin passend onderwijs speciale aandacht krijgt. Hoewel dit zich grotendeels binnen de scholen en in de samenwerkingsverbanden gaat afspelen, krijgen Leerplicht en RMC hier in de praktijk natuurlijk ook mee te maken. In dit kader onder meer een interview met de organisator van Actietafels Thuiszitters, Kees Kuijs, over de effecten van passend onderwijs op het thuiszitten en een goed voorbeeld van een plusschool voor overbelaste jongeren. Rest mij iedereen weer veel leesplezier te wensen met dit magazine. Yvonne Kniese-van Scheindelen Secretaris Ingrado Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13 5

6 Algemene Ledenvergadering Ingrado: Zoeken naar verbinding Haak je aan bij Ingrado? Met deze vraag en een stralende lach heet voorzitter Carry Roozemond de leden welkom op de ALV van 19 april jl. Ze deelt grote haken uit, bedoeld om bijvoorbeeld sleutels aan te hangen. Deze voorjaarsledenvergadering van Ingrado heeft verbinden als thema. Dat het maar meteen duidelijk is. Ingrado verbindt de leden en gaat als vereniging verbindingen aan met partners die eveneens staan voor het recht op onderwijs. 6 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

7 Tekst: Yolanthe van der Ree Foto s: Henk Loof Het is een spannende dag. Het bestuur ziet een koerswijziging voor zich waarin het recht op onderwijs centraal zal staan met Leerplicht en RMC als pijlers. Die nieuwe koers vraagt om een nieuwe structuur die onder meer de positie van de rayons sterker maakt. Een structuur waarin leden signalen kunnen afgeven en informatie krijgen via de rayons en mee kunnen sturen middels een adviesraad. Dit alles ondersteund door een expertisebureau. Een koers kortom, richting een vereniging die zich laat voeden door de praktijk en daarmee op haar beurt beleid, politiek en onderzoek wil voeden. Het belang van de jongere moet altijd voorop staan Ruggengraat Bestuursleden Ien Blaasse en Henk Loof lichten de verschillende onderdelen van de nieuwe structuur toe. De rayons zullen, meer nog dan nu, de ruggengraat worden van de vereniging. Daar gebeurt het, dat is de praktijk. De rayons leveren munitie voor het werk van Ingrado. Daarnaast willen we een adviesraad inrichten die dicht tegen het bestuur aanzit. Deze raad geeft gevraagd en ongevraagd advies over het (te voeren) beleid van Ingrado. Het expertisebureau dat we voorstellen zal ondersteunende werkzaamheden voor de leden verrichten. En welke plek geven we de stakeholders?, vraagt Roozemond de leden. Ligt het niet voor de hand dat we voorkomen dat werk dubbel wordt gedaan? Dat we bijvoorbeeld Divosa adviseren met onze kennis van en ervaring met jongeren? En wat te denken van het Jongerenloket dat met alle beschikbare faciliteiten kan meehelpen het recht op onderwijs te beschermen? Of de mannen van Gedragswerk die in alle regio s Actietafels organiseren om de patstelling rond thuiszitters te doorbreken? Moeten deze partners in het beschermen van het recht op onderwijs een plek krijgen in onze vereniging en zo ja, welke? Waarmee Roozemond en de De rayons zullen, meer nog dan nu, de ruggengraat worden van de vereniging. overige bestuursleden maar willen aangeven dat er de komende tijd voldoende stof tot nadenken is. Op de ALV vragen zij de leden input te leveren voor de nieuwe structuur en mee te denken over de puzzel die gemaakt moet worden. Kansen en aandachtspunten Daartoe roept Frank van der Endt, organisatieadviseur bij Cordes en adviseur van Ingrado, de leden op in groepjes te discussiëren over twee vragen: waar zie je kansen en wat zijn aandachtspunten bij de uitwerking? Al snel is de grote ruimte een kakofonie van pratende leden. De temperatuur stijgt minimaal enkele graden. Volgens van der Endt door alle energie die vrijkomt. Het voorstel de rayons te versterken wordt overal enthousiast ontvangen. Wel geven sommige aan daar wat ondersteuning bij te kunnen gebruiken. Wellicht kan die door het expertisebureau geleverd worden. De inrichting van een adviesraad wordt ook in de meeste groepjes positief onthaald, zij het dat nog niet duidelijk is wie daar in moeten zitten. Zijn dat alleen deskundige Ingradoleden of rekruteert Ingrado ook experts uit partnerorganisaties? Knelpunten ziet men ook. Zo is daar de eeuwige wrijving tussen wat moet volgens de wet en wat kan in de praktijk. Als voorbeeld wordt het tekort aan leerbedrijven voor bbl-leerlingen genoemd. Hoe kan Ingrado dat oppakken? Of het gevaar van privacyschending als gegevens tussen partners uitgewisseld gaan worden. Het belang van de jongere moet altijd voorop staan, wordt in dit groepje benadrukt. In een ander gezelschap wordt de nog op te richten adviesraad alvast van advies voorzien: zorg dat je open en helder communiceert; geef een onderbouwing voor elk advies. En het aanstaande expertisebureau zou ook moeten functioneren als een helpdesk: toegankelijk en supersnel. Tot slot krijgt het bestuur het advies de structuur niet te ingewikkeld te maken door te veel lagen te creëren. Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13 7

