Evaluation on Sexual Reproductive Health education program of Youth Harvest Foundation Ghana

Transcriptie

1 Evaluation on Sexual Reproductive Health education program of Youth Harvest Foundation Ghana Een kwalitatief onderzoek naar de inrichting en effectiviteit van het SHE lespakket voor jongeren in Bolgatanga, Ghana. Bonder, E. (445823) Hogeschool INHolland, The Netherlands Supervisor: dhr. P. t Lam Second evaluator: dhr. R. Loke In order of: Youth Harvest Foundation Ghana & Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Date: 7 th of June, 2011

2 AWKNOWLEGDEMENT Met een speciaal dankwoord aan begeleidster Jolien van der Geugten en mijn klankbord en kritische noot Fred Brinkman. De YHFG voor deze eer om aan zoiets waardevols te werken. En aan INHolland begeleider Peter t Lam voor het scherpe oog en de support. Dank aan het Evangelisch-Luthers Diaconie Weeshuis in Amsterdam (ELDW) die het mede mogelijk maakt om de resultaten van dit onderzoek te tonen aan een breder publiek op het ATEE congres in Riga, Letland. Met dank aan alle experts en ervaringsdeskundigen die hun visie en hulp hebben aangeboden, zonder jullie was dit onderzoek niet geslaagd geweest. En natuurlijk Shae die als native speaker de Engelse vertaling flow gaf. Mijn ouders, partner en steun en toeverlaat Zahaira Griffith. En collega-onderzoekers Nicole de Leeuw en Simone Crince, moge onze resultaten een positieve verandering teweeg brengen. Evaluation SRHR education YHFG program 2

3 VOORWOORD Denk Afrika. Maar denk even niet aan de jarenlange strijd om bevrijding, aan slavernij, aan Egypte, Mubarak, Libië of de Ivoorkust. Niet aan de miljoenen slachtoffers van armoede, hongersnood en burgeroorlogen. Niet aan de schokkende criminaliteitscijfers en zwaar beveiligde huizen. Aan dreiging, angst en wanhoop. Of aan de talloze wezen, daklozen en vrouwen onder inhumane omstandigheden. En denk niet aan de miljoenen mensen die HIV en aids een gezicht geven. Maar denk Afrika. Een continent met s werelds mooiste tegenstrijdigheden in landschap en klimaat, met religie, stamhoofden en republieken. Met groene regenwouden en langgerekte woestijnen. Inclusief de meest bijzondere safari s, waar olifanten nog 60 jaar oud worden en de giraffen zes meter boven ons uitkijken. Waar leeuwen de dienst uitmaken en het noodlot toeslaat zoals moedernatuur het bedoeld heeft. Landen met dorpen waar marktkraampjes staan, vol met de vrolijke kleuren van vers verbouwde ingrediënten. Waar landbouw de boventoon voert, verbouwt door atletisch gevormde lijven. Waar vrouwen en mannen elkaar aanvullen, familie belangrijk is en bescheidenheid een nieuwe dimensie krijgt. Waar muziek en passie dagelijkse kost zijn en kinderen echt dromen. Dat Afrika, met haar 53 staten, is prachtig. En een van die staten is Ghana, met evenveel tegenstrijdigheden als schoonheid, waar kinderen niet veel verschillen van de onze. Het is bijna onvoorstelbaar, maar de toekomst van die jongeren wordt overschaduwd door de schending van mensenrechten en ziektes als malaria, tuberculose en het genadeloze HIV en aids. Generatie op generatie worden tradities en rituelen overgenomen, gepaard met het gemis aan informatie over invloeden van buitenaf. Met de juiste kennis en ontwikkeling kan de jongste generatie een andere weg inslaan. Een pad vrij van onwetendheid, seksueel geweld en inhumane omstandigheden. Een die leidt tot ontwikkeling en een scala aan mogelijkheden. Laten we de weg vrij maken in Ghana en jongeren bewust maken van hun seksuele reproductieve gezondheid en rechten, zodat elke nieuwe generatie weloverwogen haar eigen pad kan kiezen. Eline Bonder. Evaluation SRHR education YHFG program 3

4 Evaluation SRHR education YHFG program 4

5 CONTENT Voorwoord...3 Afkortingen...7 Summary...9 Inleiding...11 Introductie Youth Harvest Foundation Ghana Strategie Producten en Diensten Sexual Health Education Lessons Ghana Upper East Region Trends en Ontwikkelingen SHR onderzoek Nederland, Europa...19 Onderzoeksopzet Aanpak Doelstelling Onderzoeksmethoden Rapportage interviews Betrouwbaarheid Ethisch verantwoord Onderzoeksgroep Voorlichtingsprogramma s Interviews...26 Deskresearch Programma s YHFG Manual Sexual Health Education lessons NHRC ASRH WPF WSWM in Uganda Aya uit Yopougon I Resultaat analyse programma s Verschillen Overeenkomsten Opmerkelijk Resumé...36 Veldonderzoek Interviews Analyse Interviews Opzet Benadering Interactie Evaluatie WSWM Leerkracht Resumé...46 Evaluation SRHR education YHFG program 5

6 Literatuuronderzoek SRH jongeren Rechten Opzet SRHR programma Benadering Theory of Planned Behavior Resumé...57 Conclusie Succesfactoren WSWM in Uganda Knelpunten programma YHFG...61 Aanbevelingen Logische lesvolgorde en gebruik van thema s Objectives & letterlijke lesbeschrijving Werkvormen & herhalingen Poster...65 Overig...67 Slotwoord...69 Bibliografie...71 Bijlagen Deel 1: Kaart Afrika - Deel 2: Uiteenzetting programma s - Deel 3: Transcripten interviews Evaluation SRHR education YHFG program 6

7 AFKORTINGEN AIDS = Aquired Immuno-Deficiency Syndrome ASRH = Adolescent Sexual Reproductive Health CSE = Comprehensive Sexual Education FBO = Farm Based Organisation FGC = Female Genital Cutting FGD = Focus Group Discussion HIV = Human Immunodeficiency Virus IPPF = The International Planned Parenthood Federation PBC = Percieved Behavior Control NGO = Non-Governmental Organisation NHRC = Navrongo Health Research Centre SHE = Sexual Health Education SOA = Seksueel Overdraagbare Aandoening SRH = Sexual and Reproductive Health SRHR = Sexual and Reproductive Health and Rights STD = Sexually Transmitted Disease STI = Sexually Transmitted Infection TPB = Theory of Planned Behaviour TRA = Theory of Reasoned Action UER = Upper East Region UNAIDS = Joint United Nations Programme on HIV/AIDS UNDP = United Nations Development Programme UNESCO = United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization WPF = World Population Foundation WSWM = the World Starts With Me YHFG = Youth Harvest Foundation Ghana Evaluation SRHR education YHFG program 7

8 Evaluation SRHR education YHFG program 8

9 SUMMARY Worldwide, people encounter negative consequences of unsafe and unwanted sexual practices, like Human Immunodeficiency Virus (HIV), Acquired Immune Deficiency Syndrome (Aids), and other sexually transmitted diseases (STD s). Africa is a continent that carries the burden of incurable and often life threatening diseases on her shoulders. Sexual Reproductive Health and Rights (SRHR) programs strive and contribute to diminish suffering of unsafe and irresponsible sex within the population, and reduces the consequences of HIV/aids, STD s, unwanted pregnancies, (illegal) abortion and traumatisation. Therefore, sexual education plays an important role in the future of the young and coming generations. During puberty the adolescent goes through sexual development, with physical, psychological, social, emotional and cultural dimensions. These dimensions combined form the identity of the adolescent, influenced by socioeconomic and cultural contexts. In this phase of their life, the adolescent is eager for information about sexuality. Lack of knowledge and education, often coupled with peer education from family and friends leave the adolescent with different and contradictory answers. This leads to confusion. Moreover, with globalisation of internet, which exposes young people to western media, video clips and pornography, this only adds to the confusion with an unrealistic image about sexuality and sex. Unfortunately, Ghana like many other nations of the African continent, faces her own uphill struggle confronting consequences of unsafe and unwanted sexual practices. Sexual education is an important method to reduce and limit HIV/aids, STD s and unwanted pregnancies. In the Upper East Region (UER) of northern Ghana, the Youth Harvest Foundation Ghana (YHFG) developed a sex education program that provides the youth with the necessary information and knowledge with which the youth learn how to make their own informed and responsible choices concerning sex, having children and their future. In the Bolgatanga district the YHFG started the Sexual and Reproductive Health (SRH) project, which gives young adolescent the chance to attend school and get sexual health education lessons. However, the YHFG has its reservations whether the SRH program, in order to gain most desired results, is focused enough for its target group with its options. Whereby, raising concerns whether the sexual education program in its current form serves as a positive influence on the general intake of knowledge based information, attitude and behaviour of the young adolescents. Thus, my research focuses on the organization and effectiveness of the SRH program and gives an answer to the following: In which way can the YHFG re-structure and organize its sexual education program, in order to effectively educate and bring awareness to the youth of the Bolgatanga district, in dealing with their sexuality in particular, and sex in general. Overall, the answer of the research question lies in the methods of the program and its implementation. In order to make recommendations to the YHFG it needs to be clear what the components of success and failure are of the SRHR program. The research goal is to improve the current YHFG program and make it more effective in its goals toward the knowledge, attitude and behaviour of youth in the Bolgatanga district.. This research is based on qualitative research methods, which consist of: 1) Desktop research; a study and analysis of three SRHR programs in Africa: The World Starts With Me (WSWM), Adolescent Sexual and Reproductive Health (ASRH) Project Manual, and the YHFG Sexual Education Program. This research also includes a semi autobiographical graphic-novel, Aya uit Youpogon, which can be used for education. 2) Field research; interviews with experts and developers of SRHR programs and experienced YHFG teachers. 3) Literature research; theoretical framework on SRHR and the organization of education programs. These three stages combined will answer the research question. Evaluation SRHR education YHFG program 9

10 Conclusion The results show it is unrealistic to think that a SRHR program alone can solve the problems the youth face. The Theory of Planned Behaviour (TPB) learns intention provides the best indication of the actual executing of behaviour. Intentions grow on motivation, which can be stimulated by knowledge, a positive self-image, attitude, self-efficacy and social norm. External values and nonmotivational factors influence those elements. Actual behaviour change occurs when the right combination of knowledge, knowhow, opportunities, skills and the will to change is established. SRHR programs can have a positive influence on knowledge, attitude and behaviour of young adolescent. Its success depends on different components such as its set-up, approach, (learning) environment, learning methods and skills and values of the teacher. - Set-up: The program has a logical sequence of issues; starting with the adolescent and building up to topics about sexual intercourse and its risks. The contents need to be trustworthy, flexible and convincing for student and teacher. It should have a detailed description of each lesson, including themes, work forms and objectives. - Approach: The program must have a comprehensive approach. This is a form of sexual education that focuses on the whole package; behaviour, attitude, values, skills and creating an own identity during puberty. To make sure that everything learned stays, repeat and summarise the most important knowledge and skills every two weeks. - (inter)active learning: Young people learn by example, experience and each other. The students need to take an active part in their own education. Use teaching methods that require movement, discussions and reflection. With an interactive teaching approach the youth also learns different skills that they can use in the future. - Environment: In order to have an open and two way communication there needs to be a safe environment, trust and respect among the students and teachers. Create that environment. - Teacher: Teachers need to be educated more strongly in how the program works. The implementation of a program is as vital as its contents. Without good teaching and training skills every program will lose its effectiveness. The implementation of the program criteria needs to focus on raising knowledge and understanding, explaining and clarifying feelings, values and attitudes, improving and developing skills, and risk avoidance. A good program facilitates, repeats, reflects and summarizes. Besides the components above, the influence of the community is important as well. Students need to feel supported by their environment e.g.,: church, parents, friends and peer educators. This can be established by involving the community in the first and last lesson of the program. Evaluation shows it reduces taboo and creates awareness among the older generations. Before the first lesson starts, show them what the program is about and what their children will learn. At the last lesson let the students show their family and community what they have learned and created. With all the components combined and executed properly they make a program more effective. Evaluation SRHR education YHFG program 10

