Special NSE 2015: Stage en stagebegeleiding, aansluiting onderwijswerkervaring en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Leer- en Innovatiecentrum

Transcriptie

1 Special NSE 2015: Stage en stagebegeleiding, aansluiting onderwijswerkervaring en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Leer- en Innovatiecentrum You learn We explore Together we make a difference!

2 Inleiding De aanleiding voor deze NSE special zijn de NSE scores op de onderwerpen stage en stagebegeleiding. Het netwerk O&K heeft naar aanleiding van deze scores verzocht om deze special. Specials: zijn bondige rapportages over specifieke NSE onderwerpen(eventueel uitgebreid met andere data bronnen zoals bijv. de HBO monitor); hebben een signalerende functie; veronderstellen geen statistische voorkennis; richten zich vooral op academies. Bij de specials gaat het om onderwerpen die onvoldoende aan bod komen in de normale rapportages, reden geven tot zorg gezien de score, ter discussie staan, aansluiten bij bijzondere gebeurtenissen of waar speciaal om is gevraagd. De academies beschikken reeds over detailrapporten met alle items van de NSE per opleidingsvariant. Ook met QlikView is het mogelijk om specifieke overzichten te maken op detailniveau. Wie een detailuitwerking van deze special wenst, of andere maatwerkvragen heeft, kan een e mail sturen naar het functioneel e mailadres aangaande de NSE en HBOmonitor: nsehbomonitor.lic@avans.nl De informatie over de NSE 2015 vind je op (als de link niet werkt met kopiëren in je browser plakken): dt content rid _4/xid _4 en op Xythos: _1 Avans Hogeschool, Leer en Innovatiecentrum april 2016 Team Kwaliteit: Wil Kwinten en Team onderwijs: Frank Vriens (meelezer) 1

3 Management samenvatting Zowel in 2015 als in 2014 (zie bijlage 1 en 2) was de tevredenheid van de studenten over het NSE thema stage ervaringen de hoogste score binnen Avans Hogeschool, die van het thema stage en de opleiding de ste (in 2015) of op een na de ste (2014). Binnen de ranking van Avans is het thema stage en opleiding in 2015 vergeleken met 2014 dus nog eens een plaats gezakt, alhoewel de tevredenheidsscore in absolute zin gestegen is: van 3,20 (2014) naar 3,25 (2015). Ook de tevredenheid van studenten over de stage ervaringen is overigens (nog verder) gestegen (van 3,87 naar 3,92). Dé manier van het interpreteren van de NSE gegevens is echter dat alle items een 3,5 moeten scoren (Avans norm). In beide jaren voldoet het thema stage en opleiding niet aan de Avans norm die stelt dat een score van 3,5 nodig is. Avans scoort een Ten opzichte van de andere grote hogescholen scoorde Avans in 2015 een zevende plek voor het thema stage ervaringen. Er zijn dus zes Hogescholen waar de gemiddelde student tevredener is over de stage ervaringen (was een 11de plek in 2014). Avans scoort dus wel beter dan in 2014 maar staat zeker nog niet in de top drie voor wat betreft dit item. De stage en opleiding items van de NSE kennen ten opzichte van de andere grotere hogescholen een dramatische daling van 2014 (4 e plek) naar 2015 (11 e plek). Kortom: studenten zijn van alle NSE thema s het meest tevreden over hun ervaringen op de stage (wat ze leren, de begeleiding door het bedrijf/de instelling en de aansluiting van het overige onderwijs) en het minst tevreden over de voorbereiding op de stage door de opleiding en de kwaliteit van de stagebegeleiding door de opleiding. Reden genoeg om een NSE special te maken over stage en stagebegeleiding. Heel bewust vindt echter een verbreding van het onderwerp plaats in de richting van de onderwijsvisie van Avans Hogeschool. Daarom komen ook zaken als aansluiting leren werkervaring, leren op de werkplek en aansluiting onderwijs arbeidsmarkt aan de orde. Voor de deeltijdopleidingen (DT) speelt het bijzondere feit dat studenten zich niet aangesproken voelen door de term stage. Bij DT is er geen sprake van stage. Men heeft een werkplek en men leert op die werkplek. In eerste instantie is vrij beperkt gekeken naar de items van de NSE die gaan over stage en stagebegeleiding. Na een korte puntsgewijze samenvatting van de onderwijsvisie, wordt nog eens vanuit die optiek gekeken naar aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, aansluiting onderwijs-werkervaring en leren op de werkplek. Deze special kent twee aanbevelingen: 1. Avans zou er goed aan doen activiteiten te ontwikkelen om de tevredenheid over aansluiting onderwijs en praktijkervaring te verbeteren. 2. Avans doet er goed aan verbeteractiviteiten te ontplooien met betrekking tot de voorbereiding op de beroepsloopbaan omdat zij maar net 2% boven de zichzelf gestelde norm van 55% tevredenheid scoort op de HBO-monitor. 2

4 Wie liepen er stage? De overall respons van de NSE-2015 was 45% (12780 studenten). Ongeveer een derde van de studenten heeft stage gelopen (4140 van de respondenten). Op het totaal aantal studenten dat aangaf stage te hebben gelopen is verdeling naar opleidingsvorm als volgt: Opleidingsvorm (vt dt du) Stage en Opleiding Voltijd 3834 Deeltijd 216 Duaal 90 Total 4140 Tabel 1: aantal studenten dat stage liep verdeeld over opleidingsvorm De meeste deeltijdstudenten beschouwen hun werk niet als een aparte stage. Zo vulden slechts 24 van de studenten van de Academie Voor Deeltijd in dat ze stage liepen. De andere deeltijdstudenten die invulden dat ze stage liepen (216 minus 24) komen van andere academies. Besloten is de verdere analyses op het volledige aantal respondenten uit te voeren, dus ook deeltijd en duale studenten omdat geprobeerd is de special te verbreden naar het onderwerp leren op de werkplek en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. De NSE bevat namelijk ook enkele vragen speciaal voor deeltijd en duale opleidingen. 3

5 De verdeling over de leerjaren (zoals aangegeven door studenten zelf in de vragenlijst) is als volgt: Studiejaar volgens student Stage En Opleiding Bachelor Bachelor Bachelor Bachelor Master 2 2 Associate Degree 1 4 Associate Degree 2 4 Total 4140 Tabel 2: aantal studenten dat stage liep verdeeld over opleidingsvorm en studiejaar Hieruit blijkt dat een aanzienlijk aantal van de respondenten uit het vierde jaar komt en dat de kans groot is dat veel respondenten het afstuderen opgevat hebben als stage, dan wel dat de opleiding een combinatie heeft tussen stage en afstuderen. 4

6 Vragen en themascores De NSE stelt vijf vragen over de stages. In de rapportages worden deze ook gebundeld tot twee themascores. De scores op de themascores zijn de gemiddelden van de onderliggende vragen per themascore. Heb je het afgelopen jaar stage gelopen? Zo ja, geef aan hoe tevreden je bent over over: (1=zeer ontevreden 5=zeer tevreden) THEMA-SCORE: Stage en opleiding Vraag: de kwaliteit van de stagebegeleiding vanuit de opleiding. Vraag: de voorbereiding op de stage door de opleiding. THEMA-SCORE: Stage ervaring Vraag: de begeleiding op je stageplek door het bedrijf of de instelling waar je stage loopt. Vraag: wat je tijdens je stage hebt geleerd. Vraag: de aansluiting van de stages bij het overige onderwijs. Overzicht 1: NSE-vragen m.b.t. stage 5