8 Hoofdprijs In de plenaire afsluiting van het ochtendgedeelte vraagt Roozemond de leden toestemming om de voorgestelde koerswijziging verder uit te werken. Op de ALV in november zal er dan een concreet voorstel op de agenda staan. Met ruime meerderheid stemmen de aanwezige leden voor voortzetting van de ingeslagen weg. Een hoofdprijsgevoel krijgt Roozemond hiervan en ze noemt dit een mijlpaal voor de vereniging. Ze belooft de aanwezigen alle input van de ochtend te gebruiken om de voorstellen te verfijnen en verder in te vullen. Ingrado zal vlak voor haar 30ste verjaardag een vereniging zijn die staat voor het recht op onderwijs! Roozemond bedankt de leden voor het vertrouwen en sluit hiermee het ochtendprogramma af. Dorien Wijers Bijgepraat Ook Dorien Wijers, die leerplichtambtenaar is in Doetinchem en dezelfde workshop volgde, vindt een dergelijk convenant een interessante gedachte. De andere workshop waaraan zij deelnam was een heel praktische: de BOA-opleiding. Als leerplichtambtenaar moet zij elke vijf jaar opnieuw de cursus volgen. In de workshop is zij bijgepraat en ontdekte ze dat de vernieuwde opleiding veel meer is toegesneden op haar beroepspraktijk. Erg prettig, noemt ze dat. De inhoud is nu echt gerelateerd aan ons werkveld en daarmee wordt de opleiding interessanter. Workshops Je snapt eigenlijk niet dat er nog leden zijn die niet naar de ALV komen als je de keur van workshops ziet dat in de middag op het programma staat. Deskundigheidsbevordering; gratis en voor niets. Van technische onderwerpen als Artikel 5a, b en c tot Het speelveld van het onderwijs over de recente ontwikkelingen rond passend onderwijs. Elf workshops in totaal. Hester Bergmans, leerplichtambtenaar in Eindhoven, nam deel aan de workshop Het speelveld van het onderwijs van Gedragswerk en het NJi. Ik neem vooral mee dat we binnen onze eigen werksfeer moeten proberen zoveel mogelijk invloed uit te oefenen. Als leerplichtambtenaar heb je geen doorzettingsmacht als het gaat om de plaatsing van jongeren. Je kunt geen knopen doorhakken en plaatsing afdwingen, maar je kunt wel de regie nemen en partijen bij elkaar brengen. De boodschap van de workshop was dan ook: pak die regie! Ik krijg daar wel energie van. Harry Bruijsten, RMC-coördinator in Venray volgde de workshop over Bewust Aanwezig op School (BAS) van Bureau VSV Parkstad Limburg. Dankzij de intensieve fysieke inzet van Leerplicht en RMC op de vo-scholen en het ROC zijn zowel schoolverzuim als voortijdig schoolverlaten drastisch afgenomen. Alhoewel in de regio Venray waar Bruijsten werkzaam is, gewerkt wordt volgens een vergelijkbare aanpak, waren er wel eyeopeners. Het convenant dat met scholen wordt afgesloten vind ik wel een goed idee. Daarin staat onder meer dat als BAS 134 uur investeert in de aanpak, de school eenzelfde aantal uren moet investeren. Zo voorkom je dat je als gemeente verantwoordelijk wordt gemaakt voor een probleem dat ook de verantwoordelijkheid is van de school. Ik vind dit wel iets om over na te denken. Hester Bergmans 8 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