11 INLEIDING Noem mij naïef, jong of onervaren, maar het belang van de plaats waar je wieg staat besef ik de laatste maanden pas beter. Ik ben getroffen door de gedachte dat voor mijn geboorte en de uwe al vaststaat dat we genoeg mogelijkheden krijgen en de kans op sterfte door bepaalde ziektes te verwaarlozen is. De dagelijkse middelen die wij kennen, noem ze vanzelfsprekend, zijn van onschatbare waarde voor een groot deel van de wereld. De zorg die wij krijgen, noem deze onmiskenbaar, is een onnavolgbare luxe voor anderen. En uw kinderen, en de toekomstige mijne, zijn goud waard, terwijl in andere landen dezelfde kinderen een probleem vormen. Als in Ghana je wieg staat, is de kans aanzienlijk dat je HIV hebt bij de geboorte, overgenomen van je liefhebbende moeder. Gezond of niet, de kans is klein dat je ouders voor je kunnen zorgen. Je vader is altijd op pad om genoeg geld te verdienen voor eten en je moeder moet haar school opgeven zodat ze jou kan verzorgen. De neerwaartse spiraal van je ouders heeft effect op je opvoeding en al snel zul je moeten volgen in hun voetstappen. Werken, eten en drinken zijn immers primaire levensbehoeften. Om die vicieuze cirkel te doorbreken is de Youth Harvest Foundation Ghana (YHFG) in 2002 in het leven geroepen. Deze non-profit instelling huisvest zich in de Upper East Region, Bolgatanga, en is een aantal projecten gestart met het doel jongeren de vaardigheid te geven om een betere toekomst voor zichzelf op te bouwen. En bij verandering hoort kennis en verantwoordelijkheid. Het Seksuele Reproductieve Gezondheid(Health) en Recht (SRHR) programma van de YHFG wil jongeren die kennis en knowhow geven op het gebied van seksualiteit en seks. Met de invloeden van de westerse wereld en het taboe over seks vanuit religie en cultuur kunnen jongeren bij niemand terecht met hun vragen. En in de puberteit heeft elk kind vragen, waar ook ter wereld. Dit onderzoek richt zich op het SRH programma van de YHFG, een voorlichtingsprogramma over seksuele ontwikkeling; de sexual health education lessons. Het is namelijk niet duidelijk of dit programma optimaal is toegespitst op de jongeren en (leer)omstandigheden. Opdrachtgevers YHFG en het Lectoraat GGZ- Verpleegkunde INHolland hebben mij gevraagd het SRH programma onder de loep te nemen. Dit kwalitatieve onderzoek zal antwoord geven over de wijze van inrichting voor de effectiviteit van het lespakket. De aanbevelingen uit dit onderzoek zorgen ervoor dat het SRH programma wordt aangescherpt. Dit rapport neemt u mee in de processen van het onderzoek. Het volgende hoofdstuk Introductie is een kennismaking met de YHFG en haar projecten en doelen. Daarna wordt er uitgezoemd en een beeld geschetst van het Bolgatanga district en Ghana. Ook enkele wereldwijde trends en ontwikkelingen in het noorden van Ghana worden beschreven. Hoofdstuk 3 Onderzoeksopzet legt uit wat dit onderzoek precies inhoudt, de hoofdvraag, de doelstellingen en de methodes om tot een goed resultaat te komen. Hierbij wordt er onderscheid gemaakt in drie delen van dit kwalitatieve onderzoek: deskresearch, veldonderzoek en literatuur onderzoek. Dan volgt de feitelijke uitwerking in de praktijk van het onderzoek. In hoofdstuk 4 Deskresearch is te lezen hoe het onderzoek naar de voorlichtingsprogramma s is verlopen en welke conclusies daaruit kunnen worden getrokken. Hoofdstuk 5 Veldonderzoek richt zich op de uitkomst van de open interviews met experts over SRHR programma s en ervaringsdeskundigen over het lesgeven vanuit YHFG programma. Ook hieraan is een conclusie verbonden. Het Literatuuronderzoek, in hoofdstuk 7, belicht de kennis uit boeken en wetenschappelijke artikelen en resumeert uiteindelijk alle bevindingen uit de literatuurstudie. De drie onderdelen van het onderzoek, desk-, veld-, en literatuur onderzoek, worden in hoofdstuk 7 Conclusie gecombineerd. Hierin is elk stukje informatie, analyse en resultaat bekeken, afgewogen en bediscussieerd. De combinatie van de drie leggen een aantal succesfactoren bloot waarop de vier aanbevelingen van hoofdstuk 8 Aanbevelingen zijn gebaseerd. Ook geeft dat hoofdstuk nog een vijfde aanbeveling die niet direct te maken heeft met de hoofdvraag, maar tijdens het onderzoek wel belangrijk is gebleken. In het laatste reguliere hoofdstuk, Slotwoord, ga ik een stelling aan die gebaseerd is op de resultaten uit dit onderzoek en mijn aanbevelingen. Dan rest de appendix met bibliografie en de bijlagen, waarvan deel 1 de kaart van Afrika weergeeft, deel 2 de uiteenzetting van de programma s en in deel 3 de (volledige) transcripten van de interviews zijn te lezen. Evaluation SRHR education YHFG program 11

