Voor een sterke generalistische Basis-GGZ. HOOFDBEHANDELAARSCHAP voor GEZONDHEIDSZORGPSYCHOLOGEN. 'VERDEEL eerlijker en BEHEERS beter'

Transcriptie

1 PSYCHOLOGIEPRAKTIJK BERINGEN Makkinga, 10 juli 2012 Mw. drs. E. Beringen GZ- en eerstelijnspsycholoog BIG/ELP BIG-reg. nr Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP Arbeids- en gezondheidspsycholoog NIP KvK nr Bercoperweg 53-B 8423 TR MAKKINGA Tel Voor een sterke generalistische Basis-GGZ HOOFDBEHANDELAARSCHAP voor GEZONDHEIDSZORGPSYCHOLOGEN Inleiding De discussie rondom de tegenstrijdigheden in regelgeving rondom het hoofdbehandelaarschap (uitvloeisel van de casus Europsyche) is in gang gezet 1. Minister Schippers ondersteunt de door de Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) voorgestelde eis, dat een GGZ-gerelateerde BIG-professional, t.w. een psychiater, psychotherapeut, klinisch psycholoog of GZ-psycholoog regievoerend hoofdbehandelaar zou moeten zijn. Tegenstrijdigheden in wet- en regelgeving dienen te worden opgelost. Om deze reden worden veldpartijen verzocht om met IGZ in gesprek te gaan om nog dit jaar met een veldnorm te komen over een adequate invulling van het hoofdbehandelaarschap. Hoewel het in de eerste instantie lijkt of deze discussie rondom het hoofdbehandelaarschap uitsluitend van belang is voor de Specialistische 2e lijns GGZ, biedt het juist kansen op voldoende behandelingsmogelijkheden voor de vrijgevestigde Gezondheidszorgpsychologen. Ten aanzien van het definiëren van het hoofdbehandelaarschap heeft het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) reeds gemeld hierin kansen te zien en zich hiervoor actief te willen inzetten 2. Ik hoop dat het NIP in dit proces met name wil investeren in toekomstmogelijkheden voor een sterke generalistische Basis GGZ, door de aanwezige kansen met betrekking tot het formaliseren van het hoofdbehandelaarschap voor de vrijgevestigde GZ-psychologen te benutten. Uiteraard ligt er een groot belang om te komen tot een goede en betaalbare organisatie van de totale GGZ. Het spreekt voor zich dat vanuit mijn positie als vrijgevestigde GZ-psycholoog/ eerstelijnspsycholoog uit 'het veld' mijn motivatie, inzet en betrokkenheid in het bijzonder gericht is op het signaleren en benutten van mogelijkheden en kansen om een toegankelijk, efficiënte en sterke generalistische Basis GGZ (Eerstelijns Psychologische Zorg) te verankeren voor de toekomst. GGZ-professional in roerige tijden Momenteel vliegen de rapporten, de adviezen en strategische verkenningen ons links en rechts om de oren. Zo maar even een willekeurige opsomming: Het NZa heeft afgetrapt met een consultatiedocument Basis-GGZ 3. Het CvZ maakt het onderscheid tussen psychische klachten en ziekten 4, waarbij uitsluitend de laatste nog onder de verzekerde zorg zouden moeten gaan vallen. 1 Ministerie VWS Kamerbrief - Kenmerk CZ-U dd Nederlands Instituut van Psychologen Nieuwsbrief Nederlandse Zorgautoriteit Advies Basis GGZ, Rapport Uitgave College voor zorgverzekeringen Geneeskundige GGZ (deel 1)Wat is nu verzekerde zorg en wat niet? dd

2 Hierop is overigens in 2012 al een voorschot genomen door de behandeling van aanpassingsstoornissen door GZ-psychologen/eerstelijnspsychologen niet meer te vergoeden uit de basisverzekering. Wat nu overigens een zeer contraproductieve bezuinigingsmaatregel blijkt te zijn, die uitermate strijdig is met de duidelijk omschreven uitgangspunten en professionele preventieve verplichtingen, zoals omschreven in het recente Bestuurlijk Akkoord 5. Vervolgens melden Nivel/Trimbos in hun Strategische Verkenning 6, even 'kort door de bocht' samengevat, dat de vrijgevestigde GZ-psycholoog/eerstelijnspsycholoog weliswaar kosteneffectief is, echter de SPV-er kan het werk nog goedkoper verrichten. Daarnaast beoogt de NZa in haar advies Taakherschikking 7, dat de juiste zorg door de juiste professional moeten worden verricht, alleen dat verzekeraars wel eigen kostenverhogende eisen (mogen) stellen waardoor de groep professionals sterk wordt ingeperkt. Tevens staat het Bestuurlijk Akkoord (BA) 8, inmiddels getekend en wel in de startblokken, om op verscheidene onderdelen nog verder ingevuld te worden. Bestuurlijk Akkoord De intentie van het BA lijkt op een aantal punten op zijn minst hoopgevend: "Het is belangrijk dat er een goed, stevig en gevarieerd zorgaanbod van de GGZ bestaat om mensen met psychische aandoeningen te herkennen, diagnosticeren, behandelen en/of stabiliseren. In de kern betekent dit dat de zorg die nodig is, op de juiste plek, door de juiste persoon, doelmatig en in goede samenhang moet worden verleend. Uitgangspunt daarbij is dat de zorg rond de patiënt wordt georganiseerd, en niet de patiënt rond de zorg... Uitgangspunt is passende zorg. Dit betekent dat zorgaanbieders in de GGZ continu passende en doelmatige zorg bieden, continu weer de vraag stellen wat de persoon nodig heeft, niet alleen op het moment dat de zorgvraag zich voor het eerst voordoet. Waar mogelijk wordt (verergering van) ziekte voorkomen... Daarom is preventie in de gehele GGZ-zorg in termen van vroegtijdig potentiële problemen herkennen of hernieuwde problemen herkennen essentieel... Het is ook nodig dat de patiënt duidelijk en transparant wordt geïnformeerd en betrokken, zodat hij of zij voldoende keuzevrijheid heeft... Door het ontwikkelen en versterken van de generalistische Basis GGZ kan een aanzienlijk deel (minimaal 20%) van de patiënten die nu in de tweedelijn wordt geholpen naar de generalistische Basis GGZ verschuiven. Dat kan voor de patiënten beter zijn en zal in het algemeen ook doeltreffender en goedkoper zijn...". Echter wanneer ik zowel de randvoorwaarden als de invulling en de organisatie van de generalistische Basis GGZ ( in feite de huidige EPZ) verder bekijk, begint er toch heel wat te knagen. De hoofdrol lijkt te zijn voorbestemd voor de POH-GGZ. Hoewel het toevoegen van een echelon, tenzij strikt noodzakelijk, zoals ruimschoots bekend vanuit de organisatiekunde, veelal leidt tot kostenverhoging, bureaucratisering en stagnering, (je bent in ieder geval langer onderweg wanneer je van het kastje naar de muur wordt gestuurd) wordt hiervoor binnen de toekomstige GGZ toch voor gekozen. Op zich kan ondersteuning in de huisartsenpraktijk een noodzakelijke aanvulling zijn, alleen zijn er eveneens grote hiaten in de invulling, kwaliteitswaarborging en organisatie van de POH-GGZ-functie vast te stellen. Het hele BA drijft op kwaliteit, professionaliteit en effectiviteit, compleet met privacygevoelige ROMmetingen in alle geledingen. 5 Bestuurlijk Akkoord - De gezamenlijke toekomstvisie 6 Trimbos/Nivel Strategische Verkenning - Op zoek naar een kosteneffectieve Basis-GGZ, Nederlandse Zorgautoriteit Advies Taakherschikking somatische zorg en curatieve GGZ, Bestuurlijk Akkoord toekomst GGZ

3 POH-GGZ: De totale Kwaliteit begint bij de start En dan krijgen we de functie van de POH-GGZ die, schijnbaar zonder enige restrictie, niet gehinderd door financiële hobbels zoals een Eigen Bijdrage of aantasting Eigen Risico, mag diagnosticeren, behandelen, begeleiden, adviseren, verwijzen, screenen enz. De POH-GGZ hoeft hierbij niet aan te sluiten bij evidence based behandelrichtlijnen. Ook kwaliteits- en effectiviteitscriteria en de bijbehorende transparantie door middel van ROM-vragenlijsten gelden evenmin voor de POH-GGZ. Bij een verwijzing naar de generalistische Basis GGZ door de POH-GGZ, zeker in het geval dat hij zelf eerst heeft behandeld, zie je de inconsistentie en aansluitproblemen tussen deze twee schakels nu al van verre aankomen, met directe consequenties voor de cliënt. Dat de Landelijke Vereniging van Eerstelijnspsychologen (LVE) in de functie POH-GGZ voor haar psychologen een kans ziet, is neem ik aan, bedoeld als kans voor de basispsychologen. Immers, indien de functie van POH-GGZ ingevuld zou gaan worden door GZ-psychologen, kiezen we tevens voor alle nadelen ten gevolge van overkwalificatie en rolvermenging, inclusief kapitaalvernietiging, wat een forse bedreiging van de totale GGZ-kwaliteit zou betekenen. Daarnaast is het uitgangspunt de juiste zorg, geleverd door de juiste persoon hierop amper meer van toepassing. Basis GGZ: Eisen, verwachtingen en gebrekkige middelen Wanneer je verder de toenemende veranderingen (lees: beperkingen en verschraling) binnen de eerstelijns GGZ afzet tegen de gewenste verschuiving van minstens 20% van behandelingen van de 2e lijn naar de 1e lijn, staat dit haaks op elkaar. De effecten van de bezuinigingsmaatregelen die vanaf 2012 van toepassing zijn voor de EPZ, laten dit al zien. Voor veel financieel minder draagkrachtige cliënten is de eerstelijnspsychologische behandeling, ongeacht de wijze waarop EPZ wordt gepromoot, eenvoudigweg beperkt tot 5 consulten, waarin zowel intake, diagnostiek als behandeling moet plaatsvinden. De verhoging van zowel de eigen bijdrage als het geldende eigen risico plus de verlaging van het aantal te vergoeden consulten binnen de eerstelijns GGZ, betekenen voor cliënten een sigaar uit eigen doos. Immers, de eerste vijf 'vergoede' consulten kost hen 320,= terwijl de gemiddelde vergoeding 325,= bedraagt. Dit maakt de EPZ voor de cliënt regelmatig ontoegankelijk: de behandeling is te kort (en daardoor veelal onvolledig) en te duur (en daardoor voor een grote groep onbetaalbaar). De huisarts als verwijzer, al dan niet ondersteund door zijn POH-GGZ, heeft uiteraard begrip voor de beperkte financiële draagkracht van zijn patiënt en ziet daarnaast in dat er noodzaak is voor psychische hulp: ergo, de keuze voor tweedelijns GGZ, ongeacht het feit of dit ondersteund wordt door de klachtzwaarte, is al snel gemaakt. Met de voorgenomen verhoging van het eigen risico in 2013 wordt de toegankelijkheid van de Basis-GGZ nog meer bedreigd. GZ-psychologen: Kansen om te doen waar we goed in zijn! Om onze cliënten, ook in de toekomst, een kwalitatief goede en toegankelijke generalistische Basis GGZ tegen redelijke kosten te kunnen blijven bieden, is het van belang dat we alle creatieve mogelijkheden, 'loopholes', lobby's en kansen de komende maanden gaan benutten. Om als psycholoog kwalitatief goed en efficiënt binnen de 1e lijns GGZ te kunnen blijven behandelen, moet de generalistische Basis GGZ ook in in meerdere opzichten ook de ruimte krijgen om die functie te vervullen; e.e.a. conform de intenties van het BA van goede en toegankelijke zorg. Hiervoor is binnen de generalistische Basis GGZ een verruiming van de behandelingmogelijkheden en kostenverlaging voor de cliënt noodzakelijk.. 3

4 Gegeven de doelstelling van het BA dat er een gewenste verschuiving van minstens 20% van behandelingen van de 2e lijns GGZ naar de 1e lijns GGZ moet plaatsvinden, is het alleszins redelijk om dit door een reallocatie c.q. verschuiving van een deel van de behandelingsmogelijkheden vanuit de 2e lijn naar de 1e lijns GGZ ook daadwerkelijk uitvoerbaar te maken. Dit is te realiseren door een deel van de behandelingsmogelijkheden, met name de kortdurende DBC's tot 1200 minuten, die nu binnen de Specialistische 2e lijns GGZ worden uitgevoerd, open te stellen voor c.q. te verschuiven naar de 1e lijns GGZ. Waarbij deze behandelingen door een vrijgevestigde Gezondheidszorgpsycholoog (BIG geregistreerd) als hoofdbehandelaar mogen worden uitgevoerd. Inventarisatie rondom de tegenstrijdigheden in regelgeving om tot een goede invulling van het hoofdbehandelaarschap te komen, is om die reden recent in gang gezet en moet nog dit jaar tot een nieuwe veldnorm gaan leiden. 9 Juist omdat het herdefiniëren van het hoofdbehandelaarschap momenteel actueel is, liggen daar in realistische mogelijkheden voor de vrijgevestigde Gezondheidszorgpsychologen om, op basis van reallocatie van behandelmogelijkheden en taakherschikking, een goede en sterke de invulling van Basis GGZ te kunnen realiseren. Het initiatief om tot een duidelijk veldnorm te komen ten aanzien van de invulling van het hoofdbehandelaarschap betekent, dat de groep vrijgevestigde Gezondheidspyschologen geformaliseerd kunnen worden in hun rol als hoofdbehandelaar, indien de tegenstrijdige regelgeving, die deze mogelijkheid momenteel blokkeert, wordt herzien. Juiste zorg door de juiste professional door juiste verdeling De formalisering van de vrijgevestigde GZ-psychologen als hoofdbehandelaar, betekent dat deze groep, net zo als de vrijgevestigde psychotherapeut/klinisch psycholoog voor wat betreft DBC's zelfstandige behandelmogelijkheden krijgt. Door het formaliseren van het hoofdbehandelaarschap van de vrijgevestigde GZ-psychologen wordt niet beoogd dat deze groep 'veelal overtuigde eerstelijns GGZ professionals' massaal uitgenodigd wordt c.q. zich gedwongen ziet om over te lopen naar de 2e lijns GGZ. Noch wordt hiermee bedoeld dat de GZ-psychologen zich dezelfde expertise en deskundigheid toedichten als de psychotherapeut/klinisch psycholoog of psychiater. In de lijn met het concept van de juiste zorg door de juiste professional, zoals genoemd in het BA en vanwege de expertise- en deskundigheidsverschillen, is het met name van belang dat psychotherapeut/klinisch psycholoog en psychiater alle aandacht kunnen blijven richten op veelal langdurige, complexe, specialistische psychiatrische zorg en dat daarnaast de vrijgevestigde GZ-psycholoog een efficiënt aandeel kan leveren in de kortdurende DBC's. De erkenning als hoofdbehandelaar voor de vrijgevestigde Gezondheidszorgpsycholoog, zeker wanneer het wordt toegespitst op de kortdurende DBC's, betekent een taakherschikking waardoor er behandelmogelijkheden ontstaan, die evenredig zijn aan de kwalificaties, kwaliteit, deskundigheid en ervaringen van GZ-psychologen, zodat deze professionals deze kwaliteiten ten dienste van de cliënt, gericht op kortdurende behandelingen, kunnen aanwenden en zich kunnen (blijven) inzetten voor een goede en sterke generalistische Basis GGZ. 9 Ministerie VWS Kamerbrief - Kenmerk CZ-U dd

5 Daarnaast ontstaan er door deze herverdeling voldoende behandelingsruimte en -mogelijkheden, noodzakelijk om de gewenste verschuiving van minstens 20% van de behandelingen van de 2e lijns GGZ naar de 1e lijns GGZ te realiseren, in overeenstemming met de intenties en doelstellingen van het BA. Over regelgeving en zwaargewichten; flexibilisering in een veranderende markt Het formaliseren van het hoofdbehandelaarschap door een vrijgevestigde GZ-psycholoog zou, gezien de reeds bestaande regelgeving, niet bijzonder ingewikkeld moeten zijn. Het betekent echter wel dat het huidige 'verdeel en heers' regime van enkele zwaargewicht veldpartijen moet worden doorbroken, en zij de bereidheid moeten tonen om tot een eerlijker verdeling te komen, ook om ook de basis-ggz voor de toekomst in meerdere opzichten toegankelijk en beheersbaar te houden. De DBC-spelregels 10 zijn over het hoofdbehandelaarschap duidelijk: "Alle in de wet BIG geregistreerde beroepen (professionals) die bevoegd en bekwaam zijn om patiënten te classificeren volgens de DSM-IV en die in de DBC-beroepentabel 11 staan, kunnen patiënten typeren met behulp van de typeringslijst. Degene die de zorgvraag en de diagnose van de patiënt typeert is hoofdbehandelaar van de betreffende DBC. De hoofdbehandelaar is verantwoordelijk voor het volledig en juist invullen van de DBC-typering. Elke instelling of praktijk bepaalt zelf welke professionals als hoofdbehandelaar in het kader van de DBC GGZ-systematiek worden aangewezen." Eveneens volgens de leidende spelregels van de GGZ-DBC s mag ook een vrijgevestigde Gezondheidspsycholoog zondermeer als hoofdbehandelaar 12 optreden. GZ-psychologen zijn breed opgeleide professionals, die, ook als vrijgevestigde zorgaanbieder, zowel binnen de eerstelijns als tweedelijns GGZ kunnen worden ingezet. Echter, nu de tegenstrijdigheid in regelgeving: Hoewel GZ-psychologen als hoofdbehandelaar volop werkzaam zijn binnen de geïnstitutionaliseerde tweedelijns GGZ, heeft Zorgverzekeraars Nederland (ZN) 13 kenbaar gemaakt dat een vrijgevestigde GZ-psycholoog geen hoofdbehandelaar mag zijn voor een DBC. In de praktijk leidt dit tot een onduidelijke situatie; het kan zijn dat een vrijgevestigde GZpsycholoog een DBC, geheel afgesloten volgens de DBC-spelregels, wil declareren bij de zorgverzekeraar en dat deze niet wordt goedgekeurd, vanwege dit standpunt van ZN. Vanwege deze tegenstrijdige regelgeving wordt, in de meest recente versie van de DBC-spelregels, aan vrijgevestigde GZ-psychologen het advies gegeven om voorafgaand aan de behandeling contact op te nemen met de zorgverzekeraar, ter voorkoming van het niet uitbetalen van de DBC. 14 Hoewel de DBC-spelregels het uitgangspunt vormen, is het tot op dit moment mogelijk dat verzekeraars bij hun inkoopbeleid andere c.q. hogere eisen stellen aan de groep zorgaanbieders die als hoofdbehandelaar mogen optreden. 10 Spelregels DBC-registratie ggz RG12 Versie / Spelregels DBC-registratie ggz RG12 Versie /2012, Cono-beroepentabel, bijlage IV 12 Spelregels DBC besluitvormingsdocument 2e go/no-go p. 18 (2012) 13 ZorgverzekeraarsNederland(ZN) circulaire ZN ( ) en ZN ( ) 14 DBCOnderhoud Gebruikersdocument ggz, Deel 1:Wijzigingen RG12a Versie V (2012) 5

6 Dit heeft als resultaat dat de groep die als hoofdbehandelaar mag optreden sterk wordt ingeperkt en wordt voorbehouden aan bijvoorbeeld psychiater c.q. zenuwarts met, mede door het schaarste-effect, alle kostenverhogingen van dien. In een veranderende markt zijn vooral aanpassingsvermogen, coöperatie, een flexibele en open houding ten opzichte van taakverschuiving en -herschikking en herverdeling van middelen, belangrijke bouwstenen om de aandacht voor kwaliteit in alle opzichten voor de toekomstige GGZ te waarborgen. Samenvatting Op een groot aantal onderdelen sluit de formalisering van de vrijgevestigde GZ-psycholoog als hoofdbehandelaar, zoals dit reeds in de DBC-spelregels is opgenomen, aan op de intenties en doelstellingen van het BA. Om tot eenduidigheid in de regelgeving te komen, is het noodzakelijk dat onder andere ZN het eerder ingenomen standpunt heroverweegt en zich conformeert aan de reeds bestaande DBC-spelregels. Door de verschuiving van de kortdurende DBC's tot 1200 min. waarin de vrijgevestigde GZ-psycholoog als hoofdbehandelaar wordt aangemerkt, ontstaan er behandelingmogelijkheden om de gewenste substitutie van 2e naar 1e lijn te realiseren en wordt het accent op kortdurende en efficiënte ambulante behandelingsmogelijkheden benadrukt. Daarnaast kan hierdoor passende zorg, rond de patiënt/cliënt georganiseerd, op de juiste plek, door de juiste persoon, doelmatig en in goede samenhang worden verleend. In feite zijn dit alle belangrijke uitgangspunten die nu in het BA worden genoemd en waar we ons als GZpsychologen/eerstelijnspsychologen afgelopen jaren voor hebben ingezet bij de invulling van EPZ. Deze verschuiving is een adequate en efficiënte uitbreiding in behandelingsmogelijkheden binnen de toekomstige generalistische Basis GGZ en voorkomt dat cliënten onnodig, niet op basis van klachtenzwaarte maar gedreven door hoge kosten en beperkte behandelingsmogelijkheden, in een veelal duurder en langