Deze lezing vindt plaats op maandag 28 maart 2011 om uur, in de aula van het Academiegebouw, Broerstraat 5. bernoulli.math.rug.

Transcriptie

1 Bernoulli Gazet Alumninieuws voor Wiskundigen van Rijksuniversiteit Groningen maart 2011 Johann Bernoulli lezing 2011 Inhoud Bernoulli Lezing 2011 Harry Trentelman Joop Sparenberg FWN Docent v/h Jaar Floris Takens Lerarendag 2010 Wiskun Olympia Redactioneel In dit nummer van Bernoulli Gazet aandacht voor het overlijn van Flo ris Takens en Joop Spa renberg. Bij lezing van beir In Memoriam overvalt gedachte: zo dichtbij en toch zo ver weg. Harry Trentelman geeft enig inzicht in Systems and Control ter gelegenheid van zijn benoeming tot ge woon hoogleraar. Gebruikelijk is om aandacht te besten aan vele belangrijke vernieuwingen die voor zo nodige voor uitgang onontbeerlijk zijn. Dit keer past dat ook in het redactionele kar. Door het Binnd Studie Advies (BSA) moeten stunten in hun eerste jaar minimaal 40 EC (van het totaal 60 EC) halen en moeten ze pro peuse binnen twee jaar behalen, anrs worn ze weggestuurd. Deze maat regel is mogelijk door hogere kwaliteit van het on rwijs die bereikt wordt door docenten verplicht een Basiskwalificatie On rwijs (BKO) te laten ha len (onr leiding van didactische specialisten wordt een portfolio opge bouwd, waarin ook een aantekening hoort te zitten dat docent Engelse taal in woord en geschrift meester is). Deze lezing vindt plaats op maandag 28 maart 2011 om uur, in aula van het Acamiegebouw, Broerstraat 5. bernoulli.math.rug.nl Making light of mathematics Sir Michael Berry (Bristol University) Many "mathematical phenomena" find ap plication and sometimes spectacular physic al illustration in the physics of light. Concepts such as fractals, catastrophe the ory, knots, infinity, zero, and even when 1+1 fails to equal 2, are need to unrstand rainbows, twinkling starlight, sparkling seas, oriental magic mirrors, and simple experi ments on interference, polarization and fo cusing. The lecture will be nontechnical but Gedrag is te regelen Harry Trentelman is per 1 januari 2009 ben oemd tot gewoon hoogleraar Systeem en Regeltheorie. Op 1 Juni 2010 hield hij zijn in augurale re, waarvan hier een korte samenvatting volgt. Wiskundige systeem en regeltheorie is het gebied binnen toegepaste wiskun en theoretische ingenieurswetenschappen dat zich bezighoudt met analyse van wiskundige mollen van dynamische syste men die interacteren met hun omgeving, en met het ontwerpen van regelaars en schat ters voor rgelijke systemen. In het Engels spreken we over 'Systems and Control'. Systems and Control houdt zich bezig met dynamische systemen. Onr een dy namisch systeem verstaan we een verschijn sel, bijvoorbeeld fysisch, chemisch, biologisch, economisch, waarvan het gedrag van tijd afhangt, vaak me door externe invloen of beïnvloeding. Bijvoorbeeld het Harry Trentelman intellectual, and strongly visual. Sir Michael Berry haal zijn BSc aan Universiteit van Exeter en zijn doctorsgraad aan Universiteit van St. Andrews. Sindsdien heeft zijn carrière zich vooral aan Universiteit van Bristol afgespeeld, waar hij sinds 1978 hoogleraar natuur kun is, sinds 1988 als Royal Society Research Professor. Berry werd in 1982 verkozen tot lid van Royal Society of London en werd in 1996 geridrd. Sir Michael Berry verloop in tijd van AEX inx onr in vloed van stimuleringsmaatregelen door overheid, of het temperatuurverloop in een huiskamer als gevolg van instelling van thermostaat. Het woord dynamisch refer eert aan het feit dat we kijken naar het ver loop in tijd van ze groothen. Onr een wiskundig mol van een dynamisch systeem verstaan we een beschrijving van het systeem in wiskundige taal en in termen van wiskundige concepten. Deze beschrijv ing zegt welke functies van tijd in het sys teem voorkomen. Een van centrale probleemstellingen in systeem en regeltheorie is volgen: gegeven een dynamisch systeem, samen met een lijst van gewenste eigenschappen waaraan functies in het systeem zoun moeten voldoen (ze lijst noemen we: specificaties), bepaal een regelaar zodat het geregel systeem aan gegeven specific aties voldoet. Het probleem is dus om voor een gegeven dynamisch systeem een geschikte regelaar te ontwerpen. In ze oratie wordt het vakgebied nar toegelicht. Haar geschienis wordt ge schetst aan hand van enkele belangrijke ontwikkelingen in technologie. Aandacht wordt besteed aan uitvinding van stoommachine tijns industriële revolu tie, ontwikkeling van feedback verster ker in eerste helft en 'Space Race' in twee helft van vorige eeuw. De oratie is in zijn geheel na te lezen op ht tp:// onr "In augural Lecture".

2 bedoeld voor een gravure met werktitel ``De Toverpoort'' wie vertrouwd is met dit type oppervlakken kan zich bij (overlen op 10 september 2010) ze titel wat voorstellen. Helaas is ze door Arthur Veldman gravure nooit afgemaakt. Voor zijn originele onrzoek heeft Joop Joop Sparenberg is in 1961 aan onze uni in 1983 Speurwerkprijs van het KIVI versiteit benoemd als hoogleraar Technis gekregen, het Koninklijk Instituut van In che Mechanica genieurs, ook al mocht hij leerstoel die ik nu zelf ingenieurstitel niet bekleed als zijn opvol voeren. ger. Samen met Adri Als stunt heb ik col van Vooren, die 3 leges bij hem gevolgd, jaar eerr hier ben zoals Elasticiteitstheorie oemd werd, heeft hij en Tensorrekening. Dat opleiding Technische vond ik lastige vakken en Mechanica vorm ik heb er nooit tentamen gegeven. Ze hebben in gedaan. Alleen zijn vak `bevochten' dat ze Partiële Differentiaal opleiding in 1971 of vergelijkingen heb ik ficiële ingenieurstitel afgemaakt. Je ed kreeg. Daar is het in monling tentamen op stituut hen zeer dank zijn kamer aan Reit baar voor. Bein diepska. Joop zat dan hadn heel verschil in een makkelijke stoel len persoonlijkhen: zijn pijp te roken, en liet Adri werkend vanuit jou op het bord zijn Joop Sparenberg tails met nauwgezet vragen beantwoorn. cijferwerk Joop meer nkend in Dat was nog in tijd dat je in net kos grote lijnen die ook zijn promotor Reinier tuum tentamen ed. Timman kenmerkten. Na zijn pensionering, eind 1989, is hij Joop's proefschrift ging over Wiener Hopf met zijn onrzoek doorgegaan. Hij technieken, met o.a. een hoofdstuk over schreef nog artikelen, o.a. een lang over het wapperen van een vlag. Dit zette zich zichtsverhaal over voortbeweging van voort in het speelse onrzoek dat hij met vissen. Dit is in 2002 verschenen, als zijn promovendi uitvoer. Er werd gew James Lighthill Memorial Paper, in het erkt aan aanspreken onrwerpen, Journal of Engineering Mathematics, zoals het besturen van een schip onr waarvan hij in 1967 een van het motto `driemaal is scheepsrecht'. oprichters was. Hij kwam met enige re Daarnaast ook het gooien met boemer gelmaat op het instituut, en af en toe angs, het schieten met pijl en boog, en kwam hij dan bij mij langs of ik een, met het varen met zeilboten. potlood, handgeschreven verhaaltje wil Deze speelsheid uitte zich ook in zijn doorlezen of iets voor hem opzoeken op hobby s: schaatsen en kanoën, maar ook internet Joop ed niet aan tekstver muziek en kunst. Ik heb van zijn pro werkers en computers! Maar hij boet movendi gehoord dat ze speelsheid seer wel uilen met veel perfectionisme een sterke aantrekkingskracht op hen en met leven uilen als voorbeeld. had. Zijn laatste onrzoek, dit voorjaar, betrof Zijn hoofdthema was echter hydro het lann van vogels. Hij had bij zijn dynamische voortstuwing van schepen. huis gezien hoe reigers uiteinn van Hij schreef er twee boeken over, en hun vleugels naar benen buigen om werkte nauw samen met het MARIN in landing soepel te laten verlopen. Hij wou Wageningen. Dit thema alleen al lever fysica hierachter begrijpen. Samen een half dozijn proefschriften op naar al met Willem Potze heeft hij dit onrzoek ternatieve vormen van schroeven en an nog kunnen afronn. rsoortige voortstuwing (bijvoorbeeld via Problemen uit alledaagse wereld om wrikbewegingen). In totaal heeft Joop 12 ons heen inspireern zijn onrzoek. promovendi gehad. Bij sommigen heeft Met zijn grote wiskundige vaardighen ook collega Erik Thomas vanuit func kon hij hierover veel uitspraken doen. tionaalanalyse een bijdrage geleverd. Met Joop is een creatief wetenschapper Joop had ook contact met graficus en een inspirerend leermeester M.C. Escher. Er is een schets van hem heengegaan. bewaard gebleven die hij voor Escher maakte (in 1963) om Riemannse opper vlakken uit te leggen. Deze schets was Wiskunpromoties 2010 In memoriam Joop Sparen berg R.V. Polyuga Mol Reduction of Port Hamilto nian Systems Promotor A.J. v.d. Schaft A. Venkatraman Control of Port Hamiltonian Sys tems: Observer Design and Al ternate Passive Input Output Pairs Promotor A.J. v.d. Schaft W.M. Ruszel Gibbs and non Gibbs aspects of continuous spin mols Promotores A.C.D. van Enter, C. Külske A.E. Sterk Atmospheric variability and the At lantic multicadal oscillation. Mathematical analysis of Low or r mols Promotores H.W. Broer, C. Simó, H.A. Dijkstra S. Fiaz Regulation and Robust Stabiliza tion: a Behavioral Approach Promotor H. Trentelman S. Ghosh Geometric approximation of curves and sinularities of secant maps Promotor G. Vegter A. Chattopadhyay Certified geometric computation: radial basis function based isosur faces and Morse Smale com plexes Promotor G. Vegter J. Thies Scalable algorithms for fully impli cit ocean mols Promotores A.E.P. Veldman, F. Wubs

3 ie heette strange attractor, later geas socieerd met het begrip chaos. Context Jaap Top FWN docent van het jaar Op vrijdag 10 cember 2010 werd Jaap Top door faculteit Wiskun en Natuur wetenschappen uitgeroepen tot FWN do cent van het jaar. Dat lever naast een aangenaam geldbedrag en een bos bloe men plus een oorkon ook verplicht ing op, om als wiskundige onze faculteit te vertegenwoordigen bij jaarlijkse verkiezing van een RUG docent van het jaar, op donrdag 3 februari Dat laatste is hij niet geworn, maar wel res ulteer het in een minicollege dat nu op en/avdienst/dvhj2010/002_j_top.wmv te bekijken is. In memoriam Floris Takens (overlen op 20 juni 2010) door Henk Broer In 1972 werd Floris Takens, op 31 jarige leeftijd, hoogleraar aan het Mathematisch Instituut in Groningen. Hij was in 1969 te Amsterdam gepromoveerd bij Nico Kuiper, op een proefschrift getiteld The minimal number of critical points of a func tion on a compact manifold and the Lusternik Schnirelman category. On rtussen was hij in een jaar te gast geweest op het Institut s Hautes Étus Scientifiques in Bures sur Yvette nabij Parijs. Hier heeft hij in vloen onrgaan van René Thom en David Ruelle. Met laatste schreef hij On the nature of turbulence, gepubliceerd in Communications of Mathematical Phys ics van Dit was een baanbrekend artikel, waar een nieuw ie werd ingeb racht tegen gevestig theorie van gezaghebben Hopf, Landau en Lif schitz betreffen het turbulent worn van een vloeistofstroming. Het nieuwe Takens' leeropdracht luid Differen tiaaltopologie in het bijzonr Dynamis che Systemen. Door het werk van Poincaré aan onr meer Hemel mechanica, waren meetkundige meth on geïntroduceerd in het onrzoek van dynamische systemen. In zestiger en zeventiger jaren van 20 ste eeuw kreeg het vakgebied een enorme impuls in ze zelf richting door inbreng van Fields Medal Winners Stephen Smale (University of California, Berkeley) en René Thom (IHES, Bures sur Yvette). Bein hadn hun sporen verdiend in meetkun (topologie). Thom is bek end geworn door later enigszins omstren Catastrophe Theorie, waaraan ook vroegere topoloog Chris topher Zeeman (Warwick) heeft bijgedra gen. In ze cultuur paste iemand als Floris Takens perfect. Een van zijn gener atiegenoten is Braziliaan Jacob Palis, gepromoveerd bij Smale. Hiermee heeft hij sinds 1971 een uitvoerige en zeer vruchtbare wetenschappelijke samen werking onrhoun. Geduren lange tijd was Floris dan ook vrijwel jaarlijks enige maann te gast op het prachtig gelegen Instituto Matemática Pura e Aplicada in Rio Janeiro. Groningse Wiskundigen op Youtube Henk Broer over Chaos KF872SN8 Jaap Top over Priemgetallen Arthur Veldman over Hydro dynamica Onrzoeksthema's Floris Takens heeft vele tientallen belang wekken artikelen geschreven, waarvan er veel nog steeds door anre on rzoekers worn gebruikt. Grofweg valt zijn werk in een tweetal richtingen uit een. In bei richtingen samen heeft Takens een 20 tal promovendi gehad. Agenda 28 maart 2011 Johann Bernoullilezing bernoulli.math.rug.nl/ Floris Takens 3

