De meerwaarde van ons partnerschap

Transcriptie

1 De meerwaarde van ons partnerschap In gesprek met Els van der Pol en Ronald Keurentjes Ze komen elkaar geregeld tegen bij netwerkbijeenkomsten van het Partnerschap Opleiden in de School: Els van der Pol en Ronald Keurentjes. Zij is bovenschools directeur onderwijs en ontwikkeling bij Signum onderwijs en lid van de stuurgroep van het partnerschap. Hij is teammanager Fontys Hogeschool Kind & Educatie in Tilburg en coördinator voor het POS in die regio. We zijn benieuwd: wat is voor hen de meerwaarde van dit partnerschap? Ronald: Het partnerschap is voor mij, vanuit de regio Tilburg, een krachtig netwerk waarin je samen oog hebt voor de kwaliteit van opleiden. Niet alleen tijdens het initiële deel van de opleiding, maar ook het postinitiële deel. De meerwaarde zit vooral in de veel nauwere bemoeienis van het werkveld met het instituutsleren. We proberen steeds meer echt samen op te leiden. Het écht in partnerschap werken, in de praktijk. Op onze locatie kennen we geen aparte werkgroep werkplekleren meer. Die wordt gevormd door de twee coördinatoren uit het werkveld, een collega van het instituut en mijzelf. Samen bepalen we de gezamenlijke koers van het leren. Ik denk dat dat goed is. Els: Voor mij is het de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid die je draagt met elkaar. In het verleden waren opleiding en werkveld twee verschillende werelden. Door het partnerschap en door zo samen te werken leer je samen beslissingen te nemen en elkaar serieus te nemen, als gelijkwaardige partners. Dat begint in het werkveld door te werken. Het erkennen van eigenaarschap en elkaars kwaliteiten zie je op allerlei terreinen. In het verleden moest de opleiding het allemaal weten, en kreeg ze ook de schuld als er iets niet goed ging. Nu zie je veel meer wisselwerking. Het betekent ook iets voor de beroepsgroep; we dragen gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van onze toekomstige collega s. Dat is wel een proces, het vraagt bewustzijn naar elkaar toe. Ronald: Het is niet meer wij/zij. Ik hamer daar ook steeds op: we zitten samen aan tafel, we waken samen voor de kwaliteit. Stageplaatsing bijvoorbeeld was altijd een aangelegenheid van het instituut, nu is het een gezamenlijke puzzel. Els: Je maakt samen afspraken, dus durf je collega s erop aan te spreken als iets niet gaat zoals bedoeld. Ronald: De koers is goed, de werkelijkheid is nog niet optimaal. Als we veel meer in co-creatie het curriculum willen vormgeven, dan vraagt dat in de praktijk ook echt een andere inbreng van elkaar. Zoals? Ronald: Dat collega s uit het werkveld zitting nemen in ontwikkelteams voor het pabo-curriculum. In sommige leerarrangementen is dat praktijk, maar de vraag is of dat al intensief genoeg is. Bij meerdere leerarrangementen gebeurt het in beperkte mate of helemaal nog niet. Op FHKE niveau, over de vijf regio s heen, wordt van alles geproduceerd. Vervolgens zie je toch ook dat in de verschillende regio s er net even anders wordt vormgegeven aan zaken. Op dat niveau, vind ik, moet je samen met het werkveld doorontwikkelen. Dus niet alleen in het ontwerp maar ook in de 1

