Toelichting van het concessiebeleid voor woonboten 10 december 2013 (AC Portus)

Transcriptie

1 Toelichting van het concessiebeleid voor woonboten 10 december 2013 (AC Portus) Claudia Van Vooren (communicatieverantwoordelijke WenZ) schetste in het kort de aanleiding tot deze vergadering en stelde het panel van professionals voor, net als het verloop van de avond. Zowel WenZ als de stad Gent krijgen veel vragen over wonen op het water, zowel algemeen (bijvoorbeeld van kandidaat woonbootbewoners) als erg specifiek (omtrent concessievoorwaarden). Daarnaast is er sinds kort een veranderd, 'verfijnd' concessiebeleid dat ze ons willen voorstellen. De toelichting was opgebouwd rond vraag en antwoord, gebaseerd op de vragen die vooraf per mail gesteld werden. Niet alle vragen konden behandeld worden, maar er was op het einde een vragenronde en een informeel netwerkmoment met het panel voorzien. Voor de vragenronde krijgen de woonbootbewoners even de tijd om het woord te nemen. Het panel: Michel Deveen (WenZ) Evy Muylaert (WenZ) Simon Verledens (stad Gent) Stan Adriaenssens (scheepvaartpolitie) Yves van den Hende (scheepvaartpolitie) Moderator: Claudia Van Vooren

2 Hoe is het concessiebeleid ontstaan? Michel Deveen: 40 jaar geleden waren woonboten eerder een uitzondering, oud schippers en avonturiers, en was er enkel een 'ad hoc' regeling. Een 10-tal jaar geleden was er een stijging van woonschepen tot een 220 schepen in Vlaanderen, waarvan een 140-tal in Gent. In het verleden zijn er fouten gebeurd (zinken, schepen omgebouwd tot fermette), wat een betere regelgeving noodzaakte. Omdat de regelgeving rond wonen op het water erg beperkt is, leidden gesprekken tussen WenZ, gemeentes en woonbootbewoners tot een beleid, wat uitmondde in een concessiebeleid in De taak van WenZ (een zelfstandig overheidsbedrijf) is om het multifunctioneel karakter van water te bewaren (transport/economie, afwatering, ecologie en recreatie/wonen). Wat betekent het concessiebeleid? Evy Muylaert: wonen op het water kan enkel met toestemming van WenZ. Alle vroegere ligvergunningen worden omgeschakeld naar concessies. De reden hiervoor is uniformiteit, woonzekerheid en een langere duurtijd (de concessie biedt meer rechten aan de woonbootbewoner). De vroegere vergunningen waren een éénzijdige toelating van WenZ, en waren altijd onmiddellijk opzegbaar. Waar kunnen we informatie krijgen over het beleid? Evy Muylaert: brochure 'Wonen op het water' (versie 2008 en 2013) Het is aangeraden om het online aanvraagformulier in te vullen, zodat WenZ over alle correcte gegevens van de woonbootbewoners beschikt. Hier kan je ook wensen mbt. ligplaatsen opgeven.

3 Hoe wordt een ligplaats toegewezen? Evy Muylaert: iedereen die een vergunning heeft gaat automatisch over in het concessiesysteem. Daarnaast is er een wachtlijst, waar de rangorde van inschrijving geldt (er is wel een verschil of je wél of niet een schip hebt). Er is en wachtlijst aangezien er minder ligplaatsen zijn dan vraag naar plaatsen. Het is dus belangrijk om eerst een ligplaats te zoeken, en dan pas over te gaan tot de aankoop van een schip. De wachtlijst kan op afspraak ingekeken worden, mits je ingeschreven bent op deze lijst. Zijn er nog vrije ligplaatsen? Michel Deveen: het aanmeerplan legt de verschillende functies op en rond het water vast, niet enkel voor wonen, maar ook andere functies (zoals jachthavens en bedrijfsconcessies). Bij wonen houdt men rekening met percentages, om ruimtes tussen schepen te houden zodat de band met water voor iedereen behouden blijft. Ook verschillende functies worden vastgelegd, bijvoorbeeld wonen of commercieel gebruik. Er is dus wel nog vrije ruimte op het water, maar dit betekent niet dat er nog ruimte vrij is om te wonen. Hoe is het aanmeerplan opgesteld? Michel Deveen: het aanmeerplan werd opgesteld door Wenz samen met steden/gemeentes, en is een evenwichtsoefening tussen verschillende actoren. Deze verschillende partners geven de finale goedkeuring voor het aanmeerplan. Er bestaan al aanmeerplannen voor Gent, Eeklo, Lier, Leuven, Kortrijk, Aalst en Brugge. Hoe gebruikt de stad Gent het aanmeerplan? Simon Verledens: Gent gebruikt het aanmeerplan voor twee zaken. Ten eerste voor adviesverlening, zowel over verbouwingen (vergelijk met een bouwvergunning) als over ligplaatsen. Bij het laatste houdt men rekening met

4 ruimtelijke principes om de juiste plaatsen aan te wijzen aan woonschepen. Ten tweede is het water meer dan woonboten alleen, het is deel van het openbaar domein. Dit betekent dat er ook rekening moet gehouden worden met bijvoorbeeld fietspaden of de Bootjes van Gent. Het aanmeerplan dient dus om een evenwicht te creëren tussen de verschillende functies van water in de stad. Daarnaast werkt de stad Gent aan en visienota over wat gebeurt op en langs het water, waar alle verschillende functies in een algemene, overkoepelende nota gebundeld worden, om zo een evenwichtig beleid te bereiken. Hoe gebruikt WenZ het aanmeerplan? Evy Muylaert: het aanmeerplan is een werkinstrument voor het toekennen van ligplaatsen aan woonschepen, plezierschepen en commerciële schepen. Het bezettingspercentage ligt tussen 10 en 100%. Het aanmeerplan doet eveneens dienst als onderhoudsplan en bermbeheerplan. Na afspraak van het aanmeerplan geraadpleegd worden. Kunnen er nog extra ligplaatsen bijkomen? Michel Deveen: er kunnen eventueel nieuwe plaatsen bijkomen indien zich nieuwe opportuniteiten voordoen, bv bij nieuwe stadsontwikkelingsprojecten. Twee voorbeelden zijn de Oude Dokken en Lier. De ruimtelijke draagkracht/impact voor/door woonboten in Vlaanderen is bereikt (er zijn momenteel een 220 plaatsen in Vlaanderen). Nieuwe ligplaatsen kunnen enkel binnen kernen, niet in weides bijvoorbeeld. Hoe kan je een concessie bekomen? Evy Muylaert: er zijn 5 voorwaarden *een functieomschrijving *bezitten van een meetbrief *hebben van verzekering met bergingsclausule *attest van deugelijkheid/klassecertificaat (je kan dit vergelijken met een autokeuring) *stellen van een waarborg

5 Wat als je aan één van de voorwaarden niet kan voldoen? Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld in het geval van houten schepen. Hier kan geen klassecertificaat bekomen worden (omdat een diktemeting van staal niet van toepassing is), maar dan is het toegelaten om de vaarwaardigheid van het schip door een duikonderzoek te bewijzen. Wat is een meetbrief? Stan Adriaenssens: schepen met een lengte meer dan 10 meter zijn verplicht om een meetbrief te hebben. Om te varen moeten schepen een vaarwaardigheidsbewijs hebben (Communitair Certificaat voor Belgische waterwegen). WenZ vraagt slechts één van de twee eisen voor schepen op Belgische waterwegen (namelijk een meetbrief), en vraagt in plaats van een communitair certificaat enkel een klasse- of deugdelijkheidscertificaat (naam afhankelijk van firma die de keuring uitvoert). Dit is het allerminimum voor de aanwezigheid op vaarwegen. Wat is een verzekering? Evy Muylaert: specifieke scheepsverzekeringen zijn beschikbaar bij scheepsverzekeraars. Het is belangrijk om je te laten verzekeren voor schade door derden (vragen aan je verzekeraar). Er zijn vele vragen gekomen bij enkele bepalingen in de concessie. Vooral bij de termen 'afstand van verhaal' (geen vorderingen tegen WenZ mogelijk) en het het feit dat je een 'bekrachtiging van de verzekering' nodig hebt hiervoor. Het is belangrijk om te begrijpen waar het afstand van verhaal doen vandaan komt. Dit heeft te maken met verzekeringstechnische termen: er wordt namelijk een onderscheid gemaakt tussen het 'beheer van een goed' (WenZ) en het 'genot van een goed' (concessionaris). De ligplaats is geen eigendom van de concessionaris, het vaartuig wél. Maar dit wil niet zeggen dat we afstand moeten doen van alle verhaal. Het principe 'wie het potje breekt moet het potje betalen' geldt. Als er een oorzakelijk verband is tussen schade en nalatigheid van de waterwegbeheerder

6 zijn ze wél aansprakelijk. WenZ heeft namelijk als kerntaak om de waterwegen goed te onderhouden en beheren. In het geval dat je schade aan je schip hebt door schade aan de kademuren, of schade aan je schroef tijdens het varen door nalatigheid van WenZ zijn ze wel degelijk aansprakelijk. Wanneer is WenZ echter niet aansprakelijk? Bijvoorbeeld bij schommelingen van het waterpeil heb je als woonbootbewoner de plicht om reglementen op het water na te leven, en je dus te informeren over eventuele waterschommelingen (kan via sms of op de website van het RIS). Een ander voorbeeld is milieuschade: dit is overmacht en de oorzaak ligt niet bij WenZ, dus kunnen zij niet aansprakelijk gesteld worden. Wat zijn de vereisten om een schip te verbouwen van de stad uit? Simon Verledens: naast de brochure 'woonboten op koers' heeft de stad Gent in 2008 een interne nota opgesteld, een 10 pagina's tellend document waarin het reglement voor woonschepen verfijnd werd. In de nota 'stedenbouwkundige aspecten en richtlijnen met betrekking tot het uitzicht van woonschepen en commerciële schepen' (2008) staan de volgende bepalingen: *de stuurhut is de hoogste lijn van een schip *de laadruimte kan beperkt verhoogd worden (lichtinval) *walvoorzieningen: dit is openbaar domein en kan dus in geen enkel geval geprivatiseerd worden. Nutsvoorzieningen kunnen wel aangevraagd worden. Wat zijn de vereisten om een schip te verbouwen van WenZ uit? Michel Deveen: *indien nodig moet na een verbouwing een nieuwe meetbrief aangevraagd worden *de milieuwetgeving (Vlarem normen) moeten gevolgd worden *de zichtlijn van een schip moet behouden blijven (het hoogste punt is de stuurhut), dus de maximale bovenbouw is één bouwlaag

7 *een bijbootje moet voor of achter het schip vastgemaakt worden, niet naast! Zijn er nog andere zaken die ik moet weten ivm een langdurige ligplaats? Michel Deveen: ligplaatsen zijn en blijven openbaar domein, en kunnen dus niet geprivatiseerd worden. De kerntaken van WenZ zijn bijvoorbeeld bolders onderhouden/plaatsen en de kade onderhouden. Eventueel kunnen wel aanpassingen gebeuren aan het openbaar domein (in overleg met de stad Gent), zoals het plaatsen van poortjes in de reling (bijvoorbeeld Visserij). Enkel in het geval van nieuwe ontwikkelingsprojecten zoals de Oude Dokken kan WenZ wel voorzien in geïntegreerde nutsvoorzieningen. Sowieso is het plaasten van bijvoorbeeld electrisch installaties geen core bussiness van WenZ. Het plaatsen van een electrische kast kan enkel met een vergunning voor inname van het openbaar domein, en de aanvrager is eigenaar van de installatie. In principe moet de kade bij verhuis hersteld worden in de oorspronkelijke staat, dus zou de kast eigenlijk afgebroken moeten worden. Maar in de praktijk kan de kast verkocht of overgedragen worden aan de nieuwe concessionaris. Wat zijn de kosten van een concessie? Evy Muylaert: *ingebruiknamevergoeding (bv jaarlijks voor de Oude Dokken) voor aanleg (nuts)voorzieningen *forfetair bedrag (bij aanvang van de concessie, dit biedt een garantie op een ligplaats bij verkoop van het schip) *jaarlijkse concessievergoeding *waarborg (2500 ), via depositokas of bankwaarborg *administratieve kosten (50 ), voor registratie bij FOD fincanciën

8 Hoe wordt de jaarlijkse concessievergoeding berekend? Dit gebeurt aan de hand van een formule: ((E x m2) x L) x G -E staat voor de eenheidsprijs (4,60 per m 2 ) -m 2 wordt berekend aan de hand van de maximale lengte en breedte L is de locatiefactor -G is het gebruikerstarief (wonen 1, commercieel 5) Belangrijk is om te weten dat niemand hetzelfde betaalt, aangezien de oppervlakte bij de meeste schepen verschillend is. Dus je kan meer of minder betalen dan je buurman, hoewel je in dezelfde zone ligt. Aan de hand van 2 voorbeelden leggen we de concessievergoeding uit, voor een spits (190 m 2 ). Visserij Gasmeterlaan concessievergoeding % BTW % BTW forfetair bedrag waarborg admin. kost Zijn er nog andere verschillen in de concessies? Michel Deveen: een concessie is eigenlijk een wilsovereenkomst, opgenomen in het oprichtingsdecreet van WenZ. Er is dus geen officieel kader voor de concessie, het kader is de concessie (er is hier een moeilijke term voor: sui generis). Als overheidsbedrijf neemt Wenz als uitgangspunt algemene Europese principes van gelijkheid, om in een uniform kader een uniform beleid te voeren. De concessies zijn voor 85% identiek, en er is een rek van 15%, waarin concessies van mekaar kunnen afwijken. Meestal gaat het om verschillen in bestemming (er zijn bijvoorbeeld nevenactiveiten toegelaten als het om minder dan 30 m 2 gaat). Het kan ook gaan om aanpassingsdetails van praktische aard: als je bij aankoop bijvoorbeeld niet onmiddellijk kan voldoen aan het classificatiebewijs. Het basisprincipe is gelijkheid en uniformiteit.

9 Wat als je een woonschip wil verkopen? Evy Muylaert: vroeger was de ligplaats bij verkoop een knelpunt. De ligplaats verviel sowieso, en de wachtlijst werd aangesproken. Er was dus géén zekerheid van een ligplaats. Nu is er een garantie op een ligplaats (daarom ook het forfetair bedrag). De overdraagbaarheid van de ligplaats is afhankelijk van de zone. Gent wordt opgedeeld in 2 zones: zone A zijn de perifere locaties (rand van de stad/ buiten de stad), zone B is het centrum en alle nieuw gecreëerde zones. Dit is wat gebeurt bij verkoop, en wat we aanraden te doen: Zone A neem contact op met Wenz wachtlijst blijft van toepassing (wissel van plaatsen) (nieuwkomers) Zone B neem contact op met Wenz ligplaats wordt automatisch overgedragen Als je in zone A een schip verkoopt zijn dit de stappen die ondernomen moeten worden: *verkoopscontract opmaken moet om wachtlijst aan te spreken, en om geen valse hoop te geven met clausule dat contract vervalt bij verliezen ligplaats, maw. als iemand van de wachtlijst je plaats wil *wachtlijst wordt afgetoetst iemand zegt ja: ruil ligplaats (altijd garantie op een ligplaats) niemand zegt ja: plek kan behouden worden *Belangrijk! Enkel schepen met een geldige ligplaats (dus met vergunning / concessie), conform het aanmeerplan kunnen aanspraak maken op de garantie

