Stikstof. vandaan? Waar komt dat eigenlijk PURE NUTRIENT INFO #11

Transcriptie

1 PURE NUTRIENT INFO #11 Stikstof Kunstmestproductie Waar komt dat eigenlijk vandaan? KWALITEIT, BETROUWBAARHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID Nutriënten in juiste hoeveelheden zijn essentieel voor de gezondheid en het rendement van gewassen. Minerale meststoffen spelen een centrale rol om het rendement te behalen dat telers verwachten en dat nodig is voor een groeiende wereldbevolking. Maar waar komen minerale meststoffen eigenlijk vandaan? Onder welke randvoorwaarden worden ze geproduceerd? Hoe staat het met de milieuaspecten van de productie? Dit nummer van Pure Nutrient INFO geeft informatie over de kunstmestproductie in Europa en de impact ervan op milieu, over de werkgelegenheid en over diverse andere aspecten.

2 PURE NUTRIENT INFO Pure nutriënten produceren Met de toenemende economische druk op Europese landbouwbedrijven is verbetering van het rendement essentieel. Het optimaliseren van de grondstoffen voor de landbouw is een manier om kosten te besparen en tegelijk een beter rendement te halen. Een van de belangrijkste grondstoffen voor de landbouw zijn minerale meststoffen, oftewel kunstmest. Deze is afkomstig uit diverse bronnen van over de hele wereld en de kwaliteit ervan kan variëren. Is de Europese productie anders wat betreft kwaliteit en milieuvriendelijkheid? GOEDE BEMESTING, GOEDE OOGST De mechanische kwaliteit van kunstmest is cruciaal voor strooibaarheid, precieze toepassing, geringe milieu-impact en een hoog rendement op investering. In veel gevallen kan een goede eerste indruk worden verkregen door een hand meststof te nemen: stof en gebroken korrels zijn een aanwijzing voor slechte kwaliteit, terwijl een gelijkmatige korrelgrootteverdeling en gladde buitenkant vereist zijn voor een goed strooibeeld. Zie nieuwsbrief nr. 6 Nauwkeurig strooien voor meer details. Minerale meststoffen dienen ook puur te zijn, dus slechts onvermijdelijke hoeveelheden toeslagstoffen en verontreinigingen. Ook hun ecologische voetafdruk, zowel bij het produceren als bij het gebruik, moet zo gering mogelijk zijn. Hoge kwaliteit wil zeggen: continu investeren in mensen, technologie en organisatie. Europa hanteert de strengste productienormen in de hele wereld. Deze normen betreffen de sociale, milieu- en gezondheidsaspecten van onze samenleving - zowel vandaag als morgen. HOE GAAT DIT IN ZIJN WERK? In moderne fabrieken wordt stikstofkunstmest gemaakt uit aardgas. In meerdere verwerkingsfasen wordt het aardgas, hoofdzakelijk bestaande uit methaan, opgewaardeerd tot stikstofkunstmest door het te binden met de stikstof die in de lucht aanwezig is. Van het gas dient 8% als echte grondstof voor kunstmest. Slechts 2% wordt gebruikt voor het verwarmen van het proces en voor het opwekken van elektriciteit. Afbeelding 1 toont een standaard kunstmestproductieproces, maar niet alle fabrieken voeren alle verwerkingsfasen uit. Gebaseerd op de twee meest gebruikte eindproducten, ammoniumnitraat (hoofdbestanddeel van KAS) en ureum, worden ver- schillende soorten kunstmest gemaakt. Dit gebeurt door ze te mengen met ingrediënten als fosfaat en kalium om NK, NP en NPK s te vormen, dolomiet om KAS te vormen of door ureum en ammoniumnitraatoplossing te mengen om urean te maken. BETROUWBARE UITLEVERING De fabrieken van Yara zijn over een groot deel van Europa verdeeld en staan dicht bij havens en rivieren om efficiënt vervoer mogelijk te maken: Sluiskil (NL), Tertre (BE), Montoir, Ambès en Le Havre (F), Brunsbüttel en Rostock (D), Uusikaupunki (FIN) en Porsgrunn en Glomfjord (N). Yara s fabrieken draaien in principe jaar-rond 24 uur per dag en 7 dagen per week. Er is een strakke planning voor onderhoudswerkzaamheden en upgrades, vanwege de complexiteit van de fabrieken. Met de toegenomen productiecapaciteit zijn er slechts beperkte mogelijkheden om voorraad te houden. Door goede planning en een wereldwijde afzetmarkt worden vraag en aanbod zo goed mogelijk afgestemd. VEILIGHEID, KWALITEIT EN DUURZAAMHEID Alle Yara fabrieken werken met de beste technieken en zijn gecertificeerd volgens de nieuwste internationale normen: ISO 91 (Kwaliteit) ISO 141 (Milieu) OHSAS 181 (Gezondheid en veiligheid) Door dagelijkse controles wordt constante fysische en chemische kwaliteit gegarandeerd.

