Mondzorg voor jeugdigen

Transcriptie

1 Mondzorg voor jeugdigen IQual-studiepakket (2014) Colofon Dit studiepakket is samengesteld door prof. dr. C. van Loveren, drs. B. Ponsteen, dr. G. Stel en dr. A.J.P. van Strijp. NMT, april 2014 NMT Postbus CA Nieuwegein Niets uit dit studiepakket mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van kopiëring van tekst en/of beeld of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NMT. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

2 IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

3 Inhoudsopgave LEESWIJZER... 4 INLEIDING... 5 MODULE 1: PREVENTIE VAN TANDCARIËS BIJ KINDEREN INLEIDING VOORBEREIDING OP DE BIJEENKOMST WAT IS PREVENTIE EIGENLIJK PRECIES EN WIE PAST DEZE ROL? HET BASISADVIES ALS PREVENTIE VAN TANDCARIËS DE EFFECTIVITEIT VAN SEALANTS PREVENTIE: ZELFZORG EN SAMENWERKING PREVENTIE VAN EROSIEVE GEBITSSLIJTAGE HET WERKEN IN DE EIGEN PRAKTIJK MODULE 2: AANPAK VAN CARIËS BIJ KINDEREN; WANNEER DOE JE WAT? INLEIDING VOORBEREIDING OP DE EERSTE BIJEENKOMST DE BEHANDELING VAN (DIEPE) CARIËS IN HET KINDERGEBIT WAT IS BEHANDELEN? STRATEGIEËN VOOR DE BEHANDELING VAN CARIËS CASUS MARIEKE HET WERKEN IN DE EIGEN PRAKTIJK MODULE 3: CASUS INLEIDING CASUS MARLOES MODULE 4: MELDCODE KINDERMISHANDELING EN RISICO-INSCHATTING INLEIDING MELDCODE KINDERMISHANDELING LITERATUUR BIJLAGEN IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

4 Leeswijzer Modulen Voorliggend IQual-studiepakket bestaat uit 4 modulen. In elke module wordt aan de hand van individuele- en groepsopdrachten een (sub)thema uitgewerkt. De antwoorden op de opdrachten kan de facilitator vinden in de facilitatorhandleiding. Iedere module biedt stof voor tenminste één bijeenkomst. Tijdsbesteding Als richtlijn in tijdsbesteding voor dit studiepakket wordt het volgende aangehouden: per module minimaal 1 uur voor de individuele voorbereiding en 2-3 uur voor de bijeenkomst. Geadviseerd wordt om ter voorbereiding op de eerste bijeenkomst de inleiding van deze syllabus en de paragrafen 1.1 t/m 1.7 door te nemen en de bijbehorende opdrachten te maken. Leesaanwijzingen Elke module bestaat uit verschillende elementen. Met iconen wordt aangegeven om welke onderdelen het gaat: Individuele opdracht Dit zijn individueel uit te voeren opdrachten die voorafgaand aan (ter voorbereiding) of tijdens de bijeenkomst worden uitgevoerd. Groepsopdracht Verdieping Lezen Deze groepsopdrachten worden gezamenlijk tijdens de bijeenkomsten uitgevoerd, of in subgroepen van 2 à 3 of 3 à 4 personen. De opdrachten worden plenair nabesproken onder leiding van de facilitator. Hiermee wordt aangegeven dat er informatie ter verdieping beschikbaar is. De verdiepingsstof is facultatief en kan vooraf, tijdens of achteraf individueel of met elkaar worden doorgenomen. De artikelen zijn te vinden op de IQualpagina s van de NMT website ( Kijk onder themaprogramma s Kindertandheelkunde). Dit is een leesadvies voor meer informatie over het onderwerp en ter voorbereiding op de bijeenkomst. Tip In dit grijze kader vindt u tips om de informatie tijdens de bijeenkomst of in uw eigen praktijk te gebruiken. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

5 Inleiding In het voorjaar van 2012 is de richtlijn Mondzorg voor jeugdigen verschenen. In deze IQual-syllabus worden 2 thema s uit de nieuwe richtlijn toegelicht: preventie en de keuze tussen invasief en noninvasief behandelen. De onderwerpen van de regionale themabijeenkomsten zijn de meldcode kindermishandeling en risicoinschatting. In tegenstelling tot andere jaren zijn de onderwerpen van de lezingen op de themabijeenkomsten anders dan de onderwerpen die in de syllabus worden behandeld. Zo zijn deze avonden een echte aanvulling. Voorliggende syllabus bevat vier modules. In module 1 wordt u uitgedaagd te reflecteren op uw eigen rol in de collectieve en individuele preventie van cariës bij kinderen. Wat doet u nu op dit gebied en wat zou u nog meer willen en kunnen doen? Module 2 gaat over cariësbehandelingen die u kunt toepassen bij kinderen. Voor welke behandelaanpak kiest u? En welke afwegingen maakt u daarbij? In module 3 staat een casus centraal. Stap voor stap werkt u aan het oplossen van deze casus. Module 4 tenslotte is gekoppeld aan de regionale themabijeenkomsten en bevat enkele groepsopdrachten over kindermishandeling en risicoinschatting. Wat u kunt doen bij vermoeden van kindermishandeling? Hoe kunt u de aanbevelingen voor periodiek mondonderzoek en röntgendiagnostiek implementeren in uw praktijk? Ook als u de lezingen niet heeft bijgewoond, kunt u met deze module aan de slag! Doel van dit studiepakket Het ontwikkelen van een visie over preventieve, restauratieve en niet-restauratieve mondzorgbehandelingen van kinderen, naar aanleiding van de nieuw verschenen richtlijn Mondzorg voor jeugdigen en een bijdrage leveren aan het streven om 75% van de kinderen cariësvrij te hebben in Resultaat: duurzame goede mondgezondheid gebaseerd op de nieuwste (wetenschappelijke) inzichten. Deze doelen zijn uit te splitsen naar onderstaande leerdoelen van het studiepakket. De deelnemer heeft: kennis van de richtlijn Mondzorg voor jeugdigen; inzicht in soorten preventie (individueel en collectief) en bewustwording van de eigen rol daarin; toepassen van het basisadvies cariëspreventie; inzicht in de effectiviteit van de preventieve maatregelen fluoride en sealants; onderkennen van het belang van zelfzorg; inzicht in preventiemogelijkheden van erosieve gebitsslijtage; kennis over de nieuwste (wetenschappelijke) inzichten betreffende de behandeling van (diepe) cariës bij (jonge) kinderen; inzicht in uw eigen standpunten en werkwijze betreffende de aanpak van cariës bij kinderen; inzicht in de factoren op basis waarvan een risico-inschatting kan worden gemaakt; IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