4 Pensionering Henk Snoo Ter gelegenheid van pension ering (per 1 Mei 2010) van Henk Snoo werd van 14 tot en met 17 December 2010 in Groningen een workshop "Systems and Op erators" gehoun. Het pro gramma op Vrijdagmiddag (in Senaatszaal van het Acamiegebouw) bestond uit volgen voordrachten: Henk Broer: Huygens and Bernoulli's brachistochrone. Jussi Behrndt & Henrik Winkler: "Lemma 1". Jaap Top: Fun with selfadjoint op erators. Seppo Hassi: Collaboration with Henk Snoo. Boele Braaksma: Henk Snoo and the mathematics partment in Groningen. Henk Snoo: Laputa and bey ond. Als herinnering werd later door Henk Broer acamie plaquette aan Henk Snoo overhandigd. Henk Snoo met acamie plaquette Stabilitieit, hyperboliciteit, bifurcaties. Met zijn onrzoek aan structurele sta biliteit, moduli in context van (bijna) hy perboliciteit en bifurcaties van eenvoudig naar complex gedrag behoort Takens tot founding fathers van het morne vakgebied Dynamische Syste men. Van zijn grote wetenschappelijke betekenis en zijn talrijke internationale contacten hebben Rijksuniversiteit van Groningen en, meer algemeen, Ner landse wiskun in ruime mate kunnen profiteren. Zijn Groningse promovendi zijn Albert Hummel, schrijver zes, Gert Vegter, Fopke Klok, Jan Barkmeijer, Cars Hommes, Ale Jan Homburg, Bernd Krauskopf, Florian Wagener, Evgeni Ver bitsky en Renato Vitolo. Buiten Groningen zijn daaraan toe te voegen Freddy Du mortier, Bert Jongen en Sebastian van Strien. Niet lineaire tijdreeksen Rond 1980 sloeg Floris Takens een nieuwe richting in, waarbij uit tijdreeksen van terministische systemen, waarvan bewegingsvergelijkingen niet bekend hoeven te zijn, toch informatie wordt ge wonnen over karakteristieken van dy namica, zoals dimensies van attractoren, entropie, Lyapunov exponenten, etc. Vele niet wiskundigen hebben ze theorie, in midls Takens reconstructietheorie ge heten, sindsdien gebruikt en aangepast voor hun doeleinn. Zijn bijdragen aan chemische procestechnologie hebben hem een Delfts eredoctoraat opgeleverd. Hij was daar bijzonr trots op. Bij ze onrzoeksrichting hoort een aantal externe promovendi, te weten Jan Pieter Pijn, Pieter Been, Cees Diks, Mar cel van r Heijn en Michiel van r Stappen. Totalmathematiker Voor Floris Takens was Wiskun heel duilijk één geheel, inclusief toep assingen. Dit past goed bij zijn eigen car rière, waarin zowel `zuivere' differentiaaltopologie als `toegepaste' tijdreeks analyse broerlijk naast elkaar staan. In zijn artikelen vinn onr meer analyse, meetkun en maattheorie hun natuurlijke plaats. Ook programmeer hij zelf in computertalen als matlab en C++. Dynamische systemen, als vakgebied, sluit nauw aan bij mathematische fysica, zoals ook al blijkt uit zijn vroege werk met Ruelle. Hij heeft zich dan ook altijd verzet tegen immer op loer liggen verkokering van het curriculum. Eén van zijn ialen is dat alle docenten in staat zijn alle vakken uit eerste studiejaren te geven. 