12 Evaluation SRHR education YHFG program 12

13 INTRODUCTIE 2.1 Youth Harvest Foundation Ghana De YHFG is een non-governmental * organisatie (NGO) die in 2002 werd geboren en sindsdien talloze succesvolle projecten voor de jeugd opzette. Het hoofdgebouw is gevestigd in Bolgatanga. De foundation is opgezet door een groep vrienden, opgegroeid in het district, en gericht op de jeugd in de UER. De mensen achter de YHFG willen de jongeren helpen om hun dagelijkse problemen en de innerlijke gevechten in de periode van kind tot volwassene op te lossen. Gedacht vanuit hun eigen leven en ervaringen is de YHFG geboren. De visie van de foundation is dan ook: jongeren in het district meer zelfvertrouwen geven en kennis op laten doen waardoor er een beter toekomstperspectief ontstaat voor henzelf.(yhfg) Afbeelding 1: Logo YHFG De jongeren waar de YHFG zich op richt zijn tussen de jaar oud en worden via verschillende wegen benaderd; scholen, lokale bestuurders, lokale gemeenschappen en religieuze standplaatsen. Het doel is om in verschillende dorpen (communities) de jongeren te stimuleren om op zichzelf te leren vertrouwen en voor zichzelf op te leren komen. Jongeren moeten opgroeien met de mogelijkheid zich te ontwikkelen op kennisniveau en daar de kansen voor te krijgen. Door de ontwikkeling van deze generatie zal de toekomst er beter uitzien voor de toekomstige generaties en de gehele gemeenschap. Stimuleer de behoeftes van de jeugd en zorg ervoor dat ze deze behoeften en ideeën kunnen vervullen en implementeren. Om dit mogelijk te maken is de organisatie meerdere projecten gestart, die een bruikbare en efficiënte ontwikkeling mogelijk maken (YHFG). YHFG Team De foundation heeft een eigen kantoor in Bolga, waar een executive team zit die ervoor zorgt dat de strategie van de YHFG wordt bewaakt en uitgevoerd. Het team zet projecten op, bedenkt oplossingen voor eventuele obstakels en kijkt naar de mogelijkheden. Het team bestaat uit: ExecutiveDirector ActingExecutiveDirector (Finance) YouthCentreCoordinator ProgramCoordinator EPEFAProjectCoordinator Afbeelding 2: Executive team YHFG Naast het executive team heeft de foundation een board of trustees. Deze zorgt ervoor dat de visie en waarden van de organisatie in acht worden genomen en vormt tevens het grootste deel van de deskundigheid. De board of trustees vertegenwoordigt de eindverantwoordelijken van de foundation, waarbij ieder een aparte rol vervult, elk met een eigen specialisme. De board van de YHFG bestaat uit zes mensen met deskundigheid op het gebied van recht, economie, educatie, management, verpleegkunde en counseling (advies). * Geen overheidsinstantie zonder leidraad en/of steun van de overheid. NGO s richten zich in de meeste gevallen op het behartigen van maatschappelijke belangen, Deze organisaties hebben in de regel geen winstoogmerk. Via: - bezocht 22/02/2011 Evaluation SRHR education YHFG program 13

