Buddy doorbreekt internationale bubble

Transcriptie

1 transfer vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs Buddy doorbreekt internationale bubble 2 jaargang 21 november 2013 edwin van rest (studyportals): wereldwijde transparantie ultieme droom cultureel verdrag-beurs nauwelijks in trek amsterdam krijgt technologisch topinstituut joris luyendijk over zijn buitenlandse studieverblijf

2 2 transfer Transfer is een onafhankelijk vakblad over internationale samenwerking in het hoger onderwijs en onderzoek. Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. Verschijnt acht keer per jaar. Redactie Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke Zandvliet en Ralph Aarnout Aan dit nummer werkten mee Annemieke Bosman, Alexandra Branderhorst, Xander Bronkhorst, Han van der Horst, Bram Logger, Yvonne van de Meent en Martine Postma Beeld Guy Ackermans, Svetlana Balashova, Caro Bonink, Wiktor Dabkowski/ ZUMApress.com, Roger Dohmen/HH, Guus Dubbelman/HH, Henriëtte Guest, Michel de Groot/HH, Peter Hilz/HH, Nicolas Maeterlinck/ANP, Bart Mühl/ HH, Bart van Overbeeke, Paul van Riel/ HH, Bram Saeys, Alexander Sergunin, Vanoutrioe/HH, Herman Wouters/HH Redactieraad Ries Agterberg (DUB), Sebastiaan den Bak (Neth-ER), Klaartje van Genugten (Fontys), Leonard van der Hout (Hogeschool van Amsterdam), Joep Huiskamp (TU Eindhoven), Erwin Ploeger (Unesco-IHE) Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag, tel / / fax Website: Abonnementen Transfer is gratis verkrijgbaar. Geïnteresseerden kunnen zich voor een gratis abonnement aanmelden via Abonnementenadministratie DUO-tijdschriftenservice Postbus AR Utrecht tel Vormgeving en lay-out Sabrina Luthjens BNO en Christina Schürmann ( Druk Drukkerij Verloop, Alblasserdam Overname artikelen Het overnemen en vermenigvuldigen van artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie. Schoolvoorbeeld Er zijn genoeg kansen voor internationale studenten op de Nederlandse arbeidsmarkt, vindt Fadli Gunawan. De Indonesische bachelorstudent business administration is een schoolvoorbeeld van hoe je die kansen verzilvert. Hij verdiepte zich in de eisen en wensen van Nederlandse werkgevers en begon meteen na aankomst in ons land de taal te leren. Hij deed zijn uiterste best om een stageplek te bemachtigen en dat lukte. Als je in Nederland een baan wilt vinden, moet je werkervaring opdoen, weet Gunawan. 70 procent van de internationale studenten wil hier aan het werk, maar slechts 27 procent blijft daadwerkelijk na de studie. De kloof tussen de behoefte van de arbeidsmarkt en het potentieel aan buitenlandse afgestudeerden blijkt groot te zijn. Daarom wordt in november het landelijke actieplan Make it in the Netherlands gelanceerd, waarin maatregelen worden voorgesteld hoe internationaal talent aan ons land kan worden gebonden. Transfer neemt in dit nummer een voorschot op het actieplan en brengt in kaart hoe vier andere Europese landen dit aanpakken. Want niet alleen Nederland worstelt met dit probleem. Maar we kijken ook in eigen land naar de hightech-regio rond Eindhoven, waar een tekort aan technici is. Daar is een aantal initiatieven ontwikkeld om vraag en aanbod van internationaal talent bij elkaar te brengen. Een eerste struikelblok is dat slechts 7 procent van de buitenlandse studenten kiest voor een techniekstudie. Dat percentage zou flink opgevoerd moeten worden. Maar er blijkt ook een aansluitingsprobleem te zijn. Werkgevers in de Brainport-regio geven aan dat internationale studenten vaak de sociale vaardigheden missen om goed in het bedrijf mee te kunnen draaien. Voor veel mkb-bedrijven is het een probleem dat zij geen Nederlands spreken. De taal leren en stages aanbieden zodat buitenlandse studenten werkervaring kunnen opdoen, is daarom een eerste belangrijke stap. Het programma Brabant Talents laat internationale studenten via verschillende activiteiten kennismaken met bedrijven. Zo wordt de stap naar een stage minder groot. Want niet iedere student is zo ondernemend als Fadli Gunawan, die bewust voor een studie en loopbaan in Nederland koos en daarbij zijn eigen weg uitstippelde. els heuts eheuts@nuffic.nl Omslag Nederlandse buddy wijst buitenlandse studente de weg. Foto: Henriëtte Guest Transfer 3, jaargang 21, verschijnt op 19 december

3 i n h o u d Binding van buitenlandse studenten Hoe zorgt Nederland ervoor dat talentvolle buitenlandse studenten na hun afstuderen hier blijven werken? Die vraag en alles wat samenhangt met het beantwoorden daarvan zal de komende tijd in Transfer vaker aan de orde komen. In dit nummer vier artikelen over dit actuele onderwerp. Want wat zijn bijvoorbeeld de ervaringen met buitenlands talent bij innovatieve bedrijven in de technologieregio rond Eindhoven? Hoe binden buddyprojecten studenten aan Nederland? En wat doen andere Europese landen om buitenlands talent te behouden voor hun kenniseconomie? 10 StudyPortals kijkt verder dan Europa De Europese studievergelijkingssites van StudyPortals trekken maandelijks meer dan 1 miljoen bezoekers. Maar het bedrijf, dat in zes jaar groeide tot een onderneming met veertig medewerkers, weet nog van geen ophouden. Transfer sprak met oprichter Edwin van Rest over zijn verdere ambities. Onze ultieme droom is wereldwijde transparantie van universitaire opleidingen. 24 Onbekende cv-beurs is heus de moeite waard Studiebeurzen in het kader van culturele verdragen tussen landen zogeheten cv-beurzen zijn steeds minder populair. Veel studenten weten niet dat ze bestaan en studenten die dat wel weten, moeten zich door een papierwinkel heen worstelen. Toch breken kenners een lans voor de cv-beurs: De kans op toewijzing is meer dan 50 procent. En verder 2 Colofon en redactioneel 4 Nieuwsberichten en actueel 13 Aanpakken: internationaliseerders aan het werk 27 Sorry? Pardon! over misverstanden in buitenland 28 Amsterdam krijgt technologisch topinstituut 30 Gelezen 31 Onbekend terrein: Joris Luyendijk over zijn buitenlandse studieverblijf

4 n i e u w s dutch days Foto s: Alexander Sergunin en Svetlana Balashova Carrière en poëzie. Beide kwamen aan bod tijdens de Dutch Days of Higher Education, afgelopen maand in Moskou, Sint-Petersburg en enkele andere steden. Voor Russische alumni was er gelegenheid om kennis te maken met Nederlandse bedrijven. Het 'Feest der Poëzie' bracht vele Russische studenten en docenten Neerlandistiek bijeen. Een conferentie en matchmaking tussen onderwijsinstellingen maakten ook deel uit van het drie weken durende programma, waarmee het einde van het Nederland-Rusland-jaar in zicht kwam. Vingerafdruk tegen fraude bij IELTS IETS, de internationale toetsinstantie voor Engelse taalvaardigheid, zet in de strijd tegen fraude nieuwe middelen in. Van alle kandidaten wordt een foto gemaakt en waar mogelijk ook vinger afdrukken genomen. Klanten, waaronder veel Nederlandse hogeronderwijsinstellingen, kunnen in een digitale database de persoonsgegevens verifiëren. De toetsen worden in 130 landen afgenomen. Zo n hogeronderwijsinstellingen wereldwijd stellen, naast een regulier diploma, een IETLS- of gelijkwaardig certificaat verplicht voor internationale studenten. Kandidaten worden getoetst op lees-, luister-, schrijf- en spreekvaardigheid. Aanvankelijk moesten kandidaten zelf een pasfoto aanleveren op hun examendag. Deze foto werd afgedrukt op het behaalde certificaat. Om de mogelijkheid van fraude te verkleinen, maakt IELTS in plaats daarvan nu zelf foto s op de examendag. In landen waar dit is toegestaan, worden vanaf nu bovendien vingerafdrukken genomen. Klanten van IELTS die de toets als ingangseis stellen, kunnen de persoonsgegevens verifiëren in een online database. Wie zich niet laat fotograferen of geen vingerafdrukken wil afstaan, kan voortaan geen examen meer afleggen, zo laat IETLS weten. De toetsinstantie, die eigendom is van de British Council, IELTS Australia en Cambridge Language Assessment, houdt zich bij haar nieuwe richtlijn aan Britse privacywetgeving. (RA) 4 november 2013 transfer

