Meerjareninvesteringsprogramma voor de beveiliging en de renovatie van de wegverkeertunnels die worden beheerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Transcriptie

1 Meerjareninvesteringsprogramma voor de beveiliging en de renovatie van de wegverkeertunnels die worden beheerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Presentatieverslag Datum: 20/04/2016 Versie 4.0.1

2 INHOUD 1. CONTEXT VOORWERP VAN HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA DE VERSCHILLENDE MAATREGELEN DIE NODIG ZIJN HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA IS AFGESTEMD OP DE TYPISCHE LEVENSCYCLI VAN WEGVERKEERTUNNELS DE MEESTE BRUSSELS TUNNELS ZIJN GROTENDEELS "UITGELEEFD" DE DAARUIT VOORTVLOEIENDE RISICO'S DE MAATREGELEN DIE NODIG ZIJN OM DIT TEGEN TE GAAN De te nemen maatregelen in geval van urgentie De versterking van het toezicht en de werkzaamheden qua onderhoud & maintenance Het beheer van de prioriteiten op het vlak van GOV-werken De zware renovatiewerken Voorlopige of vervroegde maatregelen Een grensoverschrijdend onderwerp: de modernisering van de tools van het Mobiliteitscentrum PLANNING EN BUDGET ALGEMENE PRINCIPES EN HYPOTHESEN ALGEMENE EN BUDGETTAIRE PLANNING Scenario "2-1" Scenario "2-2" UITVOERING VAN DE PPI TYPESCHEMA'S VAN OPENBARE OPDRACHT Renovatiewerken uitgevoerd via een klassieke aanbesteding Renovatiewerken uitgevoerd binnen het kader van een constructie met geïntegreerde financiering (type PPS) Toepassing op de verschillende tunnels ORGANISATIE EN MENSELIJKE MIDDELEN ZOALS VEREIST DOOR DE WERKING VAN BRUSSEL MOBILITEIT Een opdracht toegewijd aan de renovatiewerken De prestaties van de externe specialisten Patrimoniumbeheer en uitbatingsbeleid van de tunnels BEHOUD VAN DE MOBILITEIT TIJDENS DE ZWARE RENOVATIEWERKEN GOED BESTUUR: OPVOLGING EN TOEZICHT VAN DE PPI BIJLAGE 1: TUNNELS DIE ONDERWORPEN ZIJN AAN HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA (PPI) BIJLAGE 2: CARTOGRAFIE BIJLAGE 3: GEDETAILLEERDE INDICATIEVE PLANNING MET ILLUSTRATIE VAN DE OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR IEDERE TUNNEL Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2/ 46

3 BIJLAGE 4: EVOLUTIE VAN DE FINCIËLE RAMING VAN HET MASTERPLAN BIJLAGE 5: ACTIES DIE MOMENTEEL WORDEN UITGEVOERD DOOR HET BUREAU SOCOTEC BIJLAGE 6: VOORZIENE MANPOWER BIJLAGE 7: PRE-PROGRAMMA VAN DE GOV-WERKEN Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3/ 46

4 1. CONTEXT VOORWERP VAN HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beheert, onder andere, een park van 26 wegverkeertunnels 1. Enerzijds vertonen veel van deze tunnels steeds meer tekenen van veroudering, hetgeen zijn weerslag heeft op de burgerlijke bouwkunde en op de elektromechanische uitrusting. De herhaaldelijke incidenten - die zich voornamelijk sinds het begin van 2015 manifesteren - zijn de meest zichtbare uiting van deze groeiende veroudering die het gevolg is van het ouderdom van de kunstwerken (veroudering van de waterdichting en van het beton) en van de uitrusting (corrosie, veroudering van de materialen en van de technologieën, einde van de levenscyclus van de uitrustingen). Deze veroudering heeft gevolgen: direct gevaar voor vallende brokstukken op de weggebruikers en in de meeste ernstige gevallen, risico op verlies aan stabiliteit risico's op uitval in de uitbating (onverwachte sluitingen door storingen van essentiële apparatuur die de veilige uitbating van de tunnels garandeert). Brussel Mobiliteit voorzag reeds maatregelen ter beveiliging van de tunnels tegen de meest pertinente risico's (onderzoek van de onstabiele zones en onderdelen, door staalafnames of afbikkingswerken en het plaatsen van veiligheidsnetten). Brussel Mobiliteit heeft tevens een belangrijke onderzoekscampagne opgestart op niveau van de burgerlijke bouwkunde en meer bepaald op het structurele vlak van de kunstwerken. Dit enerzijds om met de nodige precisie de aard van de ondervonden problemen te achterhalen en anderzijds ook hun draagwijdte ervan. Anderzijds stelde Brussel Mobiliteit tussen juli 2009 en december 2010 een diagnose op inzake de veiligheidsinrichtingen van haar tunnels. De samenvatting van de diagnose geeft aan dat het merendeel van deze tunnels de huidige normen qua veiligheid niet meer behaalt, onder andere inzake de brandveiligheid 2. Voor de meeste tunnels en in het bijzonder de langere tunnels zou een brand ernstige gevolgen hebben op het vlak van: de veiligheid van de gebruikers (deze zouden worden omgeven door hete, giftige rook die de zichtbaarheid drastisch zou verminderen en dus ook de kans om de nooduitgangen te bereiken - vooral als deze soms heel ver uit elkaar liggen - en ook nog eens moeilijk toegankelijk en slecht beschermd zijn) de veiligheid van de hulpdiensten (wanneer de functionering van de verlichting, van de rookafzuigingsapparatuur en van de communicatiemiddelen niet gegarandeerd is vermits energie- en datanetwerken niet beschermd zijn tegen brand; watertoevoer die niet gegarandeerd is) de bescherming van de infrastructuur (de vuurbestendigheidsgraad van de draagstructuren is vaak ontoereikend). In sommige gevallen bestaat er een risico op verspreiding van warmte en/of rook naar derden (metro, parkeerplaatsen van de Europese instellingen...). 1 Cf. lijst van werken en cartografie in bijlage 2 Er bestaat geen reglementaire tekst die stricto sensu toepasbaar is op de wegverkeertunnels die beheerd worden door het Gewest. Desalniettemin bestaan er een aantal internationale teksten betreffende de veiligheid van de wegverkeertunnels waaronder de nationale reglementeringen van de buurlanden (Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Nederland, Frankrijk...) en de Europese richtlijn 2004/54/EG van 29/04/2004. Deze teksten kunnen worden aangehaald als referenties, mochten er zich ernstige incidenten voordoen. Hiervoor berust de recente diagnose zich qua aanpak op een benchmarking door het vergelijken van de veiligheidsbepalingen voor de Brusselse tunnels met de vereisten van de richtlijn en van nog andere nationale reglementeringen. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 4/ 46

5 In antwoord op deze dubbele problematiek van de aanpak van het verouderingsprobleem en naar de verbetering van beveiliging van de tunnels toe - zeker bij brand - integreert het meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels die beheerd worden door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ("PPI tunnels") een unieke en globale visie op het geheel aan acties die voor alle tunnels nodig zijn in afwachting van de noodzakelijke zware renovatiewerken. Deze vinden inderdaad op verschillende niveaus plaats: 1) dringende maatregelen betreffende het onmiddellijke gevaar van vallende brokstukken, apparatuur of om stabiliteitsverlies tegen te gaan. Dit soort acties werd reeds opgestart door Brussel Mobiliteit (campagne om de veiligheid in orde te brengen in functie van de in fase 1 van het 'Masterplan 2013' beschreven urgentiemaatregelen, met afbikkingswerken, SECO verslagen, inspectie van de uitrustingen door SOCOTEC, EGIS verslagen,...) 2) acties op korte en middellange termijn (gaande van enkele maanden tot over periodes van enkele jaren), om de risico's op mankementen ingevolge de veroudering beter te beheren, alsook de risico's in geval van brand. Concreet gaat het om: o o enerzijds het toezicht op de kunstwerken, hun onderhoud, en om de instandhouding te versterken, anderzijds om de operaties inzake het Groot Onderhoud van de burgerlijke bouwkunde en van Vernieuwing van de elektromechanische uitrusting (GOV) uit te voeren aangezien deze dringendst meest en kritisch zijn ten aanzien van het functioneren van deze kunstwerken in afwachting van hun renovatie. Voor de korte werven van de kunstwerken, volstaat dit "permanente" GOV beleid om de risico's geleidelijk aan te verminderen (maar dit dus gesteld dat de prioriteiten zo goed mogelijk worden beheerd). 3) Voor de lange kunstwerken die complexer zijn en die het hoogste risico's impliceren, zullen de GOV werken niet toereikend zijn om de risico's voldoende te ondervangen. Hier zijn immers de zware renovaties aan de orde. Dit document beschrijft achtereenvolgens: De verschillende maatregelen (met onder andere deze die die al lopende zijn) en hun respectievelijke moeilijkheden Hun planning onder andere op budgettair vlak, en de gegevens waarop deze planning (raming van de bedragen en van de loopduur van de werf) is gebaseerd De uitvoeringsmodaliteiten van deze werken: het typeschema van de openbare opdracht, de manpower die nodig is Aangewezen governance: opvolging maar ook controle van het meerjaarlijks investeringsprogramma Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 5/ 46

6 2. DE VERSCHILLENDE MAATREGELEN DIE NODIG ZIJN 2.1 HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA IS AFGESTEMD OP DE TYPISCHE LEVENSCYCLI VAN WEGVERKEERTUNNELS Een grote ervaring heeft bijgedragen tot een helder inzicht van de typische levenscycli van verkeerstunnels. Er bestaat vandaag hieromtrent een consensus op internationaal niveau 3. Het PPI voor de Brusselse tunnels is geconcipieerd in functie van het verloop van deze levenscycli, hetgeen als volgt kan worden samengevat: Année 1 Année 2 Année 3 Année 4 Année 5 Année 6 Année 7 Année 8 Année 9 Année 10 Année 11 Année 12 Année 13 Année 14 Année 15 Année 16 Année 17 Année 18 Année 19 Année 20 Année 21 Année 22 Année 23 Année 24 Surveillance - en continu - inspections détaillées périodiques 6 ans Entretien / maintenance GER Rénovation lourde - études (durée indicative) - travaux (durée indicative) +/- 20 ans Het toezicht van de kunstwerken (burgerlijke bouwkunde en elektromechanica) beoogt de detectie en de opvolging van de evolutie van deze mankementen (op vlak van burgerlijke bouwkunde: scheuren, betonaantasting, waterinfiltratie...; en qua elektromechanica: bij defecten, vermindering van de prestaties, corrosie, bevuiling...). Dit wordt enerzijds gewaarborgd door permanente acties (voor burgerlijke bouwkunde: controlerondes, opmerkingen tijdens het onderhoud van de kunstwerken, enz.; voor elektromechanica: controlerondes + beheer op afstand), anderzijds door gedetailleerde periodieke inspecties die voornamelijk visueel gebeuren maar volgens een strak schema. De kenmerkende frequentiegraad van dit soort inspecties is 6 jaar (norm in Frankrijk, Waals Gewest...) maar dit interval kan worden ingekort in functie van de algemene toestand van het kunstwerk of op basis van specifieke punten waarvan de opvolgingsprocedure nauwgezet dient uitgevoerd te worden. De gedetailleerde inspectie kan ook de nood aan specifiek meer diepgaande onderzoeksmaatregelen identificeren (staalnames, analyses, metingen...). Het onderhoud en de instandhouding omvatten al de kleine werkzaamheden die horen bij het gewone onderhoud van het kunstwerk. Wat burgerlijke bouwkunde betreft gaat het hier over het schoonmaken, de reiniging van de rioolputten en van de riolering, de herstellingen aan het beton, injecties ter behandeling van waterinsijpeling, enz. Qua elektromechanica gaat het over de reiniging, de vervanging van onderdelen, versleten onderdelen, enz. Al die kleine werkzaamheden gebeuren in functie van een jaarlijkse cyclus en de overeenkomstige uitgaven zijn meer van vaste aard van het ene jaar op het andere. Het GOV (Groot Onderhoud van de burgerlijke bouwkunde en de Renovatie van de elektromechanica) duidt de werkzaamheden aan die gezien hun omvang geen deel uitmaken van de organisatie van de normale onderhouds-/instandhoudingswerkzaamheden. Wat burgerlijke bouwkunde betreft gaat het over de grote herstellingswerken, de vernieuwing van de wegen, van de verf, gevelbekleding, enz. Aangaande de elektromechanica betreft het de vervanging van grote elementen (elektriciteitsborden, transformatoren, automaten...) of van complete systemen (bv.: integrale herstelling van de verlichting). Zware renovatiewerken zijn essentieel wanneer meerdere systemen of gedeelten van de tunnel op een gecoördineerde en simultane manier moeten worden omgevormd: volledige behandeling van de waterdichting, herstel van aangetast beton, aanleg van nieuwe nooduitgangen, van leidingen voor de 3 Zie bijvoorbeeld de publicaties van de Internationale Wegenvereniging over dit onderwerp Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 6/ 46

