Beoordelingsrapport van lectoraat Technologie in de Zorg. Hogeschool Zuyd

Transcriptie

1 Beoordelingsrapport van lectoraat Technologie in de Zorg Hogeschool Zuyd Visitatiedatum 26 mei 2010 Visitatiepanel Dr. M. Goumans (voorzitter) Dr. Ir. J. van Kammen Prof. Dr. C. van Schayck Drs. E. Foppen (panelsecretaris)

2 Inhoudsopgave 1. SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN PROCESINFORMATIE KENNISDOMEIN BIJDRAGEN AAN DE KWALITEITSVERHOGING VAN HET ONDERWIJS ONDERZOEK PROFESSIONALISERING DIENSTVERLENING AAN DE MAATSCHAPPELIJKE OMGEVING EXTERNE ORIËNTATIE EN NETWERKEN STRATEGIE EN BELEID PERSONEEL, ORGANISATIE EN COMMUNICATIE ORGANISATIEONDERSTEUNING KWALITEITSZORG BIJLAGEN Datum en locatie visitatie: Woensdag 26 mei 2010 Hogeschool Zuyd Nieuw Eyckholt te Heerlen 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

3 1. Samenvatting en aanbevelingen 1.1. Inleiding Voor u ligt het beoordelingsrapport van het visitatiepanel van het lectoraat Technologie in de Zorg (TidZ) van Hogeschool Zuyd. Het proces van visitatie bestaat uit vier fasen: een interne positiebepaling van het lectoraat, het bestuderen van documentatie door een panel van drie onafhankelijke externe deskundigen, de visitatie zelf en een bestuurlijk besluit van het College van Bestuur ten aanzien van voortzetting van het lectoraat naar aanleiding van de visitatie 1. Het visitatiepanel bestond uit mevr. Dr. M.J.B.M. Goumans (voorzitter), mevr. Dr. Ir. J.R. van Kammen en Prof. Dr. C.P.O. van Schayck. De visitatie omvatte kennisneming van uitvoerige documentatie, een voorbereidingsmiddag van het panel en een bezoek van het visitatiepanel, waarbij achtereenvolgens gesproken is met de leden van de kenniskring, de lector, een lid van het College van Bestuur en interne en externe stakeholders. Dit alles heeft geresulteerd in het voorliggende beoordelingsrapport Beschrijving van de bevindingen Algemene indruk Het panel spreekt zijn grote waardering uit voor het lectoraat. De panelleden zijn onder de indruk van de lector en de kenniskringleden. Deze professionals hebben een goede werkhouding en leveren goede en innovatieve (onderzoeks)output, zowel kwalitatief als kwantitatief. Het panel wordt in deze opvatting gesterkt doordat de externe stakeholders zich uitermate positief uitlieten over de deskundigheid van de kenniskringleden en de kwaliteit van de samenwerkingsrelatie en de output die dit oplevert. Het panel vindt het jammer dat binnen Hogeschool Zuyd de aansluiting naar de technische faculteiten nog geen vorm heeft gekregen (m.u.v. faculteit ICT). Dit is vanuit twee perspectieven betreurenswaardig. Technologische expertise en kennis is nodig om de kennisontwikkeling op het gebied van technologie in de zorg verder te brengen. Maar om de zorg als toepassingsgebied van technologische producten goed voor het voetlicht te krijgen, is het ook nodig om binnen de Technische Faculteit in het onderwijs aandacht hieraan te schenken. Om deze omissie binnen de Hogeschool te compenseren gaat de lector samenwerkingsrelaties aan, zowel met de beroepspraktijk en andere kennisinstellingen om de ontwikkeling van kennis op dit gebied verder te brengen. Het panel vindt dit een goede zaak en spreekt haar hoop uit dat dit uiteindelijk ook uitwerking zal hebben op een intensivering van de relatie tussen het lectoraat en de Technische Faculteit. Het panel heeft gezien dat Hogeschool Zuyd het lectoraat op het gebied van beleid, visie en randvoorwaarden goed faciliteert en stimuleert. Het panel zag ook dat er nog verbetering nodig is op het gebied van ICT en financieel administratieve ondersteuning vanuit Hogeschool Zuyd. Kennisdomein en onderzoek Het lectoraat speelt in op een zeer relevant en actueel kennisdomein, dit wordt uitstekend verwoord door de naam van het lectoraat Technologie in de Zorg. En dit kennisdomein wordt als zodanig ook zeer goed herkent en erkent door de maatschappelijke omgeving. De kwaliteit van het onderzoek waardeert het panel zeer. Professionalisering De lector en kenniskringleden besteden veel aandacht aan het professionaliseren van de kenniskringleden in onderzoeks- en gerelateerde benodigde competenties (acquisitie, financieringsaanvragen, presenteren 1 Hogeschool Zuyd, Positiebepaling en Visitatie Lectoraten, d.d. 3 oktober JUNI 2010_V E R S I E