6 vaardigheid betreffende het maken van een beargumenteerde afweging tussen het belang van het kind en het beteugelen van het cariësproces; vaardigheid met betrekking tot het toepassen van cariësrisicoschatting; vaardigheid in het gebruiken van het Advies Cariëspreventie; vaardigheid in het bepalen van de recalltermijn op basis van cariësrisico en activiteit; vaardigheden in het monitoren van carieuze laesies; vaardigheid in het maken van een zorgplan ter behandeling van Molar Incisor Hypomineralization (MIH). inzicht in het integreren van de meldcode TKHG in de eigen praktijk; inzicht in het toepassen van de meldcode TKHG; Opbouw IQual- Programma Het studiepakket bestaat uit 4 modules. Elke module neemt een bijeenkomst van twee tot drie uur in beslag. In de modules wordt gewerkt aan praktische (groeps)opdrachten. Daarbij wordt verwezen naar relevante literatuur. Facilitatorhandleiding In de facilitatorhandleiding zijn antwoordsuggesties op de gestelde vragen en opdrachten te vinden. Ook worden uitwerkingen van de casus gegeven. Praktische regelingen Spreek vooraf per module af wie gespreksleider is. Alle deelnemers brengen een eigen studiemap mee naar de bijeenkomst. De gespreksleider bereidt zich aan de hand van de facilitatorhandleiding goed voor op de bijeenkomst en zorgt ervoor dat de benodigde materialen aanwezig zijn. Op de CD staan afbeeldingen en röntgenfoto s die bij de casuïstiek horen en aanvullende materialen. Een vergaderaccommodatie met white-board en/of flipover en beamer is wenselijk. Het is aan te bevelen om de presentatie en foto s met een beamer op een groot scherm te presenteren. Indien geen beamer beschikbaar is, kunnen de foto s ook op een pc of laptop weergegeven worden. Ook kan ervoor gekozen worden vooraf de foto s (op fotokwaliteit) te printen. Literatuur In dit studiepakket is een algemene literatuurlijst opgenomen. Deze literatuur kunt u opvragen via het NMT-Mediacentrum: mediacentrum@nmt.nl of tel IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

7 Module 1: Preventie van tandcariës bij kinderen 1.1 Inleiding Veel kinderen zijn in staat om een gezond gebit te behouden, anderen slagen daar niet in. Hoe kunnen deze kinderen geholpen worden? In de conceptrichtlijn mondzorg voor jeugdigen wordt hier in hoofdstuk 3 aandacht aan besteed. Belangrijk punt daarbij is zelfzorg. Als tandarts dient u kinderen en hun ouders adequate zelfzorg aan te leren en hen te steunen bij de uitvoering daarvan. Zelfzorgmaatregelen dragen niet alleen bij aan preventie van tandcariës, maar ook aan de preventie van andere gebitsziekten. In deze module wordt aandacht besteed aan verschillende soorten preventie, het basisadvies cariëspreventie en enkele preventieve maatregelen ter voorkoming van cariës. In de groepsopdrachten wordt u uitgedaagd te reflecteren op uw eigen rol in de collectieve en individuele preventie van cariës bij kinderen. Wat doet u nu op dit gebied en wat zou u nog meer willen en kunnen doen? In de bijeenkomst werkt u aan de volgende doelen: inzicht in soorten preventie (individueel en collectief) en bewustwording van de eigen rol daarin; toepassen van het basisadvies cariëspreventie; inzicht in de effectiviteit van de preventieve maatregelen fluoride en sealants; onderkennen van het belang van zelfzorg; inzicht in preventiemogelijkheden van erosieve gebitsslijtage. 1.2 Voorbereiding op de bijeenkomst Individuele opdracht 1.1 Ter voorbereiding op de bijeenkomst is het handig dat u zicht krijgt op het aantal kinderen dat u behandelt in uw praktijk en wat uw aan preventie doet aan deze groep. Beantwoord daarvoor onderstaande vragen. Op internet ( kijk onder themaprogramma s bij kindertandheelkunde) vindt u een korte uitleg van de belangrijkste software leveranciers over hoe u deze gegevens makkelijk uit uw dossiers kunt halen. In de groepsopdrachten 1.6 en 1.7 gaat u hier specifiek mee aan de slag. 1. Hoe omvangrijk is uw patiëntenbestand in de verschillende leeftijdscategorieën? Geef een schatting en vult dit in onderstaande tabel in. Omvang van uw patiëntenbestand Kinderen 0-6 jaar Kinderen 6-12 jaar Jongeren jaar Totaal Percentage 100% IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

8 Wat valt u op? 2. Gebruikt u in uw praktijk fluoride-applicaties en sealants? Geef per leeftijdscategorie een schatting hoe vaak u bij kinderen gebitsreiniging/fluoride/sealants toepast en vul dit in onderstaande tabel in. Kinderen 6-12 jaar Jongeren jaar Fluoride Sealants Gebitsreiniging Aantal Percentage Aantal Percentage aantal Percentage Wat valt u op als u de ingevulde tabel bekijkt? Op basis waarvan bepaalt u of u gebitsreiniging/fluoride/sealants toepast? 3. Welke preventieve voorlichtingsactiviteiten biedt u aan de verschillende leeftijdscategorieën? Door wie wordt dit in uw praktijk uitgevoerd? Vul dit in onderstaande tabel in. Kinderen 0-6 jaar Preventieve voorlichtingsactiviteiten Hoeveel tijd gemiddeld per activiteit, per kind, per jaar Kinderen 6-12 jaar Jongeren jaar Wat valt u op als u de ingevulde tabel bekijkt? Door wie worden de voorlichtingsactiviteiten in uw praktijk uitgevoerd? Hoe bewaakt u de kwaliteit van de voorlichtingsactiviteiten als u deze niet zelf uitvoert? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

9 4. Betrekt u de ouders bij de voorlichting? Zo ja, hoe? 5. Geeft u voorlichting aan patiënten tijdens zwangerschap over het gebit van het aanstaande kind? 6. Hoe vaak heeft u sinds 1 januari 2012 gebruik gemaakt van de verschillende codes voor preventieve mondzorg? Vul in de tabel eerst het totale aantal in en relateer dit aantal vervolgens aan het totale aantal kinderen dat u behandeld hebt sinds 1 januari Codes preventieve mondzorg Aantal keer gebruikt Percentage C11 Periodieke controle 100% (kinderen 0-18 jaar) M01 Preventieve voorlichting en/of instructie standaard (per 5 min) M02 Consult voor evaluatie van preventie (per 5 min) M03 Gebitsreiniging standaard (per 5 minuten) V30 Sealen per eerste element V35 Sealen volgend element M05 Beslijpen en/of behandelen melkelement M20 Fluoridebehandeling boven- en ondergebit V40 Medicinale behandeling per element IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

10 Wat valt u op? Verdieping Wilt u goed voorbereid aan de bijeenkomst beginnen? Lees dan alvast hoofdstuk 3 uit de nieuwe richtlijn Mondzorg voor jeugdigen. U vindt deze tekst in bijlage Wat is preventie eigenlijk precies en wie past deze rol? Volgens het woordenboek wordt met preventie het doelbewust voorkomen van schade aan lichaam en/of geest bedoeld. Preventie omvat maatregelen die bedoeld zijn om schade te voorkomen en uitbreiding van ontstane schade te beperken. In het model Prevent - Model voor Persoonlijke Preventie worden 4 stadia onderscheiden waarin individu en individuen in een groep, zich voor specifieke preventievragen zien gesteld: 1. universele preventie (bevorderen mondgezondheid jeugdigen en bevorderen gezonde omgeving) 2. selectieve preventie (bevorderen mondgezondheid onder risicogroep) 3. geïndiceerde preventie (voorkomen van verdere aantasting mondgezondheid) 4. zorggerelateerde preventie (ondersteunen bij bestaande mondzorg problematiek) Verdieping Een informatief filmpje en meer achtergrondinformatie over het Prevent-model voor Persoonlijke Preventie vindt u op de website Naast deze definities wordt er ook wel gesproken over collectieve en individuele preventie. Onder collectieve preventie wordt daarbij eigenlijk alle preventie verstaan die elders dan in de tandartspraktijk wordt aangeboden. Het betreft dus universele en selectieve preventie op de consultatiebureaus, scholen et cetera. In deze situaties wordt doorgaans geen individuele indicatie gesteld of zorggerelateerde preventie aangeboden. In deze situaties wordt uitgegaan van de preventieve maatregelen uit het Basisadvies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis (zie paragraaf 1.4 en de brochure). Groeps- opdracht 1.1 Discussieer in de (sub)groep over onderstaande vragen. Noteer de antwoorden op een flip- over vel en presenteer deze aan de plenaire groep. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

11 1. Wat doet u aan preventie buiten uw tandartspraktijk? Wat zou u aan universele en selectieve preventie willen doen? Breng met elkaar in beeld wat u aan collectieve preventie doet, kunt doen of wilt doen in de volgende fasen: zwangerschap, 0-6 jaar, 6-12 jaar, jaar. Fase zwangerschap Preventieve activiteiten 0-6 jaar 6-12 jaar jaar 2. Wat ervaart u als obstakels om collectieve preventie uit te voeren? En welke oplossingen kunt u daarvoor bedenken? Obstakels Oplossingen 3. Wie van u heeft meegedaan met het NMT programma Hou je mond gezond en heeft les gegeven op een school bij u in de buurt? Heeft u zelf deze les(sen) verzorgd of uw assistent(en)? Heeft u afspraken gemaakt met de school om elk jaar deze lessen te verzorgen? Waarom wel/niet? Verdieping De NMT heeft in 2007 het initiatief Kies voor gaaf genomen om samen met tandartsen, mondhygiënisten, Ivoren Kruis, verzekeraars, GGD-en, ministerie van VWS, patiëntenorganisaties, gemeenten en scholen de mondgezondheid een nieuwe impuls te geven. Meer info hierover vindt u op allesoverhetgebit.nl IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

12 Project Hou je mond gezond! Voor alle kinderen een gezonde mond. Dat is de doelstelling van het landelijke lesproject Hou je mond gezond! Al meer dan groepen van basisscholen en peuterspeelzalen - zo n kinderen - kregen een gratis poetsles van enthousiaste een tandarts, mondhygiënist, (preventie)assistent, GGD-medewerker, student tandheelkunde of mondzorgkunde. Centraal onderdeel van het project is namelijk het bezoek van een tandheelkundig zorgverlener aan een groep van de basisschool of peuterspeelzaal of een kennismakingsbezoek van de groep aan een tandheelkundige praktijk. Door het project verwacht het Ivoren Kruis, initiatiefnemer, ontwikkelaar en producent van het lesproject, dat het poetsgedrag verbetert, cariës en tanderosie kunnen worden teruggedrongen en dat kinderen al voor het tweede levensjaar de tandarts of mondhygiënist bezoeken. Om al die poetslessen te kunnen verzorgen, zijn veel mondzorgkundigen nodig. Voor de uitvoering van het ambitieuze onderwijsproject worden alle practici opgeroepen vrijwillig hun steentje bij te dragen. Wie het leuk vindt zelf een keertje voor de klas te staan, meldt zich aan via Wie een les verzorgt, ontvangt daarvoor een prachtig poetspakket met daarin 30 elmex (peuter)tandenborstels, 30 tubetjes elmex peuter- of juniortandpasta en ouderfolders met daarin poetstips voor het kindergebit. Ook wordt het schriftelijke lesmateriaal met onder andere een praktische handleiding om de lessen voor te bereiden toegestuurd. Bovendien levert iedere gegeven les 1 KRM/KRT-studiepunt op. Meedoen is goed voor het imago van onze beroepsgroep, aldus Rietmeijer. Wie lesgeeft, leert (nog) beter communiceren met een jonge doelgroep. Een praktische ervaring om direct toe te passen in de eigen praktijk. 1.4 Het basisadvies als preventie van tandcariës Het Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis geeft de zorgverlener handvatten om preventief handelen bij de patiënt te adviseren dan wel uit te voeren, waardoor het ontstaan van tandcariës wordt gereduceerd. Dit advies is gestoeld op 3 pijlers: Mondhygiëne, Fluoride en Voeding. U vindt een samenvatting van het advies in bijlage 2. Ook in de richtlijn Mondgezondheid voor jeugdigen (bijlage 1) wordt gesproken over het basisadvies. Verdieping Tijdens de lezingen behorende bij dit IQual programma is de brochure Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis uitgereikt. Mocht u de brochure niet in uw bezit hebben, u kunt het ook online lezen of downloaden van de website van het Ivoren Kruis Groeps- opdracht 1.2 Verdeel de groep in 2 subgroepen. Groep 1 werkt opdracht 1 uit en groep 2 gaat aan de slag met opdracht 2. Presenteer plenair de resultaten. In hoeverre sluiten de resultaten op elkaar aan? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

13 Opdracht 1. In het Advies Cariëspreventie wordt ingegaan op drie pijlers: Mondhygiëne, Fluoride en Voeding. Inventariseer met elkaar hoe u denkt dat kinderen het doen op deze pijlers. Gebruik daarbij de vragen uit onderstaande tabel en vul zo mogelijk aan met extra vragen. Categorie Vragen 0-6 jaar 6-12 jaar jaar Mondhygiëne Aantal keren tandenpoetsen per dag Aantal minuten tandenpoetsen per dag Fluoride Welke tandpasta Voeding Aantal snoepmomenten per dag Aantal glazen frisdrank per dag Opdracht 2. Bespreek met elkaar hoe u in uw praktijk omgaat met het Advies Cariëspreventie met betrekking tot de 3 pijlers: Mondhygiëne, Fluoride en Voeding. Beantwoord daarbij onderstaande vragen: Mondhygiëne 1. Welke adviezen geeft u in uw praktijk ten aanzien van een goede mondhygiëne? 2. Adviseert u in uw praktijk het gebruik van middelen als flos, elektrische tandenborstels, spoelmiddelen, suikervrije kauwgom? 3. Geeft u in uw praktijk kinderen poetsinstructie? Doet u dit zelf? Welke hulpmiddelen gebruikt u daarbij? Fluoride 4. Welke adviezen geeft u in uw praktijk over het gebruik van fluoridetandpasta? 5. Maakt u in uw praktijk gebruik van fluoride gel, spoelwater of vernis? Zo ja, wanneer? Voeding 6. Geeft u in uw praktijk advies over een gezond voedingspatroon? Doet u dat zelf? In welke situaties geeft u dit advies? 7. Gebruikt u de voedingsanamnese? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

14 Verdieping Een interessant artikel in het kader van tandenpoetsgedrag is de studie van Zeedyk et al. Zie bijlage 3. Via video opnames is het tandenpoetsgedrag van kinderen in het gezin geanalyseerd. Hoe vaak en hoe lang wordt er gepoetst? Wie poetst er? Het kind, kind en ouder in samenwerking of alleen de ouder? Groeps- Werk in 2 groepen onderstaande casus uit. Groep 1 doet casus 1, groep 2 werkt aan casus 2. opdracht 1.3 Maak waar nodig gebruik van het Basisadvies Cariëspreventie uit de brochure van het Ivoren Kruis. Casus 1: meisje met cariësactiviteit In uw stoel heeft u een kind van 8 jaar met cariësactiviteit. Uit uw onderzoek blijkt dat het Basisadvies Cariëspreventie niet correct wordt uitgevoerd. Uw patiënt bevindt zich in groep 3, het oranje gebied. 1. Wat betekent het voor uw handelen dat dit kind zich in groep 3 bevindt? 2. Volgens het Basisadvies Cariëspreventie, moet u drempels voor implementatie opsporen. Hoe doet u dat? Welke activiteiten voert u daarvoor uit? Welke vragen stelt u? 3. Behoort dit kind tot een aandachtsgroep? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

15 4. Geeft u aanvullend advies over cariëspreventie? 5. Past u professionele fluoridetoepassingen toe? Zo ja, welke? Casus 2: jongen met cariësactiviteit In uw stoel heeft u een kind van 8 jaar met cariësactiviteit. Uit uw onderzoek blijkt dat het Basisadvies Cariëspreventie wel correct wordt uitgevoerd. Uw patiënt bevindt zich in groep 4, het rode gebied. 1. Hoe vaak komt dit voor? 2. Wat betekent het voor uw handelen dat dit kind zich in groep 4 bevindt? 3. Volgens het Basisadvies Cariëspreventie, moet u de extra risicofactoren opsporen. Hoe doet u dat? Welke activiteiten voert u daarvoor uit? Welke vragen stelt u? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

16 4. Geeft u aanvullend advies over cariëspreventie? 5. Past u professionele fluoridetoepassingen toe? Zo ja, welke? 1.5 De effectiviteit van sealants Onderzoek toont aan dat de toepassing van sealants bescherming kan geven tegen tandcariës. Het is echter een techniekgevoelige en relatief kostbare interventie. De richtlijn Mondzorg voor jeugdigen heeft een schema voorgesteld voor het gebruik van sealants (zie bijlage 5). Daarbij wordt uitgegaan van sealen op elementniveau. De kosten/baten van sealants wordt voor een groot deel bepaald door de kwaliteit waarmee de sealant wordt aangebracht. Voor het toepassen van sealants zijn daarom de volgende 2 vragen van belang: 1. Hoe groot is de cariësprevalentie? Dit is kans dat bij dit element cariës kan ontstaan? 2. Hoe lang blijven geplaatste sealants in tact? Via de formule (1:cariesprevalentie) x (1:percentage succesvolle sealants) is de effectiviteit van sealants te berekenen. Ervan uitgaande dat een goede sealants 100% bescherming biedt, geeft de formule aan hoeveel sealants gelegd moeten worden om 1 caviteit te voorkomen. Voorbeeld 1. U schat in dat een bepaalde fissuur 40% kans heeft om cariës te ontwikkelen en 80% van de door u geplaatste sealants zijn in een keer goed. U moet dus (1:0,4) x (1:0,8) = 3 sealants leggen om 1 caviteit te voorkomen. Met andere woorden: voor elke 3 sealants die u plaatst voorkomt u 1 caviteit. Aan u ter beoordeling of dit kosteneffectief is. Voorbeeld 2. 80% van de door u geplaatste sealants zijn in een keer goed. U wilt dat voor elke 2 sealants die u plaatst, u 1 caviteit voorkomt. Bij welke cariësprevalentie gaat u over tot toepassing van sealants? U gebruikt nu de formule (1:cariesprevalentie) = effectiviteit : (1:precentage succesvolle sealants). In cijfers is dit 2: (1:0,8) = 1,6. U gaat dus over tot toepassing van sealants bij een cariësprevalentie van 60%. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

17 Verdieping Meer informatie over de effectiviteit van sealants vindt u in de artikelen van Griffin, Heyduck en Mejare. U vindt deze artikelen op de IQual pagina s van de NMT website. Groeps- opdracht 1.4 Het gebruik van sealants. Bekijk onderstaande foto s (zie ook bijlage 9) en beantwoord voor elke foto de vragen 1 t/m 5. Maak bij het beantwoorden van de vragen het schema uit bijlage 5. Na afloop worden plenair de vragen nabesproken. Vraag 1. Wat ziet u op de foto? Wat is uw diagnose? Vraag 2. Welke behandelopties stelt u voor? Vraag 3. Welke beschrijvingen uit het schema (van bijlage 5) horen bij de fissuur? Geef dit met cijfers aan op onderscheiden gedeelten van de fissuur. Vraag 4. Welk advies behandelmogelijkheden haalt u uit het schema (zie bijlage 5)? Vraag 5. Wat is uw uiteindelijke behandelkeuze? Foto 1 IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