9 Ambitie kabinet: schoolverlaters in 2016 Directeur VSV: Het moet niet alleen, het kan ook Het aantal voortijdig schoolverlaters daalt gestaag. In het schooljaar ligt Nederland op koers om de in 2012 te halen. Het huidige kabinet doet er nog een schepje bovenop: vsv ers in Volgens Fred Voncken, directeur Projectdirectie Voortijdig Schoolverlaten van het Ministerie van OCW, is dat om twee redenen haalbaar: er komt geld bij en het kán gewoon. De 80 miljoen die jaarlijks voor de aanpak van schooluitval beschikbaar was, wordt structureel en daarnaast is er - ook structureel - jaarlijks 30 miljoen voor de plusvoorzieningen. Tekst: Rob de Blok Illustratie: Welmoet de Graaf Er zijn grofweg drie oorzaken aan te wijzen voor schooluitval: een school die de zaken niet op orde heeft, problemen waar hulpverleners bij moeten helpen en verzuim dat aangepakt moet worden. Inmiddels weet iedereen dat er geen silver bullet is, het is de combinatie, zegt Voncken. Dat de uitgaven voor voortijdige schooluitval intact blijven en zelfs structureel worden uitgebreid, houdt ook in dat het beter moet gaan. Dat betekent dat onderwijsinstellingen moeten zorgen voor kwalitatief goed onderwijs dat goed georganiseerd is, met lesroosters die kloppen. Verzuimbeleid Voncken wil de zwarte piet niet neerleggen bij de ROC s, want er zijn mbo-instellingen die het uitstekend doen. Maar, geeft hij toe, de sector als geheel is problematisch. Sinds augustus 2009 zijn alle scholen bij wet verplicht verzuim via het digitaal verzuimloket te melden. Dit werd al een jaar eerder aangekondigd, maar bij de helft van de ROC s is de verzuimregistratie nog altijd niet op orde. Wij houden niet van repressie, maar op een gegeven moment is de maat wel vol. Hij vindt het dan ook zeer terecht dat scholen binnenkort door de Inspectie aangesproken gaan worden op hun verzuimbeleid. Het toezichtkader van de Inspectie in het mbo wordt uitgebreid: zij zullen rendement en schooluitval jaarlijks beoordelen en relateren aan de kwaliteit van het onderwijs en aan de kwaliteit van de organisatie (zie het artikel elders in dit nummer, red.). Voor leerplichtambtenaren en RMC-medewerkers heeft Voncken lof en waardering, maar ook daar valt winst te behalen. Het belang van regionale samenwerking staat buiten kijf: waar Leerplicht en RMC regionaal zijn opgezet, is het effect groter. Als gemeenten allemaal hun alle ingang maken, gaat het fout. Ik noem nu geen namen, maar in een aantal regio s is de boel niet op orde. Waar Leerplicht en RMC regionaal zijn opgezet, is het effect groter Scherp oog Verder signaleert de VSV-directeur dat er grote behoefte is aan generalisten in de dynamiek op en rond de scholen. Het netwerk van professionals rondom de schoolverlaters bestaat uit een bonte mengeling van specialisten. Daar zijn mensen bij nodig, namelijk die van Leerplicht en RMC, die met een scherp oog voor veiligheid en zorg het overzicht behouden. Onlangs hoorde ik dat in Rotterdam van 20 tot 25 procent van de schoolverlaters de reden van uitval onbekend is. Dat vind ik veel. Als je niet weet waarom iemand niet naar school gaat, kun je niets doen. Dat het soms lopen op eieren is om al die deskundigen effectief aan het werk te krijgen, gelooft Voncken wel. Maar een mens, in het bijzonder een jongere die de weg kwijt is, is toch ook ingewikkeld? Daar moet je mee aan de slag. Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13 9

10 Landelijk informatie- en steunpunt Specifieke Doelgroepen Vind niet zelf het wiel uit De bescherming van het recht op onderwijs voor kinderen van woonwagenbewoners, van Roma en Sinti, nieuwkomers en kinderen van schippers, vraagt soms wat meer inspanning dan gemiddeld. Er is weinig onderwijscultuur, gezinnen verhuizen veel of varen door Europa. Gemeentes, maar ook scholen en individuele leerplichtambtenaren, kunnen met vragen rond onderwijs(deelname) van kinderen uit deze doelgroepen terecht bij het Landelijk informatie- en steunpunt Specifieke Doelgroepen (LiSD). Tekst: Yolanthe van der Ree Foto: Ton van der Vorst Het LiSD werkt in opdracht van het Ministerie van OCW en overkoepelt vier organisaties: OWRS dat zich richt op het onderwijs aan kinderen van woonwagenbewoners, Roma en Sinti; Lowan-po en Lowan-vo voor kinderen van nieuwkomers en BSOS voor schipperskinderen. Het LiSD biedt ondersteuning, ontwikkelt innovatieve projecten en doet aan beleidsadvisering. Veel ervaring Astrid van den Hurk en Simone Hoogenboom coördineren het LiSD. Wij maken kennis en expertise toegankelijk, vatten zij de taakstelling samen. Van den Hurk: Het is belangrijk dat niet iedereen het wiel gaat uitvinden. Er is inmiddels zo veel kennis en ervaring met deze doelgroepen. Daar kan iedereen z n voordeel mee doen. Simone Hoogenboom is tevens coördinator van OWRS. Zij spreekt geregeld leerplichtambtenaren die aanlopen aan tegen schoolverzuim van Roma- en Sintikinderen en problemen ondervinden bij het handhaven van de Leerplichtwet. Hoogenboom: Binnen de zogenoemde Roma-gemeenten, de gemeenten die in 1978 Roma hebben opgenomen, is veel ervaring met deze doelgroep. Het OWRS heeft de ervaringen van deze gemeenten gebundeld. Wat gaat goed en waarom? En wat kun je beter laten? Hoe win je het vertrouwen en hoe ga je het gesprek aan? Een onderwijsconsulent bijvoorbeeld die fungeert als schakel tussen het onderwijs en de doelgroep kan de onderwijsdeelname een enorme impuls geven. Nieuwkomers Het grootste probleem met de groep kinderen van nieuwkomers, vertegenwoordigd door Lowan, is dat ze soms zomaar kunnen verdwijnen. Van den Hurk: Zolang ze in een AZC wonen, gaan kinderen naar school en hebben we ze in beeld. Maar als het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) een gezin herhuisvest, weet vaak niemand waar het kind gebleven is. Ook de AZC-school niet. De volgende school, weet niets van de onderwijsgeschiedenis van de nieuwkomer. Vandaar dat er onder de paraplu van het LiSD een leerlingvolgsysteem is ontwikkeld: nieuwkomers in beeld. Dit stelt scholen in staat de onderwijsgeschiedenis te achterhalen en een brug te slaan tussen de het individuele niveau van een nieuwkomende leerling en het niveau van zijn leeftijdgenoten. De ervaring leert dat knelpunten met doelgroepkinderen vaak regiogebonden zijn. Dat zie je vooral bij de schipperskinderen en Roma en Sinti. Dit heeft deels te maken met beleid van de overheid dat specifieke groepen gehuisvest worden in specifieke regio s. Voor een deel zullen deze regio s overlappen met de rayons van Ingrado. Van den Hurk en Hoogenboom zijn er daarom van overtuigd dat het Lisd en Ingrado veel voor elkaar kunnen betekenen. Meer informatie Zie voor meer informatie Van daaruit doorklikken naar de specifieke doelgroep. 10 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

