CURSUSSEN EN OPLEIDINGEN

Transcriptie

1 Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg VOORJAAR 2017 CURSUSSEN EN OPLEIDINGEN RINOVLAANDEREN.BE

2 INHOUD Een goede start van een kinderpsychotherapie...4 Relationeel herstel na grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen/jongeren...5 Introductie in de psychodynamische kindertherapie...6 Therapeutisch werken bij (v)echtscheiding Vroege interventie bij jongeren met beginnende borderline problematiek... 9 Onthulling van grensoverschrijdend gedrag binnen de voorziening Beste allen, Deze brochure bevat alle informatie over de cursussen van het voorjaar Inschrijven kan via onze website Hebt u inhoudelijke of praktische vragen omtrent cursussen? Stuur ons een mailtje info@rinovlaanderen.be en wij beantwoorden uw vraag. We hopen u te boeien met ons aanbod en kijken er naar uit u te ontmoeten! Een hartelijke groet vanwege RINO Vlaanderen, Bieke Detavernier, Marc Hermans, Martine Sucaet, Lieve Van Lier, Nicole Vliegen en Sus Weytens De kindertherapeut in gesprek met ouders en context Algemeen...14

3 RINO Vlaanderen blikt terug RINO Vlaanderen blikt vooruit Zomer RINO Vlaamse week in Amsterdam In augustus vond er in RINO Noord Holland (Amsterdam) voor de tweede maal een Vlaamse week plaats. Met het hele RINO-bestuur presenteerden we een voorproefje van het beste dat RINO Vlaanderen aan cursussen in huis heeft. Het was fijn doceren voor geïnteresseerde Nederlandse cursisten die zich lieten meevoeren in praktijk en theorie van het psychodynamisch therapeutisch werk met kinderen en adolescenten. Boeiende cursussen en enthousiaste deelnemers in 2016 Ook in 2016 mochten we vele hulpverleners uit Vlaanderen en Nederland verwelkomen op onze cursussen. Samen met andere gepassioneerde collega s en onder begeleiding van een ervaren docent bijleren en bijtanken, daar willen we met RINO Vlaanderen voor staan. Een nieuwe IMH-opleiding gaat van start Momenteel volgen 15 Nederlandse en Vlaamse psychologen, pedagogen en artsen met veel enthousiasme het tweede jaar van het IMH opleidingstraject. En we zijn blij te kunnen aankondigen dat in september 2017 een nieuwe IMH-opleidingsgroep kan van start gaan. De nieuwe IMHbrochure verschijnt weldra en bevat informatie in verband met kandidatuurstelling, opleidingsdata enz. Een divers aanbod voor het voorjaar van 2017 We hopen u weer te kunnen boeien met een mix van klassiekers en nieuwe cursussen. Een nieuwe website! Het was al langer een idee, een wens, een droom En eindelijk is hij er, een nieuwe website: luchtig, fris, overzichtelijk, handig in gebruik. Met bijzonder veel dank aan onze webdesigner Simon Meurs voor expertise, kundigheid en geduld. We hopen dat ook jullie er blij mee zijn! RINO Vlaanderen wenst u van ganser harte een boeiend, gezond, verrassend leerrijk, hartverwarmend Onze allerbeste wensen voor u en wie u dierbaar is! 3 RINO VLAANDEREN