10 op een ligplaats. Informeer je dus vooraleer je een schip koopt of het schip officieel een ligplaats heeft, waardoor je gegarandeerd bent van een ligplaats. Wat als ik een woonschip wil kopen? Evy Muylaert: bezint voor ge begint. Informeer je voor je een schip koopt, want er is een schaarste aan ligplaatsen. Informeer je bij WenZ, maar zeker ook bij de verkoper (vraag documenten en concessievoorwaarden, zodat je weet waar je staat). We raden aan om pas hierna een schip te kopen, want je kan een schip tenslotte niet in je achtertuin stellen (sic). Je kan je online inschrijven op de wachtlijst. Wat als ik toch al een schip gekocht heb? Evy Muylaert: dat is het wachten geblazen, want de rangorde van de wachtlijst is van toepassing. Indien er een vrije ligplaats is kan je online op de site van WenZ bieden, onder gesloten omslag. De hoogste bieder krijgt de plaats. In het geval meerdere mensen hetzelfde bod uitbrengen krijgt de eerste bieder de plaats. Waarom wordt Gent onderverdeeld in 2 zones? Evy Muylaert: dit is van belang bij verkoop van een vaartuig, en bij het toewijzen van een 'vrije' ligplaats. In zone A is er overdraagbaarheid van een ligplaats (dus garantie op een plaats), wat bij aankoop/verkoop van een schip meer roulatie brengt in de ligplaatsen (ruilen van plaatsen). Dit is om de achterpoortjes van vroeger te vermijden. Indien er vrije ligplaatsen zijn wordt er geboden. Dit betekent dat schepen van buiten Gent of Nederland (die goedkoper kunnen zijn) ook kunnen bieden op een plaats. Dus de ligplaats wordt duurder (door opbod), maar dat wordt gecompenseerd door een goedkoper schip.

11 Wanneer moet het forfetair bedrag betaald worden? Evy Muylaert: bij nieuwe concessies moet het forfetair bedrag betaald worden. Een uitzondering zijn de Oude Dokken, omdat het gaat over een herlocalisatie. Bij het verlengen van een concessie moet geen forfetair bedrag betaald worden. Michel Deveen kaderde de achtergrond van de vroegere communicatie tussen woonboten en WenZ, als inleiding op de 10 minuten spreektijd die het overlegplatform vooraf gevraagd én gekregen heeft. Vroeger was er een positieve wisselwerking tussen WenZ, de stad Gent en de vzw Vlaamse Woonschepen, in de vorm van een driemaandelijks overleg. Maar de laatste jaren blijkt de vzw wat tenietgedaan, en is het contact verwaterd. De tekst die Yanne voorlas kan hierna lezen! WenZ hield eraan om een aantal punten uit deze tekst te verduidelijken, en te stellen dat zij vragende partij zijn om de werkgroep 'wonen op het water' en het driemaandelijks overlegplatform nieuw leven in te blazen, op voorwaarde natuurlijk dat de woonbootbewoners zich weten te verenigen. *vraag naar meer woonzekerheid (Michel Deveen): de regels van het openbaar domein gelden, en het is uitzonderlijk dat we een concessie krijgen op het water (enkel woonboten en jachthavens krijgen deze), dus de woonzekerheid is al groter dan vroeger bij de ligvergunningen *vraag bij onmiddellijke opzegbaarheid concessie door WenZ (Michel Deveen): tot op heden nog niet gebeurd, en dit zou enkel gebeuren onder dwingende redenen. Enkel hardleerse gevallen of wanbetalers zijn in het verleden weggestuurd. Een concessie is gemakkelijk verlengbaar, dus in principe kan je je ligplaats levenslang houden. En dan nog iets over avonturisme. *bemerking bij opdelen van Gent in zones (Evy Muylaert): er is een dwingende noodzaak om het beleid aan te passen, daar er evenveel mensen op de wachtlijst staan als er woonboten zijn in Vlaanderen. Vermarkting is dan het meest objectieve, marktvriendelijke beleid. Elk individu kan een bod doen

12 op een vrije ligplaats, of je nu al een schip hebt of niet. Het is ook onder gesloten omslag, dus niet per opbod. Michel Deveen gaf dan het voorbeeld van de Oude Dokken: als je 1 meer biedt dan het forfetair bedrag kan je in principe de plaats krijgen als niemand anders biedt voor maar 1. De principes achter de indeling in 2 zones zijn gelijkheid en mededinging, en vermarkting is het meest objectieve criterium voor het toewijzen van een ligplaats.