4 Ik ben er zeker van dat hij dat zelf ge makkelijk gekund zou hebben. Takens was editor van Springer Lec ture Notes in Mathematics. Dit is een bijzonr eervolle taak die hij ook na zijn emeritaat in 1999 nog tien jaar voortzette. Een zijner collega's, Bernard Teissier, prees Floris in zijn condoleance om zijn een `immense culture'. Floris was ook nog nauw betrokken bij promoties van Renato Vitolo (2003, hier was hij mepromotor) en van Olga Lukina (2008). Eén van zijn interesses in dit laat ste cennium bestond uit meetkun van torusbunls zoals die optren in integreerbare en bijna integreerbare Hamiltoniaanse systemen. Dit is een in teressant onrzoeksprogramma gerelat eerd aan eerr werk van Duistermaat en Cushman en met klassiek en quantum mechanische toepassingen in theoret ische scheikun. Hier kon Floris zijn ou lief voor differentiaal meetkun en algebraïsche topologie nog een keer heerlijk botvieren. Verr bleef hij in het algemeen trouw pro motieplechtighen, colloquia en relev ante seminars van zijn interesse bezoeken. Ook werkten wij tweeën gebroerlijk aan het textbook Dynamical Systems and Chaos [3] en aan het Hand book of Dynamical Systems vol. 3, zie [4]. Overige werkzaamhen Naast talrijke onrwijstaken, waaronr het befaam (en enigszins gevrees) bachelor college differentiaalrekening in Rn, gaf Floris Takens regelmatig master colleges analyse op variëteiten, differen tiaalmeetkun, differentiaal en algeb raïsche topologie en waren er wekelijks seminars op zijn werkkamer, veelal over dynamische systemen, maar ook over Riemann oppervlakken, schoventheorie, enzovoorts. Floris heeft ook zijn aanel van het be stuurswerk op zich genomen. Zo was hij rond 1990 enkele jaren voorzitter van het Instituut. Ook dien hij een termijn als voorzitter van lanlijke on rzoeksschool Mathematisch Research Instituut.4Floris was meoprichter van en een tijdlang voorzitter van het FOM/SWON programma Mathematische Fysica. Sert 1991 was hij lid van Koninklijke Nerlandse Acamie van Wetenschappen (KNAW), al veel eerr was hij overigens lid geworn van Braziliaanse Acamie. Bij KNAW heeft hij ook het nodige werk verzet, waaronr het voorzitterschap van sectie Wiskun. Floris Takens was nooit te beroerd om een klus aan te pakken. Dit gold ook voor

5 universitaire onrwijswijsvisitatie die rond 2008 speel in Nerland en in Vlaanren. Toen voorzitter Jacques van Lint onrwijl vrij plotseling overleed nam hij het voorzitterschap op zich. De Mensch Floris stond bekend een zeer nauwgez ette persoon met een groot plichtsbesef en waarbij lat immer hoog lag. Dit bet rof zowel zijn dagelijks exercities op dwarsfluit (of traverso) als precisie waarmee bijeenkomsten en vergarin gen belegd en gehoun wern. Ook placht hij 's morgens Spartaans op tijd op het Instituut te arriveren, zelfs al was er avond tevoren zwaar getafeld. Ik herin ner me vele vreugvolle openlucht sessies in Rio Janeiro en in Triëste, terwijl zon ter kimme neeg, met uit zicht op Atlantico of Adriatico en met een tafel vol flessen. Eten, drinken, vrolijk zijn en over het leven praten. Zoals bovenstaan voorbeeld van on rwijsvisitatie al laat zien was hij eigen lijk nooit te beroerd een klus op zich te nemen. Hij vertoon dan immer een grote betrokkenheid, maar daarbij vaak een zekere strijdbaarheid, die overigens lang niet altijd even efficiënt uitpakte. Flor is' hele houding kenmerkte zich door iets soldatesks: je verantwoorlijkheid ne men, je plicht doen en verr niet zeuren. Hij kon het van anren dan ook slecht verdragen als ze te laat kwamen. Er moet gezegd dat hij in het algemeen ge sproken een tamelijk ongemakkelijke per soon kon zijn, zowel voor zichzelf als voor anren. In laatste 20 jaar herinner ik me hem in toenemen mate als een goe col lega waarbij tevens een warme vriend schap tussen ons ontstond. Dit had zeker te maken met zijn persoonlijke om standighen die na zijn verhuizing naar Bedum in rustiger vaarwater kwamen. Cultuur Wiskun en natuurwetenschappen war en voor Floris ingebed in een grotere cul tuur, waarbij, bijvoorbeeld, het werk van Minnaert De Natuurkun van 't Vrije Veld en Feynman's Lectures on Physics een tamelijk centrale plaats innamen. Hij was daarnaast zeer geïnteresseerd in beeln kunst en in muziek. Hij bezat zelf een ruime schilrijencollectie en bezocht menig museum en menige tentoonstelling op dit gebied. Dit gold ook zeer op het gebied van muziek (orgel, kamermuziek, orkest). Op karakteristieke wijze verplaatste hij zich per fiets door het Groningerland, naar uitvoeringen in Leens, Feerwerd, Thesinghe of in Oosterpoort. Ook in actieve zin werd er veel aan muziek gedaan. Persoonlijk heb ik zeer dierbare herinneringen aan onze vele, vele avonn in Bedum waarbij wij tweeën op traverso en virginaal fluitson ates van Hänl en Bach speeln, met nu en dan een mopje van Mozart of Gluck. Integraal onrel van dit alles werd gevormd door gesprekken achteraf over het wezen van het zijn, uit eraard met een goed glas. Behalve small talk en (locale) politiek, kwamen we het ook te hebben over theologie. Floris had een duilijke affiniteit met het gedachte goed van Spinoza en neig enigszins naar een zekere vorm van het pan theïsme. Hij heeft getuige moeten zijn van on miskenbare neergang van wetenschappelijke cultuur geduren laatste 40 jaar van zijn bestaan, zoals die zich ook openbaart in ontwikkelingen in het onrwijs. De vermarkting van het onrwijs maakt wetenschappelijke kwal iteit tezeer equivalent aan het binnen brengen van geld. Hierdoor is universiteit ook enigszins verworn tot een promotiefabriek, hetgeen vaak ten koste gaat van wetenschappelijke diepgang. Het type onrzoek dat door persoonlijke nieuwsgierigheid wordt gedreven heeft hierdoor steeds verr het veld moeten ruimen. Naar mijn inzicht heeft dit ertoe bijgedragen dat Takens reeds op 59 jarige leeftijd met emeritaat is gegaan. Aardig is in dit verband nog even te her inneren aan zijn afscheidsre in 2001, waarbij commotie in NRC, enkele jaren eerr, rondom het Monty Hall probleem aan or kwam. De lange discussie werd door journalist be sloten met "Stop, stop, stop met brieven sturen. Het onbegrip tussen het gezond verstand en wiskundigen is kennelijk onoverbrugbaar." Floris observeer dit d\'edain ten aanzien van wiskun over hele linie, ook binnen wetenschap zelf. Deze tenns is nadien alleen maar toegenomen. Zelf reageer hij hierop met een soort berusten nostalgie. Wat betreft zijn eigen vrije onrzoek, daaraan beleef hij tot het laatst toe veel plezier. Dit betrof vooral het reeds genoem onrzoek aan torus bunls, dat ook een basiselement in het het pro motieonrzoek van Olga Lukina vorm. In laatste maann van zijn leven produceer hij nog een interessante schets van een Morse theorie van mono dromie en Chernse klassen, die een aan tal onzer in nabije toekomst nog verr zal bezighoun. Tenslotte wil ik te zeggen dat een boeiend mens met een onmiskenbare 5 Pensionering Wim Hesselink Wim Hesselink was als wiskun dige verbonn aan het toenma lige Mathematisch Instituut voordat hij overging naar Inform atica. Ter gelegenheid van zijn pensionering werd op 21 Februari (zijn vijfenzestigste verjaardag) een symposium gehoun met volgen voordrachten: Wilberd van r Kallen: Integral medial axis and the distance between closest points. Alex Aravind: Wim Hesselink's contribution to the Mutual Exclu sion Problem, Jan Friso Groote: Waiting on par allel ATerms, Jos Roerdink: Building skeletons (from a distance). Aan het eind van dag vond het afscheidscollege plaats (in Aula van het Acamiegebouw): Wim Hesselink: Hartstocht om een ontbrekend argument Als herinnering werd door Henk Broer acamie plaquette aan Wim Hesselink overhandigd. Zie ook pdf Wim Hesselink met acamie plaquette