7 extractie van rook, afbraak/heropbouw van de voetpaden er om kabels in te verankeren ter bescherming tegen brand, verhoging van het vermogen van de ontrookinstallaties die een toename het elektrische vermogen nodig hebben, alsook een grondige herziening van de detectiesystemen en van de besturingsinrichting, enz. Zulke werkzaamheden nemen veel meer tijd in beslag dan de GOV werkzaamheden. Aangezien de sluiting van de tunnel op vlak van mobiliteit voor een lange periode geen aanvaardbare optie is, vereisen de zware renovatiewerken dus studies en een zeer zorgvuldige fasering om er voor te zorgen dat het kunstwerk open blijft tijdens de werkzaamheden en dit mét handhaving van een aanvaardbaar veiligheidsniveau voor alle gebruikers. De zware renovatiewerken vormen de overgang van de ene cyclus naar de volgende. Dit soort werken wordt meestal noodzakelijk omwille van de algemene veroudering van de elektromechanica, of getriggerd door baanbrekende evoluties op technologisch of reglementair vlak. De duurtijd van een cyclus, ofwel het interval tussen twee zware renovaties, is uiteraard zeer variabel: Elektromechanica: veel grote uitrustingen hebben een levensduur van rond jaar (transformatoren, automaten, elektriciteitsborden...). Deze levensduur dient ook compatibel te zijn met de garantie van de fabrikant, dus onder andere ook voor wat betreft de beschikbaarheid van de onderdelen. Na deze termijn, zelfs al is het materieel nog bruikbaar, kan het einde van de opvolging door de fabrikant echte moeilijkheden veroorzaken op vlak van de voortzetting van het onderhoud. In de burgerlijke bouwkunde is het begrip van de levensduur van de betonstructuren duidelijk minder relevant. Daarentegen behoudt dit begrip haar volle gewicht voor wat de waterdichting betreft (een gemiddelde duur van 30 jaar is de algemene norm), en dit geldt ook voor de bekledingen en afwerkingen. 2.2 DE MEESTE BRUSSELS TUNNELS ZIJN GROTENDEELS "EINDE LEVEN" Behalve de VO-tunnel (ook bekend als de Leopold III-tunnel), werden de meeste andere Brusselse tunnels gebouwd tussen de jaren 50 en Ze hebben allemaal wijzigingswerken (verlengingen, aanpassing tunnelmonden, enz.) ondergaan, alsook vernieuwingen op het vlak van uitrustingen meegemaakt, maar tot op heden werd er nog geen enkele tunnel ingrijpend gerenoveerd. De waterdichtingen van de tunnels (behalve deze aan de VO, en ter hoogte van Belliard gelegen aan sector Schuman en Kortenberg, alsook bij de Stefanietunnel tussen de sectoren Louisa- en Poelaertplein) kunnen dus vandaag als "einde leven" worden bestempeld. Bepaalde tunnels lijden op zichtbare wijze aan ernstige waterinsijpelingen, hetgeen de aftakeling van de structuur en de corrosie van de elektromechanica versnelt. Veel elektromechanica-uitrustingen die cruciaal zijn voor de goede werking van de tunnels hebben vandaag hun levensduur al overschreden; Brussel Mobiliteit heeft hier dan ook sinds een paar jaren een reeks vernieuwingswerken (van het GOV-type) opgestart aan de uitrustingen waarvan de toestand het meest kritiek is. Bovendien hebben de onderzoekswerken van Brussel Mobiliteit op het vlak van burgerlijke bouwkunde de vinger gelegd op het feit dat de problemen die voortvloeien uit de veroudering van de tunnels eigenlijk een overlapping vormen van de problemen omwille van een slechte kwaliteit van de gebruikte materialen of ook van slecht uitgevoerd werk tijdens de bouwfase. 2.3 DE DAARUIT VOORTKOMENDE RISICO'S De hieruit resulterende risico's zijn de volgende: Het vallen van afbrokkelende betonstukken op de gebruikers 4 Zie lijst in bijlage Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 7/ 46

8 Vallende uitrustingen (verlichtingsinstallaties ) en van afwerkingsstructuren (cfr. het vallen van bekledingspanelen in de Leopold II-tunnel in 2009), te wijten aan de aantasting van de bevestigingsmiddelen Wat burgerlijke bouwkunde betreft, kunnen we spreken van de verregaande aantasting van het patrimonium. Bij de ergste gevallen kan er een risico optreden van verlies aan stabiliteit van de structuren, gepaard met een potentieel gevaar voor de aanpalende infrastructuur (bovengrondse wegen, bebouwing, metrotunnels...) Bij de meest verouderde uitrustingen kan de manifestatie van een plots opduikend defect aan de uitrusting de onverwachte sluiting van de tunnel (uitbatingsverlies) doen laten implementeren. De voor heropening van de tunnel voor het verkeer nodige termijn kan lang uitlopen als de uitrustingen niet meer worden opgevolgd door de bouwer (wegens onderdelen die niet meer beschikbaar zijn). Anderzijds hebben de diagnoses inzake de veiligheidsbepalingen van de tunnels die Brussel Mobiliteit heeft samengesteld tussen juli 2009 en december 2010 aangegeven dat de meeste tunnels vandaag niet over de parameters beschikken die nodig zijn om de veiligheid te garanderen, met name in geval van brand. In het bijzonder bij de langere tunnels zou een brand ernstige gevolgen hebben op vlak van: de veiligheid van de gebruikers (deze zouden worden blootgesteld aan hete, giftige rook waardoor de zichtbaarheid drastisch zou verminderen en dus ook hun kansen om de nooduitgangen te bereiken vooral als deze soms heel ver uit elkaar liggen, moeilijk toegankelijk en slecht beschermd zijn) de veiligheid ten aanzien van de hulpdiensten (functionering van de verlichting, van de rookafzuigingsapparatuur en van de communicatiemiddelen zijn niet gegarandeerd aangezien de energie- en datanetwerken niet beschermd zijn tegen brand; de watertoevoer is hierbij evenmin gegarandeerd) de vrijwaring van de infrastructuur (de vuurbestendigheidsgraad van de draagstructuren is vaak ondermaats). In sommige gevallen bestaat er een risico op verspreiding van warmte en/of rook naar derden (metro, parking van de Europese instellingen...). 2.4 DE MAATREGELEN DIE NODIG ZIJN OM DIT TEGEN TE GAAN Om enerzijds te reageren op de meest dreigende risico's, dit om deze tunnels in dienst te kunnen houden. Hiervoor heeft Brussel Mobiliteit reeds het volgende ondernomen: Maatregelen in functie van de urgentie Anderzijds is de renovatie op korte termijn van al de kunstwerken de enig mogelijke respons om de bovenvermelde risico's snel te doen slinken. Maar dit is echter onmogelijk onder andere omwille van de beperkingen, de uitvoeringstermijnen en de (negatieve) impact op de mobiliteit die hieruit zouden resulteren. Het is dan ook noodzakelijk om: Zowel het toezicht, het onderhoud als de instandhouding van de kunstwerken te versterken in afwachting van de renovatiewerken Met het oog op een optimaal gebruik van overheidsgeld, moeten de GOV-uitgaven ook gericht zijn en constant geoptimaliseerd worden in functie van het feedback van de toezicht (de snelheid van veroudering is niet volledig voorspelbaar), dit rekening houdend met de voor de renovatie voorziene vervaldatum teneinde onnodige investeringen te voorkomen. Deze zware renovatiewerken uit te voeren door de prioriteit te geven aan de meest kritieke tunnels op vlak van de veroudering en de risico's In welbepaalde gevallen, wanneer het efficiënter is om te werken zonder dat er onevenredig veel middelen moeten aangewend worden, kan het relevant zijn om voorlopige maatregelen uit te voeren (om de risicoblootstelling te verminderen in afwachting van de renovatiewerken) Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 8/ 46

9 of ook om op sommige werkzaamheden die voorzien worden in de zware renovaties te anticiperen De te nemen maatregelen in geval van urgentie Op het vlak van burgerlijke bouwkunde: Naar aanleiding van het vallen van brokstukken beton in verschillende tunnels heeft Brussel Mobiliteit een volledige campagne laten uitvoeren ter screening van de plafondzones van de tunnels waarbij er elementen op de gebruikers zouden kunnen vallen en om deze zones af te bikken. Deze campagne werd opgevolgd door het bureau SECO bureau, dat voor iedere tunnel aanbevelingen heeft geformuleerd over de pertinente risico's. Brussel Mobiliteit heeft de aanbevelingen van SECO opgevolgd: Wat betreft het restrisico op vallende elementen (brokstukken): uitvoering van bijkomende werken, installatie van veiligheidsnetten Wat betreft het risico van verlies aan stabiliteit dat geïdentificeerd werd door SECO voor bepaalde tunnels: Stefaniatunnel: naar aanleiding van het stabiliteitsadvies dat werd gegeven door het bureau EGIS, werd de tunnel midden januari 2016 gesloten. Een door het bureau EGIS bestudeerde reparatie heeft gediend als uitvoeringsstudie voor de ondernemer die met een duurzame oplossing op de proppen is gekomen. Deze oplossing stelt geen complete afbraak voor van de aangetaste betonbedekking. Deze oplossing heeft groen licht gekregen van SECO. Deze voorlopige herstellingswerken zijn momenteel bezig Montgomery: Brussel Mobiliteit heeft onmiddellijk de bovenlaag van de betondal laten vrijmaken, hetgeen heeft toegelaten om de breuk daarvan te detecteren. De herstellingswerken zijn aan de gang met EGIS en AMO (in onderaanneming door TPF). Georges Henri: Brussel Mobiliteit heeft het advies van EGIS gevraagd, dat meedeelt dat de waargenomen degradaties op korte termijn niet afdoen aan de stabiliteit van het kunstwerk (maar herstellingswerken blijven evenwel noodzakelijk) Voor wat betreft de tunnels van het Reyerscomplex (E40 <> Montgomery en E40 <> Meiser): enerzijds naar aanleiding van het onderzoek van de consolidatie van de tunnelplafonds die nodig zal zijn om de stadsboulevard te kunnen realiseren na de afbraakwerken van het viaduct en anderzijds op basis van een fysicochemische analyse van het beton ter hoogte van deze zelfde tunnelplafonds die aangeeft dat er ingrijpende afbraak nodig is rechts van de stortnaden. Echter, de oplossing die Brussel Mobiliteit momenteel verkiest bestaat uit het integraal vervangen van de plafondbedekking van deze tunnels. Troon, Wet en Tervuren: de impact van de waargenomen degradaties doet op korte termijn niet af aan de stabiliteit van het kunstwerk (maar herstellingswerken zijn evenwel noodzakelijk). Het repareren van de dekplaat van de losgekomen overspanningsbalk in de Troontunnel is momenteel in uitvoering. Dus eigenlijk de renovatie van de tunnelmond waardoor deze overspanningsbalk wordt overkoepeld. Op het vlak van de elektromechanica: Brussel Mobiliteit heeft het bureel SOCOTEC gemandateerd tot het houden van een inspectie van de integraliteit van de bestaande tunneluitrustingen, dit mede met het doel om de punten te identificeren die een onmiddellijk risico zouden vormen voor de gebruikers (corrosieprobleem, defecte bevestigingsmiddelen, enz.). Men is thans bezig om deze geïdentificeerde (pijn)punten te elimineren. De huidige acties die plaatsvinden om tegemoet te komen aan de desiderata van het controlebureau SOCOTEC staan opgesomd in de bijlage. De verificaties op het niveau van de burgerlijke bouwkunde zijn bezig in het kader van de update van de staten van bevinding. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 9/ 46

10 2.4.2 De versterking van het toezicht en de werkzaamheden qua onderhoud & maintenance Zie ook omtrent het " patrimoniumbeheer en uitbatingsbeleid van de tunnels " Wat burgerlijke bouwkunde betreft zijn de volgende acties nodig ter aanvulling van het toezicht: Het houden van gedetailleerde inspecties (visueel) met eventueel een hogere frequentiegraad voor de kunstwerken die dit vergen Het eerste halfjaar van 2016 wordt elke tunnel dus onderworpen aan een gedetailleerde inspectie Voor de volgende jaren staan de volgende inspecties nog gepland (zie 3). De voorziene frequenties zullen kunnen worden herzien in het licht van de feedback komende van de inspecties en het permanente toezicht Teneinde bepaalde punten beter te verduidelijken, zal er nog bijkomend onderzoek verricht worden. In 2015 en 2016 vond een 1 ste betonsonderingscampagne plaats om de aard en de impact van aantastingen van het beton te bepalen in de meest problematische tunnels Een 2 de soortgelijke campagne zal in 2016 plaatsvinden Voor de kunstwerken waarbij dit mogelijk is (met fragiele bedekking, zonder weg of zonder bebouwing) zal Brussel Mobiliteit verkenningswerken van de toestand inzake de waterdichting van de tunnels laten uitvoeren door middel van lokale sonderingen vanaf het grondoppervlak Na de gedetailleerde inspecties die bezig zijn, zal men dan kunnen beslissen over het uitvoeren van andere onderzoekingen Het versterken van de hulpmiddelen ten gunste van de beheerder ten behoeve van de opvolging van de kunstwerken en hun mankementen. Het aantal kunstwerken is inderdaad groot en ze vertonen veel defecten die gelinkt zijn aan hun veroudering of aan problemen die reeds ontstaan zijn gedurende de bouwfase. Het te beheren gegevensvolume is dus zeer aanzienlijk. Bijgevolg zal het bureau EGIS een denkoefening doen over zijn werkinstrumenten Op vlak van de elektromechanica bestaan de nodige acties voor het versterken van de toezicht uit: Het uitvoeren van gedetailleerde inspecties met eventueel een hogere frequentiegraad voor de kunstwerken die dit benodigen In de loop van het eerste trimester 2016 heeft het bureau SOCOTEC een volledige campagne eenheidstesten uitgevoerd Momenteel vindt er een update plaats van de staat van de tunnels tussen die door het bureau EGIS werd opgesteld teneinde te kunnen starten vanaf een soort van "nulpunt" met de bedoeling om zowel de uitgevoerde werken op te nemen als de eventueel omwille van ouderdom ontstane aftakeling van de uitrustingen alsook op vlak van de burgerlijke bouwkunde. Het doel is om de GOV en diens prioriteiten beter te kunnen becijferen. De integrale bijwerking (update) van deze staten van bevinding staat gepland voor juli aanstaande. Het uitvoeren van periodieke testen laat toe om mee te werken aan de preventie van de mankementen: het bureau EGIS is thans bezig met het uitvoeren van een studie met het oog op het opstellen van een planning voor periodieke testen Het versterken van de hulpmiddelen waarover de beheerder beschikt in functie van de opvolging van de uitrustingen. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 10/ 46