7 Tevredenheid naar leerjaar Studiejaar volgens student Stage en Opleiding De kwaliteit van de stagebegeleiding vanuit de opleiding De voorbereiding op de stage door de opleiding Stage Ervaring De begeleiding op je stageplek door het bedrijf of de instelling waar je stage loopt Wat je tijdens je stage hebt geleerd Aansluiting stages bij onderwijs Bachelor 1 3,30 3,37 3,23 3,87 3,88 3,97 3,78 Bachelor 2 3,24 3,33 3,16 3,82 3,81 3,97 3,67 Bachelor 3 3,23 3,33 3,14 3,95 4,00 4,12 3,74 Bachelor 4 3,26 3,38 3,14 3,95 3,96 4,15 3,74 Associate Degree 1 3,96 3,96 3,96 3,96 3,96 3,96 3,96 Associate Degree 2 3,95 3,95 3,95 4,33 4,53 4,53 3,95 Total 3,25 3,35 3,16 3,92 3,94 4,09 3,74 Oranjerood geeft aan dat de score ligt tussen 2,5 en Groen geeft aan dat de score boven 3,5 ligt 3,0 Licht rood geeft aan dat de score ligt tussen 3,0 en 3,5 Donker rood geeft aan dat de score lager is dan 2,5 Tabel 3: tevredenheid naar leerjaar Conclusies studenten zijn (met uitzondering van studenten Associate Degree studenten) niet tevreden genoeg (Avans streefwaarde is 3,5) over de stagebegeleiding en stagevoorbereiding; er zijn wel wat verschillen tussen de studenten van bachelor 1,2,3 en 4 maar alleen bij het item voorbereiding op de stage is een licht dalende trend te zien (van 3,23 naar 3,14); alle leerjaren voldoen aan de streefwaarde van 3,5 m.b.t. het thema Stage-ervaring ; bij bovenstaande tabel is sprake van Avans niveau, concrete opleidingen zouden er goed aan doen dit uit te splitsen voor hun eigen opleiding. 6

8 Discussie Tevredenheid is per definitie het verschil tussen de verwachte service/dienst en de geleverde service/dienst (zie De lichte afname op tevredenheid door ouderejaars over voorbereiding op de stage gedurende de studie kan dus komen door andere verwachtingen OF door de andere geleverde stagevoorbereiding. De vraag is of opleidingen zouden moeten sturen op het bijstellen van de verwachtingen (bijv: wij verwachten zelfstandigheid in het vierde jaar) of dat ze de geleverde dienst (voorbereiding op de stage) zouden moeten aanpakken. Indien de academie streeft naar verbetering van de geleverde dienst, zou men zich af kunnen vragen of de door de student ervaren ontevredenheid over de service/dienst (voorbereiding op de stage) er een is van praktische aard (kleine kwaliteit, bijv. afspraken tussen Avans en stage-instelling) of een van grote kwaliteit (bijv: onvoldoende inhoudelijke voorbereiding?). 7

9 Tevredenheid naar academie Organisatieonderdeel (In bovenstaande tabel zijn de academies van naar hoog gerankschikt op de themascore Stage en opleiding ) Stage En Opleiding (Themascore) De kwaliteit van de stagebegeleiding vanuit de opleiding De voorbereiding op de stage door de opleiding Stage Ervaring (themascore) De begeleiding op je stageplek door het bedrijf of de instelling waar je stage loopt Wat je tijdens je stage hebt geleerd De aansluiting van de stages bij het overige onderwijs ABI 2,98 3,04 2,91 3,95 3,96 4,21 3,69 AKV 3,02 2,91 3,09 3,94 3,81 4,21 3,74 AVD 3,02 2,96 3,09 3,98 3,93 4,10 3,89 AMBM 3,06 3,11 3,01 3,69 3,73 3,82 3,52 ATGM 3,10 3,29 2,92 3,97 3,98 4,22 3,69 ASB 3,10 3,19 3,01 3,92 3,95 4,10 3,70 ASIS 3,14 3,20 3,09 3,79 3,85 3,89 3,63 AVB 3,18 3,37 2,99 4,07 4,08 4,29 3,84 AOMI 3,18 3,32 3,03 3,78 3,74 3,90 3,71 AHB 3,19 3,35 3,02 3,85 3,82 4,03 3,70 AEI 3,19 3,26 3,13 4,05 4,11 4,25 3,78 AFM 3,21 3,28 3,14 4,07 4,23 4,17 3,81 AMIB 3,27 3,36 3,18 3,75 3,80 3,88 3,56 AGZ 3,33 3,51 3,14 3,90 3,88 4,08 3,75 PABO 3,39 3,43 3,34 4,06 3,98 4,29 3,91 AAFM 3,39 3,41 3,37 4,01 4,17 4,18 3,68 ACUE 3,40 3,64 3,16 4,08 4,14 4,19 3,90 ASH 3,40 3,50 3,31 3,81 3,81 3,91 3,73 AII 3,43 3,45 3,41 4,20 4,24 4,40 3,96 JHS 3,58 3,71 3,45 4,02 4,18 4,14 3,75 Total 3,25 3,35 3,16 3,92 3,94 4,09 3,74 Oranjerood geeft aan dat de score ligt tussen 2,5 en Groen geeft aan dat de score boven 3,5 ligt 3,0 ligt Licht rood geeft aan dat de score ligt tussen 3,0 en 3,5 ligt Donker rood geeft aan dat de score lager is dan 2,5 ligt Tabel 4: tevredenheid naar academie 8

10 Conclusies en aanbeveling Bij vrijwel alle academies geven de studenten aan uitermate tevreden te zijn over wat ze leren op stage (gemiddelde score 4,09), de begeleiding bij het stagebedrijf of instelling (gemiddelde score 3,94) en de aansluiting van de stages bij het overige onderwijs (3,74). De cijfers per academie zijn gemiddelden. In bijlage 1 de concrete scores opgenomen per opleidingsvariant (voltijd, deeltijd duaal). Er is een groot verschil in tevredenheid tussen de ervaren begeleiding door de opleiding (gemiddeld 3,16) en de begeleiding door het bedrijf en de instelling (gemiddeld 3,94). Over de voorbereiding op de stage door de opleiding zijn studenten niet tevreden genoeg (streefgetal is 3,5). Met uitzondering van de JHS scoren alle academies onder het Avans streefgetal van een score van 3,5 op de thema-score Stage en opleiding. Aanbeveling Avans Hogeschool zou er goed aan doen activiteiten te ontwikkelen om de tevredenheid over Stage en opleiding te doen stijgen. Hierboven werd al gesignaleerd dat stage slechts één vorm is van de integratie theorie en praktijk. Er zijn verschillende soorten stages zoals snuffelstages voor 1ejaars tot echte beroepsstages voor veelal derdejaars. Ook komen simulatieopdrachten voor. Het afstuderen is ook een vorm van integratie van theorie en praktijk. Bij de deeltijd en duale variant brengen studenten hun eigen werksituatie in als real life casus. Daarom zou de aanbeveling verbreed kunnen worden: Avans zou er goed aan doen activiteiten te ontwikkelen om de tevredenheid over aansluiting onderwijs en praktijkervaring te verbeteren. Nadere informatie over de benodigde verbeteringen kan worden gevonden in de blokevaluaties/focusgroep gegevens die de opleidingen voorhanden hebben. 9