18 Foto 2 Foto 3 IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

19 Foto 4 Ruimte voor aantekeningen Foto 1 Foto 2 IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

20 Foto 3 Foto Preventie: zelfzorg en samenwerking Onderzoek toont aan dat preventie pas echt effect heeft als de zelfzorg van de patiënt gestimuleerd wordt en dat er sprake is van samenwerking tussen patiënt en hulpverlener(s). In dit kader is ook het Nexø project interessant. Op de website vindt u hier meer informatie over. Preventieve taken kunt u als tandarts delegeren naar uw (preventie-)assistent. U behoudt daarbij zelf de regie. Ook in het Nexø project zijn bepaalde taken gedelegeerd. In de schema s van Nexø is aangegeven welke gedeelte van het project uitgevoerd wordt door de tandarts en welke taken door de (preventie-)assistent. Verdieping Op de website vindt u meer informatie over zelfzorg in het Nexø project. Groeps- opdracht 1.5 Discussie in groepen. De groep wordt in 2 subgroepen verdeeld. Elke groep krijgt een eigen opdracht mee. Plenair worden de uitkomsten gepresenteerd. Opdracht Groep 1 Hoe kan bij kinderen met cariësactiviteit de zelfzorg gestimuleerd worden? Raadpleeg zo nodig ook het artikel van Gresnigt in bijlage 4. Hoe differentieert u daarbij naar leeftijd (0-6 jaar), (6-12 jaar), (>12 jaar)? Welke taken voert u zelf uit en welke taken delegeert u naar uw (preventie-) assistent? Opdracht Groep 2 Hoe kunt u bij kinderen met cariësactiviteit de samenwerking met het kind en de ouders stimuleren? Raadpleeg zo nodig ook de documentatie over het Nexø project ( Hoe dif- IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

21 ferentieert u daarbij naar leeftijd (0-6 jaar), (6-12 jaar), (>12 jaar)? Welke taken voert u zelf uit en welke taken delegeert u naar uw (preventie-) assistent? 1.7 Preventie van erosieve gebitsslijtage De afgelopen jaren is de prevalentie van risicofactoren voor erosieve slijtage toegenomen, ondermeer als gevolg van veranderingen in levensstijl. Zo worden vaker en meer sport- en frisdranken gedronken. Dat heeft tanderosie tot gevolg. Verdieping In de brochure Tanderosie, hoe voorkom je dat? van het Ivoren Kruis vindt u meer informatie over het ontstaan en voorkomen van tanderosie. Deze brochure kunt u online lezen of downloaden van de website van het Ivoren Kruis Groeps- opdracht 1.6 Bespreek onderstaande vragen in de groep. 1. Hoe screent u systematisch op erosieve gebitsslijtage? 2. Wat zijn oorzaken van erosieve gebitsslijtage? 3. Bij welke leeftijdscategorieën wordt erosieve gebitsslijtage het meest waargenomen? 4. Wat doet u als u erosieve gebitsslijtage signaleert? 1.8 Het werken in de eigen praktijk Deze module wordt afgesloten met twee opdrachten waarin deelnemers reflecteren op de individuele preventie aan kinderen in de eigen praktijk. Groeps- opdracht 1.7 Onderzoek laat zien dat op het gebied van individuele preventie in de leeftijdscategorie 0-6 jaar onvoldoende gebeurt. In de leeftijdscategorie 6-12 jaar is overbehandeling juist een probleem. En na de leeftijd van 15 jaar bezoeken steeds minder kinderen de tandartspraktijk. In deze opdracht bespreekt u in tweetallen hoe het er in uw eigen praktijk voorstaat en welke activiteiten u kunt ontwikkelen om de individuele preventie te verbeteren. Als voorbereiding op deze module heeft u in individuele opdracht 1.1 gegevens verzameld over het aantal kinderen in uw praktijk en uw aanbod aan preventieve activiteiten. Gebruik deze gegevens bij het bespreken van de vragen. Leeftijd 0-2 jaar - Hoe stimuleert u voorlichting aan deze groep? - Hoe stimuleert u tandartsbezoek in deze groep? - Hoe betrekt u de ouders? Leeftijd 2-6 jaar - Hoe groot is uw patiëntenbestand in deze leeftijdscategorie? - Hoe vaak ziet u deze kinderen? - Wat is uw huidige aanbod aan preventieve activiteiten aan deze leeftijdscategorie? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

22 - Hoe betrekt u de ouders? - Welke extra aanbod aan preventieve activiteiten kunt inzetten? - Benoem minimaal 1 actiepunt om uit te voeren in uw eigen praktijk Leeftijd 6-12 jaar - Hoe groot is uw patiëntenbestand in deze leeftijdscategorie? - Wat is uw huidige aanbod aan preventieve activiteiten aan deze leeftijdscategorie? - Hoe betrekt u de ouders? - Hoe kunt u uw aanbod aan preventieve activiteiten doelmatiger maken? - Benoem minimaal 1 actiepunt om uit te voeren in uw eigen praktijk Leeftijd > 12 jaar - hoe groot is uw patiëntenbestand in deze leeftijdscategorie? - Hoe vaak ziet u deze kinderen? - Is in uw praktijk ook sprake van een dip in het tandartsbezoek na het 15 e jaar? - Welke activiteiten kunt u inzetten om kinderen van jaar? - Benoem minimaal 1 actiepunt om uit te voeren in uw eigen praktijk Algemeen: - Wilt alle kinderen even vaak zien of is de frequentie voor het periodieke mondonderzoek afhankelijk van de leeftijd of de individuele mondgezondheid? Groeps- Sinds de invoering van de vrije tarieven per 1 januari 2012 wordt gewerkt met de prestatielijst. opdracht 1.8 In deze prestatielijst is Code C opgenomen voor preventieve mondzorg. Code C omvat 9 activiteiten. Ter voorbereiding op deze module heeft u bij individuele opdracht 1.1 cijfermatige gegevens verzameld over het aantal keer dat u deze codes gebruikt heeft. Pak deze gegevens erbij en vergelijk met elkaar de resultaten: - Welke codes gebruikt u het meest? Zijn dit ook de codes die uw collega s het meest gebruiken? Waardoor ontstaan verschillen in het gebruik van codes? - Hoe luidt de prestatieomschrijving voor uw praktijk (voor de meest gebruikte codes)? - Welke codes worden door u en uw collega s niet of nauwelijks gebruikt? Zo nee, hoe komt dat? - Bekijk een paar codes en bespreek welke handelingen u uitvoert bij deze codes. Doet iedereen in de groep dat zo? Wat zijn onderlinge verschillen? - Vindt u de code A111 geschikt voor kinderen? Waarom wel/niet? - Nu er meer codes beschikbaar zijn voor preventie, voert u nu ook meer preventieve activiteiten uit? Is uw preventiebeleid veranderd door de komst van (meer) codes? - Geeft deze discussie aanleiding tot ander, of meer, gebruik van de codes? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