11 Leerplicht en Inspectie Samen sterk tegen schoolverzuim Een school die z n verzuimaanpak niet op orde heeft? Reden voor actie en even tueel sancties. Leerplichtambtenaren hebben in uiterste instantie de bevoegdheid proces-verbaal op te maken. Door de complexe praktijk wordt deze bevoegdheid echter nauwelijks geëffectueerd. Dankzij een wijziging in de Leerplichtwet komt dit nu bij de Inspectie van het onderwijs te liggen. De inspecteur kan scholen uiteindelijk een zogenoemde bestuurlijke boete opleggen. Leerplicht en Inspectie zullen hun samenwerking intensiveren. Inzet: het aantal voortijdig schoolverlaters nog verder verminderen. met Ingrado. In principe kon elke leerplichtambtenaar altijd al een signaal afgeven bij de Inspectie, zegt zij. Het verschil is dat er nu per onderwijssector iemand verantwoordelijk is om die signalen te inventariseren en te wegen. Het uiteindelijke inspectieoordeel wordt toegevoegd aan het instellingsdossier. Tekst: Yolanthe van der Ree Illustratie: Welmoet de Graaf Carry Roozemond, voorzitter van Ingrado, noemt verschillende redenen waardoor het voor Leerplicht lastig is te sturen op de verzuimaanpak van scholen, laat staan deze te corrigeren: Leerplicht is in de meeste gevallen gekoppeld aan een gemeente. Nu hebben we ruim 400 gemeentes in Nederland en nog geen 50 ROC s. Leerlingen uit verschillende gemeentes bezoeken dus dezelfde school. Je kunt je de praktijk voorstellen; de ene gemeente zit bovenop de verzuimaanpak van het ROC, de ander besteedt er weinig tot geen aandacht aan. Zie dan maar es een proces-verbaal rond te krijgen. Bovendien hebben de leerplichtambtenaar en de school belang bij samenwerking. Daar past het opleggen van sancties niet in. Ik vind de wetswijziging daarom een goede zaak. Het zal bovendien meer indruk maken als de verzuimaanpak wordt meegenomen in het toezicht en het oordeel van de Inspectie. Dossier Els de Ruiter is coördinerend onderwijsinspecteur en onder meer belast met het project voortijdig schoolverlaten. Vanuit die functie is zij nauw betrokken bij de herziening van de Leerplichtwet en de samenwerking Hoe concreter en gedetailleerder een melding van Leerplicht is, hoe eerder de Inspectie ermee aan de slag kan en zal gaan. In de samenwerkingsovereenkomst die al met Amsterdam en Den Haag is afgesloten, staat onder meer welk voorwerk er door de leerplichtambtenaar verricht moet worden. De Ruiter: Het is de bedoeling dat er een dossier van een school wordt aangelegd. Daaruit moet blijken hoe ernstig de nalatigheid is. Hoe completer dat dossier is, hoe groter de kans dat de Inspectie een bestuurlijke boete zal opleggen. Tandem Roozemond en De Ruiter benadrukken dat als de leerplichtambtenaar z n werk goed doet, het dossier vanzelf tot stand komt. De inhoud van het werk zal dus niet veel veranderen. De samenwerking tussen de leerplichtambtenaar en de inspecteur zal wel intensiever worden. Roozemond: Zie het als een tandem. De leerplichtambtenaar zit voorop, maar na een bepaald traject geeft hij het stuur over aan de inspecteur. De Ruiter: Nu al gaan in sommige gemeentes inspecteur en leerplichtambtenaar samen op pad als dat nodig is. Als we de ambitie van dit kabinet willen waarmaken (maximaal voortijdig schoolverlaters in 2016, red.), moeten we er samen stevig tegenaan! Ingrado Magazine Mei 2011 Nr

12 Passend onderwijs en bezuinigingen gaan niet samen De uitgangspunten van passend onderwijs deugen. Maar de bezuinigingen waarmee ze gepaard gaan, zijn zeer onverstandig. Korter kan Kees Kuijs zijn reactie op de recente ontwikkelingen en beleidsvoornemens niet samenvatten. Deskundige op het gebied van speciaal onderwijs en speciale leerlingenzorg. Korter kunnen wij op onze beurt Kuijs expertise en betrokkenheid bij het thema niet introduceren. 12 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

13 Tekst: Yolanthe van der Ree Illustratie: Welmoet de Graaf Na invoering van de wetgeving passend onderwijs zijn scholen verplicht een adequaat onderwijsaanbod te verzorgen voor leerlingen die op hun school zitten of die door ouders worden aangemeld. Volgens Kuijs gaat die invoering jammerlijk samen met de bezuiniging van 300 miljoen. Deze komen namelijk nagenoeg geheel voor rekening van het (voortgezet) speciaal onderwijs. Drie keer onverstandig vind ik dat. Feit is dat we sinds 2003 een enorme toename zien van het aantal leerlingen in met name het cluster 4-onderwijs en van de ambulante begeleiding vanuit datzelfde cluster. Maar daar mag je het speciaal onderwijs niet op afrekenen. Ten eerste is het speciaal onderwijs niet de veroorzaker van de uit de hand gelopen groei van het (v)so en de toename van de rugzakjes. Er zit geen enkele leerling zonder indicatie in het speciaal onderwijs, het is allemaal keurig volgens de 300 Miljoen bezuinigen in het speciaal onderwijs is drie keer onverstandig regels gegaan. Ten tweede heeft het speciaal onderwijs de handen vol aan de eigen kwaliteitsverbetering die als gevolg van de eveneens in te voeren nieuwe kwaliteitswetgeving in volle gang is. Ten derde is het onlogisch om mensen uit het speciaal onderwijs op straat te zetten als je in het regulier onderwijs zorgplicht wilt invoeren. De deskundigheid die je daarmee weggooit, hebben we de komende jaren juist keihard nodig. Draagvlak Kinderen zoveel mogelijk thuisnabij onderwijs bieden is het uitgangspunt van passend onderwijs. Kuijs kan er alleen maar achter staan. En ook in het speciaal (voortgezet) onderwijs is er veel draagvlak voor passend onderwijs. De slogan gewoon waar het kan en speciaal waar het moet is er niet voor niets al jaren. Het kind moet daarbij altijd centraal staan, meent Kuijs. Wat is het ontwikkelingsperspectief van dit ene kind? En wat heeft zijn juf of meester nodig om met dit kind te kunnen werken? Dat zijn de vragen die leidend zouden moeten zijn bij de invulling van passend onderwijs. Maar het wordt moeilijk op die vragen een antwoord te vinden als alle deskundigheid is wegbezuinigd. Ambulante begeleiding verdwijnt uit het speciaal onderwijs. Er blijft een kleine capaciteit over die wordt ondergebracht bij het samenwerkingsverband. Dit samenwerkingsverband, dat straks ongeveer leerlingen vertegenwoordigt, is verantwoordelijk voor de zorgtoewijzing en de verdeling van het zorgbudget. Samenwerkingsverbanden kunnen eigen criteria en procedures hanteren bij de zorgtoewijzing. Daardoor kan, veel flexibeler dan tot nu toe, ondersteuning op maat worden georganiseerd. Maar tegelijkertijd zal er een spanningsveld ontstaan tussen de zorgplicht van individuele scholen enerzijds en de zorgtoewijzing vanuit het samenwerkingsverband anderzijds. Zeker gezien de enorme schaalvergroting. De slogan gewoon waar het kan en speciaal waar het moet, is er niet voor niets al jaren Thuiszitters Terwijl de zorgplicht van scholen in theorie dus dé oplossing zou moeten zijn voor de thuiszittersproblematiek, zullen we ons ook in toekomst zorgen moeten maken om de thuiszitters, zegt Kuijs. Ik adviseer alle partijen dan ook gebruik te blijven maken van onder meer de systematiek die door Gedragswerk is ontwikkeld in de zogenoemde Actietafels (zie Ingrado Magazine, nr.12 - red.). Zet alle betrokkenen bij de problematiek om tafel en accepteer niet dat er geen plek is voor een jongere. Zorg dat alle thuiszitters in beeld zijn, ontwikkel een structurele aanpak en regel dat daarvoor middelen vanuit het samenwerkingsverband beschikbaar worden gesteld. Leerplicht en RMC kunnen in deze aanpak namens de gemeente een regisserende rol spelen. De wetgeving passend onderwijs is momenteel volop in voorbereiding. De verwachting is dat de wet per 1 augustus a.s. definitief in route zal worden gezet en per 1 augustus 2012 van kracht zal worden. Dat betekent, zegt Kuijs, dat er in een jaar nog ongelooflijk veel moet gebeuren. Geloof me, veel scholen zijn echt van goede wil. Een deel van de kinderen uit het (voortgezet) speciaal onderwijs kan onder de juiste omstandigheden echt in het regulier onderwijs opgevangen worden. Maar geef scholen en leerkrachten wel de tijd zich voor te bereiden en de omstandigheden voor deze leerlingen te optimaliseren. Naschrift redactie: Na het afnemen van dit interview werd bekend dat de minister heeft besloten de voorgenomen bezuinigingen op passend onderwijs te temporiseren. In plaats van per 2012 worden de bezuinigingen een jaar later (2013) gedeeltelijk geëffectueerd en in de daaropvolgende jaren in een lager tempo doorgevoerd dan eerder voorgesteld. Hoewel het veld hierdoor meer tijd krijgt de pijnlijke effecten van de maatregelen op te vangen, zal toch zeer fors worden gesneden in het onderwijs aan leerlingen met extra zorgbehoeften. Ingrado Magazine Mei 2011 Nr