2 uitvoering en de doorontwikkeling veel meer samen doen. Els: Die vervlechting tussen werkveld en opleiding moet intensiever en natuurlijker. Die wordt nu nog benaderd vanuit; hoe regelen we dat, wie betaalt dan dit en wie betaalt dan dat. Dat zouden eigenlijk niet de issues moeten zijn. Het werkveld doet iets voor de opleiding en de opleiding doet iets voor het werkveld, of je doet het geïntegreerd of gezamenlijk. Ronald: Het systeem remt je soms. Els: Het moet eigenlijk een vanzelfsprekendheid worden dat dingen in elkaar overvloeien. Ronald: Het traineeship in Tilburg vind ik daar een heel mooi voorbeeld van. We zijn aan tafel gaan zitten met een aantal enthousiaste mensen die er echt iets van wilden maken. Een van de eerste dingen die we tegen elkaar hebben gezegd was: de financiering en facilitering is van latere zorg. We gaan dit gewoon doen en we komen daar wel uit. Dat is een hele fijne inhoudelijke insteek. En het loopt, vakexperts uit het werkveld en de opleiding zijn erbij betrokken. Dit soort voorbeelden zou ik ook heel graag meer in de initiële fase willen zien. Het vraagt dus lef Ronald: Het vraagt om de houding van de professional die we willen afleveren en die we eigenlijk zelf willen zijn. Je moet dat ondernemende karakter hebben en het vanuit creativiteit en bevlogenheid willen aanpakken, en niet zozeer van: past het wel in mijn takenpakket. Kan die bevlogenheid van mensen ook anderen aansteken? Ronald: In Tilburg zijn we in december 2015 zijn we met de eerste opleidingsscholen begonnen. Mijn collega s zijn erin gestapt met het idee: er liggen afspraken, maar we moeten ook zelf zaken gaan vormgeven en gaan ontdekken, je moet lef hebben. Daar zit de juiste energie, we zien daar de juiste dingen gebeuren. Inmiddels is iedereen nu aan het begeleiden volgens de principes van het Partnerschap Opleiden in de School, ook op de scholen die nog niet zijn toegetreden. Dat brengt een andere groep collega s mee die misschien niet van nature dat ondernemende hebben. Het mooie is wel, en daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken, dat iedereen het erover eens is dat dit de juiste koers is, en dat dit is wat we moeten willen. Hoe moeilijk dat soms ook is voor collega s om dat waar te maken. Want mijn collega s waren voorheen gericht op het inhoudelijk begeleiden van een student in de propedeusefase, of in de afstudeerfase. Dat waren werelden van verschil. Nu ben je opeens begeleider van de student over de hele range. Tel daarbij op dat we een compleet nieuw curriculum hebben. Het is dus heel spannend wat er gebeurt. Els: Dat is ook het mooie aan het project Versterking Samenwerking. Dat geeft een enorme boost aan de samenwerking. Het zet heel veel in beweging, brengt mensen met elkaar in gesprek, haalt talenten en ideeën naar boven. Het is geweldig wat er nu gebeurt en de uitdaging is om te zorgen dat die flow straks doorgaat. Ronald: Dan moeten we echt zover zijn dat we met elkaar een partnerschap vormen zonder dat daarbij in geldstromen gedacht wordt. Wat heeft dit partnerschap in zich om dat voor elkaar te krijgen? Els: Wat ik hier merk, en volgens mij is dat in Tilburg ook zo, dat iedereen de meerwaarde en het belang ervan inziet. Dat het een win-win situatie is, dat het de beroepsgroep versterkt, dat je er allebei van leert, dat alle betrokkenen ervan leren. Het is niet een dienstverlening van de een aan de ander, maar door samen te werken breng je het met elkaar tot een hoger niveau. Ronald: En er is een bewustzijn op bestuursniveau, dat je dit kunt aangrijpen om de professionele houding van je schoolteam in relatie met de opleiding een enorme boost te geven. Dat is wat je 2

3 nodig hebt. Het mooiste is als bestuurders en directeuren pro-actief willen bijdragen aan de doorontwikkeling van vraagstukken waar het partnerschap mee worstelt. Els: Het gaat om samen optrekken, samen leren en doorontwikkelen. Je moet het zo belangrijk vinden dat je er vanuit jezelf in wilt investeren. Vraagt deelnemen aan een partnerschap als dit iets extra s van scholen, bovenop alles wat ze al doen? Els: Scholen moeten altijd keuzes maken, want er is zoveel. Je hebt je koers, je beleid en je schoolontwikkeling, en dit voegt iets belangrijks toe. Het is een vanzelfsprekendheid dat het opleiden van studenten belangrijk is. Op bestuursniveau kun je niet zonder samenwerking met de opleiding. Je hebt er zoveel belang bij dat er goede mensen voor de klas staan, dat ze met een goede basis binnenkomen en dat je daarop voort kunt bouwen. Ik denk dat ieder bestuur dat ziet, in deze tijd. En dat je daar je steentje aan bij te dragen hebt, in wisselwerking. Dat je daar samen in optrekt. Ronald: Als je toe wilt naar een schoolcultuur die voldoet aan criteria van de Academische Opleidingsschool, waarin je op een andere manier, onderzoeksmatig, je schoolontwikkeling aanvliegt, dan weet je dat dit partnerschap een prima voertuig is om zover te geraken. Er zijn maar weinig directeuren die niet naar zo n schoolcultuur zouden toe willen. In de praktijk van alledag is het misschien lastig om dit te realiseren, en dan is het kwestie van prioriteiten stellen. Hoeveel tijd en ruimte voel je om dit goed te doen? Ieder heeft daar ook zijn eigen tempo in, en dat is oké. Het Partnerschap Opleiden in de School heeft als doel om in 2020 alle studenten van Fontys Hogeschool & Educatie op te leiden volgens de principes van de Academische Opleidingsschool. Was aanvankelijk alleen de regio Den Bosch/Veghel betrokken, sinds maken ook Tilburg, Eindhoven en Venlo deel uit van het samenwerkingsverband. In 2016 wordt al minimaal 60% van de circa 2100 FHKE Pabo studenten opgeleid binnen de Opleidingsschool. Ronald: Een steeds grotere uitdaging binnen het partnerschap is: hoe borgen we gezamenlijk de kwaliteit. Met dat vraagstuk zijn we als coördinatoren ook bezig. Els: Dat kan alleen als je die mindset hebt, dat je de gemeenschappelijke meerwaarde ziet en dat bekostiging geen rol speelt. Ronald: Er zijn altijd een aantal scholen die in een bepaald schooljaar geen studenten hebben. Eén van de vraagstukken binnen het partnerschap is hoe je daar vorm aan geeft. Els: Hoe je dan toch de kwaliteit behoudt; dat studenten met en van elkaar kunnen leren, elkaar kunnen ontmoeten, in gesprek gaan met elkaar, dat er goede begeleiders zijn. Daar zijn we naar op zoek. Die samenwerking moet op bestuursniveau goed geregeld zijn. Ronald: Ik denk dat we het goed hebben ingericht. We hebben echt de juiste mensen op de juiste plek zitten. Ik vind het fantastisch om te zien met welke gedrevenheid de basisschoolcoaches en studieloopbaanbegeleiders aan de slag zijn. Er wordt met de juiste intentie gebouwd aan de kwaliteit. Het krijgt misschien niet overal op dezelfde manier vorm, maar is dat erg? Als je dichtbij de convenantafspraken blijft, als je weet waarvoor je het doet, en je durft te vertrouwen op de mensen die er zitten, ben je een heel eind. En anderzijds moet je toch ergens de controle hebben. Dat is een spanningsveld. Els: Dat is een voortdurend dilemma. Vanuit de stuurgroep herken ik dat. We hebben daar laatst weer goed aandacht aan besteed; we worden zo groot, hoe monitor je de kwaliteit en hoe schep je 3

4 de kaders met voldoende ruimte om regio s en mensen hun eigen ding te laten doen. Als stuurgroep, coördinatoren, scholen hebben we allemaal een plan van aanpak met ontwikkelpunten. Het planmatig werken aan verbetering, het transparant en inzichtelijk maken van wat je doet zo n planmatige kwaliteitscyclus zou een goed instrument kunnen zijn. Ronald: En die zou ononderhandelbaar moeten zijn. Niet zozeer de vorm, wel dat je vastlegt hoe goed je het doet en wat je verbeterpunten zijn. Wat is de meerwaarde van dit partnerschap voor de student? Ronald: Als je veel intensiever opleidt samen met het werkveld, kun je het onderwijs voor de student een stuk betekenisvoller maken. Omdat die veel meer vanuit wat hij in de eigen praktijk aan den lijve ervaart verantwoording mag afleggen aan de opleiding over zijn competentieontwikkeling. En het wordt nog betekenisvoller als hij de gelegenheid krijgt om vanuit vraagstukken op een school daar vorm aan te geven. En daarvoor hebben wij elkaar heel hard nodig. Vanuit het instituut hebben wij nogal eens de neiging om allerlei opdrachten en vormaspecten toe te voegen aan wat de student op de werkplek moet doen, maar persoonlijk denk ik dat we daar vanaf moeten. En moeten proberen een situatie te creëren waarin de student denkt dit is waar ik naartoe wil en zelf verantwoordelijkheid neemt voor competentie. Dat gebeurt nu al in de afstudeerfase, we moeten ernaar streven om veel eerder al die mogelijkheden te bieden. Els: Die betekenisvolle context is voor een student zo belangrijk. Je voelt het pas als je het voor het echie doet. En contexten zijn heel verschillend; je moet in samenspraak met het werkveld kijken hoe het op een school gebeurt. Die eigen verantwoordelijkheid voor competentie en een leven lang leren is een belangrijk uitgangspunt in het partnerschap Ronald: Dat onderzoekende, nieuwsgierige, ondernemende, dat lef hebben; dat is iets wat we allemaal zouden willen hebben en waar de maatschappij om vraagt. Els: De 21st century skills die je kinderen wilt bijbrengen, moet je als professional zelf ook hebben. Je bouwt je portfolio op en werkt aan je ontwikkeling en brengt die in beeld. Het is vanzelfsprekend dat je daarmee doorgaat. Ronald: Het gesprek is daarbij heel belangrijk, met je mentor, je basisschoolcoach, je studieloopbaanbegeleider, je medestudenten. Els: En de werkveldcontext maakt je het meest duidelijk waarom iets wel of niet werkt. Die geeft je het inzicht wat je moet leren. Jullie beschreven in het begin van dit gesprek de meerwaarde van het partnerschap. Zijn er andere aspecten die we nog niet hebben belicht? Ronald: Het is niet nieuw wat we doen, maar vanuit een andere aanvliegroute en intenser. Het met elkaar meekijken op bestuursniveau is wel algemene praktijk, maar het wordt wel spannender als je over de besturen heen gaat. Els: En daarin is de samenwerking tussen de basisschoolcoach en de studieloopbaanbegeleider zó belangrijk. Dat die een goed duo vormen en samen plannen maken en dat bespreken met de mensen die erbij betrokken zijn. Ronald: Wij hebben afgesproken dat we de studieloopbaanbegeleiders meerdere jaren aan een school verbonden proberen te houden. Anderzijds, in het kader van schoolontwikkeling, zou een andere slb er soms op een school beter passen. Els: Dan ga je voor de inhoud. Misschien moet je dat niet willen verenigen. De studieloopbaan- 4

5 begeleider gaat over het opleiden in de school en die vliegt collega s in die inhoudelijk een bijdrage aan schoolontwikkeling kunnen leveren. Dat is weer zo n kwestie; hoe zorg je dat je organisatie dienend maakt aan de inhoud? Ronald: En dat is het mooie: dat staat niet vast. Je mag eigenlijk zoveel. Els: Als je het maar altijd doet vanuit kwaliteitsoogmerk. De samenwerking tussen dat duo is zo n waardevol aspect. Dat is ook teruggegeven tijdens de laatste visitatie. Directeuren en besturen, allemaal belangrijk, maar de mensen op de werkvloer, en zeker de studieloopbaanbegeleider en de basisschoolcoach die samen optrekken, dat is de kern. 5