5 Eenvoudig inloggen bij buitenlandse partners Studenten en medewerkers van de Technische Universiteit Eindhoven hebben in de toekomst geen apart account meer nodig om in te loggen op applicaties van buitenlandse partneruniversiteiten. Dat meldt Cursor, de nieuwssite van de universiteit. Na twee jaar voorbereiding is een succesvolle pilot afgerond waarbij het eigen netwerk is gekoppeld aan dat van technische instellingen in Denemarken, Zweden en Italië, die zich eveneens bezighouden met duurzame energie. Hun gezamenlijke Virtual Campus Hub is bedoeld om aan te tonen dat de technologie er klaar voor is, vertelde Frank Vercoulen van het Onderwijs en Studenten Service Centrum van de Tu/e aan Cursor. Het is nu wachten op concrete samenwerkingsverbanden in onderwijs en onderzoek die er gebruik van willen maken. Dat kan bijvoorbeeld door het delen van een elektronische leeromgeving, een samenwerkingsomgeving of een laboratorium op afstand. Het volgen van keuzevakken bij partneruniversiteiten wordt zo eenvoudiger. Karen Ali, hoofd van het Studenten Service Centrum, noemde de Virtual Campus Hub in Cursor een onmisbaar instrument. Volgens haar wil de TU/e de pilot uitrollen, zodat er een duurzame onderwijsomgeving komt voor structurele samenwerking met andere onderwijsinstellingen. De Virtual Campus Hub kwam mede tot stand met Europees geld vanuit het Zevende Kaderprogramma en medewerking van SURFnet. (AZ) nieuwsberichten, opiniestukken en columns verschenen er sinds 2008 op Deze website wordt sinds 22 oktober jl. niet meer bijgewerkt en per januari 2014 opgeheven. Nieuws over internationalisering van het hoger onderwijs vindt u voortaan op wereldranglijst: 52 wereldranglijst: 58 Utrecht UvA shanghai wereldranglijst: 74 qs wereldranglijst: 74 Leiden Leiden wereldranglijst: 92 shanghai wereldranglijst: 67 wereldranglijst: 81 qs Groningen Leiden Utrecht Groningen shanghai times higher wereldranglijst: 69 qs studyportals* Delft Tilburg times higher studyportals* wereldranglijst: 73 Rotterdam VU times higher studyportals* De drie beste Nederlandse universiteiten in vier verschillende rankings 2013 * Studyportals geeft het oordeel van internationale studenten weer transfer november

6 n i e u w s De beurs van Jaarlijks komen honderden studenten, promovendi en cursisten uit ontwikkelingslanden naar Nederland met een NFP-beurs. Wie zijn zij en wat doen zij? jack obonyo (32) masterstudent museologie aan de ahk in amsterdam Wat is jouw achtergrond? Ik ben een van de oprichters van het Peace Museum in Kenia, vlakbij Lake Victoria. We hebben een geweldige etnografische collectie. Van votiefbeeldjes tot kleding tot gereedschap. En niet te vergeten een schat aan verhalen van de Kenianen zelf. Waarom ben je naar Nederland gekomen? Als ik in Amsterdam naar het Rijks ga, zie ik buiten al een lange rij staan. Jullie musea bieden de bezoeker een totaalervaring: je kunt er lunchen of naar de souvenirwinkel, ook als je de collectie zelf niet bekijkt. Het museum staat op die manier middenin de samenleving. Die functie moet ons Peace Museum ook krijgen, met natuurlijk een aansprekende presentatie van ons culturele erfgoed. Zitten Kenianen op de Hollandse aanpak te wachten? Lake Victoria wordt bevist door Kenianen, Oegandezen en Tanzanianen. De concurrentie op het water leidt vaak tot fricties. Het Peace Museum fungeert nu al als platform om wederzijds begrip te kweken. Je slaat iemand niet zo gauw de hersens in als blijkt dat je gemeenschappelijke culturele waarden hebt, nietwaar. De Hollandse aanpak, waarbij het museum nog nadrukkelijker een samenbindende factor wordt, is dus meer dan welkom. (AB) 6 november 2013 transfer Foto: Caro Bonink Studiepunten voor volgen MOOC Twee Massive Open Online Courses (MOOCs) van Duitse universiteiten leveren studenten studiepunten op, als zij met goed gevolg het examen afleggen op de betreffende universiteit. Volgens University World News zijn de Universiteit van Osnabrück en de Fachhochschule Lübeck de eerste instellingen die ECTS koppelen aan hun gratis online colleges. Half oktober ging bij de Fachhochschule Lübeck de collegereeks Fundamentals of Marketing van start, die acht weken duurt en goed is voor vijf ECTS. Volgend jaar april biedt de Universiteit van Osnabrück een cursus Algorithms and Data Structures aan van zestien weken, waarmee zes ECTS te behalen zijn. Iversity, een Duits platform dat ruim twintig MOOC aanbiedt, wil daar in de toekomst veel meer studiepunten aan toekennen. (EH) Vrees voor cum laude- inflatie in Leiden De Leidse universiteitsraad maakt zich zorgen over de cum laude-regeling bij het eigen university college. De daaraan verbonden voorwaarden zijn volgens de raad aan de lage kant in vergelijking met de reguliere opleidingen, zo staat in een brief aan het College van Bestuur. Daardoor vreest de raad cum laude-inflatie. Het argument dat de regeling zorgt voor een betere aansluiting op andere Nederlandse university colleges en het internationale systeem, overtuigt de universiteitsraad niet. Internationaal worden immers meerdere systemen gehanteerd die van elkaar afwijken, zoals dat van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Volgens universiteitskrant Mare is de regeling van het university college, dat scores van A tot F toekent, dit jaar al aangepast. Eerst was een gemiddelde van omgerekend een 6,5 of hoger voldoende voor het predicaat cum laude, inmiddels moet dat een 7,7 of hoger zijn. Bij andere Leidse opleidingen is een 8,5 het minimum. (AZ) U-raad EUR spreekt Engels op proef De universiteitsraad van de Erasmus Universiteit vergadert sinds kort op proef in het Engels. De kersverse raad besloot daar in september toe vanwege twee niet-nederlandstalige leden. Bovendien kunnen andere internationale studenten en staf zo eenvoudiger volgen wat er in de universiteitsraad wordt besproken. Vorig jaar waren er ook al twee internationals lid, maar toen werd een tolk ingeschakeld. Volgens universiteitsblad EM was destijds de vrees, dat het niveau van de debatten zou afnemen als iedereen zich in het Engels moest uiten. Dat is nu overigens niet het geval als er geen anderstalig lid of publiek aanwezig is. Na drie Engelstalige vergadercycli evalueert de universiteitsraad de proef. Verschillende Rotterdamse faculteitsraden zijn al op het Engels overgestapt. (AZ)

7 Hoe Vlaamse mobiliteit boven middenmoot moet uitstijgen Foto: Nicolas Maeterlinck/Belga Photo Onderwijsminister Pascal Smet van Vlaanderen (midden) bij de opening van het academisch jaar in Gent. Het mag niet de ambitie van Vlaanderen die zij nastreeft, neemt Vlaanderen zijn om tot de Europese middenmoot genoegen met 10 studiepunten. Met te behoren. Dat staat in het actieplan betere registratie valt al winst te behalen, Brains on the Move, dat onlangs door het is het idee. Bijvoorbeeld via een generiek stelsel van mobiliteitsbeurzen, die Vlaamse kabinet werd goedgekeurd en deze maanden in verschillende provincies wordt gepresenteerd. Het bevat leren om naar het buitenland te gaan. studenten ook daadwerkelijk stimu- maatregelen om te bewerkstelligen dat Daarnaast wordt een collectief systeem een op de drie Vlamingen die in 2020 van reis- en bijstandsverzekeringen afstuderen, internationale ervaring heeft onderzocht en laat de overheid problematiek rondom stages inventariseren. opgedaan. En 33 procent daarvan moet afkomstig zijn uit ondervertegenwoordigde groepen. hun best practices op het gebied van Universiteiten en hogescholen moeten Daarbij wordt vrij soepel gerekend. Waar informeren, adviseren en begeleiden de EU een minimum van 15 ECTS stelt breder met elkaar gaan delen. Het is aan de 20 procent mobiliteit in 2020 ook de bedoeling dat zij een mobility window opnemen in hun curricula. Verder is er subsidie beschikbaar voor summerschools of intensieve programma s en voor het opzetten van joint degrees met buitenlandse instellingen. Er komt een tool om de kwaliteit van partnerschappen te monitoren. Vlaanderen streeft bovendien naar evenwicht tussen uitgaande en inkomende mobiliteit. Dus ook buitenlandse studenten komen aan bod in het actieplan. Een expertgroep moet belemmeringen bij toegang, verblijf en huisvesting in kaart brengen en een quality charter ontwikkelen. Internationale topstudenten hoopt Vlaanderen aan te trekken met beurzen. De hoogte daarvan is nog niet bekend. De overheid trekt er jaarlijks in totaal euro voor uit en hoopt dat instellingen hun bursalen geen collegegeld in rekening brengen. Alle inspanningen ten spijt zal de overgrote meerderheid van de Vlaamse studenten niet naar het buitenland gaan. Deze groep moet het hebben van internationalisering van het curriculum, gestimuleerd door studiedagen, counselors en een handboek. Het actieplan noemt het verdienen van studiepunten door mee te draaien in een buddyproject als mogelijkheid. (AZ) cv-beurzen actiegr promotiestud@bursaal_nee De faire betaling van PhD studenten in Nederland is een belangrijk argument om talentvolle buitenlandse studenten naar Nederland te halen. actiegr promotiestud@bursaal_nee Onze petitie tegen het bursalenstelsel heeft al meer dan duizend handtekeningen! Teken hem hier ipetitions.com/petition/promotiestudent beurs deadline start studie/onderzoek Zwitserland, studiebeurs 15 nov okt 2014 Israël, studiebeurs 30 nov okt 2014 Israël, ULPAN zomerbeurs 30 nov jul/aug 2014 Duitsland, studiebeurs 1 dec jun/aug 2014 Duitsland, lang onderzoek 1 dec okt 2014 Meer informatie op transfer november

8 n i e u w s Beloning voor buitenlandse studiepunten Het Deense ministerie van Onderwijs wil hogeronderwijsinstellingen belonen voor uitgaande mobiliteit. Hoeveel buitenlandse studenten zij ontvangen, speelt dan geen rol meer bij de financiering. Dit plan moet de boete vervangen die instellingen nu wordt opgelegd bij een overschot aan internationale uitwisselingsstudenten. Sinds 2012 krijgen Deense universiteiten en hogescholen alleen geld voor studiepunten die hun buitenlandse uitwisselingsstudenten hebben behaald, voor zover daar studiepunten van Deense studenten in een ander land tegenover staan. Is het aantal ECTS van de inkomende studenten hoger, dan wordt dit overschot in mindering gebracht op het bedrag voor de instelling. Het ministerie van Onderwijs wil deze balansregel nu schrappen en de financiering volledig baseren op de buitenlandse ECTS van Deense studenten. Dat blijkt uit het eerste deel van een nieuwe internationaliseringsstrategie. Een van de doelstellingen daarvan is, dat meer Denen in het buitenland gaan studeren of stage lopen. In 2020 moet minimaal de helft van de afgestudeerden buitenlandervaring hebben, terwijl dat in 2011 nog 17 procent was. University World News citeert onderwijsminister Morten Østergaard, die zegt dat het huidige model uitgaande mobiliteit niet beloont. Het is niet in het belang van Denemarken om meer gasten binnen te halen, vindt hij, al zullen universiteiten daar misschien anders over denken. (AZ) Betere reputatie door internationale wetenschappers Foto: Peter Hilz De Radboud Universiteit wil haar internationale reputatie opvijzelen door gerenommeerde wetenschappers uit het buitenland aan te trekken voor een half tot twee jaar. Een private stichting stelt jaarlijks 2 miljoen beschikbaar voor dit Radboud Excellence Initiative. Het is collegevoorzitter Gerard Meijer een doorn in het oog dat zijn universiteit niet hoger scoort in de internationale rankings, vertelde hij aan universitair magazine Vox, terwijl er met de kwaliteit niets mis is. Daarom wil hij buitenlandse wetenschappers aantrekken op voordracht van Nijmeegse onderzoekers die bijvoorbeeld een Vidi- of Vici-subsidie, ERC Grant of Spinoza-premie in de wacht hebben gesleept. Meijer denkt aan twintig postdocs en twee hoogleraren per jaar. Het is de bedoeling dat de eerste begin 2014 arriveren. Als we vijf jaar verder zijn, hebben we ruim honderd wetenschappers te gast gehad die hier meewerken en publiceren, aldus de collegevoorzitter in Vox. In het universitair magazine verwijst Meijer naar een vergelijkbaar systeem van de Duitse Alexander von Humboldt Stiftung. Duitsland had na de Tweede Wereldoorlog niet zo n beste reputatie, legt hij uit. Dit programma is in het leven geroepen met maar één doel: die reputatie te verbeteren. Gerenommeerde wetenschappers werden uitgenodigd in Duitsland onderzoek te doen. Ze kregen taalles en leerden over de Duitse cultuur. (AZ) 8 november 2013 transfer