14 Plusvoorziening Schiedam Plenty problemen en toch je diploma halen Het is tien uur in de ochtend als een leerling de klas binnenstapt om vervolgens weer naar buiten te gaan om een peuk te roken. De docente treedt op: zo werkt dat niet. Je kunt best een goede reden hebben om te laat te komen (inderdaad heeft ergens die ochtend een metro in brand gestaan), maar dan stap je niet meteen doodleuk weer naar buiten. Tekst: Rob de Blok Foto s: Bart Versteeg Verslavingszorg is cruciaal voor deze jongeren; ze lusten namelijk nog wel eens wat Zo gaat dat op New Life, een plusvoorziening in Schiedam. Jongeren die niet langer naar school gaan, worden er weer bijgetrokken. Dan gaat het niet alleen over onderwijs, maar ook over het socialiseren van de leerlingen. Deze groep is er lastig bij te halen en te houden, zegt directeur Paul Lakens van het Life College, waar New Life deel van uitmaakt. Zij hebben de neiging te zeggen: het is jullie probleem, ik weet het ook allemaal niet meer. Niemand houdt van ze, schreef Pieter Winsemius in zijn WRR-rapport Vertrouwen in de school, over de uitval van over belaste jongeren, uit januari Maar als je op New Life in Schiedam rondloopt, komt dat toch over als een dichterlijke overdrijving. Wij zijn de enigen die hen iets substantieels kunnen aanbieden, vertelt RMC-coördinator Nadja Mager. Waarbij wij staat voor een team van tien docenten en een keur van hulpverleners, verenigd in het Zorg Doe Team. Inderdaad, geen Zorg- en adviesteam, zegt Lakens. Het Zat is in mijn beleving verworden tot een club deskundigen die aan de school vertelt wat er beter moet. Ik heb meegemaakt dat er Patrick (op de voorgrond): Ze zullen me wel pushen als ik wil stoppen dus ja, daar wacht ik dan maar op. Ik vind het niet zo n goeie school. Ik leer niet zo veel en het is ook niet wat ik wilde. In de zomer word ik 18 en dan ga ik ook niet meer. Dan ga ik naar de opleiding sport en beweging en als dat niet lukt naar een andere school. Ik heb minder problemen dan de meesten hier; het enige was dat ik niet naar school kon. Ivan (op de achtergrond): Misschien moet ik maar model gaan worden, lijkt me ook wel gaaf. Op de havo ben ik blijven zitten. Het ging gewoon niet goed in de lessen, ik kwam te laat en vergat mijn huiswerk. Daarna ben ik op de rebound terechtgekomen. Op deze school hebben we eerst gesproken over wat er allemaal mis ging enzo. Dat was bij mij de concentratie en de motivatie. Buiten is het gewoon leuker, vooral als het lekker weer is. Hier hebben we kleinere groepen, zodat ik mij beter kan concentreren. Het gaat hier automatisch beter. Ik wil zo snel mogelijk mijn diploma halen. Mijn opleiding is Urban Trade, dat is detailhandel. Toch? Ik hoor verschillende namen, ik weet niet hoe het precies heet. 14 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

15 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr

16 Directeur Paul Lakens: Ga maar lekker stapelen in je onderwijs; voor onze jongeren is dat het mooiste dat ze kunnen bereiken. mensen in het Zat zitten met alleen uren om de vergaderingen bij te wonen. Onzin, aan die vergadertafel los je helemaal niets op. Ons uitgangspunt is: docenten moeten doceren. Met hulpverleners die op jouw school aan het werk gaan, sla je een dubbele slag. Je voorkomt dat docenten gaan hobby-en en dat hulpverleners op zoek moeten naar hun cliënten. Samen werk je aan concrete doelen. Successen Maatschappelijk werker Smiljan en verslavingsdeskundige Samila, die beiden in het Doe-team zitten, vinden het naar eigen zeggen een geweldige manier van werken. Samila verwoordt het zo: Verslavingszorg is van cruciaal belang voor deze jongeren; ze lusten namelijk nog wel eens wat. Het goede hier is, dat je concreet werkt aan successen voor de jongeren. Je hebt een termijn om je doel te halen en dat doel is: naar boven. Hier beneden werken wij aan opvang en hulpverlening, maar de jongeren moeten na een paar maanden naar de tweede verdieping, naar het mbo. Als RMC-coördinator heeft Nadja Mager de organisaties bij elkaar gekregen. Ik was er om de inzet vanuit de gemeentelijke diensten en andere gesubsidieerde organisaties te coördineren. Het Ministerie van OCW geeft een pot met geld voor een ingewikkelde doelstelling en wie meedoet kan er een deel van krijgen. Het sympathieke van dit project is dat we mensen aanspreken op hun professionaliteit. Dat geeft veel energie. Meer dan botte pech En zo haalt de jongerenwerker de leerlingen uit bed als dat nodig is en is er schuldhulpverlening beschikbaar, verslavingszorg, maatschappelijk werk, een psychologe en voor de tienermoeders een kinderdagverblijf. De jongeren worden geselecteerd door het plaatselijke Steunpunt Jongeren en kampen allemaal met multi-problematiek. Zij hebben problemen op drie of meer van negen leefgebieden (al geven ze dat vaak niet graag toe - zie kaders). Getalenteerden met alleen botte pech hebben wij hier niet, zegt Paul Lakens. Alleen tienermoeder zijn is niet voldoende om hier toegelaten te worden. De eerste drie maanden brengt het team van New Life de problemen van de jongere in kaart en wordt een begin gemaakt met het op niveau brengen van de vakken Nederlands, Engels en wiskunde. Maar vooral wordt de vraag gesteld: waar wil je nou eigenlijk heen met je leven? Vaak is er niemand die ze dat ooit gevraagd heeft, zegt Lakens. We brengen bezoeken aan bedrijven en organiseren een kleine stage. Er wordt gewerkt aan sociale vaardigheden en ook de vrijetijdsbesteding komt aan bod. Na drie maanden valt het besluit: zo ga je verder. Voorzien van een begeleidingsplan gaan ze voor een diploma op mbo-niveau 2. Vóór de zomervakantie zullen de eersten zo ver zijn. 16 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

17 Lisa: Het is jammer dat dit een groencollege is, anders was ik hier graag gebleven Ik heb bijna twee jaar geen school gehad. Daarvoor zat ik op het Grafisch Lyceum, niveau 4, maar dat bleek te zwaar. Mijn droom stortte in. Ik woonde toen bij een instelling, dus ik moest alles zelf doen. Dat was heel zwaar. Nu ben ik arbeidsongeschikt verklaard en heb ik een wajong-uitkering. Op deze school gaat het goed. Op alle scholen waar ik heb gezeten was ik al een buitenbeentje en dat ben ik hier ook. Het maakt mij niet uit. Uit een beroepskeuzetest kwam dat ik iets met kunst kan doen of iets met mensen. Nu de kunst is mislukt, wil ik in september beginnen met het mbo-maatschappelijk werk op niveau 4. Ik woon in een dak lozenopvang; dat betekent dat ik van half negen tot vijf uur de deur uit moet. Ik hoop dat ik binnenkort in een begeleid-wonenproject kan komen. Alles moet wel op zijn pootjes staan als ik in september de opleiding ga beginnen. Het sympathieke van dit project is dat we mensen aanspreken op hun professionaliteit. Stapelen New Life heeft een jaar na de start 105 deelnemers; men verwacht te kunnen doorgroeien naar 200. Van hen moet tachtig tot negentig procent niveau 2 van het mbo kunnen halen. Doorstroom naar het reguliere mbo valt tegen, vooral vanwege instroombeperkingen op het ROC. Overleg met het ROC is gaande. Lakens denkt aan afspraken in de richting van: zij de lessen, New Life de problemen. Lakens: Wij hebben makkelijk praten met onze kleinschalige school, waar iedereen elkaar kent. Ik zie niet hoe een gemiddeld ROC een dergelijke plusvoorziening zou kunnen aanbieden. Denk alleen aan het feit dat we met één vaste docent per klas werken, omdat deze jongeren dat nodig hebben. Voor nu raden we de meeste leerlingen aan een niveau 2-opleiding bij ons af te ronden, zelfs als ze meer aan zouden kunnen. Laat eerst maar eens zien dat je de opleiding aankunt en ook kunt afmaken, zeggen we tegen ze. Daarna ligt de wereld aan je voeten: ga maar lekker stapelen in je onderwijs; voor onze jongeren is dat het mooiste dat ze kunnen bereiken. Meer informatie Het rapport van de WRR is te downloaden van: > publicaties > rapporten aan de regering > Ingrado Magazine Mei 2011 Nr

18 Rechten & plichten In deze rubriek informeert Carolien de Bruin, juridisch adviseur van Ingrado, u over actuele juridische zaken. Heeft u ook een vraag? Gebruik het vragenformulier op en u krijgt per mail of telefoon antwoord. Holistisch thuisonderwijs Een moeder die zich onlangs bekeerd had tot een holistische levensovertuiging, deed een beroep op artikel 5b van de Leerplichtwet: er is geen passende school in de buurt, dus geef ik mijn kinderen thuis zelf les. Onterecht, oordeelde het college van B&W, want het kind stond ingeschreven bij een school. Toen moeder volhardde in haar standpunt, kwam het tot een rechtszaak tot aan de Hoge Raad toe. Deze oordeelde dat een nieuwe levensovertuiging ouders niet van de plicht ontslaat hun kind in te schrijven bij een school. En nee, deze verplichting staat niet haaks op het recht op vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Leerplichtambtenaren kunnen met dit arrest van de Raad een beroep op artikel 5b voortaan strenger toetsen. Omzeilen Leerplicht ontkracht Op diverse websites voor reislustige ouders valt het te lezen: wil je op wereldreis en krijg je geen toestemming van de leerplichtambtenaar, schrijf je kind dan uit bij de gemeen- telijke basisadministratie. Volgens de wet zou het kind dan niet langer in Nederland wonen en dus niet langer onderworpen aan de Nederlandse Leerplichtwet. Daar heeft de Bossche kantonrechter nu een stokje voor gestoken. Hij bepaalde dat minder jarigen die niet ingeschreven staan een afgeleide woonplaats hebben, te weten die van hun ouders. De ouders in de Bossche zaak zijn in hoger beroep gegaan, maar vooralsnog geldt de uitspraak van deze kantonrechter. Niet zo gewichtige omstandigheden Artikel 15 (vrijstelling wegens onderwijs elders) en artikel 11g (vrijstelling wegens gewichtige omstandigheden) van de Leerplichtwet worden nogal eens rekkelijk opgevat. Bijvoorbeeld om 16- en 17-jarigen die wegens een verkeerde studiekeuze een opleiding staken, de rest van het schooljaar vrijstelling te verlenen Niet doen, adviseert Carolien de Bruin, want er is geen sprake van alternatief onderwijs of van gewichtige omstandigheden. Een gedoogbeschikking is een beter alternatief: we weten dat je enige maanden geen onderwijs volgt, maar je toont aan dat je werkt (arbeidsovereenkomst) en dat je het komend schooljaar weer ingeschreven staat bij een school. We staan het oogluikend toe. Collega s in het land hebben hier al voorbeelden van. Uniform proces-verbaal Eind januari is de SAS, Strafrechtelijke Aanpak Schoolverzuim, vastgesteld door het Openbaar Ministerie. De SAS legt vast wat de rollen van alle partijen zijn en is een belangrijke stap naar meer uniformiteit. Zo verschaft de SAS leerplichtambtenaren richtlijnen voor het komen tot en opstellen van een proces-verbaal. Waren tot voor kort diverse formats voor een proces-verbaal in omloop, nu geldt een uniform format. Verder is de strafmaat voor overtredingen verhoogd, de boete voor luxe verzuim gaat bijvoorbeeld van 50 naar 75 euro per dag per kind. Meer informatie > organisatie > beleids regels > overzicht > jeugd 18 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13