4 EEN GOEDE START VAN EEN KINDERPSYCHOTHERAPIE Naar de kindertherapeut in woord en beeld Ouders en kind komen omwille van moeilijkheden samen op gesprek bij de kindertherapeut. Het is de start van een gezamenlijke zoektocht naar een omschrijven en begrijpen van de moeilijkheden, naar een onder woorden brengen van wat zij wensen dat er verandert. We gaan na welke hulp aangewezen is en wat we als kindertherapeut kunnen betekenen bij het veranderingsproces. Verder gebruiken we bij kinderen een werkboek, aansluitend op Naar de kindertherapeut, dat de hulpverlener toelaat met het kind een draw-and-tell conversation te voeren. Het kind wordt uitgenodigd op zoek te gaan naar eigen woorden en beelden over wat er moeilijk loopt, over zijn ideeën over hulp en wat er kan veranderen. Opdat een therapeutisch proces kan ontstaan, is het belangrijk dat zowel ouders als kinderen de kans krijgen te begrijpen wat psychotherapie is, en wat ze ervan kunnen verwachten. We reiken woorden en beelden aan die verduidelijken hoe we over moeilijkheden bij kinderen denken en wanneer en hoe een kindertherapeut kan helpen. We gebruiken het boek Naar de kindertherapeut (Vliegen, Van Lier, & Borgions, 2014) als hulpmiddel in het gesprek met ouders en kinderen. Het lezen van en spreken over het boekje wordt onderdeel van een gedeeld verhaal tussen ouders, kind en therapeut over het hulpverleningproces. Data en locatie Dinsdag 31 januari 2017 te Leuven RINO Vlaanderen, Justus Lipsiusstraat 65 9u30-16u30 Kosten 145 euro inclusief lunch en boek Vliegen, N., Van Lier, L. & Borgions, M. (2014). Naar de kindertherapeut. Leuven/Den Haag: Acco. Doelgroep Psychologen, pedagogen en kinderpsychiaters werkzaam in de ambulante en residentiële hulpverlening met kinderen en jongeren. Voorkennis Beginnende praktijkervaring in het werkveld van de kinder- en jeugdpsychotherapie is gewenst. Doelstelling Na afloop van deze cursus hebben de deelnemers inzicht verworven in het gebruik van aangepaste woorden en beelden bij de start van een hulpverleningsproces. Daarnaast hebben ze handvaten gekregen om concreet aan de slag te gaan in de eigen klinische praktijk. Werkwijze Theoretische toelichting en bespreking van de werkwijze, illustratie aan de hand van casusmateriaal. Docent Lieve Van Lier, Ma, kinderpsycholoog/kinderpsychotherapeut 4 RINO VLAANDEREN

5 RELATIONEEL HERSTEL NA GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG TUSSEN KINDEREN/JONGEREN EEN STAP TE VER? Een psychodynamisch-systemisch perspectief Grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen / jongeren onderling daagt hulpverleners uit om ook rond het thema van herstel na te denken. Vaak roept dat bij de betrokken hulpverleners een eerste reactie van terughoudendheid en weerstand op. Het is een moeilijke oefening om binnen een therapeutisch kader op zoek te gaan naar een evenwicht tussen normering en veiligheid enerzijds en kansen en begrip anderzijds. Toch is het soms de expliciete wens van het cliëntsysteem om opnieuw op zoek te gaan naar verbinding, niet zelden gedreven vanuit de dagelijkse realiteit van het verder samenleven. Deze vorming tracht antwoorden te bieden op de vele vragen die een herstelproces oproept bij hulpverleners die met deze thematiek aan de slag gaan. Doelgroep Hulpverleners die geconfronteerd worden met situaties waarbij kinderen / jongeren onderling grensoverschrijdend gedrag meegemaakt of gesteld hebben en die mee op zoek gaan op welke manier herstel mogelijk kan worden gemaakt. Inhoud Hoe verder na een voorval van grensoverschrijdend gedrag op school, in een residentiële voorziening, in het gezin, Verschillende betekenissen van herstel Individuele dynamieken bij slachtoffers en daders Dynamiek slachtoffer / dader ten tijde van en na het grensoverschrijdende gedrag Hoe werken naar relationeel herstel slachtoffer dader en hun omgeving Positie van de therapeut binnen het individuele en relationele herstelproces van de cliënt Werkwijze We bieden theoretische kaders aan, nemen je mee in inleefoefeningen en bespreken casusmateriaal waarbij wordt stilgestaan bij de mogelijkheden die een herstelproces biedt. Je krijgt handvatten aangereikt om binnen je werkcontext aan de slag te gaan rond het thema herstel. Data en locatie Maandag 6 en dinsdag 7 maart 2017 te Lint, Tuinkantoor Nieuwstraat 24, 9u30-16u30 Kosten 225 inclusief literatuurklapper en lunches Docenten Bieke Detavernier, kinderpsycholoog / psychodynamisch kindertherapeut, werkzaam met slachtoffers en hun gezin in het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen Stein De Sterck, kinderpsycholoog / systeemtherapeut, werkzaam met jonge zedendeliquenten en hun gezin in het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen 5 RINO VLAANDEREN

