Inkoop Nota van Inlichtingen

Transcriptie

1 Inkoop Nota van Inlichtingen UBR HIS Bezoekadres Rijkskantoor Beatrixpark Wilhelmina van Pruisenweg AN Den Haag Postbus EA Den Haag GEGEVENS AANBESTEDING Bijlage Kenmerk Betreft Europese aanbesteding Onderzoek eerstelijnszorg Mededingingswet Dit is de Nota van Inlichtingen waarin de gestelde vragen naar aanleiding van het onderhavige uitgebrachte Beschrijvend document d.d. 22 september 2015 beantwoord worden. d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 1 van 6

2 VRAAG 1 De opdracht geeft geen definitie van eerstelijns zorg. Kunnen inschrijvers er vanuit gaan dat onder curatieve eerstelijnszorg wordt verstaan alle zorg die verzekerd is onder de Zorgverzekeringswet die men zonder verwijzing kan betrekken van een aanbieder (onder andere maar niet beperkt tot huisartsen, wijkverpleging, eerstelijnspsycholoog)? Er is geen eensluidende definitie van eerstelijnszorg. Met het beleid om zorg waar mogelijk dichtbij huis te organiseren door zorg te substitueren van de tweede naar de eerste lijn en naar zelfzorg vervaagt in toenemende mate de afbakening van eerstelijns- en tweedelijnszorg. Voor de reikwijdte en de begrenzing van dit onderzoek volstaat het als de onderzoekers bij het in beeld brengen van welke vormen van samenwerking er zijn, minimaal te raden gaan bij huisartsen, apothekers, psychologen en psychotherapeuten, wijkverpleging, verloskundigen, logopedisten en fysiotherapeuten. VRAAG 2 Heeft de opdrachtgever de recente publicatie van de ACM over het toezicht op de eerste lijn bij de opstelling van het beschrijvend document kunnen betrekken? Wat is de betekenis van het akkoord tussen zorgverzekeraars, overheid (ACM en ministerie) en beroepsorganisaties waarover op 5 oktober berichten verschenen (zie: voor dit onderzoek? Aan de opdrachtnemer wordt gevraagd in eigen bewoording duidelijk te maken tegen welke achtergrond het onderzoek plaatsvindt en welke elementen vanuit mededingingsperspectief er toe doen, wat eventuele valkuilen/aandachtspunten zijn, relevantie discussies, uitgangspunten en toezichtvisie van de toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM), Europese Commissie etc. Zowel het uitgangspunt van de ACM als de publicatie Het roer is om zijn relevant voor zover zij van invloed zijn op het mededingingsrecht en de mededingingspraktijk. VRAAG 3 De motie van de leden Leijten en Dik-Faber ziet op de beperkingen die de Mededingingswet stelt om samen te werken of te overleggen bij het sluiten van contracten met zorgverzekeraars. De vraagstelling in het beschrijvend document is veel breder dan alleen samen werken of overleggen bij de contractsvorming met zorgverzekeraars. Wel moet volgens de opdrachtomschrijving op het gezamenlijk onderhandelen in het belang van de patiënt of verzekerde ingegaan worden. Gaat de opdracht uit van een bepaalde verhouding tussen de aandacht die in het onderzoek besteed wordt aan samenwerking in het kader van contractsonderhandelingen en overige vormen van samenwerking? In paragraaf 1.2 is abusievelijk verwezen naar de voorgestelde motie met nummer Deze is door de Kamerleden uiteindelijk vervangen door De tekst van nummer luidt: De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat er bij de inkoop van huisartsenzorg conflicten zijn ontstaan tussen huisartsen en zorgverzekeraars, waarbij huisartsen zich in verband met de Mededingingswet niet mochten verenigen; verzoekt de regering, te onderzoeken of er voor de eerste lijn een uitzondering op de Mededingingswet mogelijk is, zoals ook is vormgegeven in de beleidsregel Mededinging en Duurzaamheid, zodat het patiëntbelang gediend wordt en gaat over tot de orde van de dag. De opdracht sluit aan bij de motie en heeft betrekking op samenwerking in de eerstelijszorg en de relatie met de Mededingingswet. De opdracht gaat dan ook niet uit van een bepaalde verhouding tussen de aandacht die in het onderzoek besteed d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 2 van 6