19 Toegang tot Suwi en Mens Centraal Voortijdig schoolverlaters nog beter in beeld Leerplichtambtenaren en RMC-medewerkers kunnen hun voordeel doen met gegevens uit de keten werk en inkomen, bijvoorbeeld via Mens Centraal en Suwi. Het voorkomt dubbel werk en versoepelt samen werking met ketenpartners. Tekst: Bea Ros Illustratie: Welmoet de Graaf Als ze bij RMC Noord- en Midden-Drenthe een melding binnenkrijgen over een voortijdig schoolverlater, kijken ze tegenwoordig altijd eerst in de Suwi-databank. Werkt deze jongere, zo ja waar en voor hoeveel uur? Dat is waardevolle informatie, vertelt RMC-coördinator Monique Otten. Je hebt altijd piekbelasting en als je dan prioriteiten kunt stellen, is dat heel prettig. Iemand die 32 uur bij Defensie werkt, is minder urgent dan iemand zonder werk of met een uitzendbaantje van enkele uren. Gerichtere actie De Suwi-gegevens bestaan al langer. In eerste instantie zijn ze bedoeld voor werkgevers en UWV. Na een pilot is nu wettelijk geregeld dat RMC s gratis (beperkte) toegang krijgen tot Suwi-gegevens. Otten is daar blij mee. Ik weet dat sommige collega s, die voorheen via een omweg de gegevens raadpleegden, het beschouwen als een stapje terug. Het is misschien even wennen, maar we hebben toegang tot alle relevante gegevens. Suwi is een waardevolle aanvulling op de onderwijsgegevens uit Duo. Dankzij de informatie kunnen trajectbegeleiders gerichter actie ondernemen. Ze kunnen werkende jongeren bijvoorbeeld wijzen op de mogelijkheid om via een leerwerkplaats alsnog een startkwalificatie te halen. het Jongerenloket komen, heeft bijvoorbeeld de meerderheid geen startkwalificatie. In het systeem kunnen medewerkers zien of er al een leerplichtambtenaar of RMC-medewerker met een jongere bezig is, vertelt Femke Blokker, beleidsmedewerker bij de gemeente Alkmaar. Zo voorkom je dat je dienstverlening opstart die elders al begonnen is. Werkafspraken Partners krijgen alleen informatie te zien die voor hun werkveld van belang is en iedereen bepaalt zelf welke informatie ze wel en niet wil vrijgeven. Blokker, als projectleider nauw betrokken bij de invoering van Mens Centraal, ziet grote meerwaarde voor RMC-medewerkers en leerplichtambtenaren. Als een jongere zegt val me niet lastig, ik ben lekker aan het werk, kunnen wij dat checken. Of, een ander voorbeeld, als we iemand een capaciteitentest willen laten afnemen, zetten we die taak in het systeem klaar voor onze contactpersoon bij het ROC. Dit laatste kan de zwakke schakel zijn, vertelt Blokker. Mens Centraal werkt alleen als je goede werkafspraken hebt binnen de keten. Het vraagt onderhoud, je moet regelmatig in de gaten houden of er taken voor je klaarstaan. Betere afstemming Via Mens Centraal krijgen RMC s ook extra informatie, maar dit systeem gaat een stapje verder. Doel is een betere afstemming te realiseren tussen diverse dienstverleners in een gemeente of regio. Van de jongeren die bij Suwi en Mens Centraal zijn geen vervanging van de basisregistratie, maar vormen wel een goede aanvulling daarop, stellen Otten en Blokker. Het levert je in een handomdraai extra informatie waardoor je je werk beter kunt doen. Ingrado Magazine Mei 2011 Nr

20 Filosoof Ronald Hünneman: Het etiket is dood. Leve de verschillen! ADHD, dyslexie, PDD-Nos; er wordt nogal met etiketten gestrooid in het onderwijs. Maar als leerplichtambtenaar doe je er goed aan die etiketjes niet als leidraad te nemen, betoogt de Groningse filosoof Ronald Hünneman. Het is je ethische plicht het kind achter het etiket te zien. 20 Ingrado Magazine Mei 2011 Nr. 13