9 Europese onderzoekers werken nog weinig samen Foto: Wictor Dabkowski Eurocommissaris Geoghegan-Quinn van Onderzoek, Innovatie en Wetenschap (rechts). Er moet nog heel wat gebeuren voordat er gesproken kan worden van een gemeenschappelijke Europese onderzoeksruimte (ERA). Lidstaten moeten hun onderzoeksbeleid beter op elkaar afstemmen en barrières voor internationale samenwerking wegnemen. Dat concludeert de Europese Commissie in haar ERA Progress Report. Al sinds haar aantreden in 2009 is de vorming van de European Research Area topprioriteit voor Eurocommissaris Máire Geoghegan- Quinn. Net zoals er in de Europese Unie vrij verkeer is van personen en goederen, moet er in de wetenschap probleemloos internationaal samengewerkt worden. Europese leiders hebben 2014 als deadline gesteld voor de vorming van de ERA. Door barrières weg te nemen, moet de Europese wetenschap de wereldwijde competitie beter aankunnen en moet verspilling van wetenschapsgeld voorkomen worden. Hoewel er vooruitgang wordt geboekt bij de vorming van de ERA, moet er nog heel wat gebeuren, concludeert de Europese Commissie in haar rapport. Dat er nog maar weinig internationaal wordt samengewerkt, blijkt uit het feit dat slechts 3,8 procent van de nationale onderzoeksbudgetten terecht komt bij onderzoek dat vanuit meerdere lidstaten wordt gecoördineerd. De Europese lidstaten moeten hun bekostigingssystemen en hun onderzoeksbeleid beter op elkaar afstemmen, zodat zij gezamenlijk strategische doelen nastreven, stelt het rapport. Ook moet het voor onderzoekers eenvoudiger worden om binnen meerdere nationale programma s tegelijk te werken. Nu nog zijn onderzoekssubsidies veelal aan één land gebonden. Andere aanbevelingen uit het rapport zijn dat onderzoekers eenvoudiger toegang moeten krijgen tot onderzoeksfaciliteiten in andere lidstaten, dat er meer publicaties openbaar toegankelijk worden gemaakt en dat meer academische vacatures centraal worden gepubliceerd. Van de Euraxessvacaturebank wordt nog onvoldoende gebruik gemaakt. De Europese arbeidsmarkt voor onderzoekers is volgens de Commissie nog onvoldoende op verdiensten gebaseerd. Dat blijkt onder meer uit het feit dat er nog maar weinig vrouwen senior functies bekleden (anno 2010 slechts 19,8 procent), waardoor veel talent onbenut blijft. Ook concludeert de Europese Commissie dat de nationale investeringen in onderzoek achterblijven. De totale uitgaven aan onderzoek in de EU-lidstaten bedroeg in 2011 niet meer dan 1,47 procent van de totale overheidsuitgaven het laagste percentage in bijna tien jaar. (RA) agenda datum organisator evenement locatie meer informatie 12 nov Nuffic And now Africa! Utrecht 5 dec ACA Mobility windows and the internationalisation of the curriculum Brussel 10 dec NA-LLL lancering Erasmus+ Utrecht 12 dec Nuffic en Flanders Knowledge Area Good practices workshop Mechelen transfer november

10 i n t e r v i e w s t u d y p o r t a l s - o p r i c h t e r e d w i n v a n r e s t : Foto: Bart van Overbeeke Onze websites zijn een tweesnijdend zwaard 10 november 2013 transfer

11 Edwin van Rest was zes jaar geleden een pionier met de Europese studievergelijkingssites van StudyPortals. Inmiddels beperkt hij zich niet meer één werelddeel. De ultieme droom is wereldwijde transparantie van universitaire opleidingsmogelijkheden. Het is bijna tien jaar geleden dat Edwin van Rest (31), destijds student technische bedrijfskunde aan de TU Eindhoven, naar het Japanse Osaka vertrok. Een buitenlandverblijf was een verplicht onderdeel van mijn studie. Dan maar meteen naar een land met gewoontes die heel ver van me af staan, dacht ik. Osaka heeft bovendien een topuniversiteit en Japanse fabrikanten zijn toonaangevend in mijn vakgebied. Het studiejaar in Japan werd een levensveranderende periode en zou een belangrijke inspiratiebron vormen voor de oprichting van StudyPortals. In 2007, twee jaar na zijn terugkomst uit Azië, stond Van Rest aan de wieg van het bedrijf dat is uitgegroeid tot de Tripadvisor voor het Europese hoger onderwijs. Maandelijks bezoeken meer dan 1 miljoen studenten uit de hele wereld de verschillende websites van StudyPortals. Die bieden informatie over zo n opleidingen van universiteiten, maar ook over korte cursussen en beurzen. Het aanbod van StudyPortals groeit nog altijd. Onlangs kwam er een portal voor online studies bij, binnenkort volgt er een specifiek voor talenopleidingen. Ook het personeelbestand van StudyPortals groeit: op het kantoor in Strijp S, de hotspot voor de creatieve industrie in Eindhoven, werken inmiddels veertig mensen. Er zijn acht vacatures. Wat is het geheim van dat succes? Fantastisch mooie pluim Volgens Van Rest is StudyPortals een tweesnijdend zwaard: goed voor studenten én universiteiten. Het verbaast hem dan ook nog steeds dat grote uitgevers zich nooit in deze nichemarkt hebben gestort. Dat studenten behoefte hebben aan inzichtelijke online informatie over studiemogelijkheden in het buitenland, is volgens hem overduidelijk. Dat zien ook andere partijen. Tijdens een conferentie van de European Association for International Education (EAIE) in Istanbul kreeg Van Rest onlangs We kijken nu voor het eerst ook naar opleidingen in Noord-Amerika en Australië de Rising Star Award. Die prijs is een fantastisch mooie pluim voor mij persoonlijk, maar vooral voor mijn team. De EAIE waardeert klaarblijkelijk dat StudyPortals de studiemogelijkheden van studenten transparanter heeft gemaakt en tegelijkertijd de internationale promotie van universiteiten effectiever heeft gemaakt. Van Rest herinnert zich hoe het destijds begon. Eenmaal terug uit Japan werden mijn vrienden heel enthousiast van mijn verhalen, vertelt hij. Maar waar ik nog in het oude systeem van vijfjarige studies zat, kregen zij te maken met de consequenties van Bologna. Binnen een master van twee jaar kun je niet langdurig naar het buitenland, vond de universiteit. Als je toch weg wilde, moest je een hele master in het buitenland gaan doen. Maar wat voor master dan? En waar dan? Volgens Van Rest wijzen tal van onderzoeken uit dat studenten die keuze bij uitstek online voorbereiden. En toch besteden universiteiten nog steeds veel aandacht en geld aan print. Dat vindt hij vreemd. Als vice-voorzitter van de professional section Marketing & Recruitment van de EAIE probeert Van Rest universiteiten daarom te overtuigen van het nut van online marketing. Te budgetgedreven Toen hij enige tijd student-assistent was bij het International Office van de TU/e zag hij hoe moeizaam de universiteit contact legde met potentiële studenten in andere landen. Dan gingen er weer twee medewerkers naar een beurs ver weg. Dat kostte allemaal verschrikkelijk veel tijd en geld en niemand wist of dat nu echt resultaat had. Vergeleken met Angelsaksische instellingen is de internationale studentenmarketing van Europese universiteiten volgens Van Rest nog te budgetgedreven. Universiteiten kijken eerder naar de kosten dan naar de baten. Ze denken: Ik heb zo veel geld en transfer november