3 wordt aan samenwerking in het kader van contractsonderhandelingen als overige vormen van samenwerking. Ook kent de opdracht deze tweedeling niet. VRAAG 4 In vraag 1 wordt als voorbeeld van samenwerking in de eerste lijn de samenwerking tussen een zorgverzekeraar en een zorgverzekeraar genoemd. Vallen zorgverzekeraars in dit onderzoek ook onder de eerste lijn? Voor het onderzoek volstaat het om samenwerkingen in kaart te brengen voor de onder het antwoord op vraag 1 in dit document genoemde operationalisering van de eerstelijnszorg. Afspraken tussen zorgverzekeraars onderling hoeven niet in kaart te worden gebracht (zie ook het antwoord op vraag 18 in dit document). VRAAG 5 In vraag 1 wordt aangegeven dat de redenen van samenwerking binnen de eerstelijnszorg beschreven moeten worden tussen dezelfde beroepsbeoefenaren en tussen niet dezelfde beroepsbeoefenaren. Gezien de reikwijdte van deze verlangde beschrijving doet zich de vraag voor of dit zo uitgelegd mag worden dat in het onderzoek gewerkt wordt met een aantal nader te definiëren - subcategorieën binnen de eerstelijnszorg? Ja, we zien graag voorstellen van de opdrachtnemer hiervoor terug in de offerte. VRAAG 6 Wat wordt verstaan onder kleinere partijen in vraag 1b? Met kleinere partijen is hier bedoeld aanbieders van eerstelijnszorg. VRAAG 7 Vraag 1 gaat over redenen om samen te werken. Vraag 2 gaat er vervolgens echter vanuit dat in het antwoord op vraag 1 samenwerkingen beschreven worden. In hoeverre moet in de beantwoording van vraag 1 een beschrijving van samenwerkingen worden gegeven? Vraag 1 vraagt om een beschrijving van redenen van samenwerking binnen de eerstelijnszorg tussen dezelfde beroepsbeoefenaren en niet dezelfde beroepsbeoefenaren. De opdracht veronderstelt dat de beschrijving van redenen voor samenwerking wordt geconcretiseerd en dat daarbij wordt ingegaan op verschillende vormen van samenwerking die daaruit voortvloeien (zie hierover ook het antwoord op vraag 5 van dit document). VRAAG 8 Vraag 2 is onduidelijk. Beoogt vraag 2 aspecten van de onder 1 beschreven samenwerking aan te passen zodat ze in overeenstemming zijn met het mededingingsrecht? Of heeft vraag 2 het oog op aanpassingen van het mededingingsrecht ten behoeve van die samenwerkingen? Of beoogt vraag 2 onduidelijkheden bij de eerste lijn over het mededingingsrecht weg te nemen? Bij vraag 1 is het doel een beeld te krijgen van welke vormen van samenwerking er zijn. Daarbij zou de opdrachtnemer reeds bij de beantwoording van vraag 1 per type samenwerking kunnen aangeven in hoeverre spanning met het kartelverbod kan ontstaan, zodat een beeld ontstaat welke type samenwerking (mogelijk) wel en (mogelijk) niet verenigbaar is met het mededingingsrecht. De overige vragen zijn relevant voor zover er spanning bestaat met het mededingingsrecht. Bij de beantwoording van vraag 2 dient de opdrachtnemer erop in te gaan in hoeverre binnen het mededingingsrecht, of de toepassing daarvan, meer duidelijkheid zou kunnen worden gegeven om te voorkomen dat d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 3 van 6

4 samenwerkingsinitiatieven met positieve gevolgen voor de gebruiker (zie antwoord op vraag 9) niet tot stand komen, bijvoorbeeld door meer duiding door de ACM. Met vraag 3 wordt gevraagd aan te geven hoe vormen van samenwerking (die spanning opleveren met het mededingingsrecht) zouden kunnen worden vormgegeven zodat de spanning met het kartelverbod wordt verminderd, bijvoorbeeld door de afspraken zo aan te passen dat zij niet vallen onder artikel 6, eerste lid, van de Mededingingswet. Met vraag 4 wordt gevraagd om in te gaan op de sectorspecifieke kenmerken van de eerstelijnszorg die als onderbouwing kunnen worden gebruikt om typen samenwerking (die spanning opleveren met het mededingingsrecht) uit te zonderen van het kartelverbod, bijvoorbeeld in het kader van een beroep op artikel 6, derde lid, van de Mededingingswet, of voor de regelgeving die de uitzonderingsmogelijkheden nader invult (zoals de Nederlandse bagatelbepaling of de mogelijkheid om een groepsvrijstelling op te stellen). Met vraag 5 wordt gevraagd naar mogelijkheden buiten het mededingingsrecht om. Daarbij kan worden gedacht aan aanpassingen in de ordening van de zorg die ervoor zouden kunnen zorgen dat de Mededingingswet niet van toepassing is op de desbetreffende (vormen van) samenwerkingen. Het is aan de opdrachtnemer om de volgorde van beantwoording van de vragen te bepalen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat na vraag 1, waaruit blijkt welke vormen van samenwerking mogelijk spanning opleveren met het mededingingsrecht, eerst wordt ingegaan op mogelijkheden om de samenwerking aan te passen zodat zij passen binnen het mededingingsrecht (vraag 3) en om in te gaan op de uitzonderingen (vraag 4), voordat wordt ingegaan op verduidelijkingen van het mededingingsrecht of de toepassing daarvan (vraag 2). VRAAG 9 In vraag 2 wordt verwezen naar samenwerkingsinitiatieven met positieve gevolgen voor patiënten. Is hier met de verwijzing naar patiënten bedoeld om slechts de met de zorgverlening samenhangende aspecten mee te wegen en bijvoorbeeld niet de kostenaspecten uit het oogpunt van de verzekerde? Verzocht wordt om aan te sluiten bij het begrip gebruiker binnen het mededingingsrecht. Dat kan onder omstandigheden ook de verzekerde zijn. VRAAG 10 Kan vraag 3 ook gelezen worden zonder de komma na afspraken? Ja. VRAAG 11 In vraag 3 wordt kort weergegeven- gesproken over hoe afspraken moeten worden vormgegeven om zorgspecifieke belangen te borgen binnen het mededingingsrecht. Is de bedoeling dat dit zo gelezen wordt dat uitsluitend binnen het bestaande mededingingsrecht wordt gezocht naar mogelijke vormgeving van afspraken? Of is het de bedoeling dat meer vrijelijk wordt geassocieerd binnen de systematiek van het mededingingsrecht, maar eventueel buiten de kaders van het bestaande mededingingsrecht om? Zie hiervoor het antwoord op vraag 8 van dit document. VRAAG 12 Wat wordt er in vraag 3 bedoeld met het binnen het mededingingsrecht borgen van zorgspecifieke belangen? Wat verstaat de opdrachtgever onder zorgspecifieke belangen? d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 4 van 6

5 Paragraaf Het is aan de opdrachtnemer om inzichtelijk te maken wat zorgspecifieke samenwerkingsbelangen in de eerstelijnszorg zijn en hoe deze kunnen worden geïdentificeerd (tussen aanbieders onderling en met zorgverzekeraars) en hoe dit zich verhoudt tot de mededingingsregels. VRAAG 13 Vraag 4 plaatst eerstelijns zorg tussen haakjes, waarmee de vraag niet meer beperkt is tot eerstelijnszorg maar alle zorg beslaat. Is dat een juiste lezing of moeten de haakjes bij eerstelijnzorg worden weggedacht? Dat is een juiste taalkundige lezing. VRAAG 14 Vraag 4 gaat er in eerste instantie vanuit dat er uitzonderingen op de Mededingingswet te maken als er specifieke kenmerken te identificeren zijn. Kunnen inschrijvers er vanuit gaan dat het om uitzonderingen op het kartelverbod gaat en niet op de andere onderdelen van het mededingingstoezicht? Dat is correct. VRAAG 15 Voor welke probleem of problemen bedoeld in vraag 5 moeten oplossingen worden gevonden buiten het Mededingingswet om? Is dat het probleem van de machtsonbalans tussen aanbieders en zorgverzekeraars waar de motie Leijten/Dik- Faber het oog op heeft? Vraag 5 heeft betrekking op de geïdentificeerde vormen van samenwerking in de eerstelijnszorg die spanning opleveren (of onverenigbaar zijn) met het mededingingsrecht (zie ook het antwoord op vraag 8 van dit document). VRAAG 16 Als er geen oplossingen buiten de Mededingingswet om zijn, moet de vraag worden beantwoord welke juridische bezwaren ( ) daarop van toepassing [zijn]. Waarop slaat daarop in de vraagstelling? Op de oplossingen die niet mogelijk zijn? Als de oplossingen er niet zijn, dan zijn daarop toch ook geen bezwaren van toepassing? In de vraag wordt verondersteld dat, indien er geen oplossingen buiten de Mededingingswet om bestaan, dit komt vanwege juridische bezwaren (zoals Europeesrechtelijke randvoorwaarden). Met dit gedeelte van de vraag wordt getracht te achterhalen waarom er geen mogelijkheden buiten de Mededingingswet om zijn, indien dat het geval zou zijn. VRAAG 17 In paragraaf wordt een aantal malen gesproken over zorgspecifieke samenwerkingsbelangen in de eerstelijnszorg. Wordt daaronder verstaan: redenen om samen te werken in de eerstelijnszorg die specifiek zijn voor de eerste lijn? In die definitie zouden bijvoorbeeld inkoopvoordelen door schaal buiten beschouwing kunnen blijven omdat die overal gelden, niet specifiek voor de eerste lijn. Het gaat inderdaad om specifieke redenen om samen te werken in de zorg. Nietzorgspecifieke samenwerking kan inderdaad buiten beschouwing blijven. Zie ook het antwoord op vraag 8 in dit document. VRAAG 18 In paragraaf 6.3.1, eerste bullit wordt ook de samenwerking tussen zorgverzekeraar en eerstelijn. Kan de opdrachtgever aangeven op welke vorm van samenwerking tussen eerste lijn en zorgverzekeraar gedoeld wordt en waarom dat d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 5 van 6

6 mededingingsrechtelijk relevant is? In eerste instantie gaat het om samenwerking tussen aanbieders van eerstelijnszorg. Hierbij kan het relevant zijn dat bij deze samenwerking ook de inkopende partij, een zorgverzekeraar, betrokken is. Voor de relevantie verwijzen we verder naar de publicatie Uitgangspunten toezicht ACM op zorgaanbieders in de eerste lijn. VRAAG 19 Klopt het dat er in de klankbord geen vertegenwoordiging van eerstelijnszorgaanbieders aanwezig is, en zo ja, kunt u toelichten waarom hiervoor is gekozen? Dat klopt. Het is aan de opdrachtnemer om eerstelijnszorgaanbieders te betrekken bij het beantwoorden van de verschillende onderzoeksvragen. VRAAG 20 Op pagina 7 van het beschrijvend document, wordt vraag 5 van het onderzoek beschreven: Is het mogelijk om oplossingen te vinden buiten de Mededingingswet om? Zo ja, welke zijn dat? Zo nee, welke juridische bezwaren zijn daarop van toepassing? Kunt u nader specificeren wat precies bedoeld wordt met buiten de Mededingingswet om? Daarmee wordt gedoeld op mogelijkheden om samenwerkingsvormen die spanning opleveren met het mededingingsrecht te bevorderen door deze buiten de reikwijdte van de Mededingingswet te plaatsen, bijvoorbeeld door aanpassing in de ordening van de zorg. Zie ook de antwoorden op de vragen 8 en 15 van dit document. VRAAG 21 VRAAG 22 Gezien een aantal actuele en recente ontwikkelingen in relatie tot uw uitvraag, hebben wij de volgende vraag: Blijven uw onderzoeksvragen ongewijzigd binnen de actuele context, te weten het akkoord Het roer gaat om van 5 oktober jl. en de gepubliceerde uitgangspunten voor het toezicht van de ACM op de eerstelijnszorg (van 19 september jl.)? Ja, deze blijven ongewijzigd. Zie ook de antwoorden op de vragen 2 en 8 van dit document. Een onderaannemer wil weten of hij voor twee inschrijvers als onderaannemer kan fungeren binnen de zelfde aanbesteding. Ja, dat mag. Voorwaarde is wel dat de hoofdaannemer in dat geval garandeert dat hij kan beschikken over de voor de uitvoering van de opdracht noodzakelijke middelen van de onderaannemer. d.d. 22 september 2015, kenmerk Pagina 6 van 6