11 EGIS zal voorstellen in die zin formuleren in het kader van de opmaak van nieuwe bestekken voor het onderhoud van de uitrustingen en ook met het oog op de evolutie van de informaticatools van het Mobiliteitscentrum De uitvoering van deze acties is nodig om de werkzaamheden te lanceren en deze zeer doelgericht uit te voeren om de uitvoering van de PPI niet te vertragen. Op vlak van burgerlijke bouwkunde en elektromechanica dringen zich de volgende acties op voor het intensifiëren van onderhoud/instandhouding: De invoering van een onderhouds-/instandhoudingsplan met versterkte frequenties met betrekking tot de meest kritische taken of uitrustingen (voornamelijk preventieve aanpak, gebaseerd op een jaarcyclus). Het EGIS bureau is bezig met een denkoefening over de oppuntstelling van dit plan voor het onderhoud/de instandhouding Dit plan zal uitgevoerd worden via de onderhoudsopdrachten waarover Brussel Mobiliteit beschikt De menselijke en materiële middelen gemobiliseerd door de oprichting van een eerste interventiedienst zullen ook een deel van de taken kunnen uitvoeren (reiniging en klein onderhoud) tijdens de uren waarop het verkeer schaars is Een strenge opvolging van de onderhoudsacties (kwaliteit, termijn) onder andere voor het correctieve onderhoud nadat de geïdentificeerde defecten opgemerkt werden door het hiervoor beschreven toezichtsysteem Het beheer van de prioriteiten op het vlak van GOV-werken De nodige acties voor het voorrangbeheer op het vlak van Groot Onderhoud van de burgerlijke bouwkunde en Vernieuwing van de elektromechanica (GOV) zijn gebaseerd op de verslagen van de studiebureaus. De voornaamste acties worden hierna toegelicht: Wat burgerlijke bouwkunde betreft, Een lijst van de prioriteiten opstellen voor al de tunnels op moment T. De lijst zal rekening moeten houden met de voorziene vervaldatum met betrekking tot de zware renovatiewerken aan het kunstwerk (indien nodig), en de faalkans vóór deze vervaldatum onderzoeken. De opmaak van deze lijst, uitgevoerd door EGIS is gebaseerd op de notulen van de gedetailleerde inspecties (momenteel lopende, zie punt "toezicht"), alsook over de resultaten van de bijkomende onderzoekingen (voor 2016 voorziene betonsonderingen, verkenningswerken inzake waterdichting, van de wegbekleding, van de staat van de bevestigingsmiddelen van de afwerkingsstructuren...) Constant de lijst up to date houden in functie van de feedback afkomstig van het hierboven beschreven toezichtsysteem (de evolutie van de verouderingsfenomeen is niet volledig voorspelbaar) De uitvoering van de geïdentificeerde GOV-werken, via stockopdrachten of specifieke opdrachten wanneer dit nodig is. Echter vergen sommige van de meest prioritaire herstellingen zware werkzaamheden (bijv: herstelling van de waterdichting, van de platen die het wegdek van de Leopold II-tunnel vormen, enz.), met belangrijke interfaces met de elektromechanica en belangrijke uitdagingen in verband met het handhaven van de mobiliteit. De uitvoering van deze werkzaamheden op zich rechtvaardigt een ingrijpende renovatie. Brussel Mobiliteit heeft al sinds meerdere jaren prioritaire GOV-handelingen uitgevoerd of gelanceerd: Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 11/ 46

12 Jubelpark: installatie van een waterwering op de funderingsplaat en herstelling van de wegenis richting Montgomery (waterinsijpeling in de metrotunnel) (2014) Leopold II: herasfaltering aan de inritten ter hoogte van Sint-Anna en Basiliek en van de uitrit aan Ijzer (2014) Kunst-Wet: volledige renovatie van de afwatering (2015) Kunst-Wet: behuizing van de technische lokalen (2015) Wet: renovatie en beveiligingswerken van de tunnelmond aan de kant van de Wetstraat ( ) Jubelparktunnel: Renovatie en beveiligingswerken aan de tunnelmond ter hoogte van de Tervurenlaan (bezig sinds 2015) Troon en Naamse Poort: renovatie en beveiligingswerken aan de tunnelmonden (2016) plus van de bekledingspanelen De zware reparaties naar aanleiding van het SECO-verslag worden onder andere in 2016 voorzien: Herstelling van de afgebikte zones, onder andere in de Georges Henri-, Reyers- en Tervurentunnel Herstelling van de Stefaniatunnel Herstelling van de Montgomerytunnel Aanbrengen van een nieuwe waterdichting op de Rogiertunnel: op het moment van het schrijven van dit verslag, worden de analyses voorafgaand aan de installatie - die plaatsvindt gedurende de zomer van van een nieuwe waterdichting ingepland. Op het vlak van elektromechanica: Een lijst van prioriteiten opstellen op moment T op basis van een risicoanalyse van al de tunnels en hun uitrusting, die enerzijds de faalkans van een bepaalde uitrusting combineert met de voorziene termijn die voorafgaat aan zware renovatiewerken van de tunnel (indien nodig), en anderzijds de ernst van de gevolgen van deze gebreken (herstellingstermijn, mogelijkheid om het kunstwerk al dan niet open te laten voor het verkeer) Brussel Mobiliteit heeft EGIS belast om deze analyse uit te voeren. De evaluatie van de faalkans en van de gevolgen hiervan gebeuren op basis van de update van de staat van bevinding van de toestand op vlak van de elektromechanica, die zal plaatsvinden in 2016 Constant de lijst up to date houden in functie van de feedback afkomstig van het hierboven beschreven toezichtsysteem (de evolutie van de verouderingsfenomeen is niet volledig voorspelbaar) De uitvoering van de geïdentificeerde GOV-werken, via stockopdrachten of specifieke opdrachten wanneer dit noodzakelijk blijkt Brussel Mobiliteit heeft al sinds meerdere jaren GOV-handelingen uitgevoerd of aangevat op de uitrustingen die reeds geïdentificeerd werden als zijnde prioritair en kritiek: automaten (voor de besturingsinrichting) van de Leopold II- en Reyerstunnels (2013), automaten van het Mobiliteitscentrum (2013), automaten van de Belliardtunnel (voorzien in 2016) Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 12/ 46

13 vervanging van de beschadigde elektriciteitsborden voor de G. Henri- (2012), Reyers Montgomery- (2013), Boileau- (2014), Van Praet- (2014), Reyers Meiser-tunnels (2014) Hoogspanningsinstallaties in de Reyers-Centrumtunnel (2015) No break elektriciteitsgeneratoren in Leopold II- en Belliardtunnels (voorzien in 2016) Bescherming tegen bevriezing van de brandkranen in alle tunnels (in uitvoering) Herstelling Troon: verlichting, ventilatie, noodvoeding, en Naamse Poort: verlichting Deze werkzaamheden zullen onmiddellijk uitgevoerd worden om gevolg te kunnen geven aan de prioritering van de dringende werkzaamheden (afkomstig van de globale visie op het integrale tunnelpark) met de opportuniteit van bestaande stockopdrachten die compatibel zijn met de PPI en coherent blijven met de toekomstige zware renovatiewerken. Een transversale opdracht voor de controle van de luchtkwaliteit in de tunnels van het BHG (Besluit van 22/12/1994/omzendbrief 09/01/1997, voor tunnels van meer dan 300m lang) zal begin 2017 worden uitbesteed teneinde deze controle in de komende jaren uit te voeren. De technische specificaties van het bestek zullen gedefinieerd worden door Leefmilieu Brussel en Brussel Mobiliteit. Het pre-programma van de GOV-werken bevindt zich in bijlage. Dit geeft een raming van de investeringskosten voor ieder kunstwerk, met als vertrekbasis 2015 voor de 10 komende jaren per systeem en subsysteem voor de burgerlijke bouwkunde alsook met betrekking tot de uitbatings- en veiligheidsuitrustingen. Deze evaluaties zijn gedetailleerd per jaar voor de jaren 2016 tot 2019 en globaal voor de periode 2020 tot De zware renovatiewerken Ter gelegenheid van de diagnoses die gesteld werden gedurende heeft Brussel Mobiliteit op basis van een pre-haalbaarheidsstudie voor iedere tunnel renovatieprogramma's op punt gesteld. Deze programma's detecteren de noodzakelijke werkzaamheden en becijferen ook de kostprijs hiervan, teneinde: Het verbeteren van de veiligheidsinrichtingen met het oog op het bereiken van een veiligheidsniveau dat vergelijkbaar is met het peil dat aangegeven wordt in talrijke Europese reglementaire referentieteksten (nationale reglementeringen in Duitsland, Engeland en Frankrijk, bijvoorbeeld). Het vervangen van de verouderde elektromechanica Deze programma's vormen onderdeel van een «Masterplan» dat tussen 2012 en 2013 werd opgesteld door Brussel Mobiliteit, maar er werd nooit besloten van dit uit te voeren. De wijzigingen die Brussel Mobiliteit sedert 2011 heeft uitgevoerd aan de kunstwerken (onder andere bovenvermelde GOV-werken) maken geen substantiële wijziging uit op niveau van deze programma's. Deze aanpassingen worden gedekt door een post onvoorziene uitgaven waarmee binnen de kostprijsberekening rekening gehouden werd gezien het voorlopige karakter van de uitgevoerde studies. Deze programma's dienen echter wel vervolledigd te worden om de veroudering van de burgerlijke bouwkunde via behandeling tegen te kunnen gaan: Om het huidige PPI te kunnen opmaken, onder andere voor de budgettaire planning is er een eerste raming van de bijkomende kostprijs geïntegreerd onder de vorm van een provisie Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 13/ 46

14 Een meer gedetailleerd programma van de bijkomende werkzaamheden voor de behandeling van de veroudering van de burgerlijke bouwkunde zal worden opgesteld in 2016 op basis van de lopende onderzoeken (zie punt "GOV" hieronder). De evolutie van de financiële raming van het Masterplan wordt toegelicht in bijlage Voorlopige of vervroegde maatregelen In afwachting van de renovatie voor sommige kunstwerken, wanneer het efficiënt is zonder onevenredige middelen te moeten gebruiken, kan het relevant zijn om voorlopige maatregelen uit te voeren (om de risicoblootstelling te verminderen) of om op sommige werkzaamheden die voorzien worden in de zware renovatiewerken te anticiperen. Brussel Mobiliteit heeft de meest efficiënte maatregelen geïdentificeerd; Het merendeel van deze maatregelen werd reeds uitgevoerd of men hier thans mee bezig; deze voorlopige of vervroegde maatregelen maken deel uit van het preprogramma van de GOV-handelingen dat opgenomen is in bijlage. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 14/ 46