4 van resultaten etc.). Met de komst van de oud-vilans medewerkers is de onderzoeksexpertise gegroeid en nu goed op peil. Relatie met het onderwijs De relatie tussen onderzoek en onderwijs wordt op verschillende manieren ingevuld. Dit varieert van individuele kenniskringleden die in hun eigen onderwijs de thema s zorg of technologie introduceren, het ontwikkelen van twee relevante minoren tot het betrekken van studenten in onderzoeksprojecten. Doordat de aansluiting met de technische faculteiten nog niet gerealiseerd is (zie boven) druppelen ook de onderzoeksinzichten niet terug in de technische opleidingen. Dit lukt beter tot zeer goed bij enkele andere opleidingen van de faculteiten Gezondheid & Techniek en Gezondheid & Zorg. Toch bestaat ook hier soms nog terughoudendheid om technologie te introduceren in de curricula. Doordat in de beroepspraktijk van de relevante gezondheidszorgopleidingen ook steeds meer technologie gehanteerd wordt, deelt het panel de verwachting van het lectoraat dat mettertijd deze terughoudendheid zal verminderen. Dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving Het panel heeft geconstateerd dat het lectoraat een zeer actieve en constructieve bijdrage levert aan de maatschappelijke omgeving. Het lectoraat doet dat in samenwerking met de partners en zowel op strategisch, tactisch als uitvoerend niveau. De maatschappelijke omgeving weet het lectoraat goed te vinden voor vragen die in de beroepspraktijk leven en vice versa informeert het lectoraat de partners proactief over kansen en mogelijkheden vanuit haar kennisontwikkeling. Externe oriëntatie en netwerken Het lectoraat is sterk verankerd in de regionale beroepspraktijk en onderhoudt nauwe verbanden met andere relevante kennis- en onderzoeksinstellingen. In het recente verleden was de lector degene die vooral de externe oriëntatie en netwerken voor zijn rekening nam. Het lectoraat werkt er gezamenlijk aan om deze taak meer te spreiden over meerdere (senior) leden van de kenniskring. Deze ontwikkeling wordt ook door het werkveld herkend en positief erkend, maar het werkveld benadrukt wel de kwetsbaarheid van dit aspect. Het panel bevestigt deze observatie Aanbevelingen Hieronder volgen in steekwoorden de aanbevelingen van het panel. Verdere toelichting en uitwerking wordt gegeven in de bijbehorende hoofdstukken. Werk verder aan de versterking van input vanuit de techniekhoek in het lectoraat en vice versa aan de perceptie van de gezondheidszorg als toepassingsgebied van techniek (zie verder hoofdstuk 3). Systematiseer en faciliteer disseminatie van onderzoeksresultaten (zie verder hoofdstuk 5). Overweeg welke rol senioronderzoekers kunnen hebben in de verdere professionalisering van zowel kenniskring- als niet-kenniskringleden (zie verder hoofdstuk 6). Denk na over consolidatie en geef senior medewerkers medeverantwoordelijkheid in opzetten en uitvoeren van de strategie (zie verder hoofdstuk 9). Organiseer in samenwerking met Hogeschool Zuyd de gewenste verbeteringen op gebied van ICT en financieel administratieve ondersteuning (zie verder hoofdstuk 11). 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

5 1.4. Oordelen per onderwerp en aspect Onderwerpen / aspecten 1. Het kennisdomein van het lectoraat: Is duidelijk en herkenbaar Is relevant voor de maatschappelijke omgeving Sluit aan bij de kennisvragen van een of meer faculteiten. 2. Bijdragen aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs. Werkt het onderzoek voldoende door in (verbetering en vernieuwing) van: curricula werkvormen en onderwijsmateriaal niveau van afstuderen 3. Onderzoek Is het onderzoek voldoende methodologisch verantwoord? Levert het onderzoek voldoende en traceerbare bijdragen aan kennisontwikkeling, -circulatie en/of de wetenschap? Vindt publicatie van onderzoek voldoende plaats en via uiteenlopende kanalen en aan diverse doelgroepen? 4. Professionalisering Werkt het onderzoek voldoende door in (verbetering en vernieuwing) van professionalisering van docenten? 5. Dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving Draagt het onderzoek voldoende bij aan ontwikkeling en toepassing in de beroepspraktijk en het oplossen van problemen? Is het onderzoek voldoende maatschappelijk relevant en robuust? 6. Externe oriëntatie en netwerken. Bestaan er ten behoeve van het onderzoek intensieve en doeltreffende relaties met: andere instellingen voor onderwijs en onderzoek de regionale en landelijke beroepspraktijk de internationale omgeving? 7. Strategie en beleid Is er sprake van effectieve inbedding binnen de hogeschool van het onderzoek en de onderzoekseenheid (mede in relatie tot het onderwijs), voor wat betreft: missie/strategie; organisatie; (personeels)beleid 8. Personeel, organisatie en communicatie Is het personeelsbeleid van de kenniskring gericht op de doelstellingen van de kenniskring: door onderzoek en kennisontwikkeling bijdragen aan onderwijs, professionalisering en maatschappelijke dienstverlening? 9. Organisatieondersteuning Beschikt de kenniskring over adequate ondersteuning t.a.v.: secretariaat administratieve ondersteuning informatiebronnen ICT-tools werkruimten 10. Kwaliteitszorg Besteedt de kenniskring voldoende aandacht aan kwaliteitszorg: Zijn er voldoende evaluaties? Worden interne en externe betrokkenen geraadpleegd? Leiden de evaluaties tot verbeteracties? Is er sprake van een verantwoorde besteding van overheidsgelden? Excellent Excellent Excellent Excellent Excellent Excellent Excellent Excellent Onvoldoende Onvoldoende 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

6 2. Procesinformatie 2.1. Aanleiding Tot einde 2008 speelde de Stichting Kennisontwikkeling (SKO) een belangrijke rol bij het toezicht op de kwaliteit van lectoraten. Vanaf 2009 dragen de hogescholen zelf verantwoordelijkheid voor zowel de interne als de externe kwaliteitszorg. Dit betekent niet dat er binnen Hogeschool Zuyd een volledig nieuw kwaliteitssysteem voor lectoraten werd opgebouwd. Er bestond al een kwaliteitssysteem, ook al was dit nog niet volledig uitgegroeid. Een belangrijk onderdeel van dit kwaliteitsysteem is de aansturing van de lectoraten binnen de Planning & Control-cyclus (P&C-cyclus) van de hogeschool. Binnen Hogeschool Zuyd zijn de lectoraten namelijk zelfstandige organisatie-eenheden; zij vallen rechtstreeks onder het CvB. De P&C-cyclus bestaat uit het jaarplan, inclusief meerjarenbegroting, het jaarverslag en het jaarlijks bilateraal overleg met het CvB. Daarnaast formuleren de lectoren eens per vier jaar een Strategisch Plan. De hogeschool beschikte tot 2008 echter nog niet over een vorm van evaluatie waarin het lectoraat terugblikt op de processen en resultaten in de voorafgaande periode van vier jaar die aan het nieuwe Strategisch Plan en aan de besluitvorming over eventuele continuering voorafgaat. Het nieuwe systeem van interne positiebepaling en visitatie door externe deskundigen completeert nu de kwaliteitscyclus voor onderzoek binnen de hogeschool. Het beoordelingsrapport van de visitatiecommissie en het nieuwe Strategisch Plan van het Lectoraat bieden het college een hechte basis voor besluitvorming over continuering voor de komende periode van vier jaar. De externe kwaliteitszorg van onderzoek binnen hogescholen wordt landelijk gecoördineerd door de Hbo-Raad en niet door de NVAO. De uitgangspunten van deze externe kwaliteitszorg zijn vastgelegd in het Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek (Hbo-Raad, 2007). De externe kwaliteitszorg voor onderzoek binnen de hogeschool is gericht op ontwikkeling en niet op accreditatie. De hogescholen organiseren zelf de kwaliteitszorg van hun eigen onderzoekseenheden. Daarnaast heeft de Hbo-raad een Validatiecommissie Kwaliteitszorg Onderzoek in het leven geroepen. De taak daarvan is het valideren van het kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool. Dit gebeurt tenminste éénmaal in de zes jaar. De validatiecommissie beoordeelt niet de kwaliteit van de onderzoekseenheden dat doen de visitatiecommissies - maar de mate waarin de hogeschool haar onderzoekskwaliteit, onder meer door middel van de externe visitaties van onderzoekseenheden, bewaakt en verbetert. Het landelijke systeem is verder uitgewerkt in de notitie Kwaliteitszorgstelsel ten aanzien van het onderzoek aan Hogescholen en in de Validatieprocedure VKO (Hbo-Raad, juni 2009) Doel Het eerste doel van dit beoordelingsrapport is dat het visitatiepanel een oordeel geeft over de kwaliteit van de activiteiten van het lectoraat in de afgelopen vier jaren, in de verwachting dat de lectoren en de kenniskring de adviezen betrekken bij het formuleren van verbetervoornemens in het Strategisch Plan en in het jaarplan. Daartoe heeft het visitatiepanel de beschikking gekregen over de resultaten van een interne positiebepaling door de lector en de leden van de kenniskring en over bestaande documentatie zoals: jaarplannen en jaarverslagen, onderzoeksrapporten, projectverslagen en documentatie over onderwijs dat door de kenniskring is ontwikkeld en het jaarplan / meerjarenbeleid Het tweede doel van het beoordelingsrapport is het CvB een basis te bieden voor besluitvorming over het continueren van het lectoraat. 2 Het volledig overzicht is te vinden in Leeswijzer Visitatiedocumenten d.d. 25 maart JUNI 2010_V E R S I E

