Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011

Transcriptie

1

2 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011

3 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011 onder redactie van: E.E.H. van Wegen P. Calders J.J.X.R. Geraets J. Nijs C. Veenhof C.P. van Wilgen Houten 2011

4 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 894 Ontwerp omslag: Mariël Lam, Woerden Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd, Pune, India Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

5 Inhoud Redactie 11 Auteurs 12 Voorwoord 16 Inleiding 18 1 Spirometrie in de cardiorespiratoire revalidatie 22 Thomas Malfait en Eric Derom Inleiding 22 Longvolumes 24 Volumestroom (flow) of debiet 29 Piekstroommetingen 31 Referentiewaarden 33 Praktische uitvoering van spirometrie 34 Voorbeelden uit de praktijk 35 Conclusie 38 Literatuur 38 Bijlage: afkortingen 40 2 Inspanningstests bij kinderen met congenitale hartaandoeningen of pulmonale problemen 41 Tim Takken en Erik Hulzebos Inleiding 41 Maximale inspanningstests 43 Ergometers 45 Interpretatie van inspanningstests 48 Inspanningscapaciteit bij congenitale cardiale aandoeningen of pulmonale problemen 52 Inspanningscapaciteit bij patiënten met cystic fibrose 54

6 6 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011 Casus 5 7 Conclusie 5 9 Literatuur Rol van cardiopulmonaire inspanningstesten bij de functionele beoordeling van personen met cardiaal lijden 63 Christophe Van Laethem Inleiding 6 3 Het gebruik van CPIT bij de beoordeling van de inspanningscapaciteit 6 4 Het gebruik van CPIT bij specifieke cardiale populaties 7 0 Conclusie 7 3 Literatuur Fysieke (in)activiteit bij patiënten met chronisch obstructief longlijden 80 Thierry Troosters, Chris Burtin, Hans Van Remoortel, Daniel Langer en Rik Gosselink Inleiding 8 0 Het belang en de intensiteit van fysieke activiteit 8 0 Fysieke activiteit bij patiënten met COPD 8 2 Factoren die fysieke activiteit bepalen bij patiënten met COPD 8 4 Fysieke activiteit beoordelen bij patiënten met COPD 8 6 Een nieuwe uitkomstmaat voor fysieke activiteit in de maak 8 9 Literatuur De Clinical COPD Questionnaire (CCQ) in de dagelijkse praktijk 92 Thys van der Molen Inleiding 9 2 COPD-specifieke health status-vragenlijsten 9 3 Minimal Clinically Important Difference (MCID) 9 4 Waarde van health status bij patiënten met COPD in de praktijk 9 4 Patiëntenvoorbeelden 9 7 Conclusie 9 9 Literatuur 9 9 Bijlage: De Nederlandse versie van de CCQ (weekversie) 100

7 Inhoud 7 6 Cardiale revalidatie bij kinderen met congenitale hartafwijkingen: klinische richtlijnen 101 Tony Reybrouck en Marc Gewillig Inleiding 101 Cardiale revalidatie bij kinderen met congenitale hartafwijkingen 104 Specifieke richtlijnen voor inspanning en sportparticipatie bij kinderen met congenitale hartafwijkingen 106 Conclusie 107 Literatuur Fysieke training bij astma 109 Sabine Verschelde en Patrick Calders Inleiding 109 Review 111 Conclusie 120 Literatuur Trainingsstrategieën in revalidatieprogramma s bij patiënten met COPD 123 Maurice J.H. Sillen, Anouk W. Vaes, Frits M.E. Franssen, Emiel F.M. Wouters en Martijn A. Spruit Inleiding 123 Longrevalidatie 124 Duurtraining 125 Spierkrachttraining 127 Neuromusculaire elektrostimulatie 128 Conclusies 130 Literatuur Fysiotherapie en multidisciplinaire zorg bij COPD 134 Cor Zagers Inleiding 134 COPD: diagnose en symptomen 135 Behandeling 136 Fysiotherapie en multidisciplinaire zorg bij COPD 137 Conclusie 146 Literatuur 147

8 8 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie Het effect van het stimuleren van leefstijlactiviteiten bij COPD-patiënten 149 Mathieu de Greef Inleiding 149 Fysieke activiteit van COPD-patiënten 150 De relevantie van leefstijlactiviteiten voor COPD-patiënten 152 De uitgangspunten van de COACH-leefstijlinterventiemethode 153 De opzet van de COACH-leefstijlinterventiemethode 155 Effecten deelname COACH-leefstijlinterventiemethode op beweeggedrag, fitheid en gezondheid van COPD-patiënten 156 Conclusies 160 Literatuur Deelname aan een sport- en spelprogramma ter verbetering van de cardiorespiratoire fitheid bij ouderen 163 Johan de Jong, Koen Lemmink en Martin Stevens Inleiding 163 Onderzoek 165 Resultaten 168 Bespreking 172 Conclusie 175 Literatuur 176 Bijlage Recreatieve sport- en spelactiviteiten per sessie Revalidatie in de tweede lijn na een acuut myocardinfarct: welke trainingsmodaliteiten zijn effectief? 181 Dominique Hansen en Paul Dendale Inleiding 181 Algemeen effect van trainingsinterventie op de VO 2max bij AMI-patiënten 183 Impact van trainingsmodaliteiten op de toename van de VO 2max bij AMI-patiënten 184 Algemene conclusie 190 Literatuur 190

9 Inhoud 9 13 Rol van fysieke training in de behandeling van de patiënt met stabiel chronisch hartfalen: wetenschappelijke achtergrond en klinische richtlijnen 193 Christophe Van Laethem Inleiding 193 Is fysieke training veilig voor patiënten met chronisch hartfalen? 194 Effecten van fysieke training op de pathofysiologie van hartfalen 197 Effecten van fysieke training op morbiditeit en mortaliteit bij chronisch hartfalen 198 Opbouw van een fysiek revalidatieprogramma voor patiënten met CHF 199 Conclusie 201 Literatuur Fysiotherapie bij kinderen met cystic fibrose 204 Frans De Baets en Fred Lessire Inleiding 204 Pathologie 205 Diagnose 207 Behandeling 208 Drainagetechnieken 209 Hulpmiddelen bij fysiotherapie 210 Fysiotherapie en evidence-based medicine 213 Fysiotherapie en inspanning 214 Fysiotherapie bij zuigelingen 215 Aandacht voor de bovenste luchtwegen 217 Inhalatiehulpmiddelen 217 Besluit 218 Literatuur Respiratoire kinesitherapie bij patiënten met neuromusculaire aandoeningen 221 Bart Vrijsen en Bertien Buyse Inleiding 221 Hoesten 222 Ademhalingskinesitherapie 224 Bulbaire aantasting 235 Tracheostomie 236

10 10 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011 Conclusie 237 Literatuur Kinesitherapie bij de kritiek zieke patiënt 240 Rik Gosselink, Bieke Clerckx, Christophe Robbeets, Johan Segers, Tine Vanhullebusch en Goele Vanpee Inleiding 240 Vroegtijdige mobilisatie en fysieke activiteit 242 Respiratoire condities 250 Conclusie 257 Literatuur 257 Bijlage Berg Balance Score (BBS) Farmacotherapie van het metabool syndroom 264 Ben Janssen Inleiding 264 Casus heer SX 265 Conclusie 272 Literatuur 273 Register 274

11 Redactie Prof. dr. P. Calders Bioloog en hoofddocent Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent Dr. J.J.X.R. Geraets Epidemioloog, gezondheidswetenschapper en fysiotherapeut, Hogeschool Zuyd, Heerlen; Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht; Medisch Centrum Geraets-Blokland-Vrouenraets, Landgraaf Prof. dr. J. Nijs Docent vakgroep Menselijke Fysiologie, faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, Vrije Universiteit Brussel; docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie, departement Gezondheidszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen; kinesitherapeut Universitair Ziekenhuis Brussel Dr. C. Veenhof Programmaleider, afdeling paramedische zorg/sport, bewegen en gezondheid, NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg), Utrecht Dr. E.E.H van Wegen Senior onderzoeker en onderwijscoördinator Focusonderwijs Bewegen, VU Medisch Centrum, afdeling Revalidatiegeneeskunde, Amsterdam; docent, faculteit Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Dr. C.P. van Wilgen Onderzoekscoördinator, fysiotherapeut en gezondheidspsycholoog, Universitair Centrum voor Sport, Beweging en Gezondheid, Universitair Medisch Centrum Groningen, Interfacultair Centrum voor Bewegingswetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen

12 Auteurs Prof. dr. F. De Baets Kinderarts en hoogleraar Kinderlongziekten, Universitair Ziekenhuis Gent Kinesitherapeut en wetenschappelijk onderzoeker, Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen; afdeling Cardiovasculaire en respiratoire revalidatie, faculteit Bewegings- en revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven Pneumoloog, Leuvens Universitair Centrum voor Slaap- en waakstoornissen, CPAP en thuisventilatie, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Bioloog en hoofddocent Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent Kinesitherapeute, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Cardioloog, afdeling Cardiovasculaire revalidatie, Jessa Ziekenhuis, Hasselt; docent, faculteit Geneeskunde, Universiteit Hasselt; docent, afdeling Gezondheidszorg, Provinciale Hogeschool Limburg Kliniekhoofd, dienst Longziekten, Universitair Ziekenhuis Gent Longarts, Ciro+ Horn Kindercardioloog en buitengewoon hoogleraar, afdeling Cardiovasculaire ontwikkelingsfysiologie, Katholieke Universiteit Leuven Fysiotherapeut en buitengewoon hoogleraar, afdeling Cardiovasculaire en respiratoire revalidatie, faculteit Bewegings- en revalidatiewetenschappen, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven, Katholieke Universiteit Leuven Dr. M.H.G. de Greef Universitair docent, Interfacultair Centrum voor Bewegingswetenschappen, Universitair Medisch Centrum Groningen, Rijksuniversiteit Groningen; lector Paramedische Ouderenzorg, Hanzehogeschool Groningen

13 Auteurs 13 Dr. D. Hansen Post-doctoraal onderzoeker, afdeling Cardiovasculaire revalidatie, Jessa Ziekenhuis, Hasselt; docent, afdeling Gezondheidszorg, Provinciale Hogeschool Limburg Dr. H.J. Hulzebos Klinisch inspanningsfysioloog en (sport)fysiotherapeut, Kinderbewegingscentrum, Wilhelmina Kinderziekenhuis, Universitair Medisch Centrum Utrecht Dr. B.J.A. Janssen Universitair hoofddocent Farmacologie, vakgroep Farmacologie en Toxicologie, Universiteit Maastricht Dr. J. de Jong Senior onderzoeker en docent, Instituut voor Sportstudies, Hanzehogeschool Groningen Dr. C. Van Laethem Assistent in opleiding Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent; wetenschappelijk medewerker, Cardiovasculair centrum, Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Aalst Dr. D. Langer Fysiotherapeut en postdoctoraal onderzoeker, Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen; afdeling Cardiovasculaire en respiratoire revalidatie, faculteit Bewegings- en revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven Dr. K.A.P.M. Lemmink Lector, Instituut voor Sportstudies, Hanzehogeschool Groningen; universitair hoofddocent, Interfacultair Centrum voor Bewegingswetenschappen, Universitair Medisch Centrum Groningen, Rijksuniversiteit Groningen F. Lessire Hoofdkinesist, Mucoviscidose Revalidatie Centrum Zeepreventorium, De Haan Drs. T.L.A. Malfait Longarts in opleiding, dienst Longziekten, Universitair Ziekenhuis Gent

14 14 Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2011 Prof. dr. T. van der Molen Hoogleraar astma en COPD in de huisartsgeneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen Drs. H. Van Remoortel Kinesitherapeut en wetenschappelijk medewerker, afdeling Cardiovasculaire en respiratoire revalidatie, faculteit Bewegings- en revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven Prof. dr. T. Reybrouck Specialist Cardiovasculaire revalidatie, Katholieke Universiteit Leuven, Universitaire Ziekenhuizen Leuven C. Robbeets Kinesitherapeut, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Medisch Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Drs. J. Segers Kinesitherapeut en wetenschappelijk medewerker, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Drs. M.J.H. Sillen Fysiotherapeut en onderzoeker, Ciro+ Horn Dr. M.A. Spruit Staffunctionaris, Ciro+ Horn Dr. M. Stevens Onderzoekscoördinator, afdeling Orthopedie, Universitair Medisch Centrum Groningen Dr. T. Takken Senior wetenschapper en medisch fysioloog, Kinderbewegingscentrum, Wilhelmina Kinderziekenhuis, Universitair Medisch Centrum Utrecht Prof. dr. T. Troosters Kinesitherapeut en hoogleraar, afdeling Cardiovasculaire en respiratoire revalidatie, faculteit Bewegings- en revalidatiewetenschappen; afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Longziekten, Universitaire Ziekenhuizen Leuven, Katholieke Universiteit Leuven

15 Auteurs 15 Drs. A.W. Vaes Fysiotherapeut en onderzoeker, Ciro+ Horn Drs. T. Vanhullebusch Kinesitherapeute, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Drs. G. Vanpee Kinesitherapeute en wetenschappelijk medewerker, afdeling Respiratoire revalidatie, dienst Intensieve Zorgen, Universitaire Ziekenhuizen Leuven S.A.A. Verschelde Docent en kinesitherapeut pulmonale revalidatie, afdeling Revalidatie en Kinesitherapie, Universiteit Gent B. Vrijsen Kinesitherapeut, Leuvens Universitair Centrum voor Slaap- en waakstoornissen, CPAP en thuisventilatie, Universitaire Ziekenhuizen Leuven Prof. dr. E.F.M. Wouters Directeur, Ciro+ Horn; hoogleraar Longziekten, Maastricht Universitair Medisch Centrum+ Drs. C.A.M. Zagers Fysiotherapeut en onderzoeker, Adphys, Fysiotherapiecentrum Lombok, Utrecht; beleidsmedewerker, Koninklijk Genootschap voor Fysiotherapie, Amersfoort