11 Stagevoorbereiding naar opleidingsvariant Omdat met name de variabele voorbereiding op de stage een variabele is die door de opleiding zelf te beïnvloeden is, door of de activiteiten rond stagevoorbereiding te verbeteren of om in te spelen op de verwachtingen van de studenten, worden de scores op deze enquêtevraag/variabele die onder drie scoren hier weer gegeven. Het streefgetal van Avans is sinds een jaar 3,5. Daartoe lijkt het voor met name deze opleidingen noodzakelijk stappen te zetten omdat ze zelfs onder de drie scoren. Academie Opleiding Variant Lesplaats Voorbereiding stage door opleiding AGZ B Mens en Techniek Voltijd TILBURG 2,53 AMBM B Small Business en Retail Management Voltijd BREDA 2,56 B Biologie en Medisch ATGM Laboratoriumonderzoek Voltijd BREDA 2,66 ATGM B Chemische Technologie Voltijd BREDA 2,67 AB&I B Civiele Techniek Voltijd TILBURG 2,71 AB&I B Bouwkunde Voltijd TILBURG 2,75 AE&I B Werktuigbouwkunde Voltijd BREDA 2,76 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Deeltijd BREDA 2,79 AB&I B Civiele Techniek Voltijd BOSCH 2,82 B Maatschappelijk Werk en ASB Dienstverlening Voltijd BREDA 2,89 AOMI B Small Business en Retail Management Voltijd BOSCH 2,92 AVB B Integrale Veiligheid Voltijd BOSCH 2,93 ACUE B Communicatie Voltijd BREDA 2,93 AFM B Accountancy Voltijd BOSCH 2,94 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BREDA 2,96 AE&I B Mechatronica Voltijd BREDA 2,96 AMIB B International Business and Languages Voltijd BOSCH 2,97 AHB B Bedrijfskunde MER Voltijd BOSCH 2,97 Score lager dan 3,0 Tabel 5: stagevoorbereiding naar opleidingsvariant 10

12 Onderwijsvisie en deze special Belangrijke interpretatiekaders voor deze special zijn de onderwijsvisies voor voltijd en deeltijd. Door het voormalige project onderwijsvisie werd het volgende overzicht gemaakt van componenten van de onderwijsvisie en op te nemen NSE-vragen in deze special. Uitgangspunten onderwijsvisie VOLTIJD 2 De opleiding heeft toekomstbestendige partnerschappen met het werkveld. Samen met hen zorgt de opleiding voor de ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs. 6 De docent wordt ingezet op zijn kracht. Hij is didactisch en vakinhoudelijk bekwaam en blijft zich ontwikkelen om zijn onderwijs te verbeteren. De docent heeft een actieve binding met de beroepspraktijk. 7 De actuele beroepspraktijk staat centraal binnen de opleiding. student 16 Het afstudeerprogramma borgt dat de student laat zien dat hij beschikt over de competenties van een startbekwame en toekomstbestendige professional. Het afstuderen bestaat daarom uit meerdere toetsonderdelen. Bron: project groep onderwijsvisie Overzicht 2: Avans onderwijsvisie en NSE-vragen Opnemen in de NSE vragen van deze special -Het opdoen van vaardigheden voor de beroepspraktijk. -De praktijkgerichtheid van je opleiding. -Het contact met de beroepspraktijk (bijv. stages, gastsprekers). -De kennis van de docenten over de beroepspraktijk. -Het opdoen van vaardigheden voor de beroepspraktijk. -De praktijkgerichtheid van je opleiding. -Het contact met de beroepspraktijk (bijv. stages, gastsprekers). -Afstuderen is met name relevant onderdeel voor de HBO-monitor. 11

13 De Academie voor Deeltijd heeft de onderwijsvisie van Avans verbijzonderd voor de deeltijdopleidingen. Hierna volgt een overzicht welke componenten van deze visie min of meer terugkomen als NSE-vraag. Bijzonderheden Deeltijd onderwijsvisie De doelgroep deeltijdstudenten vraagt om een andere benadering dan voltijd studenten. Het is van belang dat we inspelen op de behoeften die studenten hebben om te leren in de praktijk. Op die manier wordt het leren van de student krachtig en kan hij gelijk de terugkoppeling maken naar zijn werkplek. We focussen ons op werkende studenten die optimaal gebruik maken van de (ervaringen uit de) praktijk waarin zij werkzaam zijn. We verwachten van hen dat ze (op korte termijn na het instromen) werkzaam zijn in de beroepspraktijk. De student leert op, van en met de werkplek. Naast formeel leren zetten we dus ook sterk in op non-formeel leren en het bewust maken van informeel leren. Door de inzet van werkplekleren volgen studenten onderwijs dat aansluit bij hun leervragen en persoonlijke wensen. Docenten zijn nieuwsgierig naar de praktijk van de studenten en willen hiervan leren. De rol van docenten is coachend op de inhoud. Bron: projectgroep onderwijsvisie deeltijd Overzicht 3: deeltijdvisie en NSE-vragen Opnemen in de NSE vragen van deze special -De aansluiting bij je werkervaring. (vraag alleen duaal en afstandsonderwijs - en deeltijdstudenten gesteld) -De mate waarin je het geleerde kunt toepassen in je baan. (vraag alleen duaal en afstandsonderwijs - en deel- tijd studenten gesteld) -De kwaliteit van de begeleiding door docenten. Het combineren van bovenstaande variabelen voor voltijd en deeltijd leidt tot een omvangrijk overzicht. Dat is te vinden in bijlage IV. We adviseren de academies en opleidingen er goed kennis van te nemen. De variabele die het ste scoort in dit overzicht is contact met de beroepspraktijk. De voltijdopleidingen die onder de 3,5 scoren worden hierna nog eens in een aparte tabel vermeld. Bij die opleidingen is het zeer wenselijk dat er verbeteringen in gang worden gezet. 12