12 daar ga ik dit, dit en dat mee doen. Ik laat dan zien hoe ze het bereik en het resultaat kunnen vergroten, of de kosten verlagen. Als je het hele traject van bekendheid bij een potentiële student, via het eerste contact tot en met de uiteindelijke inschrijving goed in beeld hebt, weet je welke marketinginstrumenten werken en welke niet. Online is alles te meten. Als iets niets oplevert, hoef je daar ook geen geld meer in te steken. De ondernemer denkt overigens dat studenten wel degelijk behoefte blijven houden aan het persoonlijke contact dat universiteiten nu bieden via internationale beurzen. Hij is er alleen van overtuigd dat zulke face-to-face ontmoetingen in de nabije toekomst ook virtueel zullen plaatsvinden. Zijn websites spelen daar al op in door te experimenteren met chatsessies en webinars. Commerciële motieven Met StudyPortals geeft Van Rest universiteiten een instrument om de online marketing te verfijnen. Universiteiten betalen het bedrijf op basis van resultaat: geïnteresseerde studenten die zich via de websites van StudyPortals melden. Door extra te betalen kunnen universiteiten zich extra profileren, bijvoorbeeld met een logo. De vraag rijst in hoeverre Van Rest nog gedreven is door idealen en in hoeverre door commerciële motieven. Waarom probeert zijn bedrijf bijvoorbeeld studenten te verleiden zich te registreren? Gaan universiteiten straks persoonlijke advertenties sturen? Dat zou kunnen, maar het zal op onze site altijd duidelijk zijn wie de afzender van een boodschap is. Ons doel is vooral de dienstverlening aan studenten te verbeteren. Databases met gegevens over onze bezoekers kunnen daarbij helpen. Van Rest vertelt over een enquête die het bedrijf dit jaar heeft gehouden onder de eigen medewerkers. Iedereen bleek te vinden dat StudyPortals er in de allereerste plaats is om studenten te helpen bij de belangrijke keuzes die zij moeten maken. We zouden meer geld verdienen als we onze prijzen verhoogden tot het niveau van die van Google of van de agenten die worden ingeschakeld. Of als we geen gratis listing (gratis vermelding op websites, red.) meer aanboden. Heel andere doelgroep Europa is inmiddels te klein geworden voor StudyPortals. Onlangs begon Van Rest een nieuw platform voor online studies, met als partners de EADTU (het Europese netwerk voor open en flexibel hoger onderwijs), de ICDE (de internationale raad voor onderwijs op afstand) en Unesco. Meer dan 250 instellingen hebben zich al aangesloten. Die markt groeit enorm snel. We kijken nu voor het eerst ook naar opleidingen in Noord-Amerika en Australië waar dit type onderwijs al veel verder ontwikkeld is. We werken aan onze ultieme droom: wereldwijde transparantie van universitaire opleidingsmogelijkheden. Van Rest is niet bang dat de nieuwe site gaat concurreren met de bestaande sites. Het gaat hier om een heel andere doelgroep. We mikken niet op de traditionele 22-jarige student die een buitenlandervaring zoekt. Distance learning is vooral interessant voor wat oudere mensen die naast een baan willen studeren. Maar ook jongeren uit de opkomende middenklasse in Engelstalig Afrika tonen belangstelling. Die zouden niet snel naar de VS of Europa kunnen komen. Een portal voor talenopleidingen is in de maak. Volgens Van Rest past dit initiatief in een trend waarin universiteiten eisen dat studenten vóór het begin van hun studie deficiënties wegwerken. Universiteiten zeggen nu tegen Chinese studenten: kom een paar maanden eerder om je IELTS-score te verhogen. Maar de nieuwe portal moet ook het leren van de lokale talen onder de aandacht brengen. Dat is van groot belang voor de binding van studenten met het land waar ze studeren. Leermeester Ook Van Rest ziet hoe studenten in het buitenland vaak weinig meekrijgen van de lokale samenleving. Zelf vinden ze dat niet eens zo n probleem, als ik zo de ervaringen op onze sites lees. Maar als je wilt dat topstudenten en -promovendi in Europa blijven, zul je wat moeten doen aan de sociale integratie." Van Rest herinnert nog eens aan zijn eigen buitenlandervaring. In Japan werd ik onder de hoede genomen door een sempai, een oudere student die een soort mentor of leermeester voor me was. Dat past misschien niet in de Nederlandse cultuur, maar je kunt wel denken aan gemengde introducties en activiteiten van studentenverenigingen die het contact met Nederlanders aanmoedigen. Met instemming nam Van Rest dit jaar kennis van het SER-voorstel om meer internationaal talent te behouden en aan te trekken. Nederland mag best wat hoger van de toren blazen. We hebben hier heel goede en aantrekkelijke opleidingen voor buitenlandse studenten, maar elders in de wereld weten ze dat vaak niet. Kijk, als je naar Harvard kunt, moet je natuurlijk naar Harvard gaan. Maar voor de league daaronder ben je in Nederland echt veel beter uit. xander bronkhorst 12 november 2013 transfer

13 a a n p a k k e n DS- en ECTS-label zijn een basisvoorziening Foto s: Guy Ackermans, Paul van Riel/HH, Michel de Groot /HH Fred Jonker is een van de zes Bologna-experts die het hoger onderwijs telt. Hij reist regelmatig door het land om instellingen te adviseren over het diplomasupplement en ECTS, vertelt hij in deze aflevering van de rubriek Aanpakken. Studenten zo goed mogelijk informeren over de inhoud van hun opleiding. Dat vindt Fred Jonker, beleidsmedewerker informatievoorziening bij Wageningen Universiteit, heel belangrijk. Het heeft ook duidelijk raakvlakken met zijn werk als Bolognaexpert, waar Jonker op jaarbasis ongeveer tien dagen voor beschikbaar heeft. Ik zit vooral aan de praktische kant en houd me bezig met de implementatie van het diplomasupplement het DS - en ECTS, legt hij uit. Het diplomasupplement en het European Credit Transfer System (ECTS) zijn belangrijke instrumenten in het Bolognaproces dat in 1999 van start ging, met de bedoeling om de nationale hogeronderwijssystemen van een aantal Europese landen op elkaar af te stemmen en transparant te maken. Instellingen die deze twee zaken goed op orde hebben, kunnen twee kwaliteitskeurmerken aanvragen: het DS- en het ECTS-label. Tot nu toe hebben alleen de universiteiten van Wageningen en Groningen beide labels weten te bemachtigen. Zes andere instellingen beschikken over het keurmerk voor het diplomasupplement. Volgens de wet moeten alle hogescholen en universiteiten voldoen aan de kwaliteitseisen van het diplomasupplement. Een groot aantal instellingen blijft dus in gebreke. Daar is nog heel wat werk aan de winkel, vertelt Jonker. Terughoudend Veel mensen denken dat ECTS alleen een systeem is waarmee studiepunten die elders zijn behaald, kunnen worden erkend. Maar het is veel meer. Het beschrijft de leeruitkomsten en de inhoud van alle opleidingen in het Engels. Hetzelfde geldt voor het diplomasupplement. Het gaat dus over je hele onderwijsorganisatie. In mijn ogen is het een basisvoorziening. Jonker denkt dat de labels te lang in het hoekje van internationalisering hebben gezeten. Instellingen zagen het belang er niet zo van in en waren daarom terughoudend." Maar dat is aan het veranderen. Sinds de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie, de NVAO, veel aandacht besteedt aan leeruitkomsten en dat bij accreditaties aan de orde laat komen, is er veel meer interesse. Het is uiteindelijk Brussel dat de aanvragen voor een label beoordeelt. Het Bolognateam, dat uit zes experts bestaat en twee student-leden telt, bekijkt de aanvragen van tevoren, geeft advies en stelt verbeteringen voor. Veel van mijn collega s zijn internationaliseerders. Ik kom uit de hoek van de informatievoorziening en dat is een goede mix. Ik vind het leuk en belangrijk om instellingen hierover te informeren en fungeer graag als vraagbaak. els heuts transfer november

14 b i n d i n g b u i t e n l a n d s e s t u d e n t e n Foto: Roger Dohmen/HH Een Iraanse student luchtvaartonderhoudstechniek aan het werk in het Aviation Competence Center op Maastricht Aachen Airport. n i e t a l l e e n s t u d i e b e p a a l t b a a n k a n s e n k e n n i s w e r k e r s Wij hebben behoefte aan assertieve werknemers Meer internationaal talent aan Nederland binden, zoals het kabinet wil? Het lijkt een koud kunstje: 70 procent van de buitenlandse studenten wil na de studie blijven en innovatieve bedrijven zitten te springen om kenniswerkers. Toch is het zo eenvoudig niet, leert de ervaring in de technologieregio rond Eindhoven. 14 november 2013 transfer