6 INTRODUCTIE IN DE PSYCHODYNAMISCHE KINDERTHERAPIE Psychodynamische kindertherapie is een therapeutisch aanbod voor kinderen en jongeren met gedragsmoeilijkheden, emotionele en relationele problemen. De kindertherapeut zal van bij de start een werk-relatie aangaan met ouders, kind en ruimere context. Samen gaan ze op zoek naar de verschillende betekenissen en definiëringen van het probleem. De therapeut poogt kinderen in hun belevingswereld te leren kennen via leeftijdseigen communicatiemiddelen, zoals spel, tekeningen en gesprek. Hij streeft ernaar een therapeutische relatie te installeren waarin de belevingen van het kind kunnen gecontained en geëxploreerd worden. Het opbouwen van deze relatie vraagt een zoeken en afstemmen op de relationele en ontwikkelingsmogelijkheden van het kind. Deze cursus biedt een praktijkgerichte introductie in de psychodynamische kindertherapie. Data en locatie Dinsdag 14 en 28 maart, 25 april, 9 en 23 mei en 27 juni 2017 te Leuven RINO Vlaanderen, Justus Lipsiusstraat 65 9u30-16u30 Kosten 625 inclusief literatuurklapper en lunches 6 RINO VLAANDEREN Doelgroep Psychologen, pedagogen en kinderpsychiaters werkzaam in de ambulante en residentiële hulpverlening met kinderen en jongeren. Voorkennis Beginnende praktijkervaring in het werkveld van de kinder- en jeugdpsychotherapie is gewenst. Doelstelling De deelnemers hebben zich enkele belangrijke theoretische basisbegrippen betreffende de psychodynamische psychotherapie met kinderen en jongeren eigen gemaakt. Daarnaast hebben ze handvaten gekregen om deze toe te passen in de eigen klinische praktijk. Inhoud Werken binnen een psychodynamisch therapeutisch kader Spelontwikkeling en spelobservatie: ontwikkelingspsychologische en psychodynamische visies De therapeutische relatie en het therapeutisch proces Werken met de context: een werkrelatie aangaan met ouders en kind Werkwijze Theoretische toelichting en bespreking van de concepten Illustratie aan de hand van casusmateriaal Bespreking van casuïstiek van de deelnemers Docenten Lieve Van Lier, Ma, kinderpsycholoog / kinderpsychotherapeut Sus Weytens, Ma, kinderpsycholoog / kinderpsychotherapeut Bieke Detavernier, Ma, kinderpsycholoog / kinderpsychotherapeut

7 THERAPEUTISCH WERKEN BIJ (V)ECHTSCHEIDING Heftig onweer tussen ouders, de bliksem treft het kind De meeste kinderen waarvan de ouders uiteengaan, vinden na twee jaar hun evenwicht terug en kunnen de draad van hun ontwikkeling weer opnemen. Deze ouders zijn er in geslaagd om een nieuw evenwicht te vinden en kunnen voldoende met elkaar overleggen om als zorgende ouders voor hun kind(eren) op te treden. Dit lukt niet altijd: omwille van verschillende redenen blijven sommige ouders na de scheiding natrappen naar elkaar of voeren ze een jarenlange, harde juridische strijd. Kinderen die actief in dit conflict betrokken worden, lijden daar erg onder, de bliksem treft hen. Ten lande ontstaan er initiatieven om in groep met deze ouders te werken ten einde hun destructieve interactiepatronen om te buigen naar gezond ouderschap met constructief overleg. Maar wat als het onweer zo heftig is dat deze ouders niet samen naar zo n groep willen of niet samen in een ouderbegeleiding kunnen functioneren? In deze tweedaagse cursus zoeken we hoe je dan voor deze ouders én de kinderen een hulpverleningskader opzet dat de strijd tussen de ouders niet verder doet oplaaien en het kind niet nog meer in een onmogelijke positie brengt. We denken na over welke intrapsychische verschuivingen en schade er optreedt bij het kind en we bestuderen typische emotionele, relationele en gedragsproblemen die er het gevolg van zijn. Zo stellen kinderen zich bijvoorbeeld op als kameleon die wisselend de kleur van elke ouder aanneemt, of houden zij zich gedeisd als gelukkig kind, of stellen zij zeer moeilijk gedrag thuis en op school in de hoop zo hun ouders rond hen te verenigen. Ze houden vaak geen energie meer over om te investeren in hun eigen ontwikkeling. Tevens introduceren we een visuele methodiek die kinderen helpt om hun positie als kind te hervinden: ontdaan door de strijd van hun ouders, maar niet langer er tussen getrokken Ook bij de terugkoppeling naar elke ouder apart (of als het ondertussen al kan samen), heeft deze methodiek zijn nut reeds bewezen. Data en locatie Dinsdagen 18 april en 16 mei 2017 te Leuven, JHB De Blauwput 9u30-16u30 Kosten 225 inclusief literatuurklapper en lunches 7 RINO VLAANDEREN

