INTERNATIONAAL VESTIGINGSKLIMAAT HAAGLANDEN KAN BETER GREENPORT, ECONOMISCHE FACTOR VAN FORMAAT STADSPROMOTIE IN HAAGLANDEN

Transcriptie

1 FOCUS HAAGLANDEN jaargang 4 [ THEMA: ECONOMIE] INTERNATIONAAL VESTIGINGSKLIMAAT HAAGLANDEN KAN BETER Harry van der Meijden, Shell Den Haag GREENPORT, ECONOMISCHE FACTOR VAN FORMAAT Kabinetssteun voor agri-business STADSPROMOTIE IN HAAGLANDEN Regionale kenmerken maken het verschil NAJAAR 2007 Relatiemagazine voor overheid en bedrijfsleven

2 Wilt u ook ondernemen in de meest MKB-vriendelijke stad van Nederland? Kom dan naar de VVD-ondernemersbijeenkomst in Den Haag! De coalitiepartijen in de Haagse gemeenteraad spraken vorig jaar op initiatief van de VVD af dat Den Haag de meest MKB-vriendelijke stad van Nederland moet worden. Nu behoort Den Haag nog tot de middenmoot. De VVD-fractie heeft duidelijke oplossingen: transparante en snellere vergunningsprocedures een klantgerichter ambtenarenapparaat verbetering van de bereikbaarheid aanpak criminaliteit We willen graag verdere plannen aan u presenteren en uw reactie daarop vernemen. Wanneer: woensdag 26 september a.s. van tot uur Waar: Brasserie Berlage President Kennedylaan 1 (achter het Omniversum) Wie: Haagse ondernemers en lokale en landelijke VVD-politici Aanwezig zijn Bruno Tideman, voorzitter MKB Den Haag, VVD- Tweede Kamerlid Brigitte van der Burg, VVD-wethouders en leden van de VVD-gemeenteraadsfractie onder wie Ibo Gülsen, woordvoerder economie. We zien er naar uit ook ú te ontmoeten. Meld uw komst s.v.p. via vvd@denhaag.nl of bel VVD-gemeenteraadsfractie Den Haag

3 FOCUSHAAGLANDEN Inhoudsopgave In dit nummer pagina Thema Economie pagina Voorwoord 5 De Stelling 9 Spoorzone Delft 12 In the picture 14 Ewald van Vliet, nieuwe burgemeester van Lansingerland 15 De Delflandse kust kan zo veel mooier 28 Aanbodgerichte aanpak van USG Capacity 0 Kort in de regio 2 Harry van der Meijden (Shell) bekijkt Den Haag als regio 6 Haaglanden, springplank naar Europese markt 10 Economische groei en infrastructuur 1 Den Haag, veilige evenementenstad 16 Greenports zijn economische factor van formaat 18 De hofstad, een toeristische place to be 20 Stadspromotie in Haaglanden 22 YES!Delft ondersteunt ondernemende techneuten 25 HTM over groeidoelstellingen en openbaar vervoer 26 Vesteda-appartement, een thuis voor expats 't Woudt 26 NAJAAR Focus Haaglanden is een gezamenlijke kwartaaluitgave Colofon van het Stadsgewest Haaglanden, de Kamer van Koophandel, de Hulpverleningsregio Haaglanden en de Politie Haaglanden. Dit nummer is mede tot stand gekomen dankzij redactionele bijdragen van de Gemeente Den Haag en de Gemeente Delft. Redactieadres Stadsgewest Haaglanden Grote Marktstraat 4 Postbus CB Den Haag Tel: Fax: informatie@haaglanden.nl Concept, uitgave en vormgeving Actorion Communicatie Adviseurs, Velp Aan dit nummer werkten mee Joyce Adriaansen, Hester Blankestijn, Theo Bos, Bureau Busquets, Erwin Dijkgraaf, Sicco van Grieken, Jorn Hoogesteijn, Lucy Holl, Maarten Huisman, Hans Rebers, Stef van Remmen, Marijn van Rij - NFP Photography, Juliette Schneijderberg, Gemma Schoot, Wendy Troost, Anneke Verbraeken, Pim Vijftigschild Druk DeltaHage grafische dienstverlening Oplage exemplaren Gem. Midden-Delfland Commerciële exploitatie Actorion Communicatie Adviseurs, tel Copyright en verantwoordelijkheid Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. De verantwoordelijkheid voor een artikel ligt bij de betreffende organisatie. Uitgave Najaar 2007 Het volgende nummer van Focus Haaglanden verschijnt op 1 december. Het overkoepelend thema is Zorg. Kijk voor meer informatie op Op de voorpagina Harry van der Meijden, directeur hoofdkantoor van Royal Dutch Shell, Den Haag Fotografie cover: Sicco van Grieken Partners Actorion Communicatie Adviseurs, Velp Grontmij, Waddinxveen HTM, Den Haag USG Capacity Vesteda, Den Haag Wilkens C.S. Leiderdorp NAJAAR 2007

4

5 FOCUSHAAGLANDEN Economie in Haaglanden Dit nummer heeft als thema economie. Vanuit diverse invalshoeken zoomen we - regionaal - op dit thema in: het internationale vestigingsklimaat, toerisme in Haaglanden, economische groei en bereikbaarheid, Greenport Westland-Oostland Om te beginnen bij de Greenports. Drie van de vijf Nederlandse Greenports liggen in het gebied van de Kamer van Koophandel Den Haag. De glastuinbouw van Westland-Oostland, de bloembollen van de Duin- en Bollenstreek en de boomteelt van Boskoop vormen met elkaar een economische factor van formaat. Overheid en bedrijven proberen op verschillende manieren de ontwikkeling van deze gebieden verder te stimuleren, om zo de economische positie van Haaglanden te versterken. City- en regiomarketing zijn ook economie en inmiddels een normaal instrument. Steden en regio s profileren zich omdat er veel onderlinge concurrentie is. Als voorzitter van het Stadsgewest Haaglanden vind ik het heel belangrijk dat de beeldvorming rond Haaglanden positief is. Het is namelijk van essentieel belang voor het economische klimaat van de regio. Met citymarketing willen we onder de aandacht brengen dat Den Haag, Internationale stad van Vrede Recht en Veiligheid, een prima stad is om je te vestigen. Dat geldt voor internationale organisaties, en dat geldt ook voor buitenlandse bedrijven. In het artikel over het internationale vestigingsklimaat leest u de visie van Shell directeur Harry van der Meijden over dit onderwerp. Ook de WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) heeft een rol in het vestigingsklimaat van Haaglanden; zij richt zich op de acquisitie van buitenlandse bedrijven die overwegen zich in Europa te vestigen. Met een aantal partijen werkt de WFIA aan de internationale profilering van West-Holland als belangrijke Europese vestigingsregio. Economische groei van de regio wordt voor een groot deel bepaald door een goede infrastructuur. Bereikbaarheid is dé motor voor nieuwe ontwikkelingen, benadrukt de nieuwe structuurvisie. Er is een duidelijke link tussen de economische ontwikkelkansen van de regio en een goede infrastructuur. En als er dan toch verstoringen zijn, moeten die zo snel mogelijk worden verholpen. De Hulpdiensten denken ook mee over infrastructuur die gebouwd wordt. Martin Evers, directeur Projectbureau Regionalisering van de Brandweer Haaglanden en plaatsvervangend regionaal brandweercommandant in Haaglanden en in Den Haag vertelt hier meer over. U ziet, de regio barst van de economische activiteit. Het is belangrijk om dit te laten zien en te promoten. Deze uitgave van Focus Haaglanden is daar een voorbeeld van. Drs. W.J. Deetman voorzitter Stadsgewest Haaglanden voorzitter Hulpverleningsregio Haaglanden korpsbeheerder Politie Haaglanden NAJAAR 2007