15 Wij hebben weinig openstaande vacatures, maar we moeten wel steeds meer moeite doen om geschikt personeel te vinden, vertelt Frank Leermakers, expert human resources bij Bosch Nederland. Bosch niet te verwarren met het bedrijf dat onder dezelfde naam consumentenelektronica produceert heeft in Nederland negen technologiebedrijven, waarvan er vijf in Brabant staan. Zij produceren onder meer auto-onderdelen, verpakkingsmachines en bewakingssystemen. Wereldwijd heeft het Duitse technologieconcern medewerkers; bij Bosch Nederland werken ongeveer mensen. Voor staffuncties zijn genoeg gekwalificeerde Nederlanders te vinden, maar de 150 tot tweehonderd technici die jaarlijks nodig zijn, moet Bosch deels uit het buitenland halen. Een op de drie technische vacatures zal via de internationale weg opgevuld moeten worden, schat Leermakers. Bosch trekt ingenieurs uit Spanje, Turkije en Ierland aan. Maar soms ook uit Taiwan en Noord-Amerika. We moeten steeds meer investeren om deze vacatures vervuld te krijgen. Weerbarstiger Bosch hoopt daarom, net als andere Brabantse hightech-bedrijven, vaker een beroep te kunnen doen op het internationale talent dat in Nederland studeert. Brainport Development, de ontwikkelingsmaatschappij die samen met bedrijfsleven, overheden en (hoger)onderwijsinstellingen de technologieregio rond Eindhoven wil versterken, probeert met het programma Brabant Talents [zie kader] vraag en aanbod van internationaal talent bij elkaar te brengen. Het programma wordt gesubsidieerd door de provincie Noord-Brabant, de vijf grote Brabantse gemeenten en de Kamer van Koophandel. Het loopt vooruit op het landelijke actieplan Make it in the Netherlands dat volgende maand wordt gelanceerd. In dat actieplan worden maatregelen voorgesteld om meer internationaal talent aan Nederland te Het gat tussen wat binden, zodat de investeringen in hun studie ten goede komen aan de Nederlandse economie. Dat lijkt een koud kunstje, want 70 procent van de internationale studenten wil graag hier aan de slag, terwijl maar 27 procent daadwerkelijk blijft. Een kwestie van internationaal talent in contact brengen met bedrijven. Of niet? internationale studenten bieden en wat werkgevers verwachten, is erg groot De werkelijkheid is een stuk weerbarstiger, leert de ervaring in Brabant. Bedrijven als Bosch zoeken vooral werktuigbouwers, elektrotechnici en ict ers en die studies zijn onder internationale studenten nog minder in trek dan bij Nederlandse studenten. Bijna de helft van de buitenlandse diplomastudenten volgt een economische richting, slechts 7 procent kiest voor techniek. Yvonne van Hest, programmamanager bij Brainport Development, vindt het opvoeren van het aantal internationale techniekstudenten dan ook een belangrijk speerpunt. Ik hoop dat er in Make it in the Netherlands een streefpercentage staat. Van mij mag dat 14 procent worden, liever nog 21 procent. Het vergroten van het aandeel techniekstudenten belooft vooral een uitdaging te worden voor het hbo, want Engelstalige techniekprogramma s zijn daar schaars. De masteropleidingen van de TU s trekken redelijk veel buitenlandse studenten, maar hogescholen werven nauwelijks internationaal techniektalent, weet Frank Leermakers. Afwachtend Marjolein Schooleman, beleidsadviseur van het college van bestuur bij Avans Hogeschool, geeft dat ruiterlijk toe. Het gros van onze internationale studenten volgt een business- of finance-opleiding. Maar we zijn een paar jaar geleden begonnen met twee Engelstalige techniekopleidingen: sustainable energy en maintenance. Die programma s zijn ontwikkeld in overleg met het bedrijfsleven in West- Brabant. Ze sluiten naadloos aan bij de economische speerpunten in deze regio. Avans werft voor deze techniekstudies in de BRIC-landen, maar het loopt transfer november

16 nog niet storm. We zijn ook net begonnen, relativeert Schooleman. Zoiets heeft tijd nodig. Maar ook als er internationaal meer techniektalent wordt geworven, is het aansluitingsprobleem nog niet opgelost. Zo missen de internationale stagiairs bij Bosch volgens Leermakers vaak de sociale vaardigheden die nodig zijn om je te handhaven in het bedrijf. Internationale studenten komen meestal uit een hiërarchische cultuur. Ze zijn vaak afwachtend, nemen geen initiatief. Wij hebben juist behoefte aan assertieve werknemers die voor hun mening durven uit te komen. Het gat tussen wat internationale studenten te bieden hebben en wat werkgevers verwachten, is erg groot, beaamt Jenny Krebbers, tot voor kort afdelingshoofd bij Kennisklik, de kennistransfer-organisatie van de Universiteit van Tilburg. Kennisklik zet studenten via stages en adviesopdrachten in bij bedrijven en non-profitorganisaties. Voor internationale studenten die hier willen blijven, is werkervaring broodnodig. Daarom heeft Krebbers regelmatig geprobeerd internationale studenten te plaatsen bij werkgevers die met een vraag aankloppen bij Kennisklik. Foto: Bram Saeys Genoeg kansen voor internationale student Veel internationale studenten vinden een stage niet nodig, omdat ze in hun eigen land ook geen stages kennen. Maar als je in Nederland een baan wilt vinden, moet je werkervaring opdoen, weet Fadli Gunawan. De Indonesiër volgt een bachelorprogramma business administration aan de Universiteit van Tilburg en heeft zijn uiterste best gedaan voor een stageplaats. Het is gelukt. Hij werkt drie dagen in de week bij WithLocal. Deze organisatie wil reizigers in vakantielanden in contact brengen met de lokale bevolking, zodat die een graantje mee kan pikken van het toerisme. Het bedrijfje is nog in de opstartfase en heeft Gunawan in de arm genomen om de online-marketing op te zetten. Dat hij uit Indonesië komt is een mooie bijkomstigheid, want WithLocals richt zich op Zuidoost-Azië. Gunawan vond het niet heel moeilijk om een stageplaats te vinden. Ik heb ongeveer tien sollicitatiebrieven geschreven en mijn cv op internetsites geplaatst. Ik kreeg bijna overal goede reacties. Werkgevers gaven ook serieuze feedback op mijn sollicitaties. De Indonesiër koos bewust voor een studie en loopbaan in Nederland. Ik hou van de open Nederlandse cultuur. In Indonesië bepalen sociale en etnische afkomst de verhoudingen op de werkvloer. Er zijn allerlei omgangsregels waardoor je je niet vrij kunt uitspreken. Die belemmeringen heb je in Nederland niet. Hij verdiepte zich goed in eisen en wensen van Nederlandse werkgevers en begon bijvoorbeeld meteen na aankomst in Nederland de taal te leren. Zijn boodschap voor andere internationale studenten: Als je goed weet wat je wilt, zijn er in Nederland kansen genoeg. Je moet zorgen dat je iets extra s te bieden hebt. (YvdM) 16 november 2013 transfer

17 Dat was een moeizame aangelegenheid, verzucht ze. Je loopt tegen cultuurverschillen en taalproblemen op. Internationale studenten spreken over het algemeen geen Nederlands en dat is voor veel mkb-bedrijven in deze regio een probleem. Het is een keer gelukt met een Canadese studente die vloeiend Engels sprak. Maar een plaats vinden voor een Chinese student die moeite heeft zich in het Engels verstaanbaar te maken, is lastig. Chinese studenten knikken ook vaak ja terwijl ze niet echt begrijpen wat er wordt gezegd. Dat is een cultuurkwestie, maar dat maakt het wel lastig om op de Nederlandse arbeidsmarkt te functioneren. Koudwatervrees Internationale studenten die in Nederland willen blijven, zullen de taal moeten leren, vindt Krebbers. Zij krijgen hier in Tilburg bij binnenkomst een taalvoucher die ze kunnen inzetten om hun Engels te verbeteren, maar ook om Nederlands te leren. Daarvan wordt steeds vaker gebruikgemaakt. Studenten die naar Nederland komen met het idee dat ze hier willen gaan werken, beseffen volgens Krebbers al dat kennis van het Nederlands essentieel is (zie kader). Maar we proberen het nut van die taalcursussen nog actiever onder de aandacht brengen, want er zijn ook studenten die pas aan het eind van hun master ineens bedenken dat ze willen blijven. Om internationale studenten de noodzakelijke arbeidsmarktervaring te laten opdoen, overweegt de Universiteit van Tilburg stages verplicht te stellen. Maar daarvoor moeten opleidingen dan plaats maken in het programma. Die is er nu vaak niet, zeker niet in de masterfase die maar een jaar duurt, terwijl daar wel het leeuwendeel van de buitenlandse studenten studeert, stelt Krebbers. En bedrijven moeten dan wel over hun koudwatervrees heen komen en stages voor internationale studenten gaan aanbieden. Daarom is Brabant Talents zo n mooi project. Dat brengt bedrijven en internationale studenten met elkaar in contact en dat werkt echt drempelverlagend. Bij de TU Eindhoven zijn stages al verplicht. Ook kunnen internationale studenten er al langer Nederlands leren. Dit jaar hebben we voor het eerst een zomercursus verzorgd voor aankomende studenten. Die zat lekker vol, vertelt Karen Ali, directeur onderwijs & internationalisering van de TU/e. Vorige maand ging verder het CareerCenter van start. Dat doet niet alleen actief aan arbeidsbemiddeling, maar stelt internationale studenten ook in staat de professionele vaardigheden op te doen waar bedrijven als Bosch om vragen. Brabant talents Het opbouwen van een duurzaam kennisnetwerk waarin bedrijven en studenten elkaar op de juiste manier en op het juiste moment kunnen vinden via een aantal concrete activiteiten, dat is de bedoeling van Brabant Talents. Doelgroepen van het programma, dat in juni van start ging, zijn studenten en werkgevers. Internationale studenten in hun (voor)laatste studiejaar met het profiel engineer, ict of economics & finance staan voorop. De werkgevers kunnen grote bedrijven zijn, maar ook het MKB en kennisinstellingen in Brabant. Studenten uit verschillende steden en diverse studierichtingen denken mee over geschikte activiteiten, waarbij studenten kennismaken met het Brabantse bedrijfsleven en direct in contact komen met werkgevers voor stages en banen. Zoals een groot evenement in februari, waar beide groepen met elkaar kunnen speeddaten. Maar ook op kleinere schaal, in de vorm van bedrijfsbezoeken en gastcolleges. Volgend jaar moet het duurzame kennisnetwerk een feit zijn. Blijkt het project succesvol, dan wordt het misschien uitgebreid naar heel Zuid- Nederland of zelfs nationaal niveau. (AZ) Erg kort Al tijdens de studie kunnen internationale studenten deelnemen aan netwerkbijeenkomsten, bedrijfspresentaties en loopbaanworkshops. Ze kunnen bijvoorbeeld leren hoe je je presenteert in Nederland, vertelt Karen Ali. Bij ons wordt een zekere assertiviteit verlangd. Het wordt bijvoorbeeld op prijs gesteld als je tijdens een sollicitatiegesprek zelf met vragen komt. Dat zijn Aziatische studenten niet gewend. Daar moet je ze echt attent op maken en ze moeten er ook mee kunnen oefenen. Dat kan in het CareerCenter. Maar de universiteit gaat nog een stapje verder. Om te voorkomen dat studenten hierheen worden gehaald die het niet redden in de Nederlandse bedrijfscultuur, gebruikt de universiteit bij de selectie psychologische tests om te onderzoeken of de gewenste professional skills aanwezig zijn. Ook kijkt de TU naar de ontwikkelmogelijkheden van een student, vertelt Karen Ali. Want je moet je realiseren dat zaken als ambitie tonen, lef hebben en ondernemend zijn, in het buitenland niet altijd gebruikelijk zijn. Een student moet dat wel tijdens de studie kunnen leren. Dat is niet voor alle internationale studenten weggelegd, stelt Jenny Krebbers. Een masteropleiding van een jaar is wel erg kort om Nederlands te leren én werkervaring op te doen. Internationale studenten zijn nooit volledig toegerust voor de Nederlandse arbeidsmarkt. De perfecte match blijft altijd lastig te maken. yvonne van de meent transfer november

18 b i n d i n g b u i t e n l a n d s e s t u d e n t e n b u i t e n l a n d s e b e s t p r a c t i c e s v o o r b i n d i n g s t u d e n t e n De kunst afkijken bij concurrenten Niet alleen Nederland wil graag buitenlandse afgestudeerden behouden voor de arbeidsmarkt. Ook landen als Duitsland, Denemarken, Finland en Zweden zijn druk bezig met het thema binding. Wat kan Nederland van hun ervaringen leren? Analyseer de beleidsplannen en initiatieven die andere landen ontplooien om buitenlandse studenten na hun afstuderen te behouden. Die opdracht gaf Agentschap NL vorig jaar aan Hans de Wit, lector internationalisering aan de Hogeschool van Amsterdam, en Nannette Ripmeester van Expertise in Labour Mobility en I-Graduate. De Wit en Ripmeester kozen voor Duitsland, Denemarken, Finland en Zweden. Duitsland omdat dit land de belangrijkste speler op de Europese arbeidsmarkt is en de voornaamste handelspartner van Nederland. De andere drie omdat ze volgens de onderzoekers qua omvang en ontwikkelingen vergelijkbaar zijn met Nederland. In hun analyse schetsen De Wit en Ripmeester ook enkele best practices. Transfer geeft een voorbeeld uit elk land. Duitsland: Make it in Germany Wist je al dat Duitsland verborgen kampioenen herbergt? Naar schatting Duitse ondernemingen zijn wereldleider in hun sector. Met feiten als deze proberen onze oosterburen bezoekers van Make-it-in-Germany.com warm te maken voor hun land als walhalla voor internationaal talent. Op de webportal van de overheid staat een korte introductie over onder meer de Duitse cultuur, politiek en keuken ( Duitsland is meer dan brood en bier ). Daarnaast vindt de bezoeker er een quick check. Die geeft, nadat je enkele vragen hebt beantwoord, oppervlakkig inzicht in je carrièrekansen. Voor mensen die al overtuigd zijn, biedt een stappenplan houvast bij het zoeken van een baan, het regelen van een werkvergunning, de verhuizing, settling en mogelijkheden voor het gezin. Een overzicht van vacatures mag natuurlijk niet ontbreken op de portal. Duitsland blijkt vooral baankansen in de techniek en de gezondheidzorg te hebben, maar ook treinmachinisten zijn gewild. Verder worden onder meer mogelijkheden genoemd om Duits te leren, zijn er portretten van mensen die het al hebben 'gemaakt in Duitsland en kan de bezoeker Duitse instanties in eigen land zoeken. Dat Nederland een voorbeeld kan nemen aan deze portal, blijkt al uit de naam die de SER koos voor zijn advies omtrent binding van buitenlandse studenten: Make it in the Netherlands. Denemarken: bedrijven aan zet Lego, Maersk, Carlsberg en Arla zijn enkele van de achttien grote bedrijven die in Denemarken het initiatief hebben genomen om buitenlandse brains aan te trekken en te behouden. Dit Consortium for Global Talent doet dat door de omstandigheden voor kennismigranten en hun gezinnen te verbeteren. Denemarken moet een van de beste plekken worden om te wonen, werken en studeren. Het consortium volgt de politieke agenda op de voet en neemt actief deel aan politieke initiatieven die relevant zijn voor kennismigranten. Het biedt een digitaal welkomstpakket aan: een portal met allerlei praktische informatie en links naar nuttige websites. Een concreet project is Invest in International Interns. Omdat Deense bedrijven maar weinig buitenlandse stagiairs hebben, zet het gelijknamige rapport op een rijtje welke voordelen die kunnen hebben. De auteurs hopen dat het rapport bedrijven aanmoedigt stageplaatsen aan te bieden aan internationale studenten. Vorig jaar tekende het consortium een verdrag met Danske Universiteter, de Deense evenknie van de VSNU, om gezamenlijk aan zijn doelstellingen te werken. Foto: Vanoutrive/HH 18 november 2013 transfer