8 THERAPEUTISCH WERKEN BIJ (V)ECHTSCHEIDING Heftig onweer tussen ouders, de bliksem treft het kind Doelgroep (Klinisch) psychologen, kinder- en jeugdpsychiaters, orthopedagogen en gezinstherapeuten of -begeleiders die in hun praktijk te maken hebben met kinderen in (v)echtscheidingscontext. Doelstelling In deze opleidingsdag leer je nadenken over een werkbaar hulpverleningsaanbod voor zowel (v)echtscheidende ouders als hun kinderen gebruikt die helpen de thema s vast te houden. Werkwijze Theoretische inleiding, bespreking casusmateriaal, discussie in groep, praktische oefeningen Docenten Lieve De Laet, Ma, kinderpsycholoog/kinderpsychotherapeut Martine Sucaet, Ma, kinderpsycholoog/kinderpsychotherapeut 8 RINO VLAANDEREN

9 VROEGE INTERVENTIE BIJ JONGEREN MET BEGINNENDE BORDERLINE PROBLEMATIEK Probleemgebieden die horen bij het spectrum van borderline problematiek zullen zich doorheen de puberteit steeds duidelijker manifesteren: moeite om intense emoties te reguleren, impulsief en risicovol (zelf) destructief gedrag, kwetsbaar en instabiel zelfbeeld en moeite om veilige, duurzame relaties aan te gaan. Deze kwetsbaarheden kunnen veel invloed hebben op de typische ontwikkelingstaken van adolescenten: naar school gaan, opbouwen van eigenheid, zich verbinden met leeftijdsgenoten of zoeken naar een nieuwe relatie met ouders. Hulpverleners worden nogal eens op de proef gesteld: hoe om te gaan met de soms heftige crisissen, hoe een team op een lijn krijgen, welke verantwoordelijkheid aan jongeren geven, hoe omgaan met de soms erg wisselende motivatie? Doelgroep Psychologen, pedagogen en kinderpsychiaters met therapeutische, diagnostische en/of behandelcoördinatiefunctie, werkzaam in de ambulante en residentiële hulpverlening met adolescenten. Voorkennis Voldoende basiskennis van psychopathologie, psychodiagnostiek en psychotherapie (vanuit een psychodynamisch kader) Doelstelling Deelnemers zijn op de hoogte van het belang van vroege interventie bij jongeren met beginnende borderlineproblematiek. Daarnaast hebben ze handvatten om in de praktijk een dergelijke interventie op te zetten. Werkwijze Inleidingen door de docent, gezamenlijke reflectie en casuïstiekbesprekingen die de verbinding leggen met de eigen praktijk. Inbreng eigen vragen. Oefeningen in rollenspel. Data en locatie Vrijdag 5 mei 2017 te Leuven JHB De Blauwput 9u30-16u30 Kosten 125 inclusief literatuurklapper en lunch Inhoud Situering van vroege detectie en interventie bij borderline persoonlijkheidsproblematiek. Thema s: het opzetten van een behandelkader het opbouwen, vasthouden en herstellen van een therapeutische relatie omgaan met crisissen Docent Joost Hutsebaut, Dr, psycholoog/psychotherapeut 9 RINO VLAANDEREN

10 ONTHULLING VAN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG BINNEN DE VOORZIENING Coachen van team(lid) vanuit een psychodynamisch-systemisch perspectief Een voorval van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in een voorziening of in een leefgroep heeft niet alleen op het moment van de onthulling een grote impact maar blijft ook nadien nog lang nazinderen. Een onthulling kondigt zich nooit aan. Soms kan er op dat moment een vooraf bedacht plan van aanpak gevolgd worden, maar vaak is het een zoeken naar wie, wanneer en hoe er met de kinderen, de ouders, de leefgroep, de begeleiders, kan gesproken worden. Dit alles dient snel na de onthulling te gebeuren. Afspraken maken rond veiligheid zijn noodzakelijk en dringend. Op het tweede plan komt de impact van de onthulling op de hulpverleners. Zij worden door een dergelijk voorval geraakt op professioneel en persoonlijk vlak: Wie moeten ze geloven? Waarom hebben ze het niet gezien? Hoe kunnen ze het voorkomen in de toekomst? Waar kunnen zij terecht met hun persoonlijke vragen en emoties? Het stilstaan en het samen nadenken over hoe het gebeurde zowel op team als op individueel niveau zijn impact heeft, zorgt voor verbinding door o.a. onuitgesproken gevoelens aan bod te laten komen. Tegelijk zorgt het voor verdieping. Er kan samen nagedacht worden hoe de impact op de hulpverleners invloed heeft op de aanpak van de kinderen: hoe sluipt dit binnen in hun begeleiding en hoe kan er in de toekomst best gehandeld worden. Het risico bestaat dat er alerter of heftiger dan nodig gereageerd wordt op elk grensoverschrijdend gedrag. Of dat het schuldgevoel de daadkracht bij het uitoefenen van de job bepaalt. Datum en locatie Maandag 22 mei 2017 Tuinkantoor, Nieuwstraat 24 te Lint 9u30-16u30 Kosten 125 inclusief literatuurklapper en lunch 10 RINO VLAANDEREN