14 Voor elk project zijn mensen nodig die helpen. De YHFG werkt nauw samen met andere organisaties die leefomstandigheden willen verbeteren en gezondheidsrisico s willen reduceren. Een aantal partners zijn: JugendPartnerschaft Ghana (Freiburg, Duitsland) Deze organisatie is in 2005 opgezet door vrienden van de YHFG. Het doel van de organisatie is om fondsen te zoeken voor de foundation uit Europese landen. Support Group of the Swiss Tropical Institute (Basel, Zwitserland) Deze support group zorgt voor hulp en assistentie bij projecten en wil daarmee mensen in arme landen een beter toekomstperspectief geven. Vooral gebaseerd op reproductieve gezondheid en projecten voor de jeugd. Ontmoet Afrika (Alkmaar, Nederland) Deze organisatie is in 2004 opgezet en richt zich op ontwikkelingssamenwerking. Vooral het sturen en voorbereiden van vrijwilligers is daar een groot onderdeel van. Ook helpt de organisatie bij het ontwikkelen van nieuwe projecten en het doen van onderzoeken Strategie De strategie van de organisatie kent twee delen. Allereerst wil de YHFG direct contact met jongeren en deze tegemoet komen in hun benodigdheden. Niet alleen wat de kinderen willen, maar ook rechten komen hierbij aan bod. De jongeren leren dat ze naar school moeten om te leren en daar het recht toe hebben. Ze leren voor hun rechten op te komen binnen de relationele- en seksuele sfeer en de YHFG helpt de jongeren met juridische conflicten. Het omgaan met seksualiteit * is een belangrijk onderdeel van de strategie. Het tweede deel van de strategie is het aanspreken van de ouders en deze het nut van educatie tonen. De familie van het kind moet aangemoedigd worden het kind niet te laten werken in de grote stad, maar juist de kans te bieden kennis op te doen en in de toekomst een goede baan te vinden. De foundation probeert hierbij rekening te houden met de gezinsformatie, inkomsten, normen en waarden en tegelijkertijd kinderarbeid te reduceren Producten en Diensten De visie en de missie van de YHFG komen duidelijk naar voren in de producten en diensten en worden door middel van de tweedelige strategie ondersteund. Er zijn een aantal projecten gestart die tot op heden succesvol zijn geweest en ertoe hebben geleid dat de gemeenschap vooruit gaat. SKILL Securing Knowledgde into Life Long Learning programme (YHFG 2008): Het doel van dit programma is om kansen te creëren voor de jeugd in Bolgatanga, door zelfontplooiing, het verbeteren van leerprestaties en het vergroten van carrièremogelijkheden. Deze kansen liggen vooral in de bijdrage aan de strijd tegen armoede. Om dit doel te bereiken is er in 2009 het SKILL Centre opgezet, waar de jeugd zich kan ontplooien en kan leren. Leerlingen krijgen training en moeten een examen afleggen. Aan het einde van hun opleiding worden de belangrijkste zakelijke vaardigheden (ondernemingschap) bijgeleerd zodat eigen ideeën invulling kunnen krijgen. Dit draagt bij aan de ontwikkeling en groei van de regio. Het SKILL Centre heeft er bovendien voor gezorgd dat er een plaats is ontstaan waar de jeugd samenkomt. Het programma richt zich op de volgende elementen: - Citizenship: actuele kwesties, gemeenschap Life Skills: persoonlijke vaardigheden, competenties & inter-persoonlijke vaardigheden Academic improvement: remedial lessen en computertraining Leadership: Ondernemingschap / bedrijfsmarketing Om dit te verwezenlijken zijn er voorzieningen nodig zoals lokalen, internetcafé met computers, een bibliotheek en copyshops. De YHFG doet haar best het SKILL Centre uit te breiden met een jong team dat activiteiten gaat verzorgen voor de jeugd in het noorden van Ghana. Hierbij hoort ook het geven van les en trainingen voor * Seksualiteit is het bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen, die breder zijn dan de louter paradigmatische seksuele handelingen, emoties, Via - bezocht 07/02/2011 Evaluation SRHR education YHFG program 14

15 jongeren die niet (meer) naar school gaan. Daarnaast is er een psychologe (counsel) nodig die jonge vrouwen over de gevaren van seksuele discriminatie, misbruik en intimidatie leert en waarschuwt. Deze psychologe wordt ondersteund door vrijwilligers uit Europa. ACRR Adolescence Changes, Choices and Rights (YHFG 2008): Het doel van dit project is om adolescenten te bevorderen in hun seksuele en relationele vorming en daarmee een gezonde ontwikkeling naar het volwassen zijn te bewerkstelligen. Daarnaast wordt er met dit programma aangegeven wat de rechten van jongeren zijn door informatie te verschaffen over seks en de mogelijkheid om een deskundige te raadplegen. Het programma richt zich kort op de volgende elementen: Het geven van accurate en volledige informatie over seksualiteit, het ouder worden en veranderingen in het lichaam. Ondersteuning aan Youth Harvest Clubs waar advies en (rechts)hulp wordt geboden aan jongeren over seksualiteit, tegen misbruik en/of de gevolgen daarvan. Educatie over HIV/AIDS voor kinderen tussen jaar. De verspreiding van HIV blijft een van de grootste problemen van Ghana en Afrika. De YHFG is van mening dat de daling van geïnfecteerden binnen hun gemeenschap en daarbuiten van groot belang is voor de toekomst van de nieuwe generatie, de jongeren van nu. Om deze daling te stimuleren moeten kinderen begrijpen hoe je aan HIV/AIDS komt en hoe het virus zich kan verspreiden. Maar wellicht belangrijker, hoe de kinderen en jongeren zich ertegen kunnen beschermen. Naast informatie over HIV worden er open discussies georganiseerd over reproductieve gezondheidskwesties en is er jaarlijks een jeugdparlement waar de leden van de Youth Harvest Clubs een debat houden over gevoelige onderwerpen met betrekking tot seksualiteit. In elke club is bovendien begeleiding mogelijk van jongeren in benarde, moeilijke situaties. SUNUGA - The Ecofairtrade project (EFP) (YHFG 2008) Dit project startte in 2006 heeft veel te maken met het tweede deel van de strategie van de foundation; het bewustmaken van de ouders. Het doel van het EFP-project is de kans op het volgen van basisonderwijs voor kinderen van boeren te vergroten en veilig te stellen. Dit door de economische situatie van de ouders te verbeteren. Op langer termijn moet het EFP-project ouders aanmoedigen hun kinderen naar school te sturen en kinderarbeid verminderen. Om het doel van het project te verwezenlijken wil de YHFG: de stem en het aandeel van de (provinciale) boeren op de markt vergroten en versterken informatie verschaffen over het nut van educatie aan de ouders/familie kinderarbeid verminderen migratie richting het zuiden verminderen de positie van de vrouw in lokale dorpen (communities) verbeteren Ondertussen heeft de YHFG partners gevonden die de boeren kunnen en willen ondersteunen. De foundation wil de boeren het gereedschap bieden om zelf verder aan de slag te gaan met hun handel en kennis. Boeren kunnen zich inschrijven bij organisaties die hun belangen behartigen (Farm Based Organisations, FBO). Evaluation SRHR education YHFG program 15