19 Onder loopbaanbegeleiding wordt onder meer geadviseerd om studenten te wijzen op vrijwilligerswerk als laagdrempelige manier om werkervaring op te doen in Finland. Bij samenwerking met werkgevers wordt het belang van marketing en vaste contactpersonen aan de instelling benadrukt. Door bedrijven en organisaties duidelijk te maken wat de universiteit of hogeschool te bieden heeft, kan samenwerking ontstaan. Bijvoorbeeld in de vorm van een project de toolkit levert een stappenplan om zoiets op te zetten. Lego is een van de bedrijven die in Denemarken het initiatief namen om buitenlands talent aan te trekken en te behouden. Finland: toolkit voor instellingen Valoa is Fins voor licht. Dat was de naam van een driejarig project, gecoördineerd door de universiteit van Helsinki. Het project had als doel vast te stellen tegen welke problemen internationale studenten in Finland aanlopen en daarvoor oplossingen aan te dragen. Een van de opbrengsten is een toolkit ter onder steuning van medewerkers bij hogeronderwijsinstellingen die met buitenlandse studenten werken. Deze toolkit bestaat uit drie delen: integratie, loopbaanbegeleiding en samenwerking met werkgevers. Bij integratie valt onder meer te lezen dat kennis van de Finse taal helpt bij het vinden van een baan. Maak het vak Fins onderdeel van het curriculum bij internationale opleidingen, is dan ook een advies. Een ludieke tip is reizen vanuit de leunstoel, waarbij buitenlandse studenten in het Fins een presentatie geven over hun land van herkomst. Zweden: grote recruitmentbeurs Ongeveer bezoekers trok Working for Change, een nationale conferentie en recruitmentbeurs in Stockholm vorig jaar. Het waren vooral buitenlandse werkzoekenden. Tussen 2010 en 2025 verlaat 44 procent van de werknemers in de publieke sector de arbeidsmarkt; dat zijn ongeveer mensen. De huidige toestroom is goed voor zo n professionals. Dan blijven er circa vacatures open, rekende Rodrigo Garay uit. Met deze boodschap probeerde sociaal ondernemer Garay studenten te interesseren voor het van origine particuliere initiatief Working for Change. Acht universiteiten sloten zich aan bij de organisatie van het evenement, waarvoor internationale studenten zich gratis konden aanmelden. Deelnemende bedrijven kregen tegen betaling toegang tot hun profielen en konden een afspraak maken met interessante studenten. Ondanks de hoge opkomst was het succes van deze best practice volgens Ripmeester en De Wit matig. Er waren relatief weinig werkgevers aanwezig en veel werkzoekenden zeiden in de discussies dat ze niet of nauwelijks weten hoe ze succesvol werk kunnen zoeken in Zweden. De beurs krijgt dit jaar geen vervolg. Op workingforchange.se/en staat nu informatie over de grootste health, welness & fitness fair van Scandinavië. annelieke zandvliet transfer november

20 b i n d i n g b u i t e n l a n d s e s t u d e n t e n z i n e n o n z i n v a n b u d d y p r o j e c t e n Je hebt mensen nodig die je verwelkomen Als buitenlandse studenten beter geïntegreerd zijn in de Nederlandse samenleving, zullen ze na hun afstuderen sneller hier blijven werken, denkt de overheid. Die verwacht daarom veel van buddyprojecten, waarbij Nederlandse studenten buitenlanders wegwijs maken. Transfer ging kijken bij twee van zulke projecten, in Wageningen en in Utrecht. De International Kitchen in Wageningen. Geroezemoes klinkt in de zaal, groepjes studenten voeren geanimeerde gesprekken. Ze zitten aan gedekte tafels waarop kaarsen in lege wijnflessen de sfeerverlichting vormen. De international kitchen die de Wageningse internationale-studentenorganisatie IxESN op 18 september organiseert, serveert dit keer Russische kost. De voertaal is Engels, maar een Nederlandse studente probeert een Colombiaan in het Nederlands eet smakelijk te leren. Lachend probeert hij het na te zeggen. Aan veel tafeltjes zitten zogeheten buddy families. Dat zijn groepen internationale studenten, geleid door twee mentoren de ouders die al wegwijs zijn in Nederland. Meestal zijn dat Nederlandse studenten, maar ook de Chinese Wei Chunyue is momenteel mama van een buddy family. Zij begon een jaar geleden met de master Food Technology in Wageningen. Vorig jaar miste ik mensen om s avonds en in het weekend leuke dingen mee te doen, vertelt ze, terwijl ze de Russische kippensoep weglepelt. Ze raakte bevriend met studiegenote Femke Stolp. Dit jaar zijn ze samen mama van een buddy family met kinderen uit Frankrijk, China, de VS, Indonesië, India en Griekenland. Stolp vindt het erg leuk om op deze manier op te trekken met buitenlandse studenten. "Binnen ons groepje ontdekken we hoe dingen in andere landen werken en wat voor gewoontes de mensen daar hebben. Kaaskorst Sommige verschillen zijn heel grappig, vinden de studenten. Zo wist niemand dat Chinezen heet water drinken, nooit koud. Ook verbaast het iedereen dat Nederlanders bij het afwassen het sop niet van de glazen en borden spoelen. En de Chinese Zhang Yifan, een van de kinderen uit de groep, zorgde laatst voor hilariteit toen ze een stuk kaas had opgegeten met korst en al. Ik hoorde pas later dat het gele deel plastic was. De internationale uitwisseling is nuttig, vindt Wei. De kans dat je later in een internationale omgeving komt te werken, is groot. Het is daarom goed om je nu al bewust te worden van de verschillen in bijvoorbeeld communicatie. Voor medemama Stolp voelt de buddy family als reizen. Ik leer telkens nieuwe dingen over andere culturen, en het is fijn dat we erover kunnen praten. Daarnaast heeft ze dankzij het buddyproject haar vriendenkring uitgebreid. Ook Wei zegt dat het project haar persoonlijk positief beïnvloedt. Een vriend vertelde me laatst dat ik opener ben geworden. De buddy s doen van alles samen: onlangs nog aten ze met zijn twaalven, in augustus zijn ze een dag naar het strand geweest, ze hebben gekanood in Utrecht en zaten een weekend in een blokhut op de Hoge 20 november 2013 transfer