14 Academie Opleiding Variant Lesplaats Aansluiting Geleerde Opdoen Praktijk- Contact Kwaliteit Kennis werkervaring toepassen vaardigheden gerichtheid beroepspraktijk begeleiding docenten * in baan * beroepspraktijk opleiding door docenten beroepspraktijk AAFM B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA - - 3,53 3,58 3,35 3,69 3,86 AAFM B Bedrijfskunde MER Voltijd BREDA - - 3,52 3,49 3,31 3,45 3,77 AB&I B Bouwkunde Voltijd BOSCH - - 3,60 3,53 3,37 3,49 3,68 AB&I B Bouwkunde Voltijd TILBURG - - 3,49 3,37 3,43 3,41 3,72 ACUE B Communicatie Voltijd BREDA - - 3,50 3,56 3,32 3,46 3,60 ACUE B Communication and Multimedia Design Voltijd BREDA - - 3,64 3,86 3,48 3,79 4,07 AE&I B Business IT & Management Voltijd BREDA - - 3,70 3,79 3,49 3,74 4,05 AE&I B Elektrotechniek Voltijd BREDA - - 3,25 3,25 3,23 3,71 3,70 AE&I B Informatica Voltijd BREDA - - 3,62 3,74 3,27 3,64 3,68 AE&I B Mechatronica Voltijd BREDA - - 3,43 3,49 3,31 3,30 3,71 AE&I B Technische Informatica Voltijd BREDA - - 3,79 4,07 3,39 3,46 3,67 AI&I B Communication and Multimedia Design Voltijd BOSCH - - 3,50 3,72 3,22 3,56 3,69 AI&I B Technische Informatica Voltijd BOSCH - - 3,91 4,21 3,33 3,82 4,15 AKV ST JOOST B Autonome Beeldende Kunst Voltijd BREDA - - 3,27 3,55 2,80 3,73 3,78 AKV ST JOOST B Autonome Beeldende Kunst Voltijd BOSCH - - 3,48 3,69 3,15 3,67 4,08 AKV ST JOOST B Vormgeving Voltijd BREDA - - 3,34 3,54 3,12 3,72 3,91 AKV ST JOOST B Vormgeving Voltijd BOSCH - - 3,18 3,55 2,97 3,62 3,97 AKV ST JOOST M Autonome Beeldende Kunst Voltijd BREDA - - 3,20 3,91 3,09 3,64 3,82 AKV ST JOOST M Fotografie Voltijd BREDA - - 3,31 3,31 3,33 3,85 4,08 AKV ST JOOST M Grafisch Ontwerpen Voltijd BREDA - - 3,89 4,05 3,37 4,32 4,47 AMBM B Small Business en Retail Management Voltijd BREDA - - 3,53 3,61 3,39 3,64 3,86 AMIB B International Business and Languages Voltijd BOSCH - - 3,53 3,67 3,29 3,39 3,77 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voltijd BREDA - - 3,53 3,59 3,35 3,47 3,75 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BREDA - - 3,57 3,61 3,46 3,35 3,70 ASIS B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA - - 3,91 3,93 3,37 4,14 4,38 ATGM B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Voltijd BREDA - - 3,77 3,95 3,20 3,67 3,94 ATGM B Chemie Voltijd BREDA - - 3,79 3,93 3,22 3,87 3,90 ATGM B Chemische Technologie Voltijd BREDA - - 3,59 3,52 3,45 3,72 4,04 *= vraag alleen gesteld aan deeltijd/duale studenten Groen: score boven 3,5 Licht rood: score tussen 3,0 en 3,5 Oranjerood: score tussen 2,5 en 3,0 Tabel 6: voltijdopleidingen die onder de 3,5 scoren op de variabele contact beroepspraktijk 13

15 Omdat de deeltijdopleidingen wat moeilijker te interpreteren zijn, worden ze hierna in een apart overzicht vermeld. Zoals eerder vermeld staat de volledige tabel in bijlage IV. In navolgend overzicht zijn alleen opleidingen opgenomen met voldoende respons en met een score lager dan 3,5 op 1 van de aparte deeltijdvariabelen. Academie Opleiding Variant Lesplaats Aansluiting Geleerde Opdoen Praktijk- Contact Kwaliteit Kennis werkervaring toepassen vaardigheden gerichtheid beroepspraktijk begeleiding docenten * in baan * beroepspraktijk opleiding door docenten beroepspraktijk AE&I B Elektrotechniek Deeltijd BREDA 3,46 3,34 3,58 3,64 3,40 4,10 3,98 AE&I B Elektrotechniek Duaal BREDA 2,97 2,77 3,67 3,50 3,48 3,66 3,70 AE&I B Informatica Deeltijd BREDA 3,31 3,31 3,44 3,37 3,17 3,73 3,58 AE&I B Werktuigbouwkunde Duaal BREDA 3,26 2,95 3,37 3,53 3,41 3,26 3,53 AGZ B Opleiding tot Fysiotherapeut Deeltijd BREDA 3,38 3,70 3,82 3,70 3,61 3,65 4,04 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Deeltijd BOSCH 3,16 3,47 3,38 3,47 3,71 3,44 3,50 AVD Ad Financiële Dienstverlening Deeltijd BOSCH 3,50 3,40 3,50 AVD Ad Human Resource Management Deeltijd BOSCH 3,35 3,47 3,36 3,23 2,33 3,05 3,32 AVD Ad Marketing Management Deeltijd BREDA 3,25 3,42 3,35 3,38 2,64 3,17 3,78 AVD B Bedrijfseconomie Deeltijd BREDA 3,41 3,34 3,47 3,42 2,88 3,41 3,97 AVD B Bedrijfseconomie Deeltijd BOSCH 3,67 3,29 3,42 3,17 2,23 3,10 3,80 AVD B Bestuurskunde/Overheidsmanagement Deeltijd BOSCH 3,41 3,53 3,67 3,50 3,19 3,67 3,83 AVD B Human Resource Management Deeltijd BREDA 3,45 3,47 3,37 3,36 2,59 3,70 4,04 AVD B Integrale Veiligheid Deeltijd BOSCH 3,05 3,45 3,06 3,50 2,50 2,83 3,11 AVD B Small Business en Retail Management Deeltijd BREDA 3,32 3,29 3,47 3,34 2,82 3,38 3,94 AVD B Small Business en Retail Management Deeltijd BOSCH 2,86 2,96 3,14 3,14 2,50 3,36 3,95 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Deeltijd BREDA 3,07 3,57 3,68 3,86 3,71 2,86 3,46 *= vraag alleen gesteld aan deeltijd/duale studenten Groen: score boven 3,5 Licht rood: score tussen 3,0 en 3,5 Oranjerood: score tussen 2,5 en 3,0 Tabel 7: deeltijdopleidingen die onvoldoende scoren op aansluiting werkervaring of geleerde toepassen in baan 14

16 Docenten Er zijn m.b.t. het onderwerp van deze special twee vragen geselecteerd die betrekking hebben op docenten: -de kennis van de docenten over de beroepspraktijk (Avans visie) -de kwaliteit van de begeleiding door docenten (Deeltijd visie) De resultaten op Avans en academieniveau zijn als volgt: kwaliteit kennis begeleiding docenten docenten beroepspraktijk AAFM 3,63 3,91 AB&I 3,45 3,71 ACUE 3,68 3,91 AE&I 3,62 3,87 AFM 3,62 3,96 AGZ 3,78 4,08 AHB 3,79 4,07 AI&I 3,85 4,00 AKV ST JOOST 3,72 3,94 AMBM 3,55 3,83 AMIB 3,60 3,95 AOMI 3,69 3,92 ASB 3,48 3,77 ASH 4,00 4,22 ASIS 3,69 4,07 ATGM 3,81 3,98 AVB 3,48 3,97 AVD 3,37 3,82 JHS 3,95 4,15 PABO 3,33 3,66 AVANS 3,66 3,94 Tabel 8: scores van academies op kwaliteit begeleiding docenten en kennis docenten beroepspraktijk Conclusie Alhoewel de resultaten op Avans niveau goed zijn, zijn er een paar academies die onder de norm scoren. Binnen de academies zijn er ook vaker concrete opleidingen die onder de norm scoren. Zie hiervoor bijlage IV. 15