3 Yara fabrieken in Europa Yara Sluiskil (NL) Afbeelding 1: Productieschema van een standaard kunstmestfabriek. N 2 H 2 O CO 2 Katalysator (zie paragraaf 'BKG-emissie verminderen' op de volgende bladzijde) N 2 O CO 2 Lucht CO 2 Lucht O 2, N 2 Ammoniak NH 3 Schepen Pijpleiding Aardgas CH 4 Ammoniakproductie Ureumproductie Salpete produ Kalium, fosfaat, dolomiet en calciumsulfaat

4 Yara Sluiskil (NL) EUROPESE KUNSTMESTPRODUCTIE IN ÉÉN OOGOPSLAG Directe werkgelegenheid: 16.5 fte Totaal personeelsbestand inclusief indirecte werkgelegenheid: 5. fte Investeringen: gemiddeld ca. 6 miljoen euro per jaar YARA IN EUROPA IN ÉÉN OOGOPSLAG Fabrieken: 2 Kunstmest omzetvolume: ca. 1 Mton Directe werkgelegenheid: 7. fte Ureum CO(NH 2) 2 Ureum Urean Tussenopslag Ammoniumnitraat NH 4 NO 3 AN Salpeterzuur HNO 3 KAS NPK NK Landbouwbedrijf rzuurctie Ammoniumnitraatproductie

5 PURE NUTRIENT FINFO Milieu beschermen Energieverbruik verminderen, emissies beperken en waterkwaliteit verbeteren zijn zeer belangrijke aspecten bij de kunstmestproductie. Op het gebied van milieubewustzijn is de Yara fabriek in Sluiskil in Nederland representatief voor andere vergelijkbare kunstmestfabrieken in Europa. Wat is er in de afgelopen jaren nu echt bereikt? ENERGIEVERBRUIK VERMINDEREN Om meststoffen te produceren is energie nodig. Deze energie wordt geleverd door het aardgas dat dient als grondstof voor de kunstmestproductie. Het energieverbruik tijdens de kunstmestproductie is exponentieel teruggedrongen. In Yara fabrieken is het verbruik tegenwoordig bijna tot het theoretische minimum teruggebracht. GJ /ton ammoniak Energieverbruik bij kunstmestproductie Birkeland-Eyde Cyaanamideproces Haber-Bosch Stoomreforming aardgas Energiegebruik van ammoniakfabrieken Theoretische technologische limiet Afbeelding 2: Het energieverbruik bij de kunstmestproductie is exponentieel gedaald. Voor een moderne fabriek die gebruik maakt van aardgas, ligt het energieverbruik dicht bij het theoretische minimum [1]. LUCHTVERONTREINIGING VERMINDEREN Luchtverontreiniging kan optreden in de vorm van gas (voornamelijk ammoniak en NOx) of stof (nitraat- of ureumstof). Alle emissies worden gemonitord en worden tot een minimum beperkt. In de afgelopen 3 jaar is de emissie van de Yara fabrieken in Sluiskil tot een derde teruggebracht. t N Cumulatieve emissie van stikstofgassen en -stof van de fabriek in Sluiskil Ureum-emissie Nitraat-emissie NO x -emissie NH 3 -emissie Afbeelding 3: In de afgelopen 3 jaar is de cumulatieve emissie van stikstof via stikstofgas en -stof van Yara Sluiskil tot een derde teruggebracht [2]. BKG-EMISSIES VERMINDEREN De productie van kunstmest is energie-intensief en er komen onvermijdelijk ook broeikasgassen (BKG) vrij. Het gaat voornamelijk om CO 2 en N 2O. Door hergebruik van een deel van de CO 2 kan de CO 2-emissie worden beperkt. Yara fabrieken leveren CO 2 aan de tuinbouwindustrie, de dranken- en levensmiddelenindustrie, als droog-ijs voor koeling en voor andere industriële toepassingen.de CO 2 afkomstig van de ammoniakproductie wordt ook deels gebruikt voor de ureumproductie. Deze CO 2 komt later wel weer vrij als ureum wordt omgezet. N 2O is een zeer sterk broeikasgas met een klimaatimpact die 296 keer groter is dan van CO 2. Daarom is het elimineren van N 2O een prioriteit. Yara heeft een katalysatortechnologie ontwikkeld die 9% van de N 2O-emissie elimineert en op deze manier de CO 2-voetafdruk van de kunstmestproductie aanzienlijk verkleint. De katalysatortechnologie van Yara werd voor het eerst toegepast in de Yara fabriek van Montoir in Frankrijk en wordt momenteel toegepast in alle Europese fabrieken. Mton CO 2 -equivalent CO 2 ton RESTWARMTE EN CO 2 HERGEBRUIKEN Bij kunstmestproductie komt warmte vrij. Sinds 29 levert de Yara fabriek in Sluiskil warmte-energie aan glastuinbouw in de omgeving. In 218 zal een kassengebied van ca. 15 ha profiteren van dit samenwerkingsverband. Per jaar wordt op deze manier 17 TJ aan energie bespaard, wat overeenkomt met het gemiddeld verbruik van 34. Nederlandse huishoudens. Bovendien wordt 6. ton CO 2 benut voor het stimuleren van de groei van gewassen, in plaats van dat de CO 2 onbenut de lucht in gaat. Verlaging van de BKG-emissie Katalysator N 2 O (CO 2 -equivalent) ton Afbeelding 4: Door de verlaging van de BKG-emissie met behulp van katalysatoren is de BKG-emissie van de Yara fabriek in Sluiskil fors verlaagd [3]. Afbeelding 5: CO 2 en restwarmte worden gebruikt door het kassengebied nabij Yara Sluiskil. ALGENPRODUCTIE Voor de verschillende fasen van het productieproces is zeer schoon water nodig. In een semi-industriële testopstelling in de Yara fabriek te Sluiskil worden algen gebruikt om resterende nutriënten te verwijderen voordat het de fabriek verlaat. Afbeelding 6: Zuivering van proceswater door algenproductie

6 Voorzien in lokale behoefte Europa telt veel onafhankelijke kunstmestproducenten, waaronder ook Yara. Ondanks de internationale prijsdruk en de strenge Europese regelgeving blijven Europese fabrikanten kunstmest van hoge kwaliteit produceren voor de Europese landbouw. Wat zijn de kenmerken van de Europese kunstmestproductie? UREUM OF NITRAATMESTSTOFFEN? In Europa zijn meststoffen op basis van ammoniumnitraat de gouden standaard en worden algemeen toegepast. Deze zijn overwegend afkomstig van lokale producenten. Een deel van de Europese productie wordt geëxporteerd. Ureum wordt voornamelijk geïmporteerd uit andere gebieden van de wereld. Gebruik van verschillende minerale stikstofmeststoffen in EU-28 INVESTEREN IN DE TOEKOMST De Europese kunstmestindustrie biedt direct en indirect werk aan ongeveer 5. mensen. Jaarlijks wordt meer dan 6 miljoen euro geïnvesteerd in modernisering van bestaande fabrieken. De afgelopen jaren zijn aanzienlijke inspanningen geleverd om de kunstmestproductie zo schoon mogelijk te maken. Tegenwoordig worden de Europese normen beschouwd als maatgevend en bestaat er geen ander gebied in de wereld dat kunstmest produceert met een lagere milieubelasting dan Europa! KAS en andere AN-types Ureum BKG-emissie per productiegebied ton CO 2 -equivalent / ton product 3,5 CO2 vrijkomend bij productie CO2 vrijkomend bij vervoer 3 2,5 Urean Overige 1,5 1,5 Afbeelding 7: In de EU lidstaten worden vooral lokaal geproduceerde stikstofmeststoffen op basis van ammoniumnitraat gebruikt, zoals KAS [4]. EUgemiddelde Egypte USA Saoedi- Arabië 21/11 Noord- Afrika Oekraïne Rusland China (kolen) Afbeelding 8: De BKG-emissie bij de ammoniumnitraatproductie per ton product is in Europa aanzienlijk lager dan in de rest van de wereld [5]. vormgeving: bb&b foto's: Yara / Ole Walter Jacobsen 12/215 Meer informatie over nitraatmeststoffen vindt u in onze brochure Nitraatmeststoffen die u kunt downloaden op Bezoek Yara s YouTube-channel voor meer multimedia: Zoek in de App Store naar Yara, of scan onderstaande QR-code om de app te downloaden. Nitraatmeststoffen Optimale opbrengst, minimale belasting voor het milieu LITERATUUR [1] Bewerking van Anundskas, A. (2): Technical improvements in mineral nitrogen fertilizer production. In: Harvesting energy with fertilizers. European Fertilizer Manufacturers Association. [2] Yara, internal communication (213). [3] Yara, internal communication (214). [4] Fertilizers Europe, consumption report, estimation 213/214 (214). [5] Fertilizers Europe (211). OVER YARA Yara International ASA is een internationaal bedrijf, waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Oslo, Noorwegen. Als s werelds grootste leverancier van minerale meststoffen draagt Yara al meer dan 1 jaar bij aan de productie van voedsel en duurzame energiebronnen voor de groeiende wereldbevolking. Yara Benelux levert landbouwers kwaliteitsproducten, kennis en advies. Indien u meer informatie wenst, kunt u contact opnemen met onze lokale deskundigen. De informatie in dit document is zorgvuldig samengesteld volgens de actuele stand van zaken maar er kan informatie ontbreken. Voor individuele gevallen kan geen garantie of aanspraak worden ontleend aan deze teksten, omdat de locatie en de teeltomstandigheden grote verschillen in het resultaat kunnen veroorzaken. De genoemde gegevens mogen niet worden opgevat als een persoonlijk advies. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend en ze vormen geen onderdeel van een adviesovereenkomst. Yara Benelux BV & Yara Tertre SA/NV Postbus AB Vlaardingen Nederland Tel. +31 () &