23 Module 2: Aanpak van cariës bij kinderen; wanneer doe je wat? 2.1 Inleiding Cariës bij (jonge) kinderen geeft in de algemene mondzorgpraktijk vaak aanleiding tot problemen. Bij de mondzorgverlener wanneer het kind met klachten in de praktijk komt, maar ook bij ouders in de thuissituatie. In dit hoofdstuk willen we aan de hand van informatie uit de nieuwe richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen nader ingaan op aspecten die de aanpak van cariës in het kindergebit wellicht bemoeilijken maar ook kunnen faciliteren. Cariës is een ziekte en de symptomen daarvan zien we als aantasting van de harde tandweefsels in de mond. We kunnen de symptomen bestrijden maar ook kijken of we de oorzaak kunnen aanpakken. Of als dat mogelijk lijkt, kiezen voor een combinatie daarvan. Welke cariësbehandelingen kunnen worden toegepast bij jonge kinderen en wanneer zijn deze geïndiceerd? Welke afwegingen bepalen de keuze voor een behandelaanpak? En welke mogelijkheden heb je dan in de praktijk? Hoofdstuk 5 van de nieuwe richtlijn Mondzorg voor jeugdigen wordt hieraan gewijd. In deze module gebruiken we informatie uit deze richtlijn en gaan we hier mee aan de slag. Wat is behandelen, welke strategieën zijn er, en wanneer kun je voor welke strategie kiezen? Met elkaar hierover in discussie gaan geeft inzicht in uw eigen standpunt en wellicht aanleiding uw standpunt te wijzigen. In deze module werkt u aan de volgende doelen: kennis over de nieuwste (wetenschappelijke) inzichten betreffende de behandeling van (diepe) cariës bij (jonge) kinderen; inzicht in uw eigen standpunten en werkwijze betreffende de aanpak van cariës bij kinderen; inzicht in de factoren op basis waarvan een risico-inschatting kan worden gemaakt; vaardigheid betreffende het maken van een beargumenteerde afweging tussen het belang van het kind en het beteugelen van het cariësproces. 2.2 Voorbereiding op de eerste bijeenkomst Ter voorbereiding op de bijeenkomst is het de bedoeling dat u materiaal vanuit uw eigen praktijk meeneemt. In de groepsopdrachten 2.2 en 2.5 gaat u hiermee aan de slag. Individuele opdracht 2.1 Neem naar de bijeenkomst minimaal 3 dossiers mee van een kind in de leeftijd 4-14 jaar. Bij de keuze van patiëntgegevens kunt u zich laten leiden door de volgende overwegingen: a. Kies een dossier van een kind met een goede mondgezondheid b. Kies tenminste 1 dossier van een kind met cariës c. Kies een dossier van een kind waarbij u een behandeling met groot succes hebt uitgevoerd. U bent trots op uw werk! d. Kies een dossier van een kind waarbij u twijfelt over de uit te voeren behandeling. U kunt advies inwinnen bij uw collega s. e. Kies een dossier van een kind waarbij de behandeling niet volgens verwachting is verlopen. Op basis van deze ervaring zou u een volgende keer andere keuzes maken. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

24 Verdieping Wilt u goed voorbereid aan de bijeenkomst beginnen? Lees dan alvast hoofdstuk 5 uit de nieuwe richtlijn Mondzorg voor jeugdigen. U vindt deze tekst in bijlage De behandeling van (diepe) cariës in het kindergebit Cariës ontstaat door een disbalans in de trias voeding/voedingsgedrag, mondhygiëne/-gedrag en fluoridegebruik. In module 1 heeft u gezien dat als hier een grote disbalans in bestaat, er een verhoogde kans is op het ontstaan van carieuze aantasting van het gebit. Het Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis is gestoeld op de 3 pijlers Mondhygiëne, Fluoride en Voeding en biedt handvatten om het ontstaan van cariës te reduceren. Verdieping Tijdens de lezingen behorende bij dit IQual programma is de brochure Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis uitgereikt. Mocht u de brochure niet in uw bezit hebben, kunt u het ook online lezen of downloaden van de website van het Ivoren Kruis Een samenvatting van het advies vindt u in bijlage 2. Verdieping Op de IQualpagina s van de NMT website vindt u een selectie van relevante literatuur over het ontstaan van cariës en de behandeling van diepe cariës in relatie tot pulpa vitaliteit. U vindt hier bijvoorbeeld ter informatie en beeldvorming - ook een klinische richtlijn uit Schotland (Scottish Dental Clinical Effectiveness Programma (SDCEP)) over cariës in het kindergebit en de behandeling daarvan. Hoofdstuk 7 en 8 besteden in het bijzonder aandacht aan de behandeling van cariës bij kinderen. De SIGN richtlijn 83 gaat in zijn geheel over preventie en management van tandweefsel-aantasting bij het jonge kind. Deze buitenlandse literatuur geeft inzicht in hoe er buiten onze landsgrenzen wordt gedacht over de behandeling van (diepe) cariës bij (jonge) kinderen. Interessant om dit te vergelijken met hetgeen over de verschillende onderwerpen staat genoemd in de nieuwe praktijkrichtlijn Mondzorg voor Jeugdigen. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

25 Groeps- opdracht 2.1 Ga in uw (sub)groep met elkaar in gesprek over onderstaande vragen. Noteer de uitkomsten van de discussie op een flipovervel en presenteer dit vervolgens aan de andere groep(en). Gebruik voor de beantwoording van de vragen zo nodig de literatuur op de IQualpagina s van de NMT site. Discussievragen: 1. Wanneer spreek je over diepe cariës? 2. In hoeverre wijkt het cariësproces in het melkgebit af van het cariësproces in het blijvend gebit? 3. Hoe constateer je pulpa betrokkenheid in relatie tot het cariësproces? 4. Welke behandelmogelijkheden heb je om de pulpa vitaal te houden? 2.4 Wat is behandelen? In het verleden lag de nadruk bij de behandeling van cariës vrijwel volledig op de restauratieve interventie. Meer inzicht in het cariësproces heeft geleid tot het meer terughoudend benaderen van cariës. Accenten worden gelegd op vroegdiagnostiek, cariësactiviteit, beïnvloeden van oorzakelijke factoren en individuele cariësrisico inschatting. Een verschuiving van cure naar care. In module 1 is ingegaan op de primaire en secundaire preventie, waarop aanvankelijk het accent moet liggen. Wanneer deze zorg onvoldoende effectief blijkt en het cariësproces tot in het dentine voortgeschreden is, zal enige vorm van tertiaire preventie toegepast moeten worden om het cariësproces af te remmen of te stoppen. Verdieping De behandeling van cariës in de melkdentitie vraagt om een verantwoorde detectie en diagnostiek alsmede een goede inschatting van het individuele cariësrisico. Op basis waarvan een zorgrichting wordt gekozen, haalbare zorgdoelen worden geformuleerd en vastgelegd in het zorgplan (zie daartoe IQualsyllabus Zorgvisie van najaar 2011). Ook wordt er in toenemende mate gedacht en gesproken over een verschuiving van overwegend restaureren naar een combinatie van restaureren en verantwoord niet-restaureren. In het artikel in bijlage 7 leest u meer over een dergelijke niet-restauratieve aanpak. Groeps- opdracht 2.2 In deze opdracht gaat u aan de slag met de door u meegebrachte gegevens uit uw praktijk. Beantwoord in tweetallen onderstaande vragen. 1. Wat volgens u een definitie van behandelen? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