17 De hbo-monitor Deze special gaat met name over de NSE Over de afstemming onderwijs-praktijkervaring zijn (met terugwerkende kracht) de bevindingen van de alumni zeer relevant. De afstudeerders van het studiejaar worden eind 2016 als alumni bevraagd en in 2017 komen de gegevens beschikbaar. Andersom is het zo dat de gegevens van de meest recente HBO-monitor ten tijde van het schrijven van deze special af zijn gekomen in april Die enquêtes zijn afgenomen najaar Die studenten studeerden af in studiejaar De afname van de NSE onder studenten waar deze special over gaat is begin Er zit dus ongeveer twee jaar tussen de situatie die de NSE beschrijft(2015) en die de HBO-monitor beschrijft. Tijd waarin de opleidingen veelal bezig zijn geweest veranderingen aan te brengen in curricula. Bovendien is het zo dat de tevredenheid over de intrede op de arbeidsmarkt zelf (heb ik een baan op het juiste niveau in een functie waartoe ik opgeleid ben?) de tevredenheid met terugwerkende kracht deels bepaalt. Men kan zich voorstellen dat studenten die wel een baan hebben achteraf tevredener zijn dan zij die geen baan hebben. Over de relatie tussen NSE en HBOmonitor zie: De HBO-monitor stelt meerdere vragen over de relatie opleiding-arbeidsmarkt. Het karakter van deze special is signalerend. Daarom vermelden we hier deze vragen op academie niveau. Voor detail-gegevens kunnen academies terecht in de rapportages die ze krijgen en maatwerkverzoeken kunnen gedaan worden aan het mailadres: Voor de items van de HBO-monitor geldt binnen Avans een streefwaarde van 55% tevredenheid. Met uitzondering van de variabele voorlichting over beroepsmogelijkheden scoort Avans boven de zichzelf gestelde norm. Avans scoort vrijwel altijd hoger dan andere Hogescholen. De vraag naar voorbereiding op beroepspraktijk is opgenomen in de prestatieafspraken. Academies die onder de norm van 55% scoren zijn: AAFM, AB&I, ACUE, ATGM, AMBM, AOMI, PABO, ASB en AVB. Aanbeveling Avans doet er goed aan activiteiten te ontplooien met betrekking tot de voorbereiding op de beroepsloopbaan omdat zij maar net 2% boven de zichzelf gestelde norm van 55% tevredenheid scoort. 16

18 Tabel 8: arbeidsmarktvariabelen per academie HBO monitor 2014 (afstudeercohort ) 17

19 BIJLAGE I Ranking van de thema s binnen Avans Hogeschool en t.o.v. andere grote hogescholen Gemiddelde 2015 en rangorde binnen Avans Gemiddelde 2014 en rangorde binnen Avans Verschil tussen 2015 en 2014 qua rangorde Avans Verschil tussen 2015 en 2014 qua waarde Rangorde 2015 Avans tov andere grote hogescholen (van de 17) Rangorde 2014 Avans tov andere grote hogescholen (van de 17) Stijging/daling in rangorde(tov andere grote hogescholen) Stage ervaring 3,92(1) 3,87(1) 0 0, Algemene Vaardigheden 3,89(2) 3,84(2) 0 0, Groepsgrootte 3,84(3) 3,79(3) 0 0, Studieomgeving 3,82(4) 3,78(4) 0 0, Onderzoeksvaardigheden Hbo 3,68(5) 3,62(8) 3 0, Docenten 3,67(6) 3,64(5) -1 0, Inhoud en opzet 3,66(7) 3,62(7) 0 0, Voorbereiding Beroepsloopbaan 3,66(8) 3,62(6) -2 0, Toetsing/ Beoordeling 3,65(9) 3,59(9) 0 0, Studiebegeleiding 3,55(10) 3,54(10) 0 0, Studielast 3,53(11) 3,49(11) 0 0, Studiefaciliteiten 3,49(12) 3,47(12) 0 0, Informatievoorziening 3,41(13) 3,37(13) 0 0, Huisvesting studenten 3,29(14) 3,18(17) 3 0, Kwaliteitszorg 3,28(15) 3,25(14) -1 0, Studierooster 3,25(16) 3,23(15) -1 0, Stage en Opleiding 3,25(17) 3,20(16) -1 0, Roze: waarde onder absolute Avans norm (3,5) Groen: positief verschil Rood: negatief verschil 18

20 BIJLAGE II De Hogeschool top drie per gemiddelde themascore in 2015 NHTV Avans Windes- Groning- Leiden Stenden HAN Saxion Fontys Zeeland Zuyd Den Amster- Rotter- Utrecht NHL INHOL- Alle HBO's Avans en heim gen Haag dam dam LAND Nederland landelijk gemidddelde Studie in het algemeen 4,08 3,98 3,92 3,90 3,90 3,87 3,85 3,83 3,83 3,83 3,82 3,79 3,77 3,75 3,74 3,71 3,58 3,83 0,15 Inhoud en opzet 3,74 3,66 3,65 3,63 3,63 3,62 3,60 3,61 3,59 3,65 3,60 3,53 3,50 3,52 3,52 3,50 3,41 3,58 0,08 Algemene Vaardigheden 3,97 3,90 3,85 3,87 3,84 3,96 3,82 3,82 3,80 3,89 3,87 3,77 3,73 3,75 3,75 3,73 3,68 3,81 0,09 Onderzoeksvaardigheden Hbo 3,69 3,69 3,58 3,66 3,62 3,64 3,59 3,60 3,56 3,67 3,61 3,59 3,51 3,54 3,53 3,51 3,45 3,58 0,11 Voorbereiding Beroepsloopbaan 3,93 3,66 3,74 3,70 3,79 3,76 3,69 3,67 3,72 3,79 3,71 3,57 3,55 3,55 3,66 3,57 3,45 3,67 0,01 Docenten 3,74 3,68 3,75 3,65 3,69 3,55 3,65 3,66 3,66 3,68 3,62 3,49 3,47 3,48 3,54 3,53 3,30 3,59 0,08 Studiebegeleiding 3,68 3,55 3,58 3,56 3,55 3,53 3,50 3,57 3,50 3,59 3,51 3,40 3,33 3,47 3,35 3,34 3,15 3,47 0,09 Toetsing/ Beoordeling 3,69 3,66 3,66 3,66 3,64 3,55 3,58 3,56 3,56 3,70 3,56 3,54 3,52 3,52 3,52 3,50 3,42 3,57 0,09 Informatievoorziening 3,42 3,42 3,42 3,35 3,35 3,32 3,30 3,33 3,35 3,47 3,33 3,25 3,11 3,26 3,28 3,19 3,05 3,29 0,13 Studierooster 3,17 3,26 3,29 3,31 2,91 3,13 3,23 3,19 3,36 3,49 3,07 3,05 2,95 3,16 3,21 3,27 3,07 3,20 0,06 Studielast 3,51 3,54 3,40 3,51 3,44 3,54 3,39 3,37 3,40 3,50 3,43 3,34 3,32 3,32 3,33 3,30 3,27 3,39 0,15 Groepsgrootte 3,96 3,85 3,89 3,88 3,84 4,02 3,82 3,85 3,85 3,97 3,88 3,68 3,64 3,71 3,77 3,75 3,69 3,81 0,03 Stage en Opleiding 3,31 3,25 3,30 3,30 3,27 3,36 3,22 3,24 3,23 3,35 3,31 3,14 3,11 3,08 3,09 2,99 3,01 3,20 0,05 Stage ervaring 3,85 3,92 3,97 3,91 3,94 4,03 3,89 3,95 3,94 4,10 3,91 3,85 3,81 3,82 3,90 3,86 3,87 3,91 0,01 Studiefaciliteiten 3,45 3,49 3,51 3,47 3,34 3,62 3,45 3,50 3,47 3,70 3,45 3,42 3,09 3,35 3,23 3,09 3,38 3,40 0,10 Kwaliteitszorg 3,39 3,29 3,30 3,32 3,20 3,30 3,28 3,31 3,25 3,44 3,28 3,08 3,08 3,16 3,09 3,11 3,00 3,21 0,07 Studieomgeving 3,94 3,82 4,01 4,16 3,95 3,92 3,94 3,91 3,78 3,80 3,55 3,99 3,80 3,85 3,85 3,81 3,69 3,86 0,04 Huisvesting studenten 3,29 3,29 3,43 3,63 3,13 3,72 3,25 3,64 3,60 3,65 3,60 3,36 2,41 3,54 2,79 3,60 3,14 3,26 0,03 Eerste plaats Tweede plaats Derde plaats Afname 19

21 BIJLAGE III Gegevens per opleidingsvariant Stage en opleiding 20 Stage en opleiding Stage ervaring Stage ervaring Stage ervaring Academie Opleiding VT-DT-DU Lesplaats De kwaliteit van De voorbereiding De begeleiding op Wat je tijdens De aansluiting van de stagebegeleiding op de stage door de stageplek door je stage hebt de stages bij vanuit je opleiding de opleiding het bedrijf of instelling geleerd het overige onderwijs AAFM B Accountancy Voltijd BREDA 3,80 3,43 4,41 4,27 3,87 AAFM B Accountancy Duaal BREDA 3,47 3,53 4,21 4,26 3,84 AAFM B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA 3,34 3,53 4,16 4,13 3,70 AAFM B Bedrijfskunde MER Voltijd BREDA 3,26 3,25 4,07 4,12 3,43 AAFM B Human Resource Management Voltijd BREDA 3,51 3,15 4,17 4,29 3,88 AB&I B Bouwkunde Voltijd BOSCH 3,21 3,07 3,93 4,21 3,63 AB&I B Bouwkunde Voltijd TILBURG 2,78 2,75 3,91 4,24 3,61 AB&I B Bouwkunde Duaal TILBURG 3,54 3,25 4,00 4,46 3,46 AB&I B Civiele Techniek Voltijd BOSCH 2,92 2,82 4,10 4,27 3,84 AB&I B Civiele Techniek Voltijd TILBURG 2,88 2,71 4,08 4,46 4,00 AB&I B Ruimtelijke Ontwikkeling Voltijd TILBURG 3,32 3,03 3,76 3,82 3,58 ACUE B Communicatie Voltijd BREDA 3,57 2,93 4,11 4,00 3,46 ACUE B Communication and Multimedia Design Voltijd BREDA 3,69 3,31 4,17 4,31 4,20 AE&I B Business IT & Management Voltijd BREDA 3,47 3,26 4,58 4,16 3,79 AE&I B Elektrotechniek Voltijd BREDA 3,09 3,00 4,41 4,27 3,36 AE&I B Elektrotechniek Duaal BREDA 4,10 4,20 3,50 AE&I B Informatica Voltijd BREDA 3,52 3,43 4,13 4,38 3,79 AE&I B Mechatronica Voltijd BREDA 2,52 2,96 4,16 4,32 3,84 AE&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd BREDA 4,36 3,82 3,64 4,00 3,91 AE&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd TILBURG 3,46 3,29 4,07 4,34 4,20 AE&I B Technische Informatica Voltijd BREDA 3,33 3,39 3,56 3,94 3,44 AE&I B Werktuigbouwkunde Voltijd BREDA 3,07 2,76 4,09 4,33 3,72 AFM B Accountancy Voltijd BOSCH 3,24 2,94 4,04 4,30 3,88 AFM B Bedrijfseconomie Voltijd BOSCH 3,33 3,28 4,33 4,12 3,83 AGZ B Mens en Techniek Voltijd TILBURG 2,80 2,53 3,93 3,60 3,36 AGZ B Opleiding tot Fysiotherapeut Voltijd BREDA 3,49 3,49 4,04 4,19 3,95 AGZ B Opleiding tot Fysiotherapeut Deeltijd BREDA 3,35 3,19 4,11 4,15 3,86 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Voltijd BREDA 3,53 3,01 3,85 4,16 3,68 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Voltijd BOSCH 3,68 3,04 3,60 3,94 3,63

22 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Deeltijd BREDA 3,55 3,34 3,93 3,98 3,93 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Deeltijd BOSCH 3,35 3,13 3,82 3,65 3,53 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Duaal BREDA 3,77 3,15 4,38 4,58 3,92 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Duaal BOSCH 3,33 3,25 4,00 4,47 3,87 AHB B Bedrijfskunde MER Voltijd BOSCH 3,21 2,97 3,86 3,96 3,68 AHB B Human Resource Management Voltijd BOSCH 3,61 3,12 3,76 4,16 3,75 AI&I B Communication and Multimedia Design Voltijd BOSCH 3,48 3,12 4,22 4,35 3,81 AI&I B Elektrotechniek Voltijd BOSCH 3,33 3,71 4,19 4,62 4,10 AI&I B Informatica Voltijd BOSCH 3,62 3,53 4,40 4,47 4,22 AI&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd BOSCH 3,55 3,48 4,12 4,36 3,91 AI&I B Werktuigbouwkunde Voltijd BOSCH 3,25 3,79 4,21 4,32 3,96 AKV ST JOOST B Vormgeving Voltijd BREDA 2,95 3,25 3,95 4,18 3,87 AMBM B Commerciële Economie Voltijd BREDA 3,15 3,13 3,78 3,80 3,55 AMBM B Small Business en Retail Management Voltijd BREDA 2,96 2,56 3,50 3,92 3,40 AMIB B Commerciële Economie Voltijd BOSCH 3,42 3,28 3,94 3,99 3,64 AMIB B International Business and Languages Voltijd BOSCH 3,23 2,97 3,49 3,64 3,39 AOMI B Advanced Business Creation Voltijd BOSCH 3,57 3,13 3,71 3,86 3,80 AOMI B Small Business en Retail Management Voltijd BOSCH 3,13 2,92 3,73 3,88 3,63 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voltijd BREDA 3,21 2,89 3,96 4,12 3,69 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Deeltijd BREDA 3,15 3,15 4,00 3,77 3,62 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Deeltijd BOSCH 3,29 3,21 4,06 4,06 3,73 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BREDA 3,14 2,96 3,99 4,15 3,70 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Deeltijd BREDA 3,31 3,55 3,77 3,85 3,77 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Deeltijd BOSCH 3,50 3,36 3,77 4,31 3,85 ASH B Culturele en Maatschappelijke Vorming Voltijd BOSCH 3,53 3,54 3,75 3,70 3,75 ASH B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voltijd BOSCH 3,55 3,29 3,88 3,94 3,74 ASH B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BOSCH 3,46 3,30 3,77 3,91 3,73 ASIS B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA 3,18 3,00 3,91 3,91 3,82 ASIS B International Business and Management Studies Voltijd BREDA 3,20 3,11 3,84 3,89 3,61 ATGM B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Voltijd BREDA 3,32 2,66 4,14 4,34 3,69 ATGM B Chemie Voltijd BREDA 3,38 3,03 3,94 4,25 3,71 ATGM B Chemie Voltijd BOSCH 3,64 3,23 3,86 4,14 3,64 ATGM B Chemische Technologie Voltijd BREDA 2,65 2,67 3,96 4,09 3,79 ATGM B Milieukunde Voltijd BREDA 3,35 3,59 3,65 4,06 3,65 AVB B Bestuurskunde/Overheidsmanagement Voltijd BOSCH 3,69 3,12 4,42 4,58 4,04 AVB B Integrale Veiligheid Voltijd BREDA 3,41 3,00 4,03 4,21 3,74 AVB B Integrale Veiligheid Voltijd BOSCH 3,19 2,93 3,94 4,22 3,81 21

23 JHS B HBO - Rechten Voltijd BOSCH 3,71 3,45 4,18 4,14 3,75 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Voltijd BREDA 3,49 3,40 3,98 4,30 3,93 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Deeltijd BREDA 2,89 2,79 4,00 4,21 3,75 Groen geeft aan dat de score boven 3,5 Oranjerood geeft aan dat de score ligt tussen 2,5 en 3,0 Licht rood geeft aan dat de score ligt tussen 3,0 en 3,5 Donker rood geeft aan dat de score lager is dan 2,5 22

24 Bijlage IV. Items van de onderwijsvisie naar opleidingsvariant. Academie Opleiding Variant Lesplaats Aansluiting Geleerde Opdoen Praktijk- Contact Kwaliteit Kennis werkervaring toepassen vaardigheden gerichtheid beroepspraktijk begeleiding docenten door * in baan * beroepspraktijk opleiding docenten beroepspraktijk AAFM B Accountancy Voltijd BREDA - - 3,63 3,63 3,55 3,65 4,03 AAFM B Accountancy Duaal BREDA 3,69 3,94 3,90 3,97 3,84 3,63 4,02 AAFM B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA - - 3,53 3,58 3,35 3,69 3,86 AAFM B Bedrijfskunde MER Voltijd BREDA - - 3,52 3,49 3,31 3,45 3,77 AAFM B Human Resource Management Voltijd BREDA - - 3,68 3,58 3,65 3,81 4,05 AB&I B Bouwkunde Voltijd BOSCH - - 3,60 3,53 3,37 3,49 3,68 AB&I B Bouwkunde Voltijd TILBURG - - 3,49 3,37 3,43 3,41 3,72 AB&I B Bouwkunde Duaal TILBURG 3,74 3,54 3,63 3,60 3,73 3,34 3,71 AB&I B Civiele Techniek Voltijd BOSCH - - 3,65 3,69 3,86 3,54 3,83 AB&I B Civiele Techniek Voltijd TILBURG - - 3,64 3,64 3,58 3,51 3,71 AB&I B Civiele Techniek Duaal TILBURG 3,67 3,53 3,87 3,47 3,47 3,31 3,81 AB&I B Ruimtelijke Ontwikkeling Voltijd TILBURG - - 3,50 3,50 3,61 3,44 3,58 ACUE B Communicatie Voltijd BREDA - - 3,50 3,56 3,32 3,46 3,60 ACUE B Communication and Multimedia Design Voltijd BREDA - - 3,64 3,86 3,48 3,79 4,07 AE&I B Business IT & Management Voltijd BREDA - - 3,70 3,79 3,49 3,74 4,05 AE&I B Business IT & Management Deeltijd BREDA 3,81 3,82 3,74 3,62 3,09 3,73 3,86 AE&I B Elektrotechniek Voltijd BREDA - - 3,25 3,25 3,23 3,71 3,70 AE&I B Elektrotechniek Deeltijd BREDA 3,46 3,34 3,58 3,64 3,40 4,10 3,98 AE&I B Elektrotechniek Duaal BREDA 2,97 2,77 3,67 3,50 3,48 3,66 3,70 AE&I B Informatica Voltijd BREDA - - 3,62 3,74 3,27 3,64 3,68 AE&I B Informatica Deeltijd BREDA 3,31 3,31 3,44 3,37 3,17 3,73 3,58 AE&I B Mechatronica Voltijd BREDA - - 3,43 3,49 3,31 3,30 3,71 AE&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd BREDA - - 4,18 4,15 4,12 4,12 4,50 AE&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd TILBURG - - 4,20 4,27 4,07 3,78 4,14 AE&I B Technische Bedrijfskunde Deeltijd TILBURG 3,76 4,00 3,70 3,85 3,30 3,74 3,93 AE&I B Technische Informatica Voltijd BREDA - - 3,79 4,07 3,39 3,46 3,67 AE&I B Werktuigbouwkunde Voltijd BREDA - - 3,53 3,43 3,58 3,43 3,93 23

25 AE&I B Werktuigbouwkunde Deeltijd BREDA 3,65 3,59 3,37 3,47 2,66 3,29 3,57 AE&I B Werktuigbouwkunde Duaal BREDA 3,26 2,95 3,37 3,53 3,41 3,26 3,53 AFM B Accountancy Voltijd BOSCH - - 3,65 3,68 3,58 3,60 3,99 AFM B Bedrijfseconomie Voltijd BOSCH - - 3,64 3,77 3,63 3,63 3,94 AGZ B Mens en Techniek Voltijd TILBURG - - 3,53 3,74 3,58 3,90 3,93 AGZ B Opleiding tot Fysiotherapeut Voltijd BREDA - - 4,03 4,12 3,72 3,91 4,26 AGZ B Opleiding tot Fysiotherapeut Deeltijd BREDA 3,38 3,70 3,82 3,70 3,61 3,65 4,04 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Voltijd BREDA - - 4,01 4,01 3,88 3,74 4,12 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Voltijd BOSCH - - 3,93 4,01 3,69 3,74 4,09 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Deeltijd BREDA 3,67 3,74 3,66 3,51 3,53 3,71 3,82 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Deeltijd BOSCH 3,16 3,47 3,38 3,47 3,71 3,44 3,50 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Duaal BREDA 4,00 4,00 4,08 4,00 3,92 3,77 3,85 AGZ B Opleiding tot Verpleegkundige Duaal BOSCH 3,77 4,00 4,06 3,88 3,88 3,82 4,00 AHB B Bedrijfskunde MER Voltijd BOSCH - - 3,82 3,83 3,82 3,83 4,01 AHB B Human Resource Management Voltijd BOSCH - - 3,81 3,83 3,94 3,70 4,19 AI&I B Communication and Multimedia Design Voltijd BOSCH - - 3,50 3,72 3,22 3,56 3,69 AI&I B Elektrotechniek Voltijd BOSCH - - 3,88 4,11 3,87 3,76 4,02 AI&I B Informatica Voltijd BOSCH - - 4,12 4,25 3,92 4,25 4,30 AI&I B Technische Bedrijfskunde Voltijd BOSCH - - 4,03 4,09 4,05 3,95 3,97 AI&I B Technische Informatica Voltijd BOSCH - - 3,91 4,21 3,33 3,82 4,15 AI&I B Werktuigbouwkunde Voltijd BOSCH - - 3,74 3,69 3,60 3,66 3,99 AKV ST JOOST B Autonome Beeldende Kunst Voltijd BREDA - - 3,27 3,55 2,80 3,73 3,78 AKV ST JOOST B Autonome Beeldende Kunst Voltijd BOSCH - - 3,48 3,69 3,15 3,67 4,08 AKV ST JOOST B Autonome Beeldende Kunst Deeltijd BOSCH AKV ST JOOST B Vormgeving Voltijd BREDA - - 3,34 3,54 3,12 3,72 3,91 AKV ST JOOST B Vormgeving Voltijd BOSCH - - 3,18 3,55 2,97 3,62 3,97 AKV ST JOOST B Vormgeving Deeltijd BREDA 24

26 AKV ST JOOST M Animatie Voltijd BREDA - - 4,40 4,50 4,70 4,60 4,80 AKV ST JOOST M Autonome Beeldende Kunst Voltijd BREDA - - 3,20 3,91 3,09 3,64 3,82 AKV ST JOOST M Fotografie Voltijd BREDA - - 3,31 3,31 3,33 3,85 4,08 AKV ST JOOST M Grafisch Ontwerpen Voltijd BREDA - - 3,89 4,05 3,37 4,32 4,47 AMBM B Commerciële Economie Voltijd BREDA - - 3,57 3,65 3,59 3,52 3,82 AMBM B Small Business en Retail Management Voltijd BREDA - - 3,53 3,61 3,39 3,64 3,86 AMIB B Commerciële Economie Voltijd BOSCH - - 3,75 3,81 3,54 3,71 4,05 AMIB B International Business and Languages Voltijd BOSCH - - 3,53 3,67 3,29 3,39 3,77 AOMI Ad Small Business en Retail Management Duaal BOSCH 3,94 3,78 3,89 3,98 3,49 4,00 4,13 AOMI B Advanced Business Creation Voltijd BOSCH - - 3,90 4,07 3,76 3,81 3,98 AOMI B Small Business en Retail Management Voltijd BOSCH - - 3,56 3,66 3,53 3,55 3,84 AOMI B Small Business en Retail Management Duaal BOSCH 4,04 4,00 3,86 4,00 3,68 3,76 3,97 ASB B Culturele en Maatschappelijke Vorming Voltijd BREDA - - 3,69 3,69 3,83 3,80 4,00 ASB B Culturele en Maatschappelijke Vorming Deeltijd BREDA ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voltijd BREDA - - 3,53 3,59 3,35 3,47 3,75 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Deeltijd BREDA 3,70 3,78 3,85 3,63 3,40 3,48 3,52 ASB B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Deeltijd BOSCH 3,68 3,86 3,95 3,82 3,45 3,59 4,00 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BREDA - - 3,57 3,61 3,46 3,35 3,70 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Deeltijd BREDA 3,78 4,00 3,74 3,42 3,26 3,74 4,03 ASB B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Deeltijd BOSCH 3,85 4,00 3,88 3,91 3,44 3,89 4,03 ASH B Culturele en Maatschappelijke Vorming Voltijd BOSCH - - 4,04 4,13 3,91 3,98 4,26 ASH B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voltijd BOSCH - - 3,88 3,87 3,80 4,04 4,27 ASH B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Voltijd BOSCH - - 3,85 3,86 3,75 3,98 4,16 ASIS B Bedrijfseconomie Voltijd BREDA - - 3,91 3,93 3,37 4,14 4,38 ASIS B International Business and Management Studies Voltijd BREDA - - 3,71 3,79 3,58 3,64 4,04 ATGM Ad Chemische Technologie Duaal BREDA - ATGM B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Voltijd BREDA - - 3,77 3,95 3,20 3,67 3,94 ATGM B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Deeltijd BREDA 25

27 ATGM B Chemie Voltijd BREDA - - 3,79 3,93 3,22 3,87 3,90 ATGM B Chemie Voltijd BOSCH - - 4,05 4,21 3,65 4,29 4,21 ATGM B Chemische Technologie Voltijd BREDA - - 3,59 3,52 3,45 3,72 4,04 ATGM B Chemische Technologie Duaal BREDA ATGM B Milieukunde Voltijd BREDA - - 3,63 3,84 3,82 3,86 4,01 AVB B Bestuurskunde/Overheidsmanagement Voltijd BOSCH - - 3,65 3,69 3,57 3,61 3,77 AVB B Integrale Veiligheid Voltijd BREDA - - 3,59 3,71 3,60 3,43 4,20 AVB B Integrale Veiligheid Voltijd BOSCH - - 3,71 3,64 3,57 3,46 3,87 AVD Ad Accountancy Deeltijd BREDA AVD Ad Bedrijfskunde Deeltijd BOSCH 3,58 3,68 3,56 3,56 2,90 3,29 3,70 AVD Ad Financiële Dienstverlening Deeltijd BOSCH 3,50 3,40 3,50 AVD Ad Human Resource Management Deeltijd BOSCH 3,35 3,47 3,36 3,23 2,33 3,05 3,32 AVD Ad Management in de Zorg Deeltijd BREDA 3,97 4,03 3,74 3,68 3,19 3,86 4,23 AVD Ad Marketing Management Deeltijd BREDA 3,25 3,42 3,35 3,38 2,64 3,17 3,78 AVD Ad Small Business en Retail Management Deeltijd BOSCH AVD B Accountancy Deeltijd BREDA 3,56 3,68 3,55 3,56 2,92 3,18 4,09 AVD B Accountancy Deeltijd BOSCH AVD B Bedrijfseconomie Deeltijd BREDA 3,41 3,34 3,47 3,42 2,88 3,41 3,97 AVD B Bedrijfseconomie Deeltijd BOSCH 3,67 3,29 3,42 3,17 2,23 3,10 3,80 AVD B Bedrijfskunde MER Deeltijd BREDA 3,90 3,92 3,62 3,59 2,92 3,23 3,82 AVD B Bedrijfskunde MER Deeltijd BOSCH 3,63 3,59 3,55 3,45 2,97 3,58 3,68 AVD B Bestuurskunde/Overheidsmanagement Deeltijd BOSCH 3,41 3,53 3,67 3,50 3,19 3,67 3,83 AVD B Commerciële Economie Deeltijd BREDA 3,66 3,70 3,49 3,45 3,01 3,33 3,75 AVD B Commerciële Economie Deeltijd BOSCH 3,76 3,90 3,70 3,90 3,18 3,45 4,05 AVD B Communicatie Deeltijd BREDA 3,60 3,80 3,65 3,50 2,87 3,76 3,97 AVD B Human Resource Management Deeltijd BREDA 3,45 3,47 3,37 3,36 2,59 3,70 4,04 AVD B Human Resource Management Deeltijd BOSCH 3,80 3,90 3,64 3,50 3,80 4,10 AVD B Integrale Veiligheid Deeltijd BOSCH 3,05 3,45 3,06 3,50 2,50 2,83 3,11 AVD B Management in de Zorg Deeltijd BREDA 3,88 4,29 3,41 3,50 2,92 3,53 3,82 26

28 AVD B Small Business en Retail Management Deeltijd BREDA 3,32 3,29 3,47 3,34 2,82 3,38 3,94 AVD B Small Business en Retail Management Deeltijd BOSCH 2,86 2,96 3,14 3,14 2,50 3,36 3,95 JHS B HBO - Rechten Voltijd BOSCH - - 3,85 3,95 3,55 3,95 4,15 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Voltijd BREDA - - 4,09 4,21 4,13 3,39 3,69 PABO B Opleiding tot leraar Basisonderwijs Deeltijd BREDA 3,07 3,57 3,68 3,86 3,71 2,86 3,46 *= vraag alleen gesteld aan deeltijd en duale studenten Groen geeft aan dat de score boven 3,5 Oranjerood geeft aan dat de score ligt tussen 2,5 en 3,0 Licht rood geeft aan dat de score ligt tussen 3,0 en 3,5 Donker rood geeft aan dat de score lager is dan 2,5 27