11 ONTHULLING VAN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG BINNEN DE VOORZIENING Coachen van team(lid) vanuit een psychodynamisch-systemisch perspectief Doelgroep Hulpverleners/leidinggevenden die binnen hun werkcontext geconfronteerd werden met een voorval van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Hulpverleners die via het vooraf nadenken over de aanpak van seksueel getint gedrag in een leefgroep dit thema willen inbrengen in hun plan van aanpak. Inhoud Wat is er nodig op individueel en teamniveau na een onthulling van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Hoe kunnen gevoelens, verwachtingen en noden worden uitgesproken in een team? Hoe spelen individuele en groepsdynamieken van een team een rol in de begeleiding van de kinderen? Werkwijze Tijdens deze opleidingsdag willen we aan de hand van theorie en diverse praktijkvoorbeelden stilstaan bij de impact van een onthulling van grensoverschrijdend gedrag op een team(lid) en bij de hantering ervan op het moment van de crisis en nadien. Docenten Bieke Detavernier, Ma, psycholoog/psychodynamisch kindertherapeut, binnen het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen werkzaam met slachtoffers en hun gezin. Stein De Sterck, Ma, psycholoog/systeemtherapeut, binnen het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen werkzaam met jonge zedendelinquenten en hun gezin. 11 RINO VLAANDEREN

12 DE KINDERTHERAPEUT IN GESPREK MET OUDERS EN CONTEXT Als ouders komen consulteren bij de kindertherapeut omdat ze zich ernstig zorgen maken over hun kind, dan hebben ze vaak al een hele zoektocht achter de rug. Het vertrouwen in hun eigen competentie als ouder staat onder druk. Ze voelen zich vaak machteloos, kwaad, schuldig, Het bieden van een veilig dragend kader is dan ook de eerste taak van de hulpverlener zodat ouders in staat zijn om de moeilijkheden van hun kind te bespreken. Van bij de start proberen we ook zicht te krijgen op hoe ouders hun ouderschap vormgeven en hoe ze hun ouderlijke taken invullen. Hun reflectief functioneren wordt vaak op de proef gesteld door de problemen met hun dochter of zoon, zeker als ze zelf moeilijkheden hebben ervaren in hun voorgeschiedenis. Doorheen de intake- en adviesfase krijgen we zicht op de sterktes en kwetsbaarheden in hun ouderschap en dit helpt ons om als hulpverlener de bakens uit te zetten voor het verdere behandeltraject. Bij kinderen en adolescenten met een moeilijke voorgeschiedenis, zoals bij pleegen adoptiekinderen, wordt ook het ruimere netwerk aangesproken in de begeleiding van kind en ouders. Het overleg met de context speelt dan een cruciale faciliterende rol naast de individuele kinderpsychotherapie. Data en locatie Start in september 2017 Kosten 425,- inclusief literatuurklapper en lunches 12 RINO VLAANDEREN

13 DE KINDERTHERAPEUT IN GESPREK MET OUDERS EN CONTEXT Doelgroep Psychologen, pedagogen en psychiaters werkzaam in ambulante en residentiële setting met kinderen en jongeren. Voorkennis Beginnende praktijkervaring in het werken met ouders en context is gewenst. Doelstelling Na afloop van de cursus heeft de deelnemer zicht op hoe er binnen het psychodynamisch kader gedacht en gesproken wordt met ouders en context. Door het bespreken van eigen casusmateriaal wordt de theorie ook toegepast op de praktijksetting van de deelnemer. Adviesgesprek met ouders: doorheen oudergesprekken komen tot een adviesgesprek met gezamenlijke behandeldoelstellingen voor zowel ouders, kind als therapeut Ouderbegeleiding: hoe ouders betrekken in het verloop van de kindertherapie, hoe een groeibevorderende ruimte creëren voor het kind samen met de ouders. Overleg met bredere hulpverlenerscontext: wanneer en hoe de context (school, CLB, andere betrokken hulpverleners) betrekken zodat overleg met hen een belangrijke meerwaarde kan zijn in het hulpverleningstraject met het kind. Werkwijze Theoretische toelichting, bespreking en vraagstelling vanuit voorbeeldcasuïstiek en van casussen ingebracht door de deelnemers Inhoud Aanmelding: stilstaan bij de eerste contactname met ouders of verwijzer Intakefase: werken met ouders aan een gedeelde hulpvraag; zoeken en toetsen van betekenissen en hypotheses doorheen de oudergesprekken Docenten Bieke Detavernier, Ma, kinderpsycholoog/ kinderpsychotherapeut Sus Weytens, Ma, kinderpsycholoog/kinderpsychotherapeut 13 RINO VLAANDEREN