16 2.1.3 Sexual Health Education Lessons Het project dat tijdens dit onderzoek centraal staat is het SRH project, dat staat voor Sexual and Reproductive Health. Met dit project biedt de YHFG adolescenten de kans om seksuele voorlichting te volgen op school. Het voorlichtingsprogramma wordt aangeboden aan diverse scholen en bestaat uit zestien lessen die elk een ander onderwerp omvatten. Het zijn vrijwillige lessen, waar elk kind, schoolgaand of werkend, zich voor op kan geven, mits hij of zij is aangesloten bij de Youth Harvest Club. De leeftijd van de jongeren waarop YHFG zich richt, loopt uiteen van 10 tot 25 jaar. Deze uiteenlopende groep krijgt hetzelfde Sexual Health Education (SHE) lesprogramma voorgeschoteld en zit veelal ook met elkaar in de klas, afhankelijk van de hoeveelheid aanmeldingen. Per les zijn er gemiddeld 50 leerlingen aanwezig. Het doel van het programma is om de studenten bekend en vertrouwd te maken met hun eigen lichaam en om ze vaardigheid en kennis mee te geven. Met dat pakket kunnen de jongeren zelf bepalen wanneer zij klaar zijn voor geslachtsgemeenschap en het krijgen van kinderen. (YHFG, 2008) De 16 onderwerpen zijn: 1. Getting to know each other & Men and Female Body Welkom; voorstellen YHFG en de huisregels van de lessen. Het vrouwelijk en mannelijk lichaam. 2. Menstruation Doel vrouwen: weten hoe lichaam werkt (biologisch proces rijp om zwanger te worden). Schoonhouden van de vagina tijdens menstruatie (hygiëne). Doel mannen: biologisch proces en weten dat vrouwen niet vies of besmettelijk zijn tijdens de menstruatie (mythes/fabels ontkrachten/wegnemen) 3. Pregnancy Risico s seks en (tiener)zwangerschap. Vrouwen: weten wat voor rechten en plichten er zijn tijdens de zwangerschap en als het kind is geboren 4/5. Family Planning Gebruik van voorbehoedsmiddelen. Gebruik van condooms in het bijzonder, hoe en waarom. Wat te doen bij zwangerschap, toekomstperspectief en hulp. 6. HIV/AIDS Hoe raak je geïnfecteerd met het virus en wat te doen als je hiv-positief blijkt. Behandelingsmethoden. Voorkomen, beter dan genezen. Testen van studenten. 7. Lovecheck Games Spelende wijs leren over de gevaren van HIV/AIDS 8. STD s (Hepatitis B) Preventie, veilige seks. Symptomen van soa s, herkenning. Testen van de studenten. 9. Male Circumcision & wetdreams Doel mannen: eigen lichaam kennen en vertrouwen. Mythes/Fabels ontkrachten/wegnemen over ejaculatie en natte dromen. Waarom wel of niet een besnijdenis (hygiëne). 10. Female Circumcision Weten wat en dat het verboden (illegaal) is om te doen. Mythes en leugens over vrouwelijke besnijdenis ontkrachten. Bewust maken van risico s en problemen bij vrouwelijke besnijdenis. Halt toeroepen tot toekomstige besnijdenissen van vrouwen. 11. Abortion Abortus, risico s, procedure, hulp. Illegale en legale abortus. Abortus is een keuze. 12. Relationships and sex Gezonde en ongezonde relaties. Onzekerheden, rolverdeling binnen de relatie, hebben van seks is een keuze. Ontkrachten/wegnemen van mythes over seks. 13. Unwanted sex and abuse Voorkomen, wat is het en waar ligt de grens. Hulporganisaties inschakelen. Recht om nee te zeggen. 14. Sexual rights Rechten. Gezondheid, seks en homoseksualiteit. 15. Quiz/Survey 16. Report/Feedback Elk onderwerp duurt één lesuur (45 minuten) per schoolweek. Mocht, door omstandigheden, het onderwerp niet voldoende afgesloten worden dan is er uitloop naar de volgende les, enzovoort. Evaluation SRHR education YHFG program 16