6 granur is heengegaan. En tot hem per soonlijk roep ik "Old soldier: it was an hon our serving with you." Verwijzingen [1] D. Ruelle and F. Takens, On the nature of turbulence. Comm. Math. Phys. 20 (1971), (1971), [2] F. Takens, Detecting strange attractors in turbulence. In: D. Rand, L. S. Young (eds.), Dynamical Systems and Turbu lence, Warwick 1980, Lecture Notes in Mathematics 898 (1981), Springer Verlag. [3] H.W. Broer and F. Takens, Dynamical Systems and Chaos. Epsilon Uitgaven 64 (2009) Appl. Math. Sc. 172, Springer Ver lag (2011). [4] H.W. Broer, B. Hasselblatt and F. Takens (eds.), Handbook of Dynamical Systems Vol. 3, North Holland (2010). Wiskun docentendag 2010 Colofon Bernoulli Gazet is een uitgave van discipline Wiskun van het Johann Bernoulli Instituut voor Wiskun en Informatica van Rijksuniversiteit Groningen. ADRESWIJZIGINGEN kunt u doorgeven aan Ineke Kruizinga, Opleidingsinstituut Natuurwetenschappen en Technologie, Nijenborgh 4, 9747 AG Groningen. E mail p.j.kruizinga huisman@rug.nl REDACTIE: Henk Snoo LAYOUT: Roland Veen ADRES: Bernoulli Gazet Afling Wiskun Nijenborgh 9 Postbus AK Groningen TEL: FAX: E MAIL: h.s.v..snoo@rug.nl WEB: Op dinsdag 14 cember bezochten een zestigtal leraren en anre belangstel lenn jaarlijkse docentendag op ons instituut. Ditmaal was het thema "Wiskun, kennen en kunnen". Natasha Maurits, hoogleraar Biomedische Sig naalanalyse aan faculteit Medische Wetenschappen van RUG, hield openingslezing met als titel "Patiënten in getallen: een verrassend perspectief op wiskun". Ze werd daarbij geïntro duceerd door haar vroegere promotor bij onze Technische Wiskun, Arthur Veld man. Na twee rons waarin elnemers uit diverse workshops konn kiezen, plus een lunch en mogelijkheid tot een rondleiding langs Science LinX in Bernoulliborg, was het alweer tijd voor slotlezing. Deze werd verzorgd door onze voormalige mewerker Jan van Maan en, nu werkzaam als hoogleraar directeur van het Freunthal Instituut te Utrecht. Hij ging in zijn voordracht "De on rzoeker als leraar... en nu ook omge keerd?" in op mogelijkhen voor docenten om in eltijd te werken aan (promotie)onrzoek. We kijken terug op een geslaag dag die voor herhaling vatbaar is! Zie ook oor/docenten/studiedagvoorwiskunler aren/2010 Senioren Acamie Groningen Wiskun olympia Op vrijdagmiddag 25 maart wordt regionale ron van wiskun olympia ge houn. Dit is het vervolg op eerste ron, die op 4 feb ruari van dit jaar op heel veel scholen werd gehoun en waaraan in totaal 5258 leerlingen hebben meegedaan. Vanwege het jaarlijks sterk stijgen aan tal elnemers, is vanaf 2010 tussen eerste en twee ron een extra, re gionale ron ingevoegd. Aan twee ron doen ongeveer 200 leerlingen mee score daarbij bepaalt dan wie voor het Nerlandse team van inter nationale wiskun olympia IMO worn uitgenodigd. Vorig jaar kwamen ruim 70 scholieren naar Groningen om daar hun tann te zetten in opgaven van regionale ron. Aan een groep van 20 daarvan, die mochten doorgaan naar twee ron, is vervolgens in een vijftal midda gen extra training door Jaap Top en wiskunstunt Erik Weitenberg gegeven ter voorbereiding aan lan lijke, twee ron. Omdat dit jaar het aantal elnemers bij eerste ron opnieuw ruim 10 procent hoger ligt dan een jaar gelen, verwachten we rond 80 elnemers aan regionale ron. Meer over ze olympias, inclusief veel ou opgaven en uitwerkingen en trainingsmateriaal, is te vinn op website In Maart en April vindt weer een cursus wiskun plaats bij Senioren Acamie Groningen, Friesland en Drenthe. Hieraan wordt megewerkt door docenten van onze afling wiskun. Voor nare informatie, zie jaar2011/groningen/11vo_g33.pdf 6