14 ALGEMENE INFORMATIE RINO Vlaanderen RINO Vlaanderen is een regionaal instituut voor navorming en opleiding op het gebied van geestelijke gezondheidszorg en aangrenzende terreinen. RINO Vlaanderen organiseert navormingscursussen met open inschrijving en trainingen op vraag en op maat. Navorming, voor wie? De activiteiten van RINO Vlaanderen zijn bestemd voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg: psychologen, pedagogen, psychiaters, psychotherapeuten,... Bij de cursussen staat steeds vermeld tot welke doelgroep deze zich richten. Brochure en website In deze brochure vindt u het RINO Vlaanderen navormingsaanbod zoals dat momenteel bekend is. Voor de meest uitgebreide en actuele informatie kijk je best op onze website: Inschrijving en betaling U nam de brochure door, u bent geïnteresseerd om deel te nemen aan een bepaalde cursus. Dan raden we u aan om u spoedig in te schrijven. Dat kan tot een week voor aanvang van de cursus via onze website: Na inschrijving ontvangt u een bevestiging. Wanneer een cursus volzet is of onverhoopt niet kan doorgaan zullen we u op de hoogte brengen van de eerstvolgende uitvoering. De RINO behoudt zich het recht voor iemand niet tot een cursus toe te laten, bijvoorbeeld bij onvoldoende vooropleiding of een niet geschikte werksetting. Enkele weken voor de start van de cursus ontvangt u een uitnodiging tot betaling. Zodra deze in orde is bent u definitief ingeschreven. Vlaamse accreditering en Nederlandse accreditatie Accreditering voor de cursussen bij RINO Vlaanderen is aangevraagd voor Vlaamse psychiaters. In Nederland geldt voor steeds meer beroepsgroepen in de geestelijke gezondheidszorg een registratie- en herregistratieregeling. RINO Vlaanderen laat cursussen accrediteren op vraag van Nederlandse deelnemers aan een cursus bij RINO Vlaanderen. Deze deelnemers betalen dan de Nederlandse prijs voor deze cursus omwille van de kosten verbonden aan de accreditatie. Literatuur Bij de cursussen hoort een literatuurklapper. Deze is in de cursusprijs inbegrepen. Certificaat U ontvangt na afloop van een workshop of cursus een certificaat wanneer u minimaal 90% van de tijd aanwezig bent geweest. 14 RINO VLAANDEREN

15 Annulering Bij annulering van deelname worden de annuleringsvoorwaarden van RINO Noord-Holland gevolgd, zie Locatie en bereikbaarheid De cursussen gaan door in Leuven in Jeugdherberg De Blauwput Martelarenlaan 11A 3010 Leuven (makkelijk te bereiken met trein en bus want gelegen aan de achterzijde van station Leuven) Lunch Bij onze cursussen wordt tijdens de pauzes drank en over de middag drank en broodjes voorzien. Dit alles is in de cursusprijs inbegrepen. Inlichtingen Wenst u verdere informatie, zijn er onduidelijkheden, hebt u specifieke vragen, laat het ons weten en mail naar info@rinovlaanderen.be. We beantwoorden spoedig uw vragen. RINO Vlaanderen Justus Lipsiusstraat Leuven Tuinkantoor Nieuwstraat Lint met de fiets bereikbaar via de fietsostrade Antwerpen- Mechelen- Lier met de trein bereikbaar via station Kontich ( kant Lint, 5 min stappen) met de auto (via afrit Kontich op E 19, via afrit Lier/Massenhoven op E 313) 15 RINO VLAANDEREN

16 Verantwoordelijke uitgever: RINO Vlaanderen vzw, Kastanjelaan 5, 3001 Heverlee MadebyHanna.com