7 2.3. Werkwijze Voorbereiding De notitie Positiebepaling en visitatie Lectoraten Hogeschool Zuyd, werkwijze (23 maart 2008) beschrijft de gehanteerde werkwijze. De samenstelling van het visitatiepanel vindt u in bijlage 2. Bijlage 3 geeft weer met welke personen binnen en buiten de kenniskring het visitatiepanel heeft gesproken. Bijlage 4 vermeldt de documenten waarop het panel zijn oordelen mede heeft gebaseerd. De visitatie is zowel door het lectoraat als door de beleidsadviseur onderzoek van de hogeschool goed voorbereid. De documentatie was voldoende voor het verkrijgen van een beeld van het lectoraat en was voorzien van een duidelijke leeswijzer Beoordelingskader en opbouw rapportage Het visitatiepanel heeft zijn beoordelingskader ontleend aan de conceptnotitie Kwaliteitszorg van onderzoek, handreiking voor Hogescholen, (Hbo-Raad, 30 mei ). Daarnaast zijn aan dit kader enkele elementen uit de vragenlijst ten behoeve van de positiebepaling toegevoegd. Het beoordelingskader bestaat uit de tien onderwerpen die in de werkwijze en het beoordelingsprotocol van de hogeschool worden beschreven. Elk hoofdstuk is gericht op één onderwerp en besteedt aandacht aan de criteria in het beoordelingsprotocol en aan het oordeel, de bevindingen en de overwegingen van het visitatiepanel. De onderwerpen zijn: 1. Kennisdomein 2. Bijdragen aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs 3. Onderzoek 4. Professionalisering 5. Dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving 6. Externe oriëntatie en netwerken (maatschappelijke en wetenschappelijke instellingen) 7. Strategie en beleid 8. Personeel, organisatie en communicatie 9. Organisatieondersteuning 10. Kwaliteitszorg De onderwerpen 2 (bijdragen aan onderwijs), 4 (professionalisering), 5 (dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving) en 6 (externe oriëntatie en netwerken) vormen de kerndoelstellingen van het lectoraat. Onderzoek binnen het kennisdomein is het belangrijkste middel om deze doelen te realiseren. De overige onderwerpen hebben een randvoorwaardelijk karakter Normering De beoordeling vindt plaats in de termen: goed, excellent, voldoende en onvoldoende: : Het lectoraat voldoet volledig aan de criteria (aspecten) bij dit onderwerp of aspect. Dit neemt niet weg dat het lectoraat ook hier wenselijke (niet noodzakelijke) verbeteringen in de kwaliteit kan formuleren. Excellent: Het lectoraat voldoet volledig aan de criteria (aspecten) bij dit onderwerp of aspect en is een voorbeeld voor andere lectoraten. Het aspect heeft tevens aantoonbare positieve invloed op de kwaliteit van andere onderwerpen of aspecten. : Het lectoraat voldoet aan nagenoeg alle criteria (aspecten) die bij dit onderwerp of aspect worden genoemd maar er zijn enkele verbeteringen nodig. Het lectoraat heeft zich deze verbeteringen voorgenomen en deze zijn op korte termijn realiseerbaar. Onvoldoende: Het lectoraat voldoet niet aan de criteria (aspecten) die bij dit onderwerp of aspect worden genoemd. Noodzakelijke verbeteringen zijn niet op korte termijn te realiseren. 3 Deze Handreiking is per december 2008 bijgesteld. De handreiking heeft geen prescriptief karakter. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

8 3. Kennisdomein Het kennisdomein van het lectoraat: Is duidelijk en herkenbaar Is relevant voor de maatschappelijke omgeving Sluit aan bij de kennisvragen van een of meer faculteiten goed excellent goed 3.1. Bevindingen Het panel is onder de indruk van de duidelijkheid en herkenbaarheid van het kennisdomein. Het spreekt uit de documentatie en dit beeld werd tijdens de gesprekken bevestigd. De externe stakeholders geven aan dat juist de combinatie techniek en zorg de reden is waarom ze samenwerken met dit lectoraat. De relevantie van het kennisdomein staat buiten kijf; het lectoraat speelt in op de externe ontwikkelingen zoals de demografische krimp en de gevolgen hiervan voor de zorg. Ze zetten in op de rol van technologie hierbij en hebben daarbij precies het juiste punt te pakken. In de praktijk zijn zorg en technologie al meer verweven en het lectoraat speelt hierop in. Het panel waardeert dit item met een score excellent. Ook de kenniskring had dit punt beoordeeld met 5.0 (op schaal 1 t/m 5). Het panel constateert uit de documentatie en de gesprekken dat de aansluiting met de faculteit Techniek Hogeschool Zuyd wel gewenst, maar niet gerealiseerd is. Het panel erkent de pogingen die de lector en volgens zijn zeggen de faculteitsdirecteur hiertoe hebben gedaan. Vanuit het perspectief van de techniek blijkt zorg slechts als één van de toepassingsgebieden te worden gezien waar men zich op kan richten. Daarnaast blijkt met name in de faculteit Techniek nog een grote afstand te bestaan tussen onderwijs en onderzoek. Uit het gesprek met kenniskringleden is gebleken dat het lectoraat TidZ geen rol speelt bij het project Wijk van Morgen van de faculteiten Bouw en Techniek van Hogeschool Zuyd. Hiertoe zijn in het begin wel pogingen ondernomen, die helaas gestrand zijn. Het panel ziet hierin toch een goede mogelijkheid om vanuit de techniekhoek de zorgkant te introduceren en wellicht aantrekkelijker te maken. Het lectoraat wordt een partner in het beoogde Centre for Care Technology Research (CCTR) dat binnen de Universiteit Maastricht (CAPHRI) tot stand gaat komen. Hierin wordt ook samengewerkt met Universiteit Twente en TNO. Dit biedt in de toekomst een goede kans voor de verdere verbinding van techniek en zorg en ontwikkelingen die daaruit voort kunnen komen. Het panel is gerust over de aansluiting bij de kennisvragen van de zorgfaculteiten. Heel positief (vernieuwend) is de aanpak die het lectoraat heeft gehanteerd bij het RAAK project waarin onderzoekers hebben geobserveerd op welke punten in de zorg techniek ingezet zou kunnen worden. Dit heeft aanleiding gegeven tot enkele vervolgonderzoeken. Initiatieven tot projecten en samenwerking komen zowel van de lector, als van (senior) kenniskringleden als vanuit de maatschappelijke omgeving. Het panel waardeert deze wisselwerking. Het is duidelijk dat het lectoraat een voor de hand liggende en gewaardeerde partner is voor vragen vanuit de beroepspraktijk. Het lectoraat levert goede kwaliteit, is goed benaderbaar en een betrouwbare partner in projecten. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

9 3.2. Overwegingen en aanbevelingen Het panel vindt het belangrijk dat de beide disciplines zorg en techniek in het lectoraat gevoed worden vanuit een kennisinstelling. Het is duidelijk dat de faculteiten Gezondheid en Zorg, Gezondheid en Techniek en ICT hieraan een bijdrage leveren. Het panel hoopt dat de toekomstige samenwerking met de Universiteit Twente en TNO de nodige technologische voeding biedt aan het lectoraat. Het panel beveelt aan om vanuit (de resultaten van) deze samenwerkingsrelatie de aansluiting te zoeken met de Technische Faculteit. 4. Bijdragen aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs Bijdragen aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs. Werkt het onderzoek voldoende door in (verbetering en vernieuwing) van: Curricula Werkvormen en onderwijsmateriaal Niveau van afstuderen voldoende voldoende voldoende 4.1. Bevindingen Het panel vindt de bijdrage aan onderwijs voldoende. Uit het gesprek met de kenniskringleden en interne stakeholders bleek dat het lectoraat verschillende acties onderneemt om het onderzoek door te laten werken in het onderwijs. Bekend zijn o het nemen van zorg als thema binnen onderwerpen bij faculteit ICT, o ontwikkeling van twee minoren (ICT en verpleegkunde en Signaalanalyse), o zorg&technologie bespreken in kernteamoverleggen, o mooie voorbeelden uit de beroepspraktijk van combinatie zorg&technologie tonen aan collega-docenten en studenten, o revisie bij Verpleegkunde leidt tot de mogelijkheid van invoeren van technologie als thema, dit moet nog uitgewerkt worden in onderwijsmateriaal, o o o studenten en collega-docenten betrekken bij (kortdurende) onderzoeksprojecten, begeleiding als docent/kenniskringlid van afstudeer- en stageprojecten. Hierbij wordt wel de aantekening gemaakt door de gesprekspartners dat de uiteindelijke verantwoordelijk voor afstudeeronderzoeken (en afstudeerniveau) bij de opleiding ligt en niet bij het lectoraat. opstart van 3+1 traject bij enkele opleidingen binnen platform Quality of Life (QoL); hierbij behalen studenten in drie jaar hun bachelordiploma en daar aansluitend een eenjarige masteropleiding. Dit traject richt zich op vwo ers en getalenteerde havisten, zij volgen vanaf het begin een minor science die hen voorbereid op de masteropleiding. Hier liggen kansen voor aansluiting met lectoraat. De insteek van de lector en de kenniskringleden is om de opleidingen te tonen hoe het beroepenveld al gebruik maakt van technologie in de zorg. Opleidingen hebben een verantwoordelijkheid om de beroepspraktijk in hun opleiding te verweven en dit kan o.a. via het lectoraat bewerkstelligd worden. Al met al ziet het panel verschillende soorten bestuiving van onderzoek (zowel onderzoeksmethodologie als resultaten) naar onderwijs. Toch zijn hier ook nog slagen te slaan. De gesprekspartners erkennen dit ook. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

10 De platformpartners hebben recent afgesproken om afstudeerders van relevante opleidingen expliciet te wijzen op de mogelijkheid en wenselijkheid om hun afstudeeronderwerp te laten aansluiten bij de twee onderzoekszwaartepunten (demografische ontwikkeling en Zorgacademie (Zorg.INC)). In masteropleiding ligt de koppeling onderzoek en onderwijs meer voor de hand. Dit blijkt uit de ervaring van het kenniskringlid TidZ die ook in kernteam van Master Advanced Nursing Practice werkzaam is. Momenteel wordt een vooronderzoek gedaan voor de vorming van een Master Technologie in de Zorg. Problematisch hierbij is de lage instroomverwachting. De oud-vilans medewerkers zijn in uiteenlopende mate betrokken bij het onderwijs. Enkele personen zijn betrokken bij projecten TidZ waar het onderwijs aan mee doet, anderen begeleiden afstudeertrajecten of geven (gast)les in bepaalde vakken. De opleidingen zijn in ieder geval voorzien van de cv s van de oud-vilans medewerkers. Een mogelijk risico voor de relatie onderzoek-onderwijs wordt gevormd door de toekomstige verhuizing naar de Zorgacademie. Dit kan leiden tot een verdere verwijdering. De lector en kenniskringleden erkennen dit risico. Hiervoor worden nog geen concrete oplossingen gegeven Overwegingen en aanbevelingen Blijf alert op de mogelijkheden die zich voordoen in de relevante opleidingen voor de koppeling zorg & technologie. Besteed hierbij ook vooral aandacht aan de majorfase van de opleidingen. Documenteer alle bijdragen die het onderzoek aan onderwijs doet, bv door een apart onderdeel op de website van het lectoraat. Wellicht kan samenwerking met de Universiteit Maastricht soelaas bieden ten aanzien van een nieuwe masteropleiding Technologie in de Zorg, het panel geeft in overweging dit verder te onderzoeken. 5. Onderzoek Onderzoek Is het onderzoek voldoende methodologisch verantwoord? Levert het onderzoek voldoende en traceerbare bijdragen aan kennisontwikkeling, -circulatie en/of de wetenschap? Vindt publicatie van onderzoek voldoende plaats en via uiteenlopende kanalen en aan diverse doelgroepen? excellent excellent goed 5.1. Bevindingen Het panel is van mening dat het niveau van onderzoek excellent methodologisch verantwoord is. Dit blijkt o.a. uit de toegekende gelden uit de 2 e geldstroom. Het panel is onder de indruk van de kwaliteit en kwantiteit van de bijdragen die het lectoraat traceerbaar levert aan het kennisdomein. Dit blijkt uit de toegezonden documentatie over promotieen masteronderzoeken, kennisinfrastructuur, presentaties op internationale congressen, zorgregistratie, innovatie- en ontwikkelprojecten en (effect)evaluaties. Het panel deelt de mening van de lector dat publicaties een groter en systematischer onderdeel moeten vormen van de onderzoeksoutput. Het zou goed zijn als medewerkers gestimuleerd worden om deze output meer en meer als vanzelfsprekend te gaan ervaren en vanuit de organisatie hier ook in gefaciliteerd en op beoordeeld gaan worden. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

11 De lector begeleidt vier mensen bij hun promotie: Ramon Daniels, Roger Bemelmans, Uta Roetgen en Joan Vermeulen. Drie promovendi maken deel uit van de kenniskring Technologie in de Zorg en één promovendus van de kenniskring Autonomie en Participatie (A&P). De lector was tevens co-promotor van een promovendus van A&P die in het eerste kwartaal van 2010 haar promotie succesvol heeft afgerond Overwegingen en aanbevelingen Neem disseminatie van onderzoeksoutput op als stap in het onderzoeksproces. Onderzoek waar drempels liggen bij individuele kenniskringleden voor onderdelen van het dissemineren en zet hier gericht op in (bv presentatie vaardigheden, inzet van multimedia). CAPHRI biedt aan om hierop indien gewenst ondersteuning te bieden. Wellicht kunnen ook andere opleidingen binnen Hogeschool Zuyd hierin een rol spelen. 6. Professionalisering Professionalisering Werkt het onderzoek voldoende door in (verbetering en vernieuwing) van professionalisering van docenten? goed 6.1. Bevindingen Het panel constateert een substantiële bijdrage van docenten als kenniskringleden in onderzoeksprojecten, dit draagt bij aan hun professionalisering. De lector besteedt veel aandacht aan de ontwikkeling van onderzoekscompetenties van zijn kenniskringleden. Hij doet dit op stimulerende wijze. Ook ondersteunt hij de kenniskringleden waarbij dit van toepassing is met het schrijven van subsidie- of overige financieringsaanvragen en projectplannen. Op dit gebied kan de samenwerking met CAPHRI nog geoptimaliseerd worden. Niet-kenniskringleden worden geïnformeerd over het kennisdomein door middel van refereerbijeenkomsten en door het tonen van de pareltjes uit het onderzoek bij kernteams of bij andere gelegenheden (bv. De jaarlijkse hogeschoolmanifestatie Kennis in Bedrijf). Tevens worden nietkenniskringleden soms gekoppeld aan onderzoeksprojecten, waarbij eventueel nog te ontwikkelen onderzoeksexpertise aangepakt wordt. De aansluiting wordt gezocht vanuit de inhoud. Met de komst van de oud-vilans medewerkers is de onderzoeksexpertise binnen het lectoraat sterk vergroot. Bij aantreden in de kenniskring bespreken lector en kenniskringlid of promotie een optie is en op welke termijn. De lector hanteert niet het uitgangspunt dat elk kenniskringlid moet promoveren, maar wel dat elk kenniskringlid zich moet blijven ontwikkelen. Als het kenniskringlid wel de potentie heeft om te promoveren stimuleert de lector dit ook. Het is niet de bedoeling dat een potentiële promovendus die daar om welke reden dan ook vanaf ziet, oneindig in de kenniskring blijft. In principe rouleren de leden van de kenniskring om de paar jaar, als iemand promoveert dan wordt dat langer. Het panel is gecharmeerd door de publicatiebonus in de vorm van een boekenbon die twee van de faculteitsdirecteuren hanteren voor kenniskringleden. Dit getuigt van waardering vanuit de faculteit voor het onderzoekswerk. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

12 6.2. Overwegingen en aanbevelingen Overweeg welke rol de meer ervaren onderzoekers kunnen hebben in het begeleiden en trainen van minder ervaren onderzoekers en niet-kenniskringleden. Dit zou ook de werklast tussen lector en senioren iets meer verdelen. 7. Dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving Dienstverlening aan de maatschappelijke omgeving Draagt het onderzoek voldoende bij aan ontwikkeling en toepassing in de beroepspraktijk en het oplossen van problemen? Is het onderzoek voldoende maatschappelijk relevant en robuust? excellent excellent 7.1. Bevindingen Het panel ziet dat de kenniskring een zeer sterke bijdrage levert aan ontwikkeling en toepassing in de beroepspraktijk. Dit blijkt uit de aangeleverde documentatie en de reacties van de externe stakeholders. Ook de kenniskringleden hebben aangegeven hoe zij met hun onderzoeksprojecten direct in contact staan met de beroepspraktijk. Het blijkt dat de relevante beroepspraktijk het lectoraat goed kan vinden en het lectoraat als een vanzelfsprekende en deskundige partner ziet bij de verdere ontwikkeling van technologie in de zorg en het uitvoeren van onderzoeksprojecten ten behoeve van die praktijk. Dit start soms vanuit een behoefte bij de beroepspraktijk en soms vanuit kennisnemen van producten, publicaties of presentaties van de lector of kenniskringleden. Daarnaast heeft het platform Quality of Life (waarbij dit lectoraat aangesloten is) een gespreksronde met externe partners uitgevoerd waarin lijnen in de vraag uit de beroepspraktijk gezocht zijn. Een van de externe stakeholders gaf verder aan dat het lectoraat pro-actief is in het scannen van actuele ontwikkelingen op de markt en het betrekken van relevante stakeholders bij pilots en implementeren hiervan. Op die manier speelt het lectoraat ook een rol in de ontwikkeling van de beroepspraktijk. De lector is ook een gesprekspartner op strategisch niveau voor de beroepspraktijk, dit blijkt met name uit de rol die hij speelt in de ontwikkeling van de Zorgacademie. Hierin vervult hij een verbindende factor naar de betrokken partijen, zowel bij de onderwijsinstellingen als bij de betrokken beroepspraktijk. Aan de andere kant spreekt de lector ook met de beroepspraktijk over de strategische positionering van het lectoraat. De externe stakeholders waarderen ook de rol van studenten in de onderzoeksprojecten binnen de beroepspraktijk. Zij vragen wel het lectoraat er zorg voor te dragen dat goede overdracht tussen opeenvolgende groepen studenten gerealiseerd wordt. Het panel complimenteert de lector met de excellente manier waarop hij verbindingen weet te leggen. Het beleid van Hogeschool Zuyd op het gebied van werven van 2 e, 3 e en 4 e geldstromen richt zich met name op 1 e en 2 e geldstroom waarbij de 1 e geldstroom nodig is om te matchen voor de 2 e geldstroom. De meest voor de hand liggende en aangevraagde subsidies zijn RAAK, INTERREG, EFRO en soms andere Europese subsidies. Subsidies van ZonMw worden vooral in samenwerking met een universitaire kennisinstelling aangevraagd (meestal UM). 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

13 7.2. Overwegingen en aanbevelingen Het panel heeft op dit vlak niet zozeer aanbevelingen ter verbetering als wel de aanmoediging om verder te gaan op de ingeslagen weg. 8. Externe oriëntatie en netwerken Externe oriëntatie en netwerken. Bestaan er ten behoeve van het onderzoek intensieve en doeltreffende relaties met: Andere instellingen voor onderwijs en onderzoek De regionale en landelijke beroepspraktijk De internationale omgeving excellent goed voldoende 8.1. Bevindingen Het panel is zeer te spreken over de verbanden en projecten die gerealiseerd zijn met de (m.n. regionale) beroepspraktijk (zie ook onderwerp 7.) Op landelijk, Euregionaal en internationaal niveau ziet het panel nog mogelijkheden tot groei. Voor september 2011 wordt aangekondigd dat de kenniskring, in samenwerking met Vilans, het internationale congres AAATE zal organiseren. Het onderhouden en uitbreiden van de externe oriëntatie en netwerken ligt in recente verleden en nu nog vooral bij de lector. Uit de gesprekken tijdens de visitatie is gebleken dat het lectoraat eraan werkt om kenniskringleden vanuit hun inhoudelijke expertise te laten groeien naar trekker van een themalijn. Dit wordt gestimuleerd, passend bij de ontwikkelfase van het kenniskringlid. De externe partners zien ook de potentie van de kenniskringleden hiertoe. Een verdere verbreding van gezichten van de kenniskring is een manier om kwetsbaarheid van het lectoraat door mogelijke overbelasting van de lector te voorkomen. De verbindende rol van de lector in Zorg.INC is ook een uiting van zijn externe oriëntatie en netwerk. De Zorgacademie Parkstad Limburg is een samenwerking van de onderwijsinstellingen Arcus College, Hogeschool Zuyd en Open Universiteit Nederland, en de zorg- instellingen Atrium Medisch Centrum en Mondriaan. Versterking tussen Hogeschool Zuyd en Universiteit Maastricht wordt verder bewerkstelligd door toenemend aantal duo-aanstellingen. Door op deze manier verbinding te zoeken worden de hogeschool en universitaire competenties goed benut. Het multidisciplinair (bv zorgprofessionals, docenten en techneuten) samen aanvragen en samen werken in project stimuleert wederzijds begrip en ontwikkeling. Een belangrijke nieuwe positieve ontwikkeling is de samenwerking die het lectoraat in gang heeft gezet met de Universiteit Twente en TNO Overwegingen en aanbevelingen Het panel heeft gezien en gehoord dat een verbreding van de top van de lectoraatsorganisatie zeer goed mogelijk is. Het panel adviseert dan ook op om de ingeslagen weg door te gaan en het lectoraat door meerdere personen te laten vertegenwoordigen, gebaseerd op hun inhoudelijke expertise. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

14 Het panel beveelt het lectoraat aan om alert te zijn op Euregionale en internationale mogelijkheden, wellicht zeer in het bijzonder rondom het congres AAATE en het Europese programma Ambient Assissted Living ( AAL). 9. Strategie en beleid Strategie en beleid. Is er sprake van effectieve inbedding binnen de hogeschool van het onderzoek en de onderzoekseenheid (mede in relatie tot het onderwijs), voor wat betreft: Missie/strategie Organisatie (Personeels)beleid excellent goed goed 9.1. Bevindingen Strategie en beleid is zeer goed ontwikkeld bij dit lectoraat. Het lukt de lector om zijn visie te verwoorden, hierin partners en maatschappelijke omgeving te verbinden, kenniskringleden te boeien en binden en zowel hoofdlijnen als relevante details in het oog te houden. Het panel ziet mogelijkheden om de steeds groter wordende span of control bij de lector te managen door een soort van middenkader te organiseren met enkele senioronderzoekers die taken van de lector kunnen overnemen (bv het opstellen van financieringsaanvragen of begeleiden van junior onderzoekers). Dit is tijdens de visitatiedag besproken met zowel de lector, de kenniskringleden en de externe stakeholders. Alle gesprekspartners staan hier positief tegenover dat dit op termijn gerealiseerd kan worden. Tevens lijkt er op natuurlijke wijze inhoudelijke specialisatie binnen de groep kenniskringleden te ontstaan, waarbij medewerkers zich ook steeds meer gaan profileren op een bepaald gebied. Kenniskringleden geven aan dat zij goed geïnformeerd worden door zaken waar de lector mee bezig is. Ook het meest recente jaarplan wordt goed herkend door de kenniskringleden. Uit de gesprekken blijkt dat het lectoraat goed in control is, ondanks dat er vele samenwerkingsrelaties zijn die allen aandacht behoeven. Sinds 2002 zijn de lectoraten bij Hogeschool Zuyd geïntroduceerd. Toendertijd is bewust gekozen voor het zelfstandig positioneren van de lectoraten en hen niet onder te brengen bij een faculteit. Inmiddels is de tijd gekomen om hogeschoolbreed opnieuw te kijken of er veranderingen nodig zijn om verdere versterking te bereiken. Hierover is College van Bestuur ten tijde van de visitatie met de lectoren en faculteitsdirecteuren in gesprek. Twee ideeën hierbij zijn om faculteitsdirecteuren mede-eigenaar te maken van onderzoek en om te stimuleren dat het gebruikelijk is als docenten naast hun onderwijstaak ook nog een onderzoekstaak hebben. De lector geeft aan dat hij de kenniskringleden zorgvuldig selecteert, ook bij de oud- Vilansmedewerkers. Bij hogeschoolmedewerkers selecteert hij met name op potentie voor onderzoek en bereidheid en interesse om zich verder te ontwikkelen. Dit alles gecombineerd met affiniteit voor het kennisdomein en de beroepspraktijk. Een andere manier om onderzoeksexpertise te werven is door mensen van buiten aan te nemen. Het College van Bestuur steunt deze methode en geeft daarbij aan dat lector en faculteitsdirecteur hierin moeten zorgen voor een vruchtbare samenwerking. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

15 9.2. Overwegingen en aanbevelingen Het panel heeft op dit vlak niet zozeer aanbevelingen ter verbetering als wel de aanmoediging om verder te gaan op de ingeslagen weg. 10. Personeel, organisatie en communicatie Personeel, organisatie en communicatie Is het personeelsbeleid van de kenniskring gericht op de doelstellingen van de kenniskring: door onderzoek en kennisontwikkeling bijdragen aan onderwijs, professionalisering en maatschappelijke dienstverlening? excellent Bevindingen De lector heeft de vrijheid om een zodanig personeelsbeleid te voeren dat dit in positieve zin bijdraagt aan de lectoraatsdoelstellingen. Dit geldt zowel voor de selectie als voor de tussentijdse monitoring en beoordelingen. Bij promoties wordt elk jaar een voortgangsgesprek gevoerd, op basis waarvan het CvB al dan niet besluit om de promotievoucher opnieuw voor een jaar toe te kennen. Kenniskringleden geven aan dat zij hun lectoraatswerkzaamheden zien als onderdeel van hun Persoonlijke Ontwikkel Plan en op die wijze daarover ook met hun directeuren en lector in gesprek zijn. Binnen de hogeschool gelden diverse arrangementen die deze ontwikkelwensen kunnen faciliteren. Kenniskringleden zijn positief over bij dit onderwerp passende zaken. Een kleine kanttekening wordt gezet bij de spagaat die soms gevoeld wordt als zowel het onderzoek als het onderwijs aan de medewerker trekt. Het panel vindt het opnemen van de oud-vilans medewerkers in de kenniskring een goede zet. Uit de gesprekken gedurende de visitatie wordt dit beeld door alle gesprekspartners gedeeld. De integratie van deze groep medewerkers is ook goed verlopen. Naast inhoudelijke en onderzoekstechnische verbinding en verrijking werken de kenniskringleden en lector ook aan informele verbinding door het organiseren van activiteiten. Het panel complimenteert het hele lectoraat met wat ze als groep bereikt hebben, zeker als je de dwang vanuit het onderwijs in ogenschouw neemt Overwegingen en aanbevelingen Overweeg als organisatie in hoeverre individuele medewerkers gestimuleerd kunnen worden om onderzoek te doen; bijvoorbeeld door het meten en belonen van onderzoeksoutput. Deze onderzoeksoutput kan verschillende vormen hebben: publicaties, promoveren, presentaties op congressen, wervend vermogen of maatschappelijke impact. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

16 11. Organisatieondersteuning Organisatieondersteuning. Beschikt de kenniskring over adequate ondersteuning t.a.v.: Secretariaat Administratieve ondersteuning Informatiebronnen ICT-tools Werkruimten goed Onvoldoende Onvoldoende Bevindingen Opvallend is het signaal dat de kenniskringleden geven over de werkruimten, ICT en financieel administratieve ondersteuning. Er liggen plannen om de werkruimten te verplaatsen naar de Zorg.INC. De gesprekspartners erkennen het risico van verwijdering van het onderwijs als alle onderzoekers bij elkaar zitten op een plek buiten de Hogeschool Zuyd en binnen de Zorg.INC. Er is nog geen oplossing gevonden om dit nadeel weg te nemen. Ten aanzien van de ontevredenheid over de ICT en financieel administratieve ondersteuning is het panel van mening dat de hogeschool actief moet inzetten op verbetering hiervan. Immers, als een organisatie het doen van onderzoek serieus neemt (en die indruk is er zeker) dan moet de ondersteuning ook adequaat zijn. Ten aanzien van toegankelijkheid van informatiebronnen wil CAPHRI een partnerrol vervullen voor de kenniskringleden Overwegingen en aanbevelingen Organiseer in samenwerking met de relevante partijen binnen Hogeschool Zuyd verbetering in de randvoorwaarden. Blijf werken aan een oplossing voor de gevreesde verwijdering tussen kenniskring en onderwijs door toekomstige verhuizing naar Zorg.INC. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

17 12. Kwaliteitszorg Kwaliteitszorg Besteedt de kenniskring voldoende aandacht Kwaliteitszorg (zijn er voldoende evaluaties; worden interne en externe betrokkenen geraadpleegd; leiden de evaluaties tot verbeteracties? Is er sprake van een verantwoorde besteding van overheidsgelden? Bevindingen Vooropgesteld wil het panel uitdrukken dat het van mening is dat de kwaliteit van het lectoraat goed tot excellent is. Daarnaast heeft het panel de volgende opmerkingen over het systeem van kwaliteitszorg. In de documentatie zijn veel projectrapportages opgenomen die inhoudelijk van aard zijn en niet zozeer ingaan op het evalueren met de opdrachtgever van het project. Er is geen documentatie gevonden waaruit blijkt dat interne stakeholders betrokken worden bij evaluaties. Ook uit de gesprekken blijkt dit niet altijd te gebeuren. Enkele externe stakeholders geven wel voorbeelden van evaluaties gedurende en na afloop van trajecten. Het panel ziet geen systematische kwaliteitszorg. Gezien de fase waarin het lectoraat nu staat is het wel belangrijk dat hierin in de nabije toekomst voorzien wordt. Te denken valt bijvoorbeeld aan systematisch evalueren na afronding van een project, tussentijdse evaluaties bij langdurige projecten, stakeholdersanalyse e.d. De lector zou dit misschien kunnen delegeren aan andere seniorleden van de kenniskring. Het panel is niet overtuigd van de keuze voor bestuurlijke structuur Zorgacademie als enige klankbordfunctie voor het lectoraat. Dit beslaat namelijk slechts een deel van het kennisdomein. Alles in ogenschouw nemende is het panel van mening dat het lectoraat op verantwoorde wijze overheidsgelden besteedt. Dit gebeurt zeer efficiënt. Er wordt een enorme meerwaarde gecreëerd door het externe netwerk. Dit hangt vooral samen met gaven van de betreffende lector Overwegingen en aanbevelingen Systematiseer de kwaliteitsborging van het onderzoek. 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

18 13. Bijlagen Lijst van afkortingen AAATE Association for the Advancement of Assistive Technology in Europe AAL Ambient Assissted Living A&P lectoraat Autonomie en Participatie CAPHRI School for Public Health and Primary Care, Universiteit Maastricht CCTR Centre for Care Technology Research CvB College van Bestuur EFRO Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling ICT faculteit ICT Hogeschool Zuyd, opleidingen Communication & MultimediaDesign, Informatica en Technische Informatica, Information Management en Netwerk Infrastructuur Design INTERREG een initiatief van de Europese Unie dat subsidies verleent aan creatieve, vernieuwende projecten op het gebied van Europese samenwerking aan duurzame ruimtelijke en regionale ontwikkeling. NVAO Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie P&C-cyclus Planning en control cyclus QoL Platform Quality of Life; hierin zijn vertegenwoordigt: - faculteit Academie Verloskunde Maastricht - faculteit Gezondheid en Zorg - faculteit Gezondheid en Techniek - faculteit Sociale Studies - faculteit Onderwijs - lectoraat Technologie in de Zorg - lectoraat Autonomie en Participatie - lectoraat Kennisontwikkeling-vaktherapieen - lectoraat Comparative European social research en theory - expertisecentrum Quality of Life RAAK Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie SKO Stichting Kennisontwikkeling HBO (tot 1997) TidZ lectoraat Technologie in de Zorg VKO Validatiecommissie Kwaliteitszorg Onderzoek ZonMw Nederlandse organisatie voor Gezondheidsonderzoek en Zorginnovatie Zorg.INC Zorgacademie Samenstelling visitatiepanel Dr. M. Goumans (voorzitter), lector Samenhang in de Ouderenzorg, Hogeschool Rotterdam Dr. Ir. J. van Kammen, secretaris van de AMC Research Council, Academisch Medisch Centrum in Amsterdam Prof. Dr. C. van Schayck, Hoogleraar Capaciteitsgroep Huisartsgeneeskunde (UM) en Wetenschappelijk directeur School for Public Health and Primary Care - CAPHRI (UM) Secretaris van het visitatiepanel: Drs. E. Foppen - auditor bij Hogeschool Zuyd 1 8 JUNI 2010_V E R S I E

19 13.3. Gespreksdeelnemers tijdens de visitatie (26 mei 2010) Lector en College van Bestuur Prof. dr. L.P. (Luc) de Witte, Lector Technologie in de Zorg Dr. J.M.H.M. (Jos) Willems, portefeuillehouder Onderzoek College van Bestuur Medewerkers Kenniskring Dhr. R.F.J. (Roger) Bemelmans, Docent informatica Mevr. drs. J.W.M. (Jeanne) Heijkers, Docent ergotherapie Mevr. U.R. (Uta) Roentgen, Junior onderzoeker Dhr. F.J.E. (Frans) Schoonbrood, Docent ergotherapie Dhr. dr. T. (Thijs) Soede, Lector/senioronderzoeker Mevr. R. (Renée) Verwey, Msc., Docent verpleegkunde Interne stakeholders Dhr. drs. F. (Frits) Benjamins, Faculteitsdirecteur gezondheid en zorg Dhr. H.J. (Henk) van den Biggelaar, Docent en stagecoördinator verpleegkunde, geriatrie en gerontologie Mevr. drs. G.J.J.W. Bours, Docent gezondheid en zorg en onderzoeker bij lectoraat autonomie en participatie Dhr. B. (Bert) Starmans, Expertisemanager platform quality of life Mevr. N.A.P. (Nadine) Spierts, Voormalig student ergotherapie en junior onderzoeker Dhr. R. (Roger) Vos, Student technische bedrijfskunde Externe stakeholders Dhr. A.H.J.M. (Toon) van Baal, Directeur unit GDW Arcus College Mevr. drs. M.B. (Mariëtte) Keijser, Lid van de raad van bestuur van Sevagram Mevr. ir. R. (Rianne) Pas PDEng, Innovation Case Manager, Maastricht Medical Center Medical Field Lab / Clinicians for Innovation Dhr. drs. J.J.M. (John) Rietman, Hoofd Telezorg, Proteion Thuis Dhr. drs. H.J.H.M.M. (Henk) Verheesen, MBA-H, Clusterdirecteur Vivre Dhr. drs. P. (Paul) Verstegen, Directeur M2Control Geraadpleegde documenten De volgende documenten zijn geraadpleegd: Procesdocumenten Beleidsdocumenten Inhoudelijke documenten Zie voor concrete verwijzing naar de documenten: Leeswijzer Visitatiedocumenten lectoraat TidZ d.d. 25 maart Het panel heeft verder nog desgevraagd de volgende aanvullende documentatie ontvangen: Jaarplan / Meerjarenbeleid JUNI 2010_V E R S I E