15 2.4.6 Een grensoverschrijdend onderwerp: de modernisering van de tools van het Mobiliteitscentrum Naast zijn algemene opdracht van toezicht op het verkeer op het gewestelijke netwerk staat het Mobiliteitscentrum ook in voor het technische superviseren, en het toezicht over de veiligheid van het verkeer en de verspreiding van de verkeersinformatie over het hele gewestelijke net (met inbegrip van de wegentunnels): Technische supervisie: detectie van tekortkomingen, pannes, schade, enz. die de elektromechanica en de infrastructuren van de tunnels alsook van het bovengrondse net kunnen aantasten en daar waar nodig herstellende onderhoudsmaatregelen opstarten Toezicht op het verkeer in verband met de veiligheid: monitoring van de verkeerssituaties en van de leefbaarheid (files, pannes, ongevallen, aanwezigheid van water of van obstakels op het weg, enz.), implementering van preventief (voorziene evenementen) of curatief (onvoorziene evenementen) beheersmanagement inzake het verkeer, interface met externe actoren (bedrijven die voor het onderhoud zorgen, politiezones, DBDMH, MIVB, enz.) Verspreiding van de verkeersinformatie: via verschillende media (Multifunctionele Informatieborden [DRIP], Internet, Radio: RDS-TMC, enz.) De middelen die ter beschikking van het Mobiliteitscentrum (MC) gesteld zijn om deze drie opdrachten efficiënt en op een betrouwbare manier in te vullen, bestaan fundamenteel om de veiligheid van de gebruikers alsook een vlotter verkeer te kunnen verzekeren. Om dit te vervullen beschikken de MC operatoren over onder andere toezichtsystemen en technische beheersystemen vanop afstand. Zo is de operator het "centrum van het systeem", en dus de onmisbare schakel in de veiligheidsketen. Door deze situatie draagt hij een belangrijke verantwoordelijkheid. Helaas bestaat er vandaag weinig interface tussen deze systemen onderling. Bovendien zijn ze vaak zeer verouderd en dienen ze dus snel vernieuwd te worden. Een verenigend systeem (van het type hulpsysteem voor uitbating) is hoognodig om het geheel aan coördinatienoden te vervullen teneinde de operator in staat te stellen zich op zijn voornaamste rol te concentreren, te weten de onontbeerlijk menselijke analyse die nodig is voor de mogelijkerwijs gevaarlijke situaties die worden gesignaleerd door de verschillende systemen en partners. Bovendien beschikt het MC niet over eigen middelen die het mogelijk maken om onmiddellijk en op zelfstandige wijze ter plaatse tussen te komen. In het kader van het PPI zal Brussel Mobiliteit de evolutie van de tools van het MC onder haar hoede nemen Wat de systemen in verband met de tunnels betreft, heeft Brussel Mobiliteit verzocht aan EGIS om een strategische denkoefening in die zin te houden (uitvoeren diagnose, oriëntaties voorstellen, specifieke actieplannen). Voor het MC is het zeer belangrijk dat al de wegentunnels vanuit een uniek en gemoderniseerd CTM-systeem (gecentraliseerd technisch beheer) worden beheerd. Dit CTMsysteem zal net zoals de andere bovengrondse CTM-systemen met één uniek hulpsysteem voor uitbating fungeren, dat ter beschikking van de operator zal staan. Dit unieke hulpsysteem bij de uitbating vormt een toegangspunt voor de operator en biedt deze laatste alle comfort, eenvoud en de veiligheid voor een efficiënte uitbating. Dit systeem voor uitbatingshulp moet compatibel zijn met de andere systemen die gelinkt zijn aan het bovengrondse net (verkeerslichtencentrale, telebeheer tools, publieke verlichting, enz.). Het huidig PPI integreert dus de vernieuwing van de telebeheer tools en van de systemen die gelinkt zijn aan de besturing maar ook de levering van een Systeem voor uitbatingssteun om de efficiëntie van de uitbating van de tunnels te versterken. De Automatische Detectie van Incidenten (ADI) zal operationeel zijn in alle tunnels van meer dan 300m lengte; Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 15/ 46

16 De servers en systemen van het Mobiliteitscentrum zullen gemoderniseerd worden, op basis van de aanbevelingen van de studie over de migratie van het MC die in december 2015 door BM werd uitgevoerd. In dit opzicht zullen de servers gevirtualiseerd worden en zal een Data Center Manager worden aangesteld. Er dient te worden opgemerkt dat ter vrijwaring van de uitbating van de tunnels de duplicatie gegarandeerd dient te blijven op een afzonderlijke plaats van de posten van de operatoren teneinde deze uitbating te kunnen bestendigen in geval van onbeschikbaarheid van het Mobiliteitscentrum. De procedures voor machtiging van toegang en interventies om technische redenen zullen geëvalueerd worden en - indien nodig - aangepast om misverstanden te vermijden, alsook onverwachte incidenten die te vaak leiden tot onverantwoorde sluitingen van de tunnels. De toekomstige opdracht inzake de planning en het beheer van de sluitingen zal op doelmatige wijze deel uitmaken van deze opdracht. De werkingstoestand van de uitrustingen zal automatisch aan het MC gecommuniceerd worden via het nieuwe CTM-systeem. Deze communicatie zal het mogelijk maken om de eventuele dysfuncties gemakkelijker te kunnen detecteren en om de status van de uitrustingen versus de nominale uitbatingsvoorwaarden die gedefinieerd werden beter te kunnen inschatten. Buiten de technische functionele communicaties, dient de staat van de uitgebate tunnels zowel vlak van de elektromechanica vlak inzake burgerlijke bouwkunde verzekerd te worden en aan het MC te worden gecommuniceerd. In dit opzicht, zullen in het kader van de tenuitvoerlegging van de nominale uitbatingsvoorwaarden en van de veiligheidsagent, eenvoudige processen van communicatie en uitwisseling van informatie binnen Brussel Mobiliteit worden opgemaakt. Deze processen zullen het MC in staat stellen om feedback over de staat van de kunstwerken, het testen van de uitrustingen, de planning van het onderhoud/de vernieuwing en het lanceren van herstelacties te verkrijgen. Naast het feit dat deze modernisering van het MC compatibel met de beslissingen van de regering zal moeten verlopen, vormt dit tevens een opportuniteit om overleg te plegen met het Brusselse DirCo voor de ontplooiing van een politiecorrespondent binnen het Mobiliteitscentrum zelf. Deze aanwezigheid zou de toezicht- en reactiecapaciteit van het MC versterken voor het geval er zich een incident voordoet. De implementatie van eigen middelen om ter plaatse op autonome wijze tussenbeide te kunnen komen, is ook noodzakelijk ("eerste interventie diensten") Naar aanleiding van de teleurstellende ervaring met de patrouilleurs in 2014, houdt het bureau EGIS momenteel een denkoefening over de lessen die getrokken moeten worden uit deze ervaring (verhouding opdrachten/middelen) en is het bezig met het formuleren van nieuwe voorstellen die gebaseerd zijn op gelijkaardige experimenten op andere netten. Deze middelen zullen ook aan de sluiting van de tunnels worden toegewezen. Het bijzondere bestek wordt eind april verwacht. Brussel Mobiliteit zal het versterken van de procedures indien er zich een voorval manifesteert beheren, alsook de coördinatie met de hulpdiensten (Interventie- en veiligheidsplan) in goede banen leiden. Bovendien brengt de periode waarin de renovatiewerken aan de tunnels worden uitgevoerd veel veranderingen met zich mee. Dit betekent aldus een zeer belangrijke werkoverlast voor de operatoren die de nieuwe tools moeten leren gebruiken, onder de knie krijgen en zich elke dag dienen aan te passen aan de evoluties van hun werktool, terwijl ze verder instaan voor het toezicht op de tunnels die actief worden uitgebaat. Het betreft dus een mogelijkerwijs moeilijke periode met risico's voor de operatoren en voor het Gewest (risico op inboeten op vlak van de veiligheid van de gebruikers, en een sociaal risico). Teneinde de impact op de mobiliteit door tunnelsluitingen maximaal in te perken, dienen er controlemaatregelen te worden ingevoerd om de heropening van de tunnels binnen de afgesproken termijnen te verzekeren. De dienst eerste interventie, die ook gebruikt zal worden om de sluitingen uit te voeren, zou in die zin kunnen handelen om de heropening binnen de gestelde termijn te bewerkstelligen. Gezien het aantal potentieel getroffen tunnels (12 tunnels van meer dan 300m) en de duurtijd van de renovatiewerken (ongeveer 10 jaar, zie 3), zal de evolutie van het Mobiliteitscentrum transversaal Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 16/ 46

17 worden beheerd (en dit parallel met de uitbating met de eigen middelen van het Mobiliteitscentrum) zoals bij een volwaardig project. Bovendien moeten de veiligheidsdossiers van iedere tunnel van meer dan 300 m geactualiseerd/opgemaakt worden in overleg met de hooggeplaatste ambtenaar en de betrokken actoren. Simulatieoefeningen van incidenten moeten regelmatig worden georganiseerd in de tunnels, samen met alle betrokken actoren van de spoedinterventies. Invoering van een reglementair kader in BHG Bovendien zal het Gewest ook een regelgevend kader opmaken dat de acties van de administratie zal begeleiden op het vlak van beheer en onderhoud van de infrastructuren en qua uitrustingen van de tunnels. Dit regelgevend kader zal onder meer de planning en de aard van de vast te leggen maatregelen preciseren die genomen moeten worden om de instandhouding en de duurzame en veilig vernieuwing van de infrastructuren en uitrustingen van de tunnels te kunnen waarborgen. Dit regelgevend kader zal zich onder meer inspireren op de standaarden opgenomen in de Europese richtlijn Dit zijn Europese standaardnormen die werden opgesteld door buurlanden, mar ook op de Brusselse omzendbrief en op de nominale uitbatingsvoorwaarden; Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 17/ 46

18 3. PLANNING EN BUDGET 3.1 ALGEMENE PRINCIPES EN HYPOTHESEN De planning verloopt via de volgende typische structuur: Année -6 Année -5 Année -4 Année -3 Année -2 Année -1 Année 1 Année 2 Année 3 Année 4 Année 5 Année 6 Année 7 Année 8 Année 9 Année 10 Année 11 Année 12 Année 13 Année 14 Année 15 Année 16 Année 17 Année 18 Surveillance - en continu - inspections détaillées périodiques Entretien / maintenance GER Renforcée Renforcée Renforcé Mesures provisoires et / ou anticipées de gestion du risque (= "mesures d'urgence" in MP 2013) Rénovation lourde - études (durée indicative) - travaux (durée indicative) Toezicht, onderhoud/instandhouding en GOV zullen versterkt worden tot aan de zware renovatiewerken; hierna zullen de weer tot normale proporties worden herleid. De budgetten die overeenstemmen met een "normaal" volume zijn geraamd op basis van de ratio's voortvloeiend uit de internationale feedback. De "versterkte" budgetten werden geraamd per forfaitaire verhoging van de "normale" budgetten. Voor de duidelijkheid van de presentatie zijn de budgetten aangeduid tunnel per tunnel en per jaar. Deze waarden moeten eigenlijk beschouwd worden als gemiddelde waarden, met mogelijke fluctuaties die af en toe zelfs significant kunnen zijn, in het bijzonder voor de GOV-werken (handelingen die uitgevoerd worden in minder dan een jaar tijd en waarvan het budget voor de belangrijkste ingrepen tot meerdere miljoenen kan oplopen terwijl deze operaties slechts een paar tunnels behelzen). In de context van de GOV-werken (cf. pre-programma in bijlage) die prioritair worden aangewend bij het beheer van de veroudering, heeft een gedetailleerde prognose van de budgetten alleen zin op hooguit een paar jaar. Er zal vorm gegeven worden aan dit vooruitzicht, dat constant bijgewerkt wordt van zodra de lijst van prioriteiten is opgesteld (zie 2.4.2, punt "GOV-werken") De jaarlijkse budgetten zullen bij benadering gemoduleerd worden net vóór, tijdens en net na de renovatiewerken. Voorlopige en/of vervroegde maatregelen: indien nodig zullen ze gehandhaafd worden tot aan het begin van de zware renovatiewerken Zware renovatie (studies gevolgd door de werkzaamheden): Het bedrag van de werken werd geraamd naar aanleiding van de diagnoses die tussen werden uitgevoerd, en waarvan de waarde vervolgens geactualiseerd werd in 2015 en verhoogd met een provisie die overeenstemt met een eerste raming van bijkomende werken voor de behandeling van de veroudering van de burgerlijke bouwkunde. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 18/ 46

19 Deze bedragen omvatten voorzieningen voor onzekerheden en risico's die onder andere rekening houden met de voorlopige karakter van de technische studies die uitgevoerd werden om de bedragen vast te stellen en met de complexiteit van sommige kunstwerken, enz. De uitvoering van meer gedetailleerde studies en van bijkomende onderzoekingen op iedere tunnel zal het bedrag van de werken verder preciseren en de omvang van het aandeel van de provisies doen verminderen. Het bedrag van de studiekosten en van de opvolging van de werken werd geëvalueerd op basis van de courante praktijken (vb.: FABI-barema), met een deel voor de dienstverleners die zich onderscheiden van het projectbeheer (technische keuring, HSC, sonderingen, opstelling van de vergunningsaanvragen, juridische adviezen, communicatie...) De duurtijd van de studies en werkzaamheden werd summier geraamd gezien de aard en de omvang van de werkzaamheden In het geval van de kortere tunnels, vermits de systemen hier minder complex zijn, zorgt dit ervoor dat de modernisering van de tunnel op een meer geleidelijke en bestendige manier kan gebeuren door de GOV-operaties. Voor deze tunnels moet er geen zware renovatie worden voorzien. De planningen zullen dienovereenkomstig worden aangepast. Opmerking: de drempelwaarde van 300 m, die het onderscheid maakt tussen de "lange" en de "korte" tunnels heeft natuurlijk een willekeurig karakter. Desalniettemin betreft het een waarde die wordt aangehouden in meerdere referentieteksten op internationaal niveau (deze lengte stemt overeen met de maximale af te leggen afstand door de gebruikers die toegelaten wordt door deze teksten). 3.2 ALGEMENE EN BUDGETTAIRE PLANNING Zoals aangeduid in de vorige paragraaf bepaalt de planning van de zware renovatiewerken het geheel van de andere acties en ook de overeenkomstige budgetten. Er werd gezocht naar een spreiding van de zware renovatiewerken in de tijd met een optimale evenwicht tussen: de vermindering van het risico, hetgeen pleit voor een zo snel mogelijke uitvoering van de zware renovatiewerken; de vermindering van de overlast die gepaard gaat met de werkzaamheden onder andere op vlak van mobiliteit, de invloed van bepaalde technische beperkingen (sommige kunstwerken delen systemen of zelfs structuren van burgerlijke bouwkunde: Louiza/Stefania, Belliard/Wet, Belliard/Reyers) een billijke afvlakking van de financiële last, Een studie van de verschillende mogelijkheden heeft geleid tot twee voorkeurscenario's Scenario "2-1" De renovatie van de Leopold II-tunnel is voorzien in het kader van een PPS constructie (DBFM), d.w.z met geïntegreerde financiering. In dit scenario worden al de andere tunnels gerenoveerd zonder geïntegreerde financiering, dus met betaling naargelang de vooruitgang van de werken. De bedragen die in rekening worden gebracht in de budgettaire planning voor de Leopold II-tunnel, resulteren uit het financieel model zoals opgesteld door Brussel Mobiliteit in het kader van de voorbereiding van de aanbesteding. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 19/ 46