17 2.2 Ghana De Republiek Ghana ligt aan de westkust van Afrika, onder Burkina, ten oosten van de Ivoorkust en ten westen van Togo. Het land grenst in het zuiden aan de Golf van Guinee, een inham van de Atlantische Oceaan (zie bijlage 1; kaart Afrika). Ghana heeft 23,8 miljoen inwoners (2009) en is met haar oppervlakte van km² ongeveer 6 keer zo groot als Nederland. De vlag is horizontaal gestreept in de kleuren rood, geel en groen met in het midden van de vlag een zwarte ster. Vanaf 1957 is het land onafhankelijk en daarmee het eerste gedekoloniseerde land in Afrika. De daarvoor Britse overheersing heeft wel haar sporen achtergelaten, de officiële taal in Ghana is Engels. Daarnaast zijn er 75 andere gesproken talen en dialecten. Volgens het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) leeft ruim een kwart van Ghana onder de armoedegrens (EOF Ghana, 2008). De hoofdstad is Accra met ongeveer 1,9 miljoen inwoners en ligt in het zuiden van Ghana. Het heeft een tropisch klimaat en kent vooral warmte, en droge perioden. Het zuiden wordt beïnvloed door de oceaan waardoor er soms regen valt en het vochtig is. In het noorden is het vooral heet en droog en komt in de periode november t/m februari de Harmattan aanwaaien, een droge wind uit de Sahara. Naast de scheiding van zuid en noord is Ghana onderverdeeld in 10 regio s (afbeelding 3): Ashanti, BrongAhafo, Central, Eastern, Greater Accra, Northern, Upper West, Volta (regio) en Western (regio) en Upper East, waar de YHFG is gevestigd. Afbeelding 3: map Ghana & 10 regio s (WHO 2005) Upper East Region De Upper East Region (UER) ligt in het noordoostelijke deel van Ghana en heeft inwoners. Het landschap bestaat hoofdzakelijk uit grassavanne en heeft hetzelfde klimaat als de rest van het noorden. De hoofdstad is Bolgatanga (afgekort Bolga), letterlijk vertaald Steen Stad, waar ongeveer mensen zich huisvesten. Deze stad ligt in het midden van de regio, in het district Bolgatanga Municipal. In totaal kent de UER acht districten (zie afbeelding 4). In de UER is 23% aanhanger van de islam en 28% van het christendom. De traditionele gelover (46%) zoekt raad bij de landpriester. De regio heeft moskeeën en kathedralen (Geugten, 2009). In Bolga is er in vergelijking met de regio een aanzienlijk groter verschil tussen de christenen (36%) en de kleinere groep moslims (9%). Wel is ook in de hoofdstad de traditionele gelover in de meerderheid (53%) (GSS, 2005). Bolga is veelal gebaseerd op traditionele structuren en heeft vijf paramount chiefs (hoofden) met bestuurlijke en rechtelijke functies die beslissingen nemen. Deze traditionele leiders staan formeel boven de president van Ghana. 90% Van de inwoners zijn (provinciale) boeren. Zij leven van wat er wordt verbouwd en verkocht op de markt. Ze gebruiken primitief gereedschap, zoals het jachtmes. Het basisonderwijs is officieel gratis, maar niet elk kind heeft het voorrecht dit te kunnen volgen. In deze regio is de mogelijkheid om onderwijs te geven kleiner dan in de rest van Ghana. Armoede is daar een grote oorzaak van. Het gezin kan vaak het verplichte schooluniform en/of lesmateriaal niet aanschaffen. Ook is 35% van de kinderen tussen de 7-14 jaar aan het werk om ondersteuning te bieden aan het gezin of omdat de familie het nut van onderwijs niet inziet. Afbeelding 4: Acht districten Upper East Region Evaluation SRHR education YHFG program 17

18 2.3 Trends en Ontwikkelingen De wereld is voortdurend in beweging, klimaatveranderingen en crisis zorgen ervoor dat de mensen anders tegen het leven gaan aankijken. De manieren binnen de maatschappij verschuiven en verschillen worden groter in cultuur, rijkdom, armoede en religie. In Europa zijn er meer mogelijkheden en voorzieningen in vergelijking met Afrika en daar wordt het Westen zich steeds bewuster van. De wereld verandert en daar past men zich, soms met gemak soms met moeite, op aan. Hieronder een aantal relevante ontwikkelingen in Ghana SHR onderzoek Seksualiteit maakt deel uit van het dagelijkse lief en leed in Ghana. De afgelopen twee jaar is er onderzoek gedaan naar de seksualiteit en reproductieve gezondheid in het Bolgatanga district. Bij deze oriëntatie is de doelgroep van de YHFG onder de loep genomen. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen de Islamitische bevolkingsgroep en de Christenen. Hieronder de conclusies uit beide onderzoeken: Islamitische gemeenschap (Duyvenbode, 2010) De kennis van jongeren en ouders over seks en de gevolgen van seks is beperkt en/of onjuist. Dat geldt ook voor de kennis over seksuele en relationele vorming. Dit heeft tot gevolg dat jongeren onveilige seksuele contacten hebben. Ook armoede speelt daarbij een rol; vrouwen/meisjes hebben seks met mannen in ruil voor geld of materie (spullen; bijvoorbeeld schoolbenodigdheden). Het uitdelen van voorbehoedsmiddelen, condooms, wordt tegengegaan door religieuze leiders en de (islamitische) kerk. Het gevolg zijn ongewenste zwangerschappen, abortus en de besmetting met HIV/aids en ander seksueel overdraagbare aandoeningen (soa s). Een open communicatie over seksualiteit tussen ouders en hun kinderen is er bij deze (sub)groep niet. Er wordt naast het taboe ook verondersteld dat praten over seks daadwerkelijk aanzet tot seks. Hierdoor ontstaat een conflict: jongeren zien door het internet westerse invloeden via videoclips, porno en televisieprogramma s (trend: globalisering) en geloven de vooroordelen van hun ouders niet meer. Het gevolg is dat de jongeren zich gaan afzetten tegen de ouderwetse normen en waarden en elders advies en een rolmodel zoeken. Jongeren geven wel aan behoefte te hebben aan informatie over seksualiteit en relaties. Een andere constatering is dat mannen steeds vaker hun eigen partner mogen kiezen voor het huwelijk. Vooraf worden weliswaar de achtergrond van de vrouw en de aanwezigheid van erfelijke ziekten binnen de familie onderzocht, maar de man hakt de knoop door. De hoofdtaak van de vrouw, tijdens het huwelijk, is om zoveel mogelijk kinderen te baren. De vrouw wordt geacht maagd te zijn voordat zij het huwelijk intreedt. Christelijke gemeenschap (Wijk, 2010) De Christelijke gemeenschap verschilt niet veel van de islamitische. Ook hierbij wordt verwacht dat vrouwen als maagd het huwelijk ingaan en dat praten over seks aanspoort tot seks. Toch wordt er door de man en vrouw stiekem geëxperimenteerd, onder het mom het moet wel klikken op seksueel gebied. De armoede zorgt ervoor dat ook binnen deze gemeenschap meisjes/vrouwen zich aanbieden in ruil voor geld of materie (spullen; bijvoorbeeld schoolbenodigdheden). Schoolgaande jongens lijken meer geïnteresseerd te zijn in seks dan de meisjes. De dames willen de studie afmaken en zijn zeer toegewijd aan hun geloof; seks is een zonde. De laagopgeleide jongeren hebben vaak geen geld voor studie en daardoor ook minder kennis van seksualiteit en de gevolgen voor de gezondheid. Toch houden ook hier de kerk en de cultuur het praten over en de gevolgen van seks tegen. De kerk en de scholen besteden weinig aandacht aan het onderwerp. Onwetendheid blijkt een van de meest voorkomende oorzaken voor de besmetting met HIV of andere soa s. De Ghanese cultuur verandert door de (wereldwijde) globalisering. Internet heeft tot gevolg dat jongeren seksueel getinte video s, teksten en televisieprogramma s kunnen kijken en daar vragen over hebben en willen stellen. Ouders en/of familie weten daar veelal geen antwoord op door de beperkte scholing of willen geen antwoord Evaluation SRHR education YHFG program 18

19 geven door het taboe. Wel heerst er binnen deze gemeenschap het idee dat praten over seks ook bevrijdend en een positief resultaat kan hebben. Ongewenste zwangerschappen hebben tot gevolg dat meisjes naar de stad verhuizen of met onorthodoxe manieren een miskraam proberen te forceren. Verminking, drugs en zelfs overlijden zijn daarbij niet uitzonderlijk Nederland, Europa Hieronder een aantal relevante trends in Europa. In Nederland en Europa is de groei van polarisatie ** en radicalisering de afgelopen jaren flink gestegen. Hierdoor worden de verschillen tussen normen, waarden en cultuur steeds duidelijker. Er ontstaat een kloof die steeds moeilijker is te overbruggen en die een verschuiving veroorzaakt in sociaal wenselijk gedrag en behoeften. De AIVD beschreef in 2007 de situatie op nationaal niveau als volgt: De grootste dreiging voor de Nederlandse democratische rechtsorde is momenteel het bestaan van een breed sociaal-maatschappelijk probleem waar in een sfeer van frustratie over de Nederlandse multiculturele samenleving zowel van autochtone als van allochtone zijde interetnische confrontaties worden uitgelokt... (red). (Ven, 2007) Naast deze dreiging is er binnen de samenleving een sociaal-culturele kloof ontstaan die een tweedeling veroorzaakt tussen hoog en laag opgeleide mensen. Arbeid kan nauwelijks nog opboksen tegen kennis, die vertrouwen brengt in de toekomst. Laag opgeleiden zoeken vertrouwen in locale producten en vullen hun onzekerheden met herkenbaarheid. In Europa is die tweedeling te zien op politiek-economisch vlak. Organisaties willen geen stelling aannemen het kiezen van kant brengt ongeluk maar hebben wel een grote invloed op de behoeften van de consument en beïnvloeden daarmee vaak het gedrag. De oplossing moet liggen in de combinatie tussen erfelijk materiaal en de herkomst van bedrijven en mensen; traditie in een wereldwijd jasje. De Europese Unie heeft een actieplan samengesteld waarbij landen wereldwijd betrokken worden in het bestrijden van polarisatie en radicalisering. (Trendslator, 2011) Microtrend: gedrag - maskeren onzekerheden Maxitrend: karakter - herkenbaarheid en vertrouwen Megatrend: erfelijk materiaal - nostalgie, erfgoed Wat deze verschuiving teweeg brengt in Afrikaanse landen is moeilijk te registreren. In Ghana is er al wel een aanzienbaar verschil te zien tussen geschoolde en niet-geschoolde kinderen. Uit gesprekken met Drs. J. van der Geugten lijkt vooral het volgende naar voren te komen: de vicieuze cirkel waarin de ongeschoolde jongeren zich bevinden is vaak zwaar en onontkoombaar. Vrouwen raken (ongewild) zwanger, worden door familie naar de grote stad gestuurd of overlijden bij het forceren van een abortus. De mannen hebben vaak meerdere kinderen rondlopen en moeten daar noodgedwongen voor zorgen of weten niet af van hun bestaan. Ze hebben geen kans op een goede baan en zijn genoodzaakt op de markt te blijven werken, waar de omstandigheden zwaar zijn. Het ongelukkig zijn/voelen draagt bij aan de drang te willen drinken en aan andere vormen van onverantwoordelijk gedrag. Mannen bezwangeren verschillende vrouwen, die nieuw leven op de wereld zetten maar weinig kunnen bieden aan deze kinderen. De kans op een goede toekomst is klein, omdat de moeder niet genoeg middelen heeft om haar kind te verzorgen en te onderhouden. Daar begint de strijd weer opnieuw. De opgeleide jongeren leren het belang van kennis en dat het hebben van een goede baan een positief toekomstperspectief met zich mee brengt. Deze groep lijkt zich meer bewust te zijn van seksualiteit, de gevolgen van seks en het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Op school kunnen ze voorlichting krijgen en vragen stellen over seksualiteit en relatievorming. Ook lijkt vooral bij de vrouwen het geloof (seks voor het huwelijk is een zonde), het behouden van een rein/puur lichaam voor de toekomstige man en de kans op een opleiding zwaarder te wegen dan het bevredigen van innerlijke lusten (Wijk, 2010). ** het veroorzaken of (helpen) creëren van een conflict en/of het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Via: Ven, J. (2007), Actieplan Polarisatie en Radicalisering, Rijksoverheid, Beleidsnota Evaluation SRHR education YHFG program 19

20 Evaluation SRHR education YHFG program 20