26 Hoe typeert u uw eigen aanpak, voornamelijk restauratief (cure) of meer gericht op preventie (care)? 2. Bekijk de gegevens van een van de door u meegebrachte patiëntdossiers. Wat zou u doen als dit kind nu in uw stoel zou zitten? Beantwoord deze vraag vanuit 2 perspectieven: dat van het kind zelf en dat van u als behandelaar. Wat is de omvang, impact en belasting van de behandeling voor het kind en voor u? Mijn behandelstrategie vanuit het perspectief van het kind: Mijn behandelstrategie vanuit mijn eigen perspectief als tandarts: 3. Bekijk een ander patiëntdossier dat een van u beiden heeft meegebracht. Bespreek met elkaar de behandelkeuzes die gemaakt zijn. Is gekozen voor restauratief of niet-restauratief behandelen? Welke overwegingen speelden mee? Welke andere behandelopties waren/zijn er? Komt u beiden tot dezelfde wijze van interveniëren? Tip In de IQualsyllabus Hoe vertel ik het mijn patiënt (oktober 2011) leest u in paragraaf 1.4 meer over de verantwoordelijkheid van de patiënt voor de eigen mondgezondheid in relatie tot de zorgcyclus en het zorgplan. Hier wordt gesteld dat zelfzorg het meest geëigende instrument is om de mondgezondheid op het gewenste peil te houden. Ook hier is de verschuiving van het IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

27 accent al zichtbaar: eerst zelfzorg, daarnaast professionele zorgverlening in het kader van preventieve begeleiding en/of curatieve hulp bij problemen die de patiënt niet zelf kan oplossen. Overigens zijn bij jonge kinderen de ouders verantwoordelijk voor een goede mondzorg bij hun kind(eren). Zelfzorg bij kinderen is dus de verantwoordelijkheid van het kind en zijn ouders. 2.5 Strategieën voor de behandeling van cariës Wanneer het cariësproces tot in het dentine voortgeschreden is, zal veelal ingegrepen moeten worden. Met als doel het cariësproces te beïnvloeden, in het ideale geval te stoppen en verdere progressie te voorkomen. Groeps- opdracht 2.3 Als tandarts heeft u de keuze uit meerdere behandelstrategieën voor het beïnvloeden en/of stoppen van het cariësproces. Deze zijn van overwegend preventief naar meer restauratief onder te verdelen. Bespreek met de groep welke strategieën er naar uw mening zijn en noteer de uitkomsten schematisch op een flip-overvel. Bijvoorbeeld zoals hier onder. Raadpleeg zo nodig hoofdstuk 5 van de richtlijn Mondzorg voor jeugdigen uit bijlage 6. Strategie Omschrijving Bij wie geïndiceerd 1. Nonrestauratievproces Monitoren cariës- Jonge kinderen en actief Angstige kinderen interventie beïnvloeden veroorzakende Cariës actieve facto- kinderen ren 2. Wat betreft het Goed bereikbare laesies in de tijdelijke dentitie die vrij zijn van naar irreversibele ontsteking verwijzende klachten Conclusie Kan resulteren in vertraging of zelfs volledig stoppen van het cariësproces IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

28 Groeps- opdracht 2.4 Bij restauratieve interventies kunt u kiezen uit diverse restauratieve technieken en materialen. In de richtlijn Mondzorg voor jeugdigen worden daarvan de volgende drie technieken beschreven: Hall-techniek, weefselbesparend prepareren en ART. De technieken verschillen in de mate waarin cariës wordt verwijderd (niet of in geringe, weefselbesparende mate), de wijze waarop dit in principe gebeurt (met behulp van roterend- of handinstrumentarium) en met welk materiaal de geëxcaveerde laesie doorgaans wordt afgesloten of bedekt (rvs/nikkel-chroom kroon of adhesief restauratiemateriaal, veelal het glasionomeercement). 1. Breng de 3 technieken overzichtelijk in beeld, bijvoorbeeld met onderstaande tabel. Hall techniek Mate waarin cariës wordt verwijderd Wijze waarop cariës wordt verwijderd Afsluitend materiaal Weefselbesparend prepareren ART 2. Welk restauratiemateriaal wordt aanbevolen bij het restaureren van melkelementen? 3. Welk restauratiemateriaal wordt aanbevolen bij het restaureren van blijvende elementen? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

29 Keuze behandelstrategie Hoe kiest u de meest passende strategie voor de behandeling van cariës bij kinderen? Deze keuze is afhankelijk van een aantal factoren zoals de grootte, locatie en activiteit van de cariësleasies, het cariësrisicoprofiel van de patiënt, de motivatie, attitude en coöperatie van het kind en zijn ouders/verzorgers en uiteraard uw eigen vaardigheden als tandarts. Verdieping In bijlage 8 vindt u 2 artikelen over het cariës risicoprofiel van kinderen. Het eerste artikel gaat over kinderen in de leeftijd van 0-5 jaar. Het tweede artikel over kinderen van 6 jaar en ouder. Groeps- opdracht 2.5 In deze opdracht gaat u aan de slag met de door u meegebrachte gegevens uit uw eigen praktijk. Kies een patiëntendossier van een kind met cariës en beantwoord op basis van de bij u bekende informatie onderstaande vragen. U kunt bij de beantwoording van deze vragen ook gebruik maken van het advies cariës preventie van het Ivoren Kruis dat in module 1 behandeld is. 1. Wat is het cariësrisicoprofiel van dit kind? 2. Welke behandelstrategie adviseert u bij dit kind? 3. Welke andere, specifieke, maatregelen moeten in acht worden genomen om het cariësproces bij dit kind onder controle te krijgen? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

30 2.6 Casus Marieke Om een gedegen keuze te maken voor een op maat gesneden zorgdoel en behandelplan is een goede diagnostiek belangrijk. Als tandarts stelt u naar aanleiding van uw bevindingen een diagnose. U doet dat onder meer op basis van een anamnese, klinisch intra- en extraoraal onderzoek en zo nodig aanvullend onderzoek. Een randvoorwaarde daarbij is de bereidheid van ouders om aanvullende gegevens die van belang zijn voor de diagnostiek en behandeling aan u te verstrekken. Verdieping Hoofdstuk 4 van de nieuwe richtlijn Mondzorg voor jeugdigen behandelt diagnostische instrumenten. U leest hier welke diagnostische hulpmiddelen kunnen worden toegepast in de tandheelkundige zorg voor kinderen en wat hun betrouwbaarheid is. U vindt de tekst van de nieuwe richtlijn Mondzorg voor jeugdigen op de IQualpagina s van de NMT website. Groeps- Werk de casus uit door de gegevens van Marieke te bestuderen. Beantwoord daarna de vragen. opdracht 2.6 Bekijk ook het aanvullende beeldmateriaal in bijlage 9. Gegeven Marieke, 6 jaar, helft van een tweeling. Gezin bestaat uit moeder en vier kinderen. Marieke en haar tweelingzus Willemijn hebben nog een oudere broer, Bjorn (13) en een oudere zus, Elke (17). Moeder heeft een parttime baan in het onderwijs en vader heeft een baan als productiemedewerker (wisseldiensten) in de zuivelfabriek van hun woonplaats. Marieke heeft in het verleden wel last gehad van haar tanden en kiezen en is daarvoor ook bij een vorige tandarts geweest. Deze heeft zoals op de afbeeldingen is te zien een poging ondernomen de carieuze gebitsaantasting aan te pakken. Op dit moment heeft Marieke geen last van haar gebit. Wel valt moeder de ruimte tussen de boven- en ondertanden op en ook het verschil in kleur wordt bij het eerste bezoek aan u door moeder genoemd. Marieke heeft wel eens last van haar luchtwegen en gebruikt daarvoor soms een puffer. Desgevraagd geeft moeder aan dat het tandenpoetsen er vanwege de drukte in het gezin soms bij in schiet. Moeder doet dan soms een beroep op haar oudste dochter Elke. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

31 Vragen 1. Wat valt u op in de mond van Marieke? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

32 2. Welke factoren spelen naar uw idee een rol bij de mate van mondgezondheid van Marieke? 3. Wat is op basis van de bij u beschikbare informatie uw meest waarschijnlijke diagnose en wat gaat u op basis daarvan doen? 4. Waarom kiest u voor deze strategie? 5. Bekijk onderstaande foto s van Willemijn, de tweelingzus van Marieke. Heeft Willemijn dezelfde problemen als Marieke? Wat kunnen mogelijke oorzaken zijn van de problemen? Kiest u bij Willemijn voor een vergelijkbare strategie als bij Marieke? IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

33 2.7 Het werken in de eigen praktijk Bespreek ter afsluiting van deze module plenair onderstaande opdracht met elkaar. Groeps- opdracht 2.7 Discussieer met elkaar op basis van een aantal stellingen. Gebruik daarbij onderstaande werkwijze en stellingen. Werkwijze: 1. De facilitator leest een stelling voor. 2. Met handopsteken wordt geïnventariseerd wie het eens of oneens is met de stelling. 3. Meningen worden uitgewisseld. IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

34 Stellingen: Een restauratie vergemakkelijkt de preventie Niet alle cariës in het melkgebit dient restauratief te worden behandeld Het niet slagen van een non-restauratieve behandelstrategie kan worden beschouwd als kindermishandeling (tandheelkundige verwaarlozing) Behandeling van het kindergebit begint met preventie Bij kinderen tot 18 jaar ligt de verantwoordelijkheid voor goede mondzorg bij de ouders/verzorgers IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

35 Module 3: Casus 3.1 Inleiding In deze module staat een casus van een kind centraal, waarbij een groot aantal hoofdstukken van de richtlijn Mondzorg voor jeugdigen aangestipt worden. In de bijeenkomst werkt u aan de volgende doelen: Vaardigheid met betrekking tot het toepassen van cariësrisicoschatting; Vaardigheid in het gebruiken van het Advies Cariëspreventie; Vaardigheid in het bepalen van de recalltermijn op basis van cariësrisico en activiteit; Vaardigheden in het monitoren van carieuze laesies; Vaardigheid in het maken van een zorgplan ter behandeling van Molar Incisor Hypomineralization (MIH). 3.2 Casus Marloes Modern cariësmanagement wordt gekenmerkt door een vroege detectie van carieuze laesies, het schatten van het cariësrisico van de patiënt en het bepalen van de activiteit van de laesie. Vroegdiagnostiek is er op gericht om een carieuze laesie vroegtijdig op te sporen waarna een preventief behandelplan wordt opgesteld ter voorkoming van cavitatie en restauratief ingrijpen. Het cariësproces wordt gestuurd door de aanwezige plaque (biofilm) op de laesie en niet zozeer door bacteriën die het dentine hebben geïnfecteerd. Indien er cavitatie is opgetreden kan progressie voorkomen worden indien de caviteit toegankelijk is voor adequate plaqueverwijdering gecombineerd met fluorideapplicatie. Mocht dit om wat voor reden niet leiden tot het tot stilstand brengen van het cariësproces kan gekozen worden voor het (tijdelijk) restaureren van de caviteit waarbij gekozen wordt voor een minimaal invasieve benadering. Hierbij moet men zich realiseren dat indien de cariësactiviteit blijft bestaan dit niet zal leiden tot een duurzame oplossing. Gedragsverandering van kind en verzorger zijn essentieel om het cariësrisico te verminderen. Processen en de oorzaken die hieraan ten grondslag liggen die leiden tot een verhoogd cariësrisico dienen in kaart te worden gebracht. Bijsturing van deze processen moet zorgen voor een vermindering van de cariësactiviteit (causale benadering). Een adequate monitoring van de cariësactiviteit door middel van het hanteren van een scoringsmethode zoals een Ekstrandscore of ICDAS score gecombineerd met het periodiek vastleggen van de laesie met behulp van lichtfotografie is hierbij essentieel. Verdieping Op de website vindt u meer informatie over de scoringsmethode ICDAS voor het monitoren van cariësactiviteit. Gegeven Marloes Dekkers is een gezonde peuter (geboren ) en oudste kind in een gezin met 3 kinderen. Ze bezoekt uw praktijk voor het eerst in november Haar moeder die haar begeleidt vertelt dat haar dochter verlegen is en bij de vorige tandarts nooit haar mond wilde opendoen. De moeder komt zeer gemotiveerd over en poetst het gebit van Marloes twee keer per dag na. Ze gebruikt hierbij een gefluorideerde peutertandpasta. Tevens is zij alert op het voedingspa- IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47

36 troon van Marloes waarbij het aantal zoetmomenten beperkt is. Na enig aandringen wil Marloes wel in de stoel op schoot bij haar moeder en haar mond open doen. Het is zelfs mogelijk om twee bite-wingopnamen te maken. November 2008 Groeps- Bestudeer de gegevens van Marloes en beantwoord onderstaande vragen (zie ook bijlage 9) opdracht Wat zijn uw bevindingen na het intra-oraal onderzoek? 2. Hoe schat u het cariësrisico in van Marloes? Gebruik hierbij het Advies Cariëspreventie uit module 1 (zie ook bijlage 2). IQual-programma Mondzorg voor jeugdigen april van 47