20 Het volgende schema is een vereenvoudigd planning teneinde een globaal idee te geven, met enkel de perioden voor zware renovatiewerken (meer complete planningen worden toegelicht op de volgende pagina's en maken ook deel uit van de bijlage). Degré de priorité Vétusté GC Sécurité incendie Planification des travaux de rénovation lourde HAL - Tunnel Porte de Hal LE2 - Tunnel Léopold II BEL - Tunnel Belliard LOI - Tunnel Loi LOU/STE - Complexe Louise / Stéphanie ROG - Tunnel Rogier CIN - Tunnel Cinquantenaire MON - Tunnel Montgomery REC - Tunnel Reyers Centre TRO - Tunnel Trône BAI - Tunnel Bailli De prioriteitsgraad wordt in de twee linkerkolommen aangeduid: o o o De verouderingsgraad van de burgerlijke bouwkunde wordt geëvalueerd op basis van de gekende informatie over het kunstwerk, onder andere na de afbikkingscampagne 5 Het risiconiveau in geval van brand vertaalt op een samenvattende manier de analyse die werd uitgevoerd in het kader van de diagnoses betreffende de periode Kleurcode: rood stemt overeen met de meest prioritaire kunstwerken de rechterkant vertoont een vereenvoudigde planning teneinde een globaal idee te geven, en toont enkel de perioden voor zware renovatiewerken De Hallepoorttunnel zal als eerste gerenoveerd worden. Brussel Mobiliteit heeft hiervoor enkele jaren geleden de bijhorende studies gelanceerd; het bestek voor de uitvoering van de werkzaamheden wordt momenteel goedgekeurd nog voordat de bekendmaking volgt. Het opstarten van de werken is voorzien rond begin De Leopold II-tunnel blijft een extreem prioritair kunstwerk, zowel op het vlak van de veroudering van de burgerlijke bouwkunde (zie de resultaten van de betonsonderingscampagne uitgevoerd in 2015), als op het vlak van het brandrisico (lange tunnel, druk verkeer, meerdere interfaces, weinig nooduitgangen, ontoereikend ontrooksysteem...). Naar aanleiding van de beslissing van de Regering dd. 29/03/2012 heeft Brussel Mobiliteit de nodige studies en stappen ondernomen ter voorbereiding van de aanbesteding DBFM. Naar aanleiding van de studie van verschillende scenario's, werd de oplossing om de tunnel te renoveren voornamelijk met een sluiting 's nachts en heropening 's morgens weerhouden om zo de overlast kwestie mobiliteit te minimaliseren. Het bestek bevindt zich bij Brussel Mobiliteit in de afwerkingsfase, met het oog op een publicatie tegen eind De Belliard- en Wettunnels zullen simultaan worden gerenoveerd vermits ze onlosmakelijk met elkaar gelinkt zijn op technisch vlak. Beide tunnels vertonen een hoog 5 Opmerking: het SECO verslag identificeert de schade die een dringende herstelling vereist, maar zonder dat het hier noodzakelijkerwijs een algemene veroudering betreft. Er kan zich een onstabiel element manifesteren (na een botsing met een voertuig) dat onmiddellijk geëvacueerd/hersteld moet worden zonder dat het kunstwerk hier echter aan veralgemeende pathologieën lijdt. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 20/ 46

21 risico in geval van brand, onder andere door het risico van verspreiding van warmte en rook in de richting van de parkeerplaatsen van de Europese instellingen De Louiza- en Stefaniatunnels vormen een onlosmakelijk geheel (er zijn ondergrondse opritten die deze twee tunnels verbinden). De afbikkingscampagnes die uitgevoerd werden begin 2016 hebben zware problemen van veroudering aan het licht gebracht waardoor Brussel Mobiliteit genoodzaakt werd om de Stefaniatunnel af te sluiten van het verkeer. Voorlopige herstellingswerken werden onmiddellijk gelanceerd teneinde een snelle heropening toe te laten. Een zware renovatie zal noodzakelijk blijven om permanent de verouderingsproblemen op te lossen en de risico's te verminderen in geval van brand (risico's die onder andere gelinkt zijn aan de configuratie van het ondergrondse verkeersknooppunt) De Jubelparktunnel zal gerenoveerd worden op het zelfde moment als de tunnelcomplexen van Belliard/Wet teneinde de routelogica te kunnen genieten en de overlast voor de gebruiker te minimaliseren (de sluiting van de Jubelparktunnel impliceert ook die van het Belliard/Wet complex (behalve het gedeelte dat naar de E40 leidt), en omgekeerd) De Rogier- en Montgomerytunnels lijden aan belangrijke verouderingsproblemen, maar vervroegde werkzaamheden teneinde deze te behandelen worden al in 2016 voorzien, hetgeen toelaat om hun renovatie uit te stellen omdat de risico's op deze manier beperkter zijn Idem voor de Troontunnel Zodoende is de quasi totaliteit van de "lange" tunnels binnen een tijdspanne van 10 jaar tijd gerenoveerd (behalve de Reyers Centrum en Baljuwtunnels die op het vlak van de veiligheidminder prioritair zijn). Als referentie stelde de Europese richtlijn 2004/54/EG dd. 29/04/2004 inzake minimumveiligheidseisen voor tunnels in het trans-europese wegennet (RTE-T) als doelstelling vast om alle bestaande tunnels die langer dan 500 m zijn te renoveren binnen een termijn van 10 jaar (vanaf 2004). Zelfs als deze tekst niet stricto sensu van toepassing is op de tunnels die door het Gewest worden beheerd, blijft dit een referentie. Daarnaast zijn de RTE-T tunnels waarop deze richtlijn van toepassing is grotendeels interstedelijke tunnels met een lagere verkeerslast en dus met minder risico's als degene die worden beheerd door het Gewest. De overeenstemmende begrotingstabellen komen voor op de volgende bladzijden: met inbegrip van de totaliteit van de geïdentificeerde acties in het kader van het PPI (toezicht, onderhoud/instandhouding, voorlopige en vervroegde maatregelen, zware renovatiewerken met inbegrip van de studies). NB: De Leopold II-tunnel wordt gerenoveerd in het kader van een PPS (DBFM), het overeenstemmende financieel model voorziet in de betaling van de eerste annuïteit door het Gewest op het einde van de werkzaamheden. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 21/ 46

22 Vétusté GC Sécurité incendie Chronique des dépenses (Mio EUR htva, EUR constants val 2016) TOTAL GENERAL 30,30 42,15 62,95 68,80 73,45 84,20 46,30 54,35 46,90 32,70 39,30 34,50 44,95 37,60 34,75 38,30 TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels < 300 m 3,85 2,20 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels > 300 m 20,60 17,10 16,85 11,55 13,65 7,60 7,80 7,55 7,65 7,55 7,50 7,60 7,70 7,10 6,90 6,30 TOTAL mesures provisoires 3,10 1,60 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Annuité DBFM LEOPOLD II ( ) 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 TOTAL rénovation lourde autres tunnels > 300 m 1,75 20,25 42,80 53,95 56,50 53,30 15,90 24,20 16,65 2,55 9,20 4,30 14,65 7,90 5,25 9,40 TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) 0,50 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 DETAIL PAR TUNNEL > 300m HAL - Tunnel Porte de Hal Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,10 3,00 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,15 0,60 0,55 Rénovation lourde / Travaux 16,00 15,50 LE2 - Tunnel Léopold II Entretien/maintenance 1,70 1,70 1,70 GER 2,80 2,80 2,80 Mesures provisoires 1,50 Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,70 0,75 0,70 0,70 0,70 Rénovation lourde / Travaux 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 BEL - Tunnel Belliard Entretien/maintenance 1,20 1,20 1,20 1,20 1,20 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 GER 2,00 2,00 2,00 2,00 2,00 0,20 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Mesures provisoires 0,80 0,80 Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 1,35 1,60 1,30 1,60 1,60 Rénovation lourde / Travaux 19,00 31,75 32,25 LOI - Tunnel Loi Entretien/maintenance 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 GER 0,50 0,50 0,50 0,50 0,10 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,20 0,45 0,50 0,60 Rénovation lourde / Travaux 9,30 10,00 LOU/STE - Complexe Louise / Stéphanie Entretien/maintenance 0,60 0,60 0,60 0,60 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 GER 0,90 0,90 0,90 0,10 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 Réparation (GER exceptionnel) 0,50 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,90 1,10 1,10 0,90 Rénovation lourde / Travaux 22,20 22,00 ROG - Tunnel Rogier Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Réparation étanchéité (GER exceptionnel) 0,50 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,75 0,50 0,65 0,60 Rénovation lourde / Travaux 14,80 14,45 CIN - Tunnel Cinquantenaire Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,25 0,70 0,25 0,50 0,70 Rénovation lourde / Travaux 10,60 17,90 MON - Tunnel Montgomery Entretien/maintenance 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Réparation (GER exceptionnel) 1,00 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,35 0,35 0,65 0,65 Rénovation lourde / Travaux 8,40 15,60 REC - Tunnel Reyers Centre Entretien/maintenance 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,20 0,20 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,10 0,50 0,35 0,65 0,30 Rénovation lourde / Travaux 13,85 7,25 TRO - Tunnel Trône Entretien/maintenance 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 GER 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,10 0,20 0,20 0,20 Réparation / revamping 2016 (GER exceptionnel) 2,00 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,10 0,10 0,40 0,15 0,35 0,30 Rénovation lourde / Travaux 2,30 8,35 3,65 BAI - Tunnel Bailli Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,15 0,35 0,25 0,40 Rénovation lourde / Travaux 5,00 9,00 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 22/ 46

23 Vétusté GC Sécurité incendie Chronique des dépenses (Mio EUR htva, EUR constants val 2016) DETAIL PAR TUNNEL < 300m BOT - Botanique Traitement vétusté (GER exceptionnel) TER - Tervuren Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,20 REE - Reyers Meiser (E/F) Traitement vétusté (GER exceptionnel) 1,00 REA - Reyers Montgomery (A/B) Traitement vétusté (GER exceptionnel) 1,00 DEL - Delta Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,10 M - Porte de Namur Traitement vétusté (GER exceptionnel) VLE - Vleurgat Traitement vétusté (GER exceptionnel) BOI - Boileau Traitement vétusté (GER exceptionnel) VPR - Van Praet Traitement vétusté (GER exceptionnel) MAD - Madou Traitement vétusté (GER exceptionnel) ARL - Arts-Loi Traitement vétusté (GER exceptionnel) GHE - Georges Henri Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,05 0,70 WOL - Woluwe Traitement vétusté (GER exceptionnel) AUTRES DEPENSES NON DETAILLEES TUNNEL PAR TUNNEL (MUTUALISEES) TOTAL entretien / renouvellement tous tunnels < 300 m 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) 0,50 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 TOTAL Mesures d'ensemble (mutualisées) 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 23/ 46

24 Al deze tabellen kunnen samengevat worden in de volgende grafiek: 90,00 80,00 70,00 Tunnels de la RBC - Sécurisation des tunnels > 300 m en 10 ans Rénovation Léopold II en PPP Evolution des dépenses annuelles (en mio htva, constants 2015) TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) TOTAL rénovation lourde autres tunnels > 300 m Annuité DBFM LEOPOLD II ( ) 60,00 50,00 TOTAL mesures provisoires TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels > 300 m TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels < 300 m Trône : peu prioritaire une fois le revamping 2016 fait Reyers Centre et Bailli : peu prioritaires 40,00 30,00 20,00 10,00 0, Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 24/ 46

25 3.2.2 Scenario "2-2" In dit scenario, in tegenstelling tot de vorige, zal het Belliard/Wet complex gerenoveerd worden binnen het kader van een constructie met geïntegreerde financiering, zoals het geval is voor de Leopold II-tunnel. De andere tunnels worden gerenoveerd via klassieke overheidsopdrachten zonder geïntegreerde financiering. Het volgende schema is een vereenvoudigde planning teneinde een globaal idee te geven, met enkel de periodes voor zware renovatiewerken (meer complete planningen zijn te vinden op de volgende pagina's). Degré de priorité Vétusté GC Sécurité incendie Planification des travaux de rénovation lourde HAL - Tunnel Porte de Hal LE2 - Tunnel Léopold II BEL - Tunnel Belliard LOI - Tunnel Loi LOU/STE - Complexe Louise / Stéphanie ROG - Tunnel Rogier CIN - Tunnel Cinquantenaire MON - Tunnel Montgomery REC - Tunnel Reyers Centre TRO - Tunnel Trône BAI - Tunnel Bailli De algemene planning is een beetje verschillend van scenario "2-1" omwille van de afvlakking van de financiële last (zie begrotingsplanning hierna): Aangezien de betaling van de annuïteiten voor de PPS Belliard/Wet normaalgezien begint na de beëindiging van de werken (zoals voor de Leopold II-tunnel), zijn de werkzaamheden aan de Rogier- en Montgomerytunnels voorzien op hetzelfde moment als die van het Belliard/Wet complex (en die van Jubelpark, die simultaan gerenoveerd wordt teneinde de routelogica te laten gelden en de overlast voor de gebruiker te verminderen) Optimalisaties zijn mogelijk door financiële engineering studies over de vormgeving van de annuïteiten voor de twee PPS. De overeenstemmende begrotingstabellen komen voor op de volgende bladzijden: met inbegrip van de totaliteit van de geïdentificeerde acties in het kader van het PPI (toezicht, onderhoud/instandhouding, voorlopige en vervroegde maatregelen, zware renovatiewerken met inbegrip van de studies). De bedragen die in rekening worden gebracht in de budgettaire planning voor de Leopold II-tunnel, resulteren uit het financieel model zoals opgesteld door Brussel Mobiliteit in het kader van de voorbereiding van de aanbesteding. Zo'n model bestaat niet voor Belliard / Wet. Deze bedragen werden voorafgaand geëvalueerd. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 25/ 46

26 Vétusté GC Sécurité incendie Chronique des dépenses (Mio EUR htva, EUR constants val 2016) TOTAL GENERAL 31,05 41,35 50,70 41,05 61,10 65,45 50,30 40,80 43,45 49,65 45,15 41,15 55,55 48,10 45,25 48,80 TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels < 300 m 3,85 2,20 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels > 300 m 20,60 17,10 16,85 12,45 10,45 6,05 4,95 5,30 5,90 5,75 5,60 5,70 5,80 5,10 4,90 4,30 TOTAL mesures provisoires 3,10 1,60 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Annuité DBFM LEOPOLD II ( ) 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 Annuité PPP Belliard/Loi ( ) 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 TOTAL rénovation lourde autres tunnels > 300 m 2,50 19,45 30,55 25,30 47,35 36,10 16,75 0,40 2,45 8,80 4,45 0,35 14,65 7,90 5,25 9,40 TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) 0,50 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 DETAIL PAR TUNNEL > 300m HAL - Tunnel Porte de Hal Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,10 3,00 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,15 0,60 0,55 Rénovation lourde / Travaux 16,00 15,50 LE2 - Tunnel Léopold II Entretien/maintenance 1,70 1,70 1,70 GER 2,80 2,80 2,80 Mesures provisoires 1,50 Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,70 0,75 0,70 0,70 0,70 Rénovation lourde / Travaux 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 BEL - Tunnel Belliard Entretien/maintenance 1,20 1,20 1,20 1,20 GER 2,00 2,00 2,00 2,00 Mesures provisoires 0,80 0,80 Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,75 0,75 0,60 0,60 0,70 0,70 0,40 Rénovation lourde / Travaux 6,00 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 12,50 LOI - Tunnel Loi Entretien/maintenance 0,30 0,30 0,30 0,30 GER 0,50 0,50 0,50 0,50 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux inclus dans Belliard Rénovation lourde / Travaux inclus dans Belliard LOU/STE - Complexe Louise / Stéphanie Entretien/maintenance 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 GER 0,90 0,90 0,90 0,90 0,10 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 Réparation (GER exceptionnel) 0,50 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,90 1,10 0,65 0,90 0,65 Rénovation lourde / Travaux 11,10 22,00 11,10 ROG - Tunnel Rogier Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Réparation étanchéité (GER exceptionnel) 0,50 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,75 0,50 0,65 0,60 Rénovation lourde / Travaux 14,80 14,45 CIN - Tunnel Cinquantenaire Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 GER 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,25 0,70 0,25 0,50 0,70 Rénovation lourde / Travaux 17,90 10,60 MON - Tunnel Montgomery Entretien/maintenance 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Réparation (GER exceptionnel) 1,00 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,35 0,35 0,65 0,65 Rénovation lourde / Travaux 8,40 15,60 REC - Tunnel Reyers Centre Entretien/maintenance 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,20 0,20 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,10 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,10 0,50 0,35 0,65 0,30 Rénovation lourde / Travaux 13,85 7,25 TRO - Tunnel Trône Entretien/maintenance 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 GER 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 0,10 0,20 0,20 0,20 0,20 Réparation / revamping 2016 (GER exceptionnel) 2,00 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,10 0,40 0,15 0,35 0,30 Rénovation lourde / Travaux 2,30 8,35 3,65 BAI - Tunnel Bailli Entretien/maintenance 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 GER 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 0,70 Mesures provisoires Rénovation lourde / Etudes, consultations, suivi de travaux 0,15 0,35 0,25 0,40 Rénovation lourde / Travaux 5,00 9,00 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 26/ 46

27 Vétusté GC Sécurité incendie Chronique des dépenses (Mio EUR htva, EUR constants val 2016) DETAIL PAR TUNNEL < 300m BOT - Botanique Traitement vétusté (GER exceptionnel) TER - Tervuren Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,20 REE - Reyers Meiser (E/F) Traitement vétusté (GER exceptionnel) 1,00 REA - Reyers Montgomery (A/B) Traitement vétusté (GER exceptionnel) 1,00 DEL - Delta Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,10 M - Porte de Namur Traitement vétusté (GER exceptionnel) VLE - Vleurgat Traitement vétusté (GER exceptionnel) BOI - Boileau Traitement vétusté (GER exceptionnel) VPR - Van Praet Traitement vétusté (GER exceptionnel) MAD - Madou Traitement vétusté (GER exceptionnel) ARL - Arts-Loi Traitement vétusté (GER exceptionnel) GHE - Georges Henri Traitement vétusté (GER exceptionnel) 0,05 0,70 WOL - Woluwe Traitement vétusté (GER exceptionnel) AUTRES DEPENSES NON DETAILLEES TUNNEL PAR TUNNEL (MUTUALISEES) TOTAL entretien / renouvellement tous tunnels < 300 m 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) 0,50 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 TOTAL Mesures d'ensemble (mutualisées) 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 27/ 46

28 Al deze tabellen kunnen samengevat worden in de volgende grafiek: 70,00 Tunnels de la RBC - Sécurisation des tunnels > 300 m en 10 ans Rénovation Léopold II et Belliard / Loi en PPP Evolution des dépenses annuelles (en mio htva, constants 2015) TOTAL entretien / renouvellement / évolution MOBIRIS (hors personnel) 60,00 50,00 TOTAL rénovation lourde autres tunnels > 300 m Annuité DBFM LEOPOLD II ( ) Annuité PPP Belliard/Loi ( ) TOTAL mesures provisoires Trône : peu prioritaire une fois le revamping 2016 fait Reyers Centre et Bailli : peu prioritaires 40,00 TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels > 300 m TOTAL entretien/maintenance + GER tunnels < 300 m 30,00 20,00 10,00 0, Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 28/ 46

29 4. UITVOERING VAN DE PPI 4.1 TYPESCHEMA'S VAN OPENBARE OPDRACHT Twee typeschema's werden ontwikkeld, in functie van het soort constructie dat gepland is voor de uitvoering van de werkzaamheden Renovatiewerken uitgevoerd via een klassieke aanbesteding Het typeschema van een klassieke aanbesteding omvat volgende sleutelfasen: 1) Voorafgaande studies die toelaten om de doelstellingen van de operatie vast te leggen onder ander op vlak van veiligheid, budget en planning, en deze doelstellingen in te schrijven in een programma van de werkzaamheden (dat dient als bestek voor het contract Projectbeheer / projectontwerper). Brussel Mobiliteit zal de hulp vragen van een assistent (AMO) met specifieke technische deskundigheid om deze studies op te stellen, de nodige elementen i.v.m de strategische keuzes voor te bereiden en het programma op te stellen De strategische keuzes voorgesteld door Brussel Mobiliteit zullen ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Minister/Regering 2) Keuze van een Bouwheer, belangrijkste dienstverlener die zal worden belast met de technische studies van ontwerp van de werkzaamheden en met de opvolging hiervan (opdracht van projectontwerper), mogelijk met inbegrip van architecturale studies en mobiliteitsstudies tijdens de loopduur van de werf; Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen voor het uitwerken van het bestek voor de opdracht Projectmanagement op basis van het programma van de werkzaamheden dat groen licht kreeg tijdens fase 1 en waarvan de doelstellingen contractueel worden verankerd. De AMO zal selectie- en toewijzingscriteria alsook criteria voor de analyse van de offertes van de inschrijvers voorstellen. Brussel Mobiliteit zal het bestek (in het bijzonder de selectie- en toewijzingscriteria) en de analyse van de offertes die voorgesteld zijn door de AMO (keuze van de opdrachtnemer) goedkeuren De strategische keuzes die worden voorgesteld door Brussel Mobiliteit zijn onderworpen aan de goedkeuring van de Minister / Regering (criteria, belangrijke punten die leiden tot de selectie van de opdrachtnemer) 3) Parallel daarmee (en onopgemerkt), moeten er nog andere raadplegingen gebeuren om te kunnen beschikken over bedrijven/dienstverleners die in staat zijn om: bijkomende onderzoekingen en diagnoses (aanwezigheid van asbest, aanwezigheid van lood, geotechnische sonderingen, topografische metingen, archeologische sonderingen of detectie van vervuilde grond, enz.) uit te voeren het voeren van de studies die nodig zijn voor de samenstelling van dossiers voor de vergunningsaanvragen specifieke externe toezichtsopdrachten (bv.: zelfstandige landmeter), reglementair toezicht (bv.: conformiteit van de elektrische installaties), coördinator voor veiligheid en gezondheid, enz. te realiseren. de prestaties die nodig zijn voor de uitvoering van deze operatie op vlak van de communicatie (voorbereiding van de communicatieplannen, van de dragers, opmaak van de inhoud, enz.), en dit complementair met de taken die uitgevoerd worden door de diensten van Brussel Mobiliteit Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO kunnen vragen voor het afstemmen van de juiste prestaties, de opmaak van de bestekken, de analyse van de offertes, en indien nodig, de follow up van de prestaties Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 29/ 46

30 4) Technische studies over het ontwerp van de werkzaamheden door de Bouwheer (opdracht van projectontwerper), die desgevallend de gegevens ontsproten aan de onderzoekingen en bijkomende diagnoses die voorzien werden gedurende fase 3 nodig zal hebben Brussel Mobiliteit zal - met de hulp van de AMO - de studies uitgevoerd door de Bouwheer opvolgen en zal er in het bijzonder zorg voor dragen dat de contractuele doelstellingen van de operatie worden gerespecteerd (waaronder het budget en de planning) Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om de elementen die nodig zijn voor de strategische keuzes voor te bereiden (onder andere in verband met het beheer van de mobiliteit gedurende de werkzaamheden, het beheer van de communicatie, enz.) De strategische keuzes voorgesteld door Brussel Mobiliteit zullen ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Minister / Regering Brussel Mobiliteit, met de hulp van de AMO en eventueel van dienstverleners die tijdens fase 3 werden aangenomen, zal de nodige overleg- en communicatieacties (bege)leiden (tegenover de buurtbewoners, de gebruikers, de politie, DBDMH, MIVB, gemeenten, enz.) 5) Keuze van de bedrijven die de werkzaamheden zullen uitvoeren (aanbesteding); De Bouwheer zal het bestek (de bestekken) opstellen voor werkopdrachten, alsook het veiligheidsdossier voor de tunnel en de selectie- en toewijzingscriteria voorstellen De Bouwheer zal de offertes van de inschrijvers analyseren Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om de bestekken, de selectie- en toewijzingscriteria en de analyse van de offertes die voorgesteld zijn door de Bouwheer (keuze van de opdrachtnemer(s)) te ratificeren De strategische keuzes voorgesteld door Brussel Mobiliteit zullen worden voorgelegd ter goedkeuring door de Minister / Regering (criteria, belangrijke punten die leiden tot de keuze van de opdrachtnemer) 6) Uitvoeren van de werken De volledige technische en financiële opvolging van de werken zal door de Bouwheer verzorgd worden (binnen het kader van diens contractuele engagementen inzake het respect van het budget en van de na te leven termijn) De Bouwheer zal een ontwerp van proces-verbaal van oplevering van de werken voorstellen, met voorbehoud voor zover dit nodig zou zijn. Hij zal Brussel Mobiliteit bijstaan om die reserves op te heffen Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om ervoor te zorgen dat de prestaties van de Bouwheer zullen overeenstemmen met diens contractuele engagementen Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om het proces-verbaal van oplevering dat door de Bouwheer wordt voorgesteld, te analyseren en ervoor te zorgen dat hij met de nodige nauwkeurigheid toeziet op het opvolgen van de eliminatie van de reserves Brussel Mobiliteit zal de AMO verzoeken om in te staan voor de opvolging van de andere dienstverleners (technische keuring, zelfstandige landmeter, coördinator voor de veiligheid en gezondheid, enz.) Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om de elementen inzake rapportering of van de keuze voor te bereiden die nadien zullen worden voorgelegd aan de Minister / Regering in het kader van de opvolgingscomité Renovatiewerken uitgevoerd binnen het kader van een constructie met geïntegreerde financiering (type PPS) Het type-schema van een aanbesteding van een opdracht voor werken met geïntegreerde financiering (PPS-type) omvat de volgende fasen: Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 30/ 46

31 1) Voorafgaande studies die ertoe bijdragen om de doelstellingen van de operatie vast te leggen onder ander op vlak van veiligheid, performantie en planning, en deze doelstellingen in te schrijven in een programma van de werkzaamheden (dat dient als basis voor het bestek voor de eenmalige offerteaanvraag). a. Brussel Mobiliteit vraagt de hulp van een assistent (AMO) met specifieke technische deskundigheid teneinde deze studies op te stellen, de nodige elementen met betrekking tot de strategische keuzes voor te bereiden en het programma op te stellen b. Brussel Mobiliteit vraagt de hulp van een juridische assistent (AMO) voor de opmaak van het contract en de opvolging van de procedure en de hulp van een financiële adviseur om de beginselen van de financiering van de werken te omschrijven die moeten worden vastgelegd in de consultatie (financieel model) c. De strategische keuzes voorgesteld door Brussel Mobiliteit worden voorgelegd aan de validatie van de Minister / Regering 2) Parallel daarmee (en onopgemerkt), dienen er andere raadplegingen gebezigd te worden teneinde te kunnen beschikken over bedrijven / dienstverleners die in staat zijn om: bijkomende onderzoekingen en diagnoses (aanwezigheid van asbest, aanwezigheid van lood, geotechnische sonderingen, topografische metingen, archeologische sonderingen of detectie van vervuilde grond, enz.) te realiseren die nodig zijn voor de finalisering van het programma het voeren van de studies die nodig zijn voor de samenstelling van dossiers voor de vergunningsaanvragen a. Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO kunnen vragen voor het afstemmen van de vereiste prestaties (finetuning), de opmaak van de bestekken, de analyse van de offertes, en indien nodig, de follow up van de prestaties Deze fasen 1 en 2 werden al uitgevoerd in het kader van de Leopold II-tunnel. 3) Bestek voor de keuze van de Partner (dialoog/onderhandelde procedure) die voor de technische studies van ontwerp van de werkzaamheden, de opvolging van hun uitvoering (met inbegrip van de opvolging door een geïntegreerde bouwheer) en van de financiering van de werken zal zorgen; a. Brussel Mobiliteit zal de hulp vragen van de AMO voor de opmaak van het bestek op basis van het programma van de werkzaamheden die gevalideerd werd in fase 1, van de handleiding voor het opstellen van de offertes en zo verwerft het programma een contractuele basis b. De ondernemingen/dienstverleners die voorzien zijn onder fase 2 zullen gemobiliseerd worden voor gegevens afkomstig van de bijkomende onderzoekingen en diagnoses die zullen worden geïntegreerd in de binnenkomende dossiers c. Brussel Mobiliteit zal de hulp vragen van een juridische assistent (AMO) en een financieel assistent voor het opstellen van het contract, dit in interactie met de technische aspecten. De AMO's zullen selectiecriteria en toewijzingscriteria, en voor de analyse van de ingediende offertes door de inschrijvers, de modaliteiten van de inhoudelijke raadpleging voorstellen. d. Brussel Mobiliteit zal het bestek (in het bijzonder de selectie- en toewijzingscriteria), het contract en de uitvoeringsmodaliteiten van de door de AMO voorgestelde procedure (keuze van de opdrachtnemer) valideren e. De strategische keuzes die worden voorgesteld door Brussel Mobiliteit zijn onderworpen aan de goedkeuring van de Minister / Regering (criteria, belangrijke punten die leiden tot de selectie van de opdrachtnemer) 4) Kandidaturen a. De registratiefase zal onopgemerkt kunnen verlopen ergens op het einde van de productieperiode van het bestek. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 31/ 46

32 b. De weerhouden kandidaturen voorgesteld door Brussel Mobiliteit zullen worden voorgelegd aan de validatie van de Minister / Regering 5) Keuze van de partner; a. De weerhouden kandidaten zullen worden geraadpleegd b. Brussel Mobiliteit zal de hulp vragen van de technische, financiële en juridische AMOs voor de analyse- van de offertes en dialoog- of onderhandelingsfasen met de inschrijvers tot aan de laatste ronde die uitmondt in de keuze van de Partner c. De strategische keuzes die door Brussel Mobiliteit gedurende de hele procedure werden voorgesteld, zijn onderworpen aan de validatie van de Minister/Regering (onderwerpen voor dialoog of onderhandeling, belangrijke punten die leiden tot de keuze van de Partner), waarvoor er een politieke opvolgingscomité zal moeten worden opgericht 6) Uitvoering van de studies en werkzaamheden a. De ondertekening van het contract door de partner zal het begin van de onderhouds- /instandhoudingsopdrachten, van de GOV-werken en van de uitvoering van de zware renovatiewerken triggeren, overeenkomstig het programma b. Brussel Mobiliteit, met de hulp van de AMO, zal voor de opvolging zorgen van de studies zoals uitgevoerd door de geïntegreerde bouwheer, en zal in het bijzonder op toezien dat de contractuele verbintenissen van de operatie worden gerespecteerd (waaronder de planning en de technische inhoud) c. De strategische keuzes voorgesteld door Brussel Mobiliteit zullen ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Minister / Regering d. Met de hulp van de AMO zal Brussel Mobiliteit de nodige strategische acties voor het overleg - alsook de communicatie waarvoor de Partner zal moeten instaan - (tegenover de buurtbewoners, de gebruikers, de politie, de DBDMH, de MIVB, de gemeenten, enz.) valideren. e. Op het einde van de renovatiewerken zal Brussel Mobiliteit de hulp van de AMO vragen om het proces-verbaal van oplevering zoals voorgesteld door de partner, te analyseren en ervoor te zorgen dat deze nauwgezet instaat voor de opvolging van het opheffen van de reserves die toelaten om de afwerking van de werken te kunnen vaststellen f. Brussel Mobiliteit zal de hulp van de AMO vragen om de elementen van de rapportering aangereikt door de partner te consolideren en die nadien voorgelegd zullen worden aan de Minister / Regering binnen het kader van een opvolgingscomité Toepassing op de verschillende tunnels Om de toepassing van elk van deze schema's op de verschillende tunnels te illustreren (met inrespectname van de algemene planning bepaald door scenario's 1 en 2), werden er gedetailleerde planningen opgemaakt voor iedere tunnel. Deze vindt u in bijlage. Ze tonen de correlatie qua timing van de verschillende opdrachten, met de duurtijd van de verschillende procedures. De verdeling van de taken tussen MB en de verschillende soorten dienstverleners is met kleuren aangeduid. Deze gedetailleerde planningen hebben als doel om op een concrete manier de uitvoeringsmodaliteiten van de verschillende taken die de renovaties uitmaken te illustreren. Deze planningen hebben een indicatief karakter en zullen aangepast moeten worden aan de specificiteiten van iedere operatie (zoals tevens de typeschema's) en die nog verder verfijnd moeten worden in functie van de vooruitgang van de studies. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 32/ 46

33 4.2 ORGANISATIE EN MENSELIJKE MIDDELEN ZOALS VEREIST DOOR DE WERKING VAN BRUSSEL MOBILITEIT Brussel Mobiliteit moet een organisatie en specifieke middelen voorzien om de projectmanagementstaken die omwille van de renovatiewerken nodig zijn tot een goede einde te brengen in het kader van een hieraan gewijde opdracht onder de titel van "Renovatie van de tunnels" dit met aanspraak van de eigen middelen en met de hulp van externe instrumenten teneinde zich te kunnen aanpassen aan de behoeften. Natuurlijk zullen de agenten van Brussel Mobiliteit die momenteel verantwoordelijk zijn voor de tunnels hun huidige activiteiten moeten verderzetten (toezicht, onderhoud/instandhouding, GOV: met een over het algemeen constante werkdruk vóór/tijdens/na de werkzaamheden, of zelfs hoger tijdens de werkzaamheden) en zullen ze de aanzienlijke extra taken qua projectmanagement van de renovaties niet kunnen opnemen Een opdracht toegewijd aan de renovatiewerken Naast de renovatiewerken en hun voorbereiding, zal de opdracht in haar scope ook de uitvoering van de "uitzonderlijke" GOV-werken omvatten (grote herstellingswerken zoals deze die nu plaatsvinden in de Stefaniatunnel, bijvoorbeeld): De aard van deze handelingen getuigt reeds van een hoog technisch niveau en kan dus niet via een "gewone" stockopdracht gebeuren. Dit soort acties behoeft engineering prestaties en soms moet er hiervoor een specifieke opdracht worden opgesteld. ze kunnen er sluitingen benodigen en brengen dus heel wat uitdagingen mee kwestie beheer van de mobiliteit en op het vlak van overleg, Deze verschillende kenmerken doen deze nauw aansluiten bij deze van de zware renovatiewerken De opdracht zal ook de evolutie van de toezichtsystemen van de tunnels van het Mobiliteitscentrum dienen te monitoren, dit in nauwe samenwerking met deze laatste. Gezien de omvang en de techniciteit van de handelingen, moet er gewerkt worden met een bestemde opdracht "Renovatie van de tunnels" samengesteld (ten indicatieve titel) uit een Opdrachtdirecteur met een sterke leidinggevende ervaring, bijgestaan door een adjunct administratief en financieel directeur, door 4 werfleiders en 4 technische adjuncten en een administratieve hulpkracht De vooruitzichten van de volledige middelen staan omschreven in de bijlage De prestaties van de externe specialisten Deze opdracht zal enerzijds worden beheerd door de administratieve diensten van Brussel Mobiliteit en anderzijds beroep doen op een pool van externe dienstverleners die gespecialiseerd zijn in «Bijstand aan het Bouwheerschap» (juridisch advies, techniek, stedenbouwkundige en administratieve toelatingen, expertise in mobiliteit, communicatie...), die zich inwerken in de uitvoeringsschema's die beschreven zijn in 4.1 en betrekking kunnen hebben op: 1. De overwogen AMO opdrachten teneinde de interne middelen van Brussel Mobiliteit te versterken, hebben onder meer betrekking op de volgende thema's: de bepaling en de uitvoering van de programma's voor de verbetering van de veiligheid van al de kunstwerken op basis van de diagnoses die in 2016 werden geactualiseerd; studies en intellectuele prestaties in verband met het ontwerp en de bouw van nieuwe tunnels; prestaties in verband met de bepaling, de optimalisering en de uitvoering van het programma voor het toezicht, het groot onderhoud en de vernieuwing (GOV-werken) van de tunnels die beheerd worden door het Gewest; de bepaling en de uitvoering van de meerjareninvesteringsprogramma's (PPI's); Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 33/ 46

34 de actualisering van de interventie- en veiligheidsplannen (IVP) van de tunnels in overleg met al de betrokken actoren op vlak van de uitbating en het beheer van de veiligheid in de tunnels; De bedoeling is om Brussel Mobiliteit op de volgende domeinen bij te staan: analyse van de bestaande gegevens (DOE, archiefplannen, verslagen van studiebureaus...); multidisciplinaire technische studies aangaande zowel de burgerlijke bouwkunde als de elektromechanica en de besturingsinrichting van de tunnels; uitvoering van haalbaarheidsstudies en opportuniteitsstudies (becijferde scenario's); studies over de juridische en financiële constructie; opmaak van programma's, van dossiers voor de offerteaanvragen in verband met het voorwerp van de opdracht opmaak van de Veiligheidsdossier (naar analogie met bijlage II van de Richtlijn nr 2004/54/EG) analyse van de offertes van de dienstverleners; technische en financiële opvolging plus inplanning van deze dienstverleners; technische en juridische adviezen in verband met het voeren van de raadplegingsprocedures van de overheidsopdrachten (diensten, werken), alsook het begeleiden en beheren van deze opdrachten; technische en juridische adviezen in verband met het voeren van de nodige procedures om de stedenbouwkundige en milieuvergunningen te bekomen met het oog op de uitvoering van de werkzaamheden aan en in de tunnels; Coördinatieopdracht in verband met de veiligheid en de gezondheid Opmaak en uitvoering van de aanbevelingen in verband met de veiligheid van de tunnels. 2. Technische controle en advies De te leveren prestaties zullen betrekking hebben tot de technische keuring en/of het uitbrengen van technische adviezen gedurende de studie- en/of werkenfase. Deze opdrachten kunnen betrekking hebben op de volgende vakgebieden (niet-exhaustieve lijst): De infrastructuur; De stabiliteit van de kunstwerken; De waterdichting van de kunstwerken; De technische installaties (ventilatie, elektriciteit hoge spanning, elektriciteit lage spanning, verlichting, axiale inrichtingen...); Preventie- en strijdmiddelen tegen brand, met inbegrip van de eventuele afwijkingsaanvragen ten aanzien van de brandweerdiensten; Sanering van de kunstwerken; Technische prestaties van de veiligheidsuitrustingen; 3. Toezicht op de instandhouding De controle van de instandhouding heeft als doel om de prestaties die op het niveau van het onderhoud van de technische installaties en uitrustingen en op het terrein van de burgerlijke bouwkunde gebeuren te gaan evalueren. De controlebezoeken zullen uitgevoerd worden door technische bevoegde auditeurs die gespecialiseerd zijn inzake technische uitrustingen en in burgerlijke bouwkunde. 4. Architectuur Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 34/ 46

35 De hulp van architectenbureaus zal ingeroepen worden teneinde Brussel Mobiliteit te adviseren over de architecturale integratie van de kunstwerken (tunnelportalen, inrichting van de uiteinden, aantrekkingskracht van sommige wegenkunstwerken en oversteekplaatsen voor voetgangers d.m.v lichtspel / projectie, landschappelijke aspecten) en tevens bij het bepalen van de vereisten die in de bestekken voor de renovatie zullen worden geïntegreerd Patrimoniumbeheer en uitbatingsbeleid van de tunnels Het is noodzakelijk dat Brussel Mobiliteit over een tool voor het beheer van het patrimonium kan beschikken. Deze zal als doelstelling hebben om voor de opvolging te zorgen van:. zijn samenstelling; zijn staat; zijn waarde; de uitgaven om deze conform te maken; de cruciale evenementen; de lopende studies en projecten. Deze tool zal gevoed worden door de uitvoeringsresultaten van inspecties allerhande en door middel van de onderhoudsverslagen. Voor wat dit laatste betreft, zal een Computer Maintenance Management tool worden aangeschaft. 4.3 BEHOUD VAN DE MOBILITEIT TIJDENS DE ZWARE RENOVATIEWERKEN Een optimalisering van de uitvoeringsmethodes van de werkzaamheden zal systematisch worden vereist met het oog op het behoud van de mobiliteit tijdens de zware renovatiewerken. Brussel Mobiliteit zal in deze zin contractuele doelstellingen, boetes en evaluatiecriteria opleggen aan de Bouwheer en de ondernemingen. De fasering die het meest geschikt is voor het behoud van de mobiliteit bestaat er vaak in om de werken met een sluiting 's nachts en de heropening 's morgens uit te voeren. Deze methode wordt heden beheerst met veel positieve feedback. Ze werd weerhouden voor de renovatie van de Leopold II-tunnel: haar belang op het vlak van mobiliteit werd bevestigd door gedetailleerde studies die deze vergelijken met andere methodes die door Brussel Mobiliteit worden gehanteerd. De heropening overdag laat toe om andere werven op het bovengrondse wegennet uit te kunnen voeren (bijvoorbeeld: aanleg van een fietspad op de laterale lanen van de Kleine Ring). Met uitzondering op dit algemeen principe kunnen bepaalde werkzaamheden in deze omstandigheden niet uitgevoerd worden, door technische beperkingen of beperking op het vlak van milieu en gezondheid (vb. asbestverwijdering in ruimtes waar er verkeer doorrijdt, herstelling van de waterdichting onder het wegdek...). In bepaalde bijzondere gevallen is het mogelijk om andere methodes te gebruiken die meer aangepast zijn aan het type werkzaamheden dat moet uitgevoerd worden en/of aan het lokaal verkeer. Deze denkoefening dient zijn oorsprong te vinden dankzij in voldoende mate gedetailleerde technische studies, die opportuun deel zullen uitmaken van het kader van de voorbereiding van de verblijfsvergunningsaanvragen. Brussel Mobiliteit heeft bijvoorbeeld zo'n optimalisering uitgevoerd in 2015, ter voorbereiding van de renovatie van de Hallepoorttunnel. Om de globale termijn te verkorten zal een deel van de werkzaamheden overdag gebeuren met een vermindering van het aantal rijstroken, in functie van de aard van de werken en als het verkeervolume het toelaat. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 35/ 46

36 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 36/ 46

37 5. GOED BESTUUR: OPVOLGING EN TOEZICHT VAN DE PPI De uitvoering en de opvolging van de PPI zal uitgevoerd worden met gebruik van bovenvermelde operationele middelen. Deze zal gewaarborgd en gecontroleerd worden door de oprichting van de volgende beslissende organen: Een politiek opvolgingscomité met de betrokken ministers zal samenkomen in functie van een kalender die gestroomlijnd zal worden in functie van ieder project en diens inherente noden. Een intern directiecomité van BM dat zal zorgen voor de coördinatie, de uitvoering en het uitrollen van de projecten, en dat de operationele en strategische beslissingen over de projecten heen zal nemen + specialisten uit de andere administraties in functie van het onderwerp (milieu, financiën voor PPS, andere?); dit comité zal voorgezeten worden door de directeur-diensthoofd Wegennet en zal maandelijks samenkomen, en andere administraties uitnodigen in functie van de actualiteit (milieu, financiën voor PPS, andere) Vooraf aan de tenuitvoerlegging van dit PPI, meer bepaald vanaf nu, zal er een regeringsnota worden uitgewerkt. De nota zal berusten op de internationale aanbevelingen van het AIPCR inzake goed bestuur, de integriteit en het beheer van de risico's. De controle van het beheer van de GOB dient gekoppeld te worden aan de uitwerking van deze nota. Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 37/ 46

38 BIJLAGE 1: TUNNELS DIE ONDERWORPEN ZIJN AAN HET MEERJARENINVESTERINGSPROGRAMMA (PPI) 12 tunnels langer dan 300 m Naam Lengte Bouwjaar Leopold II 2 x 2600 m Belliard Reyers centrum 1 x 2025 m 1 x 730 m Kennedy Roodebeek Schuman en Kortenberg tunnelmond Noorden Hallepoort 2x 650 m 1957, gerenoveerd in 1987 Jubelpark 2x 630 m tunnelmond Kennedy Rogier 2 x 610 m 1957 Montgomery 2 x 530 m met aanvulling tussen Stefania 2 x 470 m Wet 1 x 430 m rechts van de Schumanrotonde Baljuw 2 x 360 m 1963 Louiza 2 x 310 m Oprit Louiza Stefania Troon 2 x 300 m tunnels korter dan 300 m Naam Lengte Bouwjaar Kruidtuin 2x 255 m 1957 VO 2x 235 m 2012 Tervuren 2 x 200 m Reyers E/F 2 x 135 m Woluwe 2 x 130 m 1979 Reyers A/B 2 x 105m Delta 1 x 71 m 1976 Naamsepoort 2 x 67 m Vleurgat 2 x 54 m 1967 Boileau 2 x 51 m 1974 Van Praet 2 x 50 m 1956 Madou 2 x 39 m 1959 Kunt-Wet 2 x 38 m 1958 Georges Henri 2 x 30 m 1971 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 38/ 46

39 BIJLAGE 2: CARTOGRAFIE Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 39/ 46

40 BIJLAGE 3: GEDETAILLEERDE INDICATIEVE PLANNING MET ILLUSTRATIE VAN DE OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR IEDERE TUNNEL Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 40/ 46

41 BIJLAGE 4: EVOLUTIE VAN DE FINCIËLE RAMING VAN HET MASTERPLAN (houdt geen rekening met het onderhoud en de GOV-werken, deze raming slaat enkel op de raming van werken van de renovatie) Tunnels RBC > 300m Rénovation / mise en sécurité (hors études) Provision supplémentaire vétusté Total rénovation lourde PPI 2016 (hors études) Tableau Commission MP2013 (val 2010) PPI 2016 (val 2016) Estim Egis 03/2016 Estim BM 11/2015 LE2 106,2 / 146,7 146,7 BEL 69, ,8 REC 19, HAL 25,4 31,5 0 31,5 34,1 CIN 22,2 23,5 5 28,5 31,1 ROG 23 24, ,25 30 MON 20, ,2 LOU/STE 38,2 40, ,25 49,6 LOI 15,8 16,75 2,5 19,25 16,2 BAI 11, ,5 TRO 11, ,4 Total hors LE2 256,8 275,25 35,5 310,75 333,9 Total > 300m 363 / / 457,45 480,7 Total < 300m 33 / / / 44,4 TOTAL TOUS TUNNELS ,1 Tunnels RBC > 300m MP 2013 (val 2010) PPI 2016 (val 2016) Tvx GC Tvx EM GC EM Provision vétusté étanchéité, bétons ) LE2 47,9 58,3 50,3 61,2 35,2 BEL 32,2 37,3 33,8 39,2 10 REC 7,9 11,2 8,3 11,8 2 HAL 15,9 9,5 19,7 11,8 0 CIN 11,3 10,9 11,9 11,4 5 ROG 12,1 10,9 12,7 11,4 5 MON 10,8 10,1 11,3 10,6 3 LOU/STE 19,8 18,4 20,8 19,3 4 LOI 6,9 8,9 7,2 9,3 2,5 BAI 5,3 6,1 5,6 6,4 2 TRO 5,4 5,9 5,7 6,2 2 Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 41/ 46

42 BIJLAGE 5: ACTIES DIE MOMENTEEL WORDEN UITGEVOERD DOOR HET BUREAU SOCOTEC Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 42/ 46

43 BIJLAGE 6: VOORZIENE MANPOWER 1. Huidige manpower toegewezen aan de opdrachten die verband houden met de wegverkeertunnels in de schoot van de Directie Beheer en Onderhoud: Voor het luik Burgerlijke Bouwkunde (aandachtspunt: middelen voor het beheer van 142 kunstwerken): 1 eerste ingenieur (I2) 1 ingenieur (I1) 1 attaché (A1) 1 assistent voor de controle op de werkzaamheden (B1) 2 adjuncten voor de controle op de werkzaamheden (C1) 1 administratief adjunct (C1) Voor het luik Uitrustingen: 1 eerste ingenieur (I2) 1 ingenieur (I1) 1 attaché (A1) 3 assistenten voor de controle op de werkzaamheden (B1) 1 klerk voor de controle op de werkzaamheden (D1) 2. Tijdelijke versterking van de manpower: 2.1 Agenten van de Directie Infrastructuur van het Openbaar Vervoer toegewezen van 1/3/16 tot 31/7/16: Voor het luik Burgerlijke Bouwkunde: 1 ingenieur 1 werfleider 3 controleurs Voor het luik Uitrustingen: 1 Attaché 1 werfleider 3 controleurs 2.2 Egis personeel: personen toegewezen aan opdrachten in het kader van het contract van bijstand aan het bouwheerschap voor het equivalent van 3 fulltime-equivalenten. 3 personen overgeplaatst naar de Directie Beheer en Onderhoud 3. Manpower die wordt aangeworven: 3.1 Recruteringsplan GOB Voor het luik Burgerlijke Bouwkunde: 1 attaché (A1) Voor het luik Uitrustingen: 2 attachés (A1) Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 43/ 46

44 3.2 Detachering van MIVB agenten (aandachtspunt: groot risico op mislukken van de procedure) Voor het luik Burgerlijke Bouwkunde: 1 ingenieur (I1) 2 attachés (A1) Voor het luik Uitrustingen: 2 attachés (A1) 4. Noodzakelijke bijkomende manpower voor de opdracht gewijd aan de renovatiewerken van de tunnels en inzake de GOV-werkzaamheden: 4.1 Technische versterking: een ingenieur voor de coördinatie van de werkzaamheden die de verantwoordelijkheid draagt over het beheer van het programma aangaande de renovatiewerken (I3) een ingenieur die de verantwoordelijkheid zal dragen van de technische leiding van de renovatiewerken (I2) 4 ingenieurs voor het verloop van de processen (I1) 4 assistenten voor de controle op de werken van burgerlijke bouwkunde (B1) 4 assistenten voor de controle op de elektromechanische werken (B1) 3 assistenten voor de controle op de GOV-werken van burgerlijke bouwkunde (B1) 3 assistenten voor de controle op de GOV-werken op vlak van elektromechanica (B1) 1 attaché voor de architecturale dimensie van het renovatieprogramma (A1) 4.2 Administratieve versterking: 4 administratieve assistenten voor de opmaak en het opstellen van administratieve dossiers (B1) 1 attaché voor het juridische advies (A1) 1 attaché voor de financiële expertise (A1) 1 attaché voor het administratieve beheer van overheidsopdrachten (A1) 4.3 Technische versterking voor de uitbating: Een attaché voor het beheer van het Data Center (A1) Een attaché voor het opvolgen van de versterkte uitbating (A1) Een assistent voor het opvolgen van de versterkte uitbating (B1) Een ingenieur voor de ontwikkeling van het hulpsysteem en diens compatibiliteit (I1) Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 44/ 46

45 ORGANIGRAM: Meerjareninvesteringsprogramma voor de tunnels van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 45/ 46