6 FOCUS STADSGEWEST HAAGLANDEN HAAGLANDEN Sleutelwoorden: goed begrip van prioriteiten, coördinatie en daadkracht "Bekijk Den Haag als regio, niet alleen als stad" De gemeente Den Haag wil haar positie als vestigingsplaats voor internationale organisaties en bedrijven versterken, omdat die van groot economisch belang zijn voor de regio. Daarvoor is er werk aan de winkel volgens Shell-topman Harry van der Meijden. Investeer in prioriteiten, coördinatie, daadkracht en communicatie! Tekst: Juliette Schneijderberg Fotografie: Sicco van Grieken H arry van der Meijden, directeur van het hoofdkantoor van Royal Dutch Shell in Den Haag, heeft zelf jarenlang op tal van plekken op de wereld voor Shell gewerkt. Hij is geoloog van origine en fungeert ook als campusambassadeur voor Shell bij de TU-Eindhoven. De Shell-topman heeft uitgesproken ideeën en gevoelens over het internationale vestigingsklimaat. En dat heeft uiteraard een reden. Als directeur van dit hoofdkantoor heb ik niet alleen te maken met ons huisvestingsbeleid, maar ook met de expat-infrastructuur voor zo n Shell-expats. Inclusief hun familieleden zijn dat ruim vierduizend buitenlanders die in de regio Haaglanden wonen en werken. Dat brengt werkzaamheden met zich mee, van de aankomst op Schiphol tot aan het vinden van een woning. Met name in de eerste twee maanden na aankomst in ons land zijn grote gastvrijheid, kwaliteit, coördinatie en daadkracht van interne en externe partijen buitengewoon belangrijk. Tussen 200 en 2006 zijn er zo n zeshonderd extra werkplekken voor veelal expats op het hoofdkantoor van Shell bijgekomen. Dat komt doordat Shell s belangrijke Gas & Power Divisie naar Den Haag is overgekomen en door de integratie van het zogeheten Corporate Centre, dat tot voor kort over Shell s Londense en Haagse kantoren verdeeld was. Normaliter vinden er in een gewoon jaar zo n zeshonderd in- en uitgaande transfers plaats. Van der Meijden: We moeten alles goed voor elkaar hebben en dat is in Toch gelooft Van der Meijden dat zijn expats zelf behoorlijk tevreden zijn over het internationale klimaat en hun verblijf in Nederland/Den Haag. Dat blijkt ook uit een intern onderzoek van Shell. Naast problemen met internet/telefonie leveren de gezondheidszorg en het vinden van een passende woning de grooteerste instantie ook in het belang van Shell, zeg ik er eerlijkheidshalve bij. Maar als ik de pet opzet van de BV Nederland of de BV Den Haag, dan is het in ieders belang. Hoogwaardige en internationaal concurrerende gastvrijheid is bijvoorbeeld een zeer belangrijke voorwaarde voor een goed en duurzaam internationaal vestigingsklimaat. Wordt er voldoende gedaan om die internationale positie te versterken? Van der Meijden vindt van niet. Uiteraard, we hebben graag meegelift op de geweldige inzet van burgemeester Deetman die zich hard maakt om van Den Haag een internationale stad te maken; de regio is aardig bezig met verbeteringen. De benoeming van een wethouder Internationale Zaken en het initiëren van citymarketing geven aandacht en focus. Het gemeentelijke Hospitality Center voorziet in een grote behoefte maar ook marktinitiatieven zoals THIS* en de TheHagueGuestcard* zijn prima. Maar, ik mis de echte vooruitgang. Roepen: We zijn een internationale stad, is niet genoeg. Hoewel Den Haag zich de vierde VN City of the World mag noemen, ontbreekt het volgens Van der Meijden in onze regio vooral aan een heldere visie van wat dat internationale nou precies inhoudt. Hierbij moeten we bedenken dat echt talent, jong en oud, letterlijk een wereld aan keuzes heeft bij wie en waar men gaat werken. Het is niet vanzelfsprekend dat mensen naar Nederland komen of daar blijven! Van der Meijden noemt een breed poli- tiek draagvlak voor zo n visie essentieel. De burgemeester lijkt verreweg de belangrijkste exponent met een groot gevoel voor urgentie, zegt hij. Heel Haaglanden is schuldig aan het ontbreken van het maken van keuzes en coördinatie. Er is geen dirigent die de internationale zaak integraal leidt. Authenticiteit Internationaal willen zijn, moet en hoeft volgens Van der Meijden niet elitair te zijn. Behoud van karakter en authenticiteit kan een belangrijk ingrediënt zijn in de aantrekkelijkheid van een stad en regio. Als geslaagd voorbeeld noemt hij de stad Wenen die een heel internationaal karakter heeft, maar die toch haar authenticiteit heeft behouden. Ga dus niet Engelse wegwijzers plaatsen. Het Spui blijft het Spui! Van der Meijden ergert zich aan het kleine verband waarmee naar het internationale wordt gekeken. Bekijk Den Haag als regio, niet alleen als stad. In regionaal verband betreurt Van der Meijden het dat er vrijwel niets lijkt te worden gedaan met de aanbevelingen van de Commissie Kok. Om de economische potenties van de Randstad beter te benutten, adviseerde de Commissie het gebied binnen enkele jaren onder één bestuur te brengen. Dat bestuur zou in plaats moeten komen van de vier betrokken provincies en van de regionale samenwerkingsverbanden. Randstedelijke kabinetssteun is erg belangrijk, vervolgt hij. Waarom stopt de HSL niet in Den Haag? Waarom stopt de A12 middenin de stad? Waarom is Rotterdam Airport zo slecht bereikbaar met het openbaar vervoer? Curieuze zaken allemaal. Deze problemen moet je simpelweg Randstedelijk** aanpakken.

7 FOCUSHAAGLANDEN ste problemen op. Maar volgens Van der Meijden moeten die snel opgelost kunnen worden. Waardering hebben Shell-expats vooral voor de overzienbare maat van de stad en haar omgeving en voor het vele groen. Bovenal lijken Nederlanders geen xenofoben te zijn en spreken ze over het algemeen Engels. Tevreden expats zijn een belangrijke voorwaarde om de Haagse aspiraties van internationale stad duurzaam te realiseren. Voorlichting en snelle procedures moeten een familie zo snel mogelijk doen settelen. Ik stel mij voor dat we ernaar moeten streven dat dit settelen binnen twee weken voor elkaar is, inclusief alle vergunningen, telefoon/internet, huis en school. Procedureverschillen tussen gemeentes noemt hij heel frustrerend. Juist het stroomlijnen en versnellen van de papierwinkel moet beter kunnen door coördinatie tussen partijen. Dat laatste vergt geen grote investeringen, maar dan is het laaghangende fruit van het succes ook zó te plukken. Mentaliteitsverandering Naast die zo belangrijke opvang in de eerste weken is een gastvrij klimaat met voorzieningen en serviceniveau op concurrerend internationaal niveau, cruciaal voor de stad om duurzaam internationaal te zijn. Van der Meijden vindt dat hier volop nieuwe kansen liggen voor ondernemers. Maar: zet zelf wel eerst die buitenlandse bril op en breng als gastheer in kaart waar behoefte aan is. Voor een gastvrij klimaat moet er wel eerst een mentaliteitsverandering plaatsvinden, meent hij. Kweek begrip en kijk meer naar de commerciële propositie. Extra gastvrijheid en servicegerichtheid trekt klanten en betaalt zichzelf terug. Werknemers zou je moeten belonen voor dat extra stukje klantvriendelijkheid, in welke vorm dan ook, dat werkt voor alle partijen. Ik was laatst naar een opera-voorstelling in Amsterdam. Daar vind je, heel attent, boventiteling. Maar alleen in het Nederlands, terwijl daar ongetwijfeld veel buitenlandse gasten aanwezig zijn. Zo ervaren we overigens ook in het Harry van der Meijden, directeur hoofdkantoor Shell, Den Haag Haagse, dat programma s en inleidingen vaak uitsluitend in het Nederlands (weer)gegeven worden. Als je echt die internationale aspiraties wilt waarmaken, dan moet je ook op die dingen letten. Van der Meijden benadrukt niet de partij te willen zijn die zeurt en marktpartijen ontmoedigt, maar hij blijft hameren op keuzes en een goede coördinatie en misschien zelfs wel op kwaliteitsbewaking? Magneet Steun van het Rijk en gemeente hebben waarschijnlijk bij de vestiging van internationale instellingen een doorslaggevende rol gespeeld bij de keuze voor NAJAAR 2007

8 Den Haag. Voor internationale bedrijven is dit laatste niet vanzelfsprekend. Dat Shell vanaf 1890 in Den Haag gevestigd is, is mogelijk toeval. De vestiging van Shell s hoofdkantoor in Den Haag bouwt met genoegen voort op dit historische feit. Maar een duurzaam goed vestigingsklimaat is minstens zo belangrijk. De directeur denkt dat hoofdkantoren erg belangrijk zijn in de Haagse regio. Maar vooralsnog zijn het vooral instellingen die zich hier vestigen. Er zit te weinig internationaal bedrijfsleven. Kijk naar Eindhoven, met de High Tech Campus. Daar is een duidelijk concept gecreëerd door relevante partijen. Dan fungeer je als een magneet voor bepaalde ondernemers. In onze regio zou volgens Van der Meijden nagedacht moeten worden over de vraag kunnen wij ook een dergelijke omstandigheid creëren? Nu hangt het volgens hem nog te veel van toevalligheden aan elkaar. Hier liggen kansen voor een regionaal samenwerkingsverband om dit op te pakken. Kijk bijvoorbeeld ook naar Rotterdam, dat vanuit het niets een evenementenstad is geworden. Dat is geen toeval; daar is een duidelijke keus voor gemaakt. Een City of Peace & Justice is volgens Van der Meijden s niet per se de magneet voor internationale bedrijven, maar het is waarschijnlijk wel goed voor het internationale imago van de stad. Vergaande Randstedelijke samenwerking, werkend vanuit een bepaald concept, tussen Den Haag, Rotterdam en de nabijgelegen universiteitssteden Leiden en Delft, zou de Haagse regio ongetwijfeld kunnen versterken en extra internationale investeringen kunnen brengen, besluit hij. n * Een aantal internationale initiatieven zijn op toegelicht. ** Inmiddels heeft het kabinet deze zomer Randstad 2040 startnotitie naar een duurzame en concurrerende Europese topregio naar de Tweede Kamer gestuurd Enkele cijfers Internationale organisaties (IO s) leveren een belangrijke bijdrage aan de economie van de regio Den Haag, zo blijkt uit onderzoek van Decisio en Bureau Louter (2005), dat in opdracht van de gemeente Den Haag is uitgevoerd. - IO s en hun medewerkers besteden ruim 1,5 miljard per jaar. - IO s zorgen voor meer dan banen. Ongeveer twaalfduizend mensen zijn bij deze organisaties werkzaam en mensen danken hun baan indirect aan IO s. - Het aandeel buitenlandse werknemers bij IO s (ruim 8.700) is op een totaal van ruim aan IO s gerelateerde banen gezien ruim 5 procent. - IO s zorgen voor 5,9 procent van het bruto economisch product in Den Haag. - IO s en hun medewerkers ontvangen veel buitenlandse bezoekers. De totale bestedingen van deze bezoekers komen op minimaal veertig miljoen per jaar. Wie: Bruno Ligier (F) Wat: Shell-expat, sinds zeven jaar in Den Haag gevestigd. Vindt Den Haag leuke internationale stad omdat 'je er heerlijk kunt fietsen, je kinderen veilig kan laten opgroeien, je er prima sociaal onderwijs hebt en het openbaar vervoer is geweldig. De nabijheid van de zee is voor Bruno (tevens kite surfer) reden dat hij hier al zo lang woont. Na Oman, Frankrijk en Amerika is Nederland op een geheel andere schaal een fijne stad: Den Haag makes life easy!' Het verbeteren waard: 'het roken zou in alle restaurants verboden moeten worden, net als in andere Europese steden, de hondenpoep op straat en de service in restaurants zou beter kunnen.' Rapportcijfer: 8 Wie: Billy Allwood (GB) Wat: Mede-coördinator van The International Community Fair and beheerder van woont al twaalf jaar in Den Haag en spreekt veel andere expats. Vindt Den Haag leuke internationale stad omdat 'het een hele grote expat-community (vijftig duizend) heeft, maar ook omdat het een veilige stad is met strand en veel groen. Den Haag is easy to manage.' Grootste ergernis: 'de slechte dienstverlening van openbare nutsvoorzieningen, zoals een telecombedrijf dat Engelstalige klanten niet te woord kan staan. Ook Nederlanders klagen daarover, ondanks hun hoge tolerantiegraad. Bijvoorbeeld over een ober die geen oogcontact maakt en dus niet ziet dat je nog een glas wijn wilt bestellen. Inflexibiliteit is ook een punt. Toegang tot internet binnen twee dagen is geen optie! In het Amerikaanse geldt: when you pay for it, you can get what you want.' Rapportcijfer: 6 DE STELLING

9 DE STELLING FOCUSHAAGLANDEN Uitstekend internationaal vestigingsklimaat We vinden er het internationaal gerechtshof, het strafhof, het Vredespaleis, het is de City of Peace and Justice en het is de vestigingsplaats van veel internationale organisaties. Heeft Den Haag alles in huis voor een goed internationaal vestigingsklimaat? Imanda Wapenaar directeur West-Holland Foreign Investment Agency Ruud van der Vliet accountmanager Vesteda Den Haag Ton Rijerkerk directeur Regiostimulering Kamer van Koophandel Haaglanden In principe ben ik het eens met de stelling. Echter, er zijn een aantal verbeterpunten. We hebben gemerkt dat buitenlanders tegen heel wat problemen aanlopen zowel privé als zakelijk wanneer ze zich met hun bedrijf in Den Haag willen vestigen: bij het openen van een bankrekening, bij het aanschaffen van een telefoon of bij het vinden van een huisarts of tandarts. Er is dikwijls niet eens informatie in het Engels beschikbaar, laat staan in het Chinees of een andere taal. Het goede nieuws is dat de aanwezigheid van steeds meer internationale bedrijven, internationale organisaties en ambassades ervoor heeft gezorgd dat er in Den Haag een vestigingsklimaat ontstaat met ervaren internationale service providers, zoals belastingadviseurs, makelaars, internationale hotels en restaurants. Daarnaast zijn er veel instituten met een educatieve, maatschappelijke en culturele toegevoegde waarde als bijvoorbeeld de internationale scholen, the Hague Hospitality Center en recentelijk het Chinese Confucius Institute. Verder wordt er hard gewerkt aan verbetering van de dienstverlening in Den Haag nu een aantal partijen de handen ineen heeft geslagen onder de noemer The Hague International Spirit (THIS). De WFIA assisteert buitenlandse bedrijven bij het vestigingsproces en ook introductie in locale netwerken en toelichting op cultuurverschillen behoort tot onze activiteiten, waarmee wij ons steentje trachten bij te dragen aan een goed internationaal vestigingsklimaat. Vanuit het perspectief van een vastgoedontwikkelaar is deze vraag alleen om te zetten naar de vraag; is Den Haag een prettige stad voor expats om zich te vestigen? Eigenlijk is Den Haag ideaal: strand en cultuur naast elkaar. De uitgaansmogelijkheden kunnen bruisender. Loop eens door centrum Den Haag op een maandagavond en de week erna in Rotterdam of Amsterdam. Maar uiteindelijk is Den Haag een prettige stad om in te wonen. De alleenstaande expat wil een appartement in het centrum, Statenkwartier of Benoordenhout. Expatgezinnen willen een eengezinswoning dicht bij de internationale scholen. Er is een redelijk aanbod en de diversiteit wordt steeds beter. Het grote probleem voor een expat is: hoe vind ik wat ik wil in een onbekende stad? De Nederlandse woonmarkt is voor expats onbegrijpelijk en kent een wirwar van aanbieders. Het serviceniveau van de woningaanbieders is voor buitenlandse begrippen in Nederland vaak onder de maat en een referentiekader ontbreekt. Voor veel expats is het vreemd dat een appartement zonder vloerbedekking of een complete keuken aangeboden wordt. Om expats zich thuis te laten voelen, ligt de uitdaging in de diversiteit, de toegankelijkheid en doorzichtigheid van het aanbod en het serviceniveau van de verhuurder. Als de woningmarkt de producten, service en informatievoorziening ook op peil krijgt, heeft Den Haag vanuit het oogpunt wonen een goed internationaal vestigingsklimaat. Ja, en we moeten er hard aan werken om dat zo te houden. Als je alleen maar ja zegt, zijn er altijd mensen die denken dat ze achterover kunnen leunen. Haaglanden moet voortdurend in touw zijn om zijn internationale positie te verdedigen. De aanwezige instellingen, voorzieningen, allure en de zee zijn goede uitgangspunten. Maar de politici die op internationaal niveau beslissen over de plaatskeuze voor de internationale instellingen, kijken ook naar zaken zoals de opstelling van Nederland in de wereld, de mate van open staan voor opvattingen die wij niet meteen herkennen; de mate waarin buitenlanders zich welkom voelen, scholings- en contactmogelijkheden, bureaucratie. Die onderwerpen regelt een gemeente niet allemaal alleen. Een goed functionerend contactennetwerk met de landelijke politiek is van belang. Evenals een persoonlijk internationaal netwerk. De studenten van nu zijn vaak de besluitvormers van morgen. Buitenlandse studenten moeten met een goed gevoel kunnen terugdenken aan hun studietijd en contacten in Nederland. Het internationale vestigingsklimaat heeft ook betrekking op het bedrijfsleven. Steeds meer Nederlandse bedrijven gaan allianties aan met buitenlandse of worden overgenomen door buitenlandse. Dat netwerk breidt zich verder uit en het aantal regio s waarmee Haaglanden moet concurreren, neemt navenant toe. We moeten de internationale positie van onze regio niet alleen van binnenuit bekijken, maar vanuit het perspectief van iemand die de afweging maakt tussen Nederland, Brazilië, India of Afrika. NAJAAR 2007

10 STADSGEWEST HAAGLANDEN Haaglanden als springplank naar de Europese markt Economie Haaglanden vaart wel bij internationale bedrijven De International Water Association (IWA) gaat zich vestigen in Den Haag. Het huidige hoofdkantoor van IWA verhuist voor het einde van dit jaar van Londen naar Den Haag. De organisatie is niet de enige, er zijn de laatste tijd steeds meer internationale bedrijven die een plek in onze regio zoeken of inmiddels hebben gevonden. De WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) is de regionale organisatie die hen daarbij begeleidt. 10 Tekst: Juliette Schneijderberg Fotografie: WFIA IWA is een van de toonaangevende wereldinstituten op het gebied van drinkwater. De organisatie heeft een netwerk van tienduizend leden in honderddertig landen. Watermanagement staat hoog op de agenda. De organisatie is opgericht in september 1999 en is ontstaan uit de fusie van de International Association of Water Quality (IAWQ) en de International Water Supply Association (IWSA). Het doel van IWA is een wereldwijd netwerk en platform te creëren op het gebied van water. Door het uitgebreide netwerk van experts zowel op het gebied van onderzoek als advies en regelgeving, kan IWA met kennis en hulp blijvende oplossingen bieden bij waterproblematiek in de wereld. De leden zijn waterdeskundigen met uiteenlopende specialismen en beroepen en afkomstig uit diverse delen van de wereld. Paul Reiter is directeur en vertelt over de komst van zijn hoofdkantoor naar Den Haag en over het reilen en zeilen van het hoofdkantoor van IWA. Waarom Nederland? We vonden het aantrekkelijk om ons te vestigen in een land met passie voor water. Bovendien hebben we veel leden in Nederland. We hebben honderdtwintig individuele en twintig bedrijven uit Nederland als lid. Waarom koos u voor een vestiging in Den Haag en wat vinden de werknemers van de verhuizing? Nederland is over het algemeen internationaal georiënteerd en Den Haag in het bijzonder. Daarom is dit voor ons de beste plek om ons te vestigen. (De Unie van Waterschappen, maar bijvoorbeeld ook het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Waterleidingbedrijven, Vewin, zijn in deze regio gevestigd, red.). De locatie aan de Bezuidenhoutseweg in het kantoor van de SER is centraal, vlakbij het spoor en de autoweg. Zo kunnen onze werknemers zowel in Den Haag als in Delft, Leiden of Rotterdam gaan wonen. Niet iedereen vertrekt uit ons hoofdkantoor in Londen. Bovendien zijn er ook nog nieuwe mensen in dienst gekomen, die in Den Haag gaan werken. Maar ze zijn zeer enthousiast. Wat is het voordeel van uw aanwezigheid voor netwerkorganisaties? Wij zijn beter in staat dan wie ook ter wereld om waterprofessionals te helpen om op een innovatieve en pragmatische wijze blijvende oplossingen te bieden voor waterproblematiek. Water is hot, zeker met de huidige interesse voor klimaatveranderingen. Wat staat er op uw agenda? Ieder jaar organiseert en sponsort IWA veel specialistische conferenties en seminars over uiteenlopende watermanagement-onderwerpen over de hele wereld. Het volgend grote event is het Water Operators Partnership Congres in Den Haag van 12 tot 14 november. Dit congres is een UN-Habitat programma, ondersteund door de IWA, dat een systeem voor praktische kennisdeling tussen waterbedrijven biedt. We organiseren dit samen met United-Nations Habitat, Vitens en Vewin. Op 5 oktober organiseren we een seminar over klimaatverandering. Deze bijeenkomst heeft een gevarieerde agenda met uiteenlopende klimaatgerelateerde onderwerpen voor waterbedrijven, overheden en hoogheemraadschappen. De WFIA De WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) heeft in samenwerking met de gemeente Den Haag en de Netherlands Foreign Investment Agency een grote rol gespeeld in het vestigingsproces van IWA. De WFIA werd in 2000 op initiatief van de gemeenten Den Haag, Leiden, Delft, Zoetermeer, de Kamer van Koophandel Haaglanden en het Stadsgewest Haaglanden opgericht. De organisatie richt zich op de acquisitie van buitenlandse bedrijven die overwegen zich in Europa te vestigen. Samen met bovengenoemde partijen werkt de WFIA aan de internationale profilering van West- Holland als belangrijke Europese vestigingsregio. De organisatie richt zich hierbij op informeren, assisteren en introduceren van geïnteresseerde bedrijven tijdens hun vestigingsproces. We hebben ook een regionale klankbordfunctie, signaalfunctie en vliegwielfunctie voor het internationale vestigingsklimaat, aldus Imanda Wapenaar, Managing Director bij WFIA. De klankbordfunctie omvat activiteiten samen met lokale, regionale en provinciale organisaties op het gebied van bijvoorbeeld economische ontwikkeling, citymarketing of internationaal beleid. Wapenaar: De inbreng van de WFIA

11 FOCUSHAAGLANDEN 11 Het team van de West-Holland Foreign Investment Agency hierbij is vooral van belang in verband met het verwoorden van de wensen, belangen en behoeften van buitenlandse bedrijven. Er is sprake van een signaalfunctie omdat wij signalen uit de doellanden en prioriteitssectoren vertalen naar adviezen aan de regio om het beleid voor regionale acquisitie scherp te houden. Tevens zijn onze medewerkers initiator of betrokken bij nieuwe initiatieven met als doel bij te dragen aan de verbetering van het internationale vestigingsklimaat in de regio. De betrokkenheid bij deze projecten heeft tot doel de werk- en leefomstandigheden voor de doelgroep buitenlandse bedrijven te verhogen. Dat is de vliegwielfunctie. Wapenaar noemt West-Holland en daarmee ook Haaglanden een unieke kennisregio. Onder meer door de aanwezigheid van vele organisaties op het gebied van internationaal recht in Den Haag en vele wetenschappelijke instituten en hogescholen. Ook de aanwezigheid van ESA/Estec in Noordwijk, het BIO-Science Park in Leiden en de gebieden zoals Technopolis Innovation Park in Delft, het Ypenburg-terrein, de ICT environment in Zoetermeer en het Westland met geavanceerde kennis op het gebied van tuinbouw en veredeling, maken het tot een belangrijke kennisregio. De voornaamste doellanden van de WFIA zijn nu de Verenigde Staten, Azië met focus op China en India, Engeland en Duitsland. Unieke samenwerking De samenwerking tussen een aantal gemeenten, het Stadsgewest Haaglanden, de provincie Zuid-Holland en de Kamer van Koophandel om acquisities te realiseren, is uniek in Nederland. WFIA zorgt ervoor dat bedrijven en internationale organisaties, zoals de IWA, zich in deze regio vestigen. In 2006 waren dit er 21 waaronder West-Holland is een unieke kennisregio Global Tax Network, Vital Images, Europe China Trade Center en Science International Corporation. WFIA maakt voor ieder bedrijf een tailor made aanbod. Wapenaar: Bij de één telt het belastingklimaat en de nabijheid van historische steden mee, bij de ander weegt het aanbod van personeel en de vestigingskosten zwaar mee in de overweging. Dus één argument om de regio te verkopen hebben we niet. Je spitst het toe op de vraag die je krijgt. En we hebben veel in huis natuurlijk als regio. In het WFIA informatiepakket staat het ook: One region, four cities (Delft, Den Haag, Leiden en Zoetermeer). Regio verkoopt makkelijker Wapenaar benadrukt dat Den Haag als stad alleen moeilijker te verkopen is dan de regio als geheel. De regio biedt een groter scala aan faciliteiten. Denk aan de nabijheid van de twee belangrijke luchthavens van Amsterdam en Rotterdam, Europa s grootste zeehaven Rotterdam, de aanwezigheid van vele telecom- en IT-bedrijven, elf internationale scholen, de expertise op het gebied van ruimtevaart en onderzoek. Ook komen veel Europese hoofdkantoren naar Haaglanden. Een belangrijk verkoopargument is dat de kantoorhuur hier lager ligt dan elders in Europa, terwijl alle faciliteiten aanwezig zijn. Arthur Steenmeijer, Manager General Affairs bij WFIA: Wij proberen door net dat extra stapje voor onze klanten te zetten, het verschil te maken. En we hopen dat zij dat vervolgens weer doorgeven binnen hun netwerk. We willen graag dat ieder buitenlands bedrijf weet dat de WFIA een soort wonderwinkeltje is dat heel veel voor ze kan regelen. Ik zeg altijd: It s the team that makes the difference. n / NAJAAR 2007

12 GEMEENTE DELFT Multidisciplinaire werkgroep ontwikkelt spoortunnel Delft Verankerde veiligheid 12 De trein gaat onder de grond in Delft. De bouw van de spoortunnel en de hele herontwikkeling van de Spoorzone nemen bij elkaar zo n tien jaar in beslag. Een ingrijpende operatie, die niet alleen een fraai stuk stad oplevert, maar ook een veilige tunnel. Tekst: Gemeente Delft Schets: Bureau Busquets Treinen in 2012 onder de grond Er ligt een ingrijpend vernieuwingsplan klaar voor de Spoorzone, mogelijk gemaakt door bijdragen van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM, de provincie Zuid- Holland, het Stadsgewest Haaglanden en de gemeente Delft. In het plan krijgt de trein meer ruimte: er komt een spoortunnel van 2, kilometer lang, uit te breiden tot vier sporen, waarvan er twee operationeel worden gemaakt. De uitvoering van het project is in handen van de gemeente Delft en ProRail. Ze werken hiervoor samen in het Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft. De planning is zo, dat eind dit jaar een bouwer wordt geselecteerd voor de tunnel en het station, zodat de uitvoering in 2008 kan beginnen. In 2010 kunnen de ontwikkelaars (NS Poort en Ballast Nedam) de eerste woningen in aanbouw hebben en begint ook de bouw van het stadskantoor. In 2012 zijn de eerste twee sporen in de tunnel klaar, en rijden de treinen voortaan ondergronds door Delft. De laatste nieuwbouw kan in 2019 klaar zijn. Overzicht Masterplan Spoorzone Delft M et de veiligheid van de spoortunnel die in Delft wordt aangelegd zit het goed. Voldoende veilig, is het oordeel van de landelijke Commissie Tunnelveiligheid die de plannen recent heeft doorgelicht. Deze goede beoordeling kwam niet als een verrassing voor ProRail en de gemeente Delft, die samen het project trekken. Ze hebben van meet af aan de veiligheid in het ontwerpproces betrokken. De ontwerpklus in Delft is fors en complex. De ontwikkeling van de Spoorzone omvat de bouw van een spoortunnel van 2, kilometer lang en een ondergronds station, met daarboven een stationshal, gecombineerd met een gemeentelijk stadskantoor. Verder komen er vijftienhonderd woningen, enkele kantoren, ondergrondse parkeergarages en een stadspark. En dat allemaal in het hart van de stad. Om hier een veilige tunnel te maken, heeft de gemeente al vroeg een werkgroep Integrale Veiligheid Spoorzone Delft samengesteld. In de werkgroep zijn alle partijen vertegenwoordigd die te maken hebben met veiligheid in de tunnel: de gemeente, brandweer, politie en de hulpverleningsregio, aangevuld met ProRail en enkele adviseurs. Gezamenlijk hebben ze in de afgelopen jaren alle veiligheidsrisico s zowel de interne, de externe als de sociale veiligheid op een rij gezet en maatregelen tegen het licht gehouden. De aanpak heeft gewerkt, stelt projectdirecteur van Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft (OBS) Edith Bijleveld vast. Door alle partijen vroeg te betrekken bij het project, hebben we veiligheid goed kunnen verankeren in het project. Het eerste resultaat was een beveiligingsconcept voor de tunnel, dat diende als startpunt voor het voorlopig ontwerp dat ProRail in 2002 heeft laten maken. Verder heeft de werkgroep maatregelen bepaald die nodig zijn om vervoer van gevaarlijke stoffen mogelijk te maken. Ook het nieuwe station is uitvoerig beoordeeld, onder meer op ontruimingsroutes. Ik denk dat het vrij uniek is dat rampenbestrijders aan de voorkant mee kunnen denken over eisen aan constructies, zegt Edith Bijleveld. Normaal zit bijvoorbeeld de brandweer aan het eind van de bouwvoorbereiding, namelijk bij het totstandkomen van een bouwvergunning. De mogelijkheden voor de brandweer zijn dan toch beperkt, zeker bij grote projecten. n

13 FOCUSHAAGLANDEN HRH HAAGLANDEN Veilige wegen cruciaal voor groei Haaglanden Hulpdiensten denken mee over infra De regio Haaglanden focust op groei. Maar alle economische groei staat of valt met goede bereikbaarheid. Laat ons vooral meedenken over een optimale infrastructuur, zegt de Hulpverleningsregio Haaglanden, platform van de hulpdiensten. Breng je de risico s nu goed beeld, dan voorkom je straks incidenten. Gebeurt er toch iets, dan kunnen de hulpdiensten er snel bij. Tekst: Lucy Holl Fotografie: Govert Verberg 1 Het bedrijfsleven roept het steeds weer: de regio Haaglanden is een aantrekkelijk vestigingsgebied, maar het wegennet moet niet steeds verder dichtslibben. Bereikbaarheid is dé motor voor nieuwe ontwikkelingen, benadrukt de gemeente Den Haag in haar nieuwste structuurvisie. Er is een duidelijke link tussen de economische ontwikkelkansen van de regio en een goede infrastructuur. En als er dan toch verstoringen zijn, moeten die zo snel mogelijk verholpen worden. Martin Evers, directeur Projectbureau Regionalisering van de Brandweer Haaglanden en plaatsvervangend regionaal brandweercommandant in Haaglanden en in Den Haag, kan wel wat verkeerssituaties in de regio noemen waar hij dingen graag anders zou zien. Maar helaas, het kán niet altijd anders. Zo n historische binnenstad van Delft of Den Haag is een gegeven. Maar bij nieuwe infrastructuurprojecten of als er ergens een gebied op de schop gaat, geven de hulpverleningsdiensten graag hun oordeel. Er is veel gaande in de regio. Delft krijgt zijn ondertunneling van het spoor, de A4 Midden-Delfland wordt doorgetrokken, het Trekvliettracé speelt, op termijn wordt de Oranjetunnel aangelegd, Den Haag wil de Centrumring verbeteren en een ruimere ringweg van Zoetermeer via Pijnacker naar Delft aanleggen, RandstadRail moet worden uitgebreid. Veilige weg Genoemde voorbeelden zijn projecten bedoeld om de regio bereikbaar te houden en de economische groei te stimuleren. Evers wil dat die infrastructuur behalve goed ook zo veilig mogelijk is. We willen incidenten voorkomen. Als er zich dan toch aanrijdingen, ontsporingen of andere verstoringen voordoen, mogen bedrijven en burgers verwachten dat we adequaat en snel optreden. We willen minder slachtoffers en schade en zo snel mogelijk weer terug naar een normale situatie. Evers vertelt dat de hulpdiensten over de nieuwe provinciale weg Zoetermeer-Pijnacker-Rotterdam vanaf het begin hebben meegedacht. Ik durf te beweren dat het een heel veilige weg geworden is. De wegkanten zijn zodanig geprofileerd, dat auto s nog wel te water kunnen raken, maar er nooit meer op de kop in belanden. De sloten zijn zo ondiep, dat mensen met het hoofd boven water blijven. Ongevallen hebben minder impact en de hulpdiensten kunnen efficiënter optreden. Wellicht vraagt het net wat extra investeringen vooraf, maar de opbrengsten achteraf zijn evident. Al is dat lastig uit te rekenen in geld. Ventilatie Ook voor de toekomstige spoortunnel onder Delft zetten de hulpdiensten hun kennis en ervaring in. De treinen lopen nu over een viaduct. Gaat daar iets mis, dan hebben de hulpdiensten het al moeilijk. Bij een ondergronds spoor staan we weer voor andere uitdagingen. Als er een trein ontspoort, is het belangrijk dat hij zich door speciale geleiding niet door een tunnelwand boort. Het ventilatiesysteem moet rookgassen snel af kunnen voeren, zodat vluchtende mensen het langer volhouden. De hulpdiensten kunnen bovendien in een relatief frissere omgeving met meer zicht opereren. Evers merkt dat de brandweer er meer en eerder bij wordt gevraagd. Haaglanden heeft de kennis steeds meer zelf of huurt zonodig externe expertise in. Risicoanalyse en -beheersing heeft prioriteit naar aanleiding van eerdere incidenten met grote immateriële en materiële schade. De vuurwerkramp in Enschede bijvoorbeeld. Geen enkele regio wil geassocieerd worden met zo n gebeurtenis. We hebben met enorme afbreukrisico s te maken. De hulpdiensten kijken niet alleen naar de infrastructuur in de ontwerpfase. Ze kijken ook naar de aanleg zelf. Ook in de bouwfase zijn er grote risico s, voor de wegwerkers en de verkeersstromen daaromheen. We willen als hulpdiensten bovendien te allen tijde ons werk kunnen blijven doen. n NAJAAR 2007

14 Het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden telt tien leden. Focus IN THE PICTURE Haaglanden belicht deze mannen en geeft weer wat hen drijft. De Haagse verkeerswethouder Peter Smit is eind juni aangetreden en nu ook verantwoordelijk voor het regionale verkeer en vervoer. Haaglanden is bekend terrein voor Smit door zijn wethouderschap van Financiën in Westland. Daarvoor zat hij als Haags gemeenteraadslid in het algemeen bestuur van het Stadsgewest. Peter Smit 14 Ubent recentelijk aangetreden als wethouder en regiobestuurder, verantwoordelijk voor de portefeuille Verkeer en Vervoer. Wat is uw eerste indruk? Ik viel met mijn neus in de boter, zowel wat betreft RandstadRail als de aanbesteding van het busvervoer. Twee uiterst interessante gebieden. De overeenkomst tussen die twee dossiers is dat de regie op en de consistentie van het beleid hoofdzaken zijn. Daarnaast komen bij RandstadRail vooral technische aspecten kijken; bij de aanbesteding van het busvervoer is het meer het politieke aspect. Wat trekt u aan in de portefeuille Verkeer en Vervoer? De complexiteit, maar zeker ook de concrete kanten van mijn portefeuille. Je hebt het over de aanleg van een fietspad daar en daar, een weg zus of zo... En wethouder én bestuurder bij Stadsgewest Haaglanden, wat zijn de voordelen van deze combinatie? De actieradius van de bewoners van deze regio is vele malen groter dan die van de gemeente. Het bestuur moet daarop aansluiten. Ondanks dat het Stadsgewest soms eigenlijk al te klein is, zijn er ontzettend veel projecten die een goede samenwerking vereisen. Zoals het Trekvliettracé, tramlijn 19, het Mobiliteitsfonds, RandstadRail Nadelen zijn er niet. Wel risico s. Je moet er alert op zijn dat je in het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad van Den Haag een zuiver Haags verhaal kunt vertellen. In het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur van Haaglanden daarentegen moet je een zuiver Haaglands verhaal presenteren. Hoe kijkt u tegen het algemeen bestuur aan en hoe kan de samenhang binnen een dergelijk bestuur vergroot/versterkt worden? Ik heb het idee dat het algemeen bestuur assertiever is geworden de laatste periode en dat vind ik een goede zaak. In Haaglanden dienen regionale belangen te worden afgezet tegen gemeentelijke. Dat vraagt om heldere keuzes over de belangen van de individuele gemeenten heen te kijken. Wat is uw ambitie als bestuurder? Ik heb er veel. Drie belangrijke projecten waaraan ik prioriteit geef zijn het Trekvliettracé (vanwege de regionale impact), het project in 1 (dat ligt te lang op de plank; daar moet snel wat mee gebeuren) en tramlijn 19 (omdat daar vertraging optreedt, wil ik de overlast en het oponthoud tot een minimum beperken). In deze drie projecten wil ik een belangrijke rol spelen in het coördineren en stimuleren. Wat zijn de grootste uitdagingen voor de komende periode wat betreft Verkeer en Vervoer? We krijgen met een enorme expansie te maken op het gebied van wonen en werken. Dat betekent dat er een grote mobiliteitsgroei aan komt, waar we voldoende capaciteit aan wegen en fietspaden op moeten laten aansluiten. Daar moeten we echt op anticiperen. Daarnaast wil ik benadrukken dat bedrijven ook moeten meedenken in de trant van vervoersmanagement bijvoorbeeld. Wie is op politiek gebied uw grote voorbeeld? Frits Bolkestein van de VVD om de combinatie van populariteit en inhoud. Uw favoriete plek in de regio? Ik heb er niet één maar drie: de veiling in Naaldwijk, de recent prachtig gerenoveerde Haagse Passage en natuurgebied Meijendel met zijn zingende nachtegalen. Welk boek ligt er op uw nachtkastje? Voor mijn vakantie in Zuid-Frankrijk stop ik in ieder geval Tegen de onverschilligheid. Een pleidooi voor levenskunst, van Joep Dohmen in de koffer. En: Ich nicht van Joachim Fest. Fest beschrijft zijn jeugdjaren die samenvalt met de opkomst en ondergang van Hitler en het nationaal-socialisme. n

15 STADSGEWEST HAAGLANDEN Tussen droom en daad FOCUSHAAGLANDEN Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, schreef Willem Elsschot honderd jaar geleden. Ewald van Vliet, tot voor kort wethouder in Westland en regiobestuurder Economische Zaken van het Stadsgewest Haaglanden, net begonnen als burgemeester in Lansingerland, denkt vooralsnog in dromen en daden. Nog niet in wetten en bezwaren. Tekst: Stadsgewest Haaglanden Foto: Wendy Troost 15 Economie is meer dan alleen statistiek, vindt Van Vliet. Er moet een inspirerende ambitie uit spreken. Steden hebben iconen nodig. Kijk wat de Eiffeltoren en het Vrijheidsbeeld doen voor hun omgeving. Een architectonisch multifunctioneel bouwwerk in de vorm van Vrouwe Justitia zou zo n icoon kunnen zijn voor Den Haag en daarmee voor Haaglanden en zelfs Nederland. Bedenk dat Den Haag de Nederlandse stad is die internationaal het meest in de media is. Zoiets heeft enorme aantrekkingskracht op toeristen en bedrijven uit de hele wereld. Horeca, attracties, detailhandel, musea en zakelijke dienstverlening in stad en regio fors kunnen daar fors van profiteren. Bereikbaarheid Bereikbaarheid is een sleutelwoord in de economie. Vooruitkijken en nadenken is daarbij essentieel. Dat hebben we gezien bij onze Vinex-locaties. Iedere oplevering gaf meer verkeer op de rijkswegen. Omdat men via het onderliggend wegennet en het openbaar vervoer niet gemakkelijk naar de grotere steden en werklocaties in de regio kon komen, ging men via de rijkswegen naar grote steden en werklocaties buiten de regio. Zo vonden omgekeerd veel mensen uit de Rotterdamse en Leidse regio op onze Vinex-locaties een plekje om te wonen. Maar de rijkswegen liepen vol. Dat is ook de prognose als we tienduizenden woningen in de Zuidplaspolder neerzetten: zonder bijbehorende infrastructuur staan de A12 en A20 dan voortdurend vast. En als we de A4 Midden-Delfland niet snel aanleggen de A1 ook. Glastuinbouw Dat bereikbaarheid voor goederentransport een bestaansvoorwaarde is, weet Van Vliet als geen ander. Vandaar zijn pleidooi voor een snelle aanleg van de verlengde A4. Maar er is meer. De Greenport Westland is een van de belangrijkste economische pijlers van de regio. Dat komt dubbel en dwars terug in het voorlopig ontwerp van het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020, inclusief Oranjetunnel, verbetering van de Veilingroute en de N470 en N21. En de verbetering van Westerlee is weer een stap dichterbij. Glastuinbouw zit in de lift, ziet Van Vliet. Glastuinders zijn van nature vechters. Dat gaf hen een soort cowboyimago, maar dat zie ik snel veranderen in concurrentiekracht en innovatief denken. Het brengt de glastuinbouw tot grote hoogte en het hele Westland tot een factor om regionaal rekening mee te houden. Na de fusie zag ik Westland uitgroeien tot een volwaardige gesprekspartner in Haaglanden. Die ontwikkeling is een tweesnijdend zwaard: Westland zorgt voor een frisse wind binnen de Haaglanden-gelederen en ik mag constateren dat de successen van het regionaal opereren voor het Westland steeds groter worden en de nog resterende tegenstellingen kleiner. De toekomst Hoe zal het gaan nu Van Vliet zijn bestuursfunctie in gemeente en regio heeft ingeruild voor die in Lansingerland? Westlander en Haaglander zal ik altijd een beetje blijven, maar Lansingerland heeft een vergelijkbare karakteristiek: veel groen en glas, vergelijkbaar politiek klimaat, uit- stekende ligging tussen A12 en A20 en langs de HSL en de Goudse lijn. En uitdagingen? De ultieme uitdaging op dit moment ligt in het openbaar vervoer: station BleiZo bij Zoetermeer achthonderd meter naar het oosten bouwen, op het kruispunt van de HSL en de Goudse lijn. Het kan dan een halte worden van de shuttle Amsterdam- Rotterdam-Breda, een fantastische ontwikkellocatie voor kantoren en woningen en een prima ontsluiting voor reizigers uit Lansingerland en Zoetermeer richting Rotterdam en Schiphol/Amsterdam. En dat de Belgen niet gek zijn, bewijst station Noorderkempen aan de HSL boven Antwerpen. Kortom: in Lansingerland zal ik mij geen moment vervelen. n De nieuwe burgemeester van Lansingerland, Ewald van Vliet NAJAAR 2007

16 HRH HAAGLANDEN Hulpverleningsdiensten steeds vaker vooraf betrokken bij organisatie evenementen Veilig feestjes bouwen is goed voor de regio De Koninkrijkspelen, KoninginneNach, het grote lustrumfeest bij de TU in Delft, de opening van het nieuwe ADO-stadion. Het hele jaar door zijn er evenementen in Haaglanden, goed voor het bedrijfsleven en het imago van de regio. De samenwerkende hulpverleningsdiensten zien nauwlettend toe op de veiligheid. Feestjes zijn leuk, maar bereid ze wel goed voor. 16 Tekst: Lucy Holl Fotografie: Maarten Huisman D en Haag profileert zich graag als dé evenementenstad van Nederland. Bewoners en toeristen hebben het voor het uitkiezen en het bedrijfsleven genereert veel extra inkomsten. Het nieuwe The Hague Festivals in de tweede helft van juni is een mooi voorbeeld. Elf dagen lang trok het palet nieuwe en bestaande evenementen vele tienduizenden bezoekers: Festival Classique met het gratis concert op de Hofvijver, Kunst & Culinair op het Noordeinde, Parkpop in het Zuiderpark, ShoppingNight in het centrum, een Beach Volleybal Toernooi op het Plein en wat al niet meer zij. Dan heb je het over een complex programma met zeer uiteenlopende activiteiten op diverse locaties. De veiligheidsplannen van de organisatie moeten gedegen in elkaar zitten, zegt Sandra Kol, functionaris Coördinatie en Uitvoering van de HRH, sector GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) van Hulpverleningsregio Haaglanden. Brandweer, politie en GHOR werken intensief samen om het toenemende aantal evenementen goed en veilig te laten verlopen. Evenementen zijn goed voor de economie, maar kunnen een regio materieel en immaterieel enorm schaden als het fout loopt. Behalve hot is risicomanagement is dus ook noodzakelijk. Dat risicomanagement bleef volgens Sandra Kol voorheen nogal eens beperkt tot een mededeling dat er iets te gebeuren stond. We hadden dan preventief geen of weinig bemoeienis. Maar naar aanleiding van incidenten, zoals de ongeregeldheden tijdens de Oranjefeesten in Pijnacker en de rampzalig verlopen eerste dag van de Nijmeegse Vierdaagse vorig jaar, ligt de focus nu sterk op veiligheid. Gezamenlijke aanpak In de voorbereiding van evenementen, middelgrote en grote, gaat het vooral om vragen als: Wat voor veiligheidsrisico s zitten er aan een evenement? Wat vraagt het aan voorbereiding en preventie? Waar is voorafgaand en tijdens een evenement samenwerking nodig? Daartoe gaan de hulpverleningsdiensten waar nodig met de organisatoren om tafel. Bij grote evenementen organiseert de gemeente Den Haag standaard een dergelijk overleg tussen alle partijen om advies te geven voor de vergunningen. Andere gemeenten volgen dat voorbeeld. Het gebeurde bijvoorbeeld ook bij het The Hague Festivals. Bij een nieuw evenement is het soms lastig om alle risico s in te schatten en te bepalen Risicomanagement is hot en noodzakelijk of activiteiten niet in elkaars vaarwater komen, zegt Sandra Kol. Natuurlijk kunnen we onze adviezen baseren op ervaring met soortgelijke evenementen. Sommige onderdelen zoals Parkpop bestaan uiteraard langer dan vandaag. Ook Anita Verwijs, coördinator operationele zaken van de Politie Haaglanden, is zeer te spreken over deze strakkere gezamenlijke aanpak en onderlinge afstemming. Politie, brandweer en GHOR bekijken een evenement nauwkeurig vanuit de eigen invalshoek en verantwoordelijkheid. Evenementen waarbij de hulpverleningsdiensten uit de regio Haaglanden in 2007 betrokken zijn: 17 maart 29 april n1 n2 n nn 4 5 n6 n7 8 juni 2 juni 24 juni 29 juni juli n 1 City Pier City loop, bezoekers n 2 Koninginnenach, bezoekers n Lustrumfeest TU Delft, bezoekers n 4 Kinderparkpop, bezoekers n 5 Parkpop, bezoekers n 6 Veteranendag, bezoekers n 7 Milan festival, bezoekers JAN FEB MRT APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DEC

17 FOCUSHAAGLANDEN 17 Koninkrijkspelen 2007, opening Spuiplein door burgemeester Deetman Veiligheidsplan Wil een gemeente een vergunning voor een groot evenement afgeven, dan moeten de organisatoren eerst een veiligheidsplan voorleggen. De hulpverleningsdiensten beoordelen dat plan, overleggen over mogelijke knelpunten en geven advies aan de betrokken gemeente. In het veiligheidsplan staat bijvoorbeeld hoeveel mensen er verwacht worden, hoe het met de bereikbaarheid van de locaties voor de hulpdiensten zit, hoe het evenemententerrein is ingericht en waar de vluchtwegen zijn. De hulpdiensten willen bovendien weten of er gecertificeerde beveiligings- en EHBO medewerkers ingezet worden en of de EHBO-voorzieningen kloppen. Landelijk is er een handreiking Evenementen, waarmee risico s ingeschat kunnen worden. Zelfs ervaren organisatoren, bijvoorbeeld van Parkpop, worden steeds opnieuw aan de tand gevoeld. Bij jaarlijks terugkerende evenementen moet je net zo goed alert blijven, zegt Sandra Kol. We stellen eisen aan de beveiliging, de EHBO, de toiletvoorzieningen, de bereikbaarheid... Het is een even grote uitdaging om daarover samen goede afspraken te maken, als wanneer we overleggen met onervaren organisaties die we nog helemaal moeten begeleiden. Kol is met haar collega s bezig om GHOR-richtlijnen op papier te zetten voor de middelgrote en grote evenementen, zodat duidelijk is wat er geregeld moet zijn. In de toekomst willen de hulpdiensten ook gezamenlijk vastleggen wat ze in een veiligheidsplan terug willen zien. Openbare orde De organisatoren betalen niet voor de inzet van de hulpdiensten, met uitzondering van de geneeskundig hulpverleners van de GHOR die bij sommige evenementen verplicht naast de EHBO ers worden ingezet. Openbare orde is een overheidstaak. Maar, zegt Anita Verwijs, Er is wel steeds meer oog voor wie wat doet en verantwoordelijkheid draagt. Stel, je hebt een groot huis en geeft een groot feest. Je laat iedereen maar onbeperkt binnen en als het dan fout gaat, moeten de hulpdiensten zorgen dat je feestje weer in goede banen wordt geleid. Terwijl je helemaal geen speciale veiligheidsmaatregelen had genomen. Zo vertalen we dat naar organisatoren van evenementen. Iedereen mag een feestje bouwen, maar moet dat wel goed voorbereiden. De verantwoordelijkheid voor de orde op het evenemententerrein ligt nu bijvoorbeeld ook meer bij de organisatoren. Bij grote maar ook kleinere evenementen zetten we nu minder politieagenten in op het evenemententerrein maar meer beveiligers. Informatie delen In Den Haag en omliggende gemeente groeit het aantal evenementen. De samenwerkende diensten van de Hulpverleningsregio Haaglanden zijn tot nu toe alleen al bij ruim dertig grootschalige evenementen betrokken. Het kan dus niet zo zijn dat er evenementen plaatsvinden waar wij als hulpverleningsdiensten van te voren niets van weten, stelt Willem Beijersbergen, medewerker Operatiën Brandweer bij de Hulpverleningsregio Haaglanden. Hij is bezig om de informatie bij de korpsen in de regio sterk te stroomlijnen. Of het nu om een danceparty of om de Oranjefeesten gaat, de korpsen zetten allemaal volgens hetzelfde format hun informatie over evenementen in hun werkgebied op papier. De korpsen moeten van elkaar weten wat er in Haaglanden staat te gebeuren. We delen onze informatie natuurlijk ook met politie en GHOR. Ik wil dat iedereen in de hulpverleningsregio geïnformeerd is. Evenementen in de regio Haaglanden zijn niet meer weg te denken in de regionale economie. Beijersbergen: Ik zeg wel eens gekscherend tegen de collega s in Drenthe: Jullie hebben eens in het jaar de TT en daar houdt het mee op. Dus híer kunnen we maar beter zorgen dat we optimaal voorbereid zijn. n NAJAAR 2007

18 KAMER VAN KOOPHANDEL Als het goed gaat met de kwekers, gaat het met iedereen goed in de regio Hele keten van de agri-business draagt bij aan de economie Drie van de vijf Nederlandse Greenports liggen in het gebied van de nieuwe Kamer van Koophandel Den Haag. De glastuinbouw van Westland-Oostland, de bloembollen van de Duin- en Bollenstreek en de bomen van Boskoop vormen met elkaar een economische factor van formaat. Als één element wegvalt, loop je het risico dat het hele bouwwerk afbrokkelt, zegt Peter Meijden, directeur KvK kantoor Lisse. 18 Tekst: Anneke Verbraeken Fotografie: Sicco van Grieken N ederland is, na de Verenigde Staten, de grootste exporteur van agrarische producten ter wereld. De agri-business in de regio s Haaglanden en Rijnland neemt daarvan een belangrijk deel voor haar rekening. Bloemen, planten, bomen, groenten en bollen, alles wordt er geteeld en wordt geëxporteerd, vooral naar de Europese Unie. Belangrijkste afnemer is van oudsher Duitsland. Het is uniek dat je in een relatief klein gebied, drie Greenports hebt. De economische kracht die dat met zich meebrengt, moeten we ten volle benutten, aldus Peter Meijer, directeur van kantoor Lisse. Het kabinet onderkent ook het belang van de agri-business. In totaal komt er dit najaar een bedrag van 45 miljoen euro vrij voor projecten in de sector. Over de precieze verdeling van het geld, afkomstig uit de meevallende aardgasbaten, wordt nog onderhandeld. In Boskoop ademt alles bomen en struiken. Bastiaan de Roo (van KvK kantoor Boskoop): Wij zijn voor de hele wereld hét centrum. Hier zit de kennis. Dat is goed te merken tijdens de jaarlijkse internationale vakbeurs Plantarium. Dan zit werkelijk iedereen die er toe doet in de cluster sierteelt in Boskoop. De hele keten Het belang van de sector bestaat niet alleen uit de bijdrage van tuinders en kwekers. Rob de Vree (Westland): Het is de hele keten die bijdraagt aan de economie, van veredelaars tot verpakkers. Bijna alle activiteiten in Westland drijven op de agri-business. We hebben een tijdje gedacht dat het beter was om de economie meer te diversifiëren, maar daarvan zijn we teruggekomen. Glastuinbouw is de kracht van de Westlandse economie en daar moet je dus het zwaartepunt leggen. Dat brengt een grote sociale cohesie met zich mee; mensen weten elkaar snel te vinden. Peter Meijer ervaart ook dat het niet alleen om de bedrijven gaat, maar ook om het fijnmazige netwerk van contacten. Wij hebben gevochten voor het behoud van de twee veilingen bij ons in de regio. Je loopt namelijk het risico dat het hele bouwwerk afbrokkelt als één enkel element verdwijnt. Het gaat dus niet zozeer alleen om de veilingen, maar om alles wat er omheen zit: de netwerken, de toeleveranciers, de kennis. Wij zeggen altijd: als het met de agri-business goed gaat, gaat het met iedereen goed in de regio. Overigens zijn bij ons de bollen natuurlijk tegelijk een toeristische trekker van formaat. De Keukenhof trekt in negen weken maar liefst achthonderd duizend bezoekers. Inhaalslag van Oostland De enige plaatsen waar de agri-business geen vanzelfsprekende plaats heeft, zijn Zoetermeer en Lansingerland (Oostland). Uit een onlangs gehouden enquête van de Kamer van Koophandel bleek dat de ondernemers daar minder waarde hechten aan activiteiten in het kader van de Greenport. Peter Luijkx (van KvK kantoor Zoetermeer) heeft er wel een verklaring voor: De glastuinbouw is wat minder

19 FOCUSHAAGLANDEN 19 geworteld in onze streek. De nadruk lag de afgelopen jaren op woningbouw: drie van de vier kernen bouwen grote Vinex-wijken. Ook de stad Zoetermeer heeft minder voeling met de agri-business. Maar let wel, wij zijn het tweede glastuinbouwgebied van Nederland én het meest moderne. Wél moeten wij knokken voor onze positie in de Greenport. In Westland is alles georganiseerd rondom de agri-business. Die hebben gewoon een enorme voorsprong vergeleken bij ons. Maar wij zijn druk bezig met een inhaalslag. De nieuwe burgemeester van Lansingerland, Ewald van Vliet, zal daaraan zeker een bijdrage leveren. Ik feliciteer mijn collega met Van Vliet. Hij draagt de tuinbouw een warm hart toe door zijn afkomst uit het Westland. Overigens wordt in het Westland steeds meer gedacht in termen van de volledige Greenport, niet alleen aan het Westlandse deel. Worsteling met bereikbaarheid Een gemeenschappelijk element, is de zorgelijke bereikbaarheid. Zo wil Greenport Westland-Oostland dolgraag een tweede verbinding over de Nieuwe Waterweg naar het Rotterdamse havengebied, worstelt Boskoop met de Gouwe die de boomkweekregio in tweeën snijdt, en de Duin- en Bollenstreek pleit al jaren voor een betere ontsluiting via de Rijnlandroute en een betere verbinding met de A4. De Roo (Boskoop): Bij ons zijn de kwekers bereid zelf een financiële bijdrage van circa vijf miljoen euro te leveren voor de aanleg van een oostelijke rondweg. Zonder het bedrijfsleven zou deze weg nu in aanleg er niet zijn. Daar hebben we als Kamer van Koophandel veel tijd en energie in gestopt. Ook aan de westkant is een nieuwe verbinding nodig, zeker als er dertigduizend woningen in de Zuidplaspolder bijkomen, tweehonderd hectare glas en vierhonderd hectare bedrijventerrein. De huidige N207 tussen Gouda-Alphen en Schiphol kan het verkeer nu al niet aan. De Vree (van KvK kantoor Westland) ziet eveneens iets in samenwerking van private partijen met de overheid. Dan heb je in principe meer geld te besteden en kun je meer doen. Wij kijken naar die mogelijkheid in verband met een nieuwe verbinding over de Nieuwe Waterweg. Aantal bedrijven in Nederland naar branche en grootte in 2005 Glasgroenten ,8 ha Snijbloemen ,4 ha Potplanten ,2 ha Bloembollen ,0 ha Boomkwekerijen ,0 ha Bron: CBS Herstructurering: megaklus Herstructurering is een andere factor die de drie Greenports gemeenschappelijk hebben. Zo daalde in Nederland het aantal bedrijven in de agri-business met eenderde en verdrievoudigde het aantal megabedrijven. Nu nog telt Westland bijvoorbeeld zo n dertienhonderd bedrijven; een aantal dat in de komende jaren zal halveren, terwijl de bedrijfsgrootte ongeveer verdubbelt. In Westland is al een flinke stap gezet als het gaat om herstructurering, in de Duinen Bollenstreek moet dit grotendeels nog gebeuren. Meijer: Bedrijven moeten groter worden om mee te kunnen met de concurrentie. Wij willen dat er uiterlijk in 2008 een uitvoeringsbureau komt dat de herstructurering gaat begeleiden. Het is een enorme klus die van alle betrokkenen een enorme inspanning vraagt. Wij hopen dat dankzij de status van Greenport, deze problemen sneller kunnen worden opgelost. Luijkx (Zoetermeer), kijkt ondertussen reikhalzend uit naar de ontwikkeling van de Zuidplaspolder, vlakbij Lansingerland. Wij hebben niet morgen, maar vandaag behoefte aan ruimte voor de verdere ontwikkeling van de glastuinbouw. Wij moeten het glas dat we hebben, koesteren. Dan is het jammer dat de ontwikkeling van de Zuidplaspolder zo traag verloopt. Het zou kunnen betekenen dat de economie daardoor minder presteert. Luijkx is wel blij met de plannen voor een nieuw station BleiZo aan de rand van bedrijventerrein Prisma. Wij bekijken nu samen met een ondernemer of er ook goederenvervoer van tuinbouwproducten over deze lijn kan plaatsvinden. Dat is zowel voor de ontsluiting van het gebied als voor het milieu zeer interessant. Al zal herstructurering de nodige problemen met zich meebrengen, toch zetten de vier kantoordirecteuren zonder aarzelen de bereikbaarheid van hun gebied op nummer 1 van hun wensenlijst. n NAJAAR 2007

20 GEMEENTE DEN HAAG Den Haag Marketing & Events zet Den Haag op de toeristische wereldkaart De hofstad, een toeristische place to be 2006 was een goed jaar voor de Haagse toeristensector. De omzet steeg met acht procent. Uit de cijfers van het eerste kwartaal van dit jaar blijkt dat de stijging zich doorzet. De Nederlandse vakantieganger verblijft nog altijd bij voorkeur aan de Noordzee. Is het een dagje minder goed weer, dan kan hij de stad in om te winkelen of een theater te bezoeken. Den Haag heeft een sterk kust- en stadsproduct. 20 Tekst: gemeente Den Haag Fotografie: Theo Bos, gemeente Den Haag Meer dan de helft van de toeristen, 56 procent, die naar Den Haag komen, komt uit Nederland. De andere helft komt hoofdzakelijk uit Groot-Brittannië, Duitsland en de Verenigde Staten. Gemeten naar het aantal overnachtingen en bezoekers, is Den Haag de tweede toeristische stad van Nederland. Amsterdam staat op één. Amsterdam heeft een sterke naam in het buitenland. Wij maken daar graag gebruik van in allerlei campagnes. Met de sterke kanten van Den Haag proberen we toeristen die naar de hoofdstad komen, over te halen om ook de bezienswaardigheden van de hofstad te bezichtigen, aldus Jorn Hoogesteijn, manager Marketing & Communicatie bij Den Haag Marketing & Events. Den Haag Marketing & Events is de overkoepelende marketing- en promotieorganisatie voor de stad en haar beide badplaatsen Scheveningen en Kijkduin. Den Haag Marketing & Events werkt nauw samen met de gemeente, het bedrijfsleven en culturele instellingen in de stad. Alle activiteiten en campagnes worden samen met het bedrijfsleven gerealiseerd. Den Haag Marketing & Events wordt in de basis gefinancierd door de gemeente, waarbij het bedrijfsleven per project bijdraagt aan de marketing. Campagnes en activiteiten worden daarom altijd gezamenlijk ontwikkeld en gedragen. Hoogesteijn: Het is een uitdaging Den Haag op de toeristische wereldkaart te zetten. In vaktermen heet dat destinatiemarketing. Den Haag kent de hoogste attractiedichtheid van Nederland en het is geweldig om die attracties, samen met de grote verscheidenheid aan goede hotels, ons goede openbaar vervoer, het hoogwaardige winkelaanbod en de prachtige musea en theaters, in de markt te zetten. Internationale en nationale campagnes Den Haag Marketing & Events zet daarvoor diverse campagnes, activiteiten en producten uit voor consumenten en de reisindustrie, zowel nationaal als internationaal. In het buitenland werkt Den Haag veel samen met andere steden en regio's, vertelt Hoogesteijn. Daarbij is het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen een strategische partner die het merk Nederland promoot. Den Haag werkt veel samen met deze partner, bijvoorbeeld bij de City Break Campagne in de vier omringende landen. Deze campagne wordt via internet uitgezet. Kenners van Den Haag schrijven over allerlei leuke en interessante dingen die er in de stad te doen zijn. Eigenlijk heeft de stad hiermee haar eigen weblogs die de buitenlandse potentiële bezoeker verleiden om een citybreak naar Den Haag te maken. Voor de nieuwsgierigen: kijk op www. denhaag.com/john voor een voorbeeld. Maar Den Haag Marketing & Events bewerkt nog meer landen. De focus ligt hierbij op het verblijfstoerisme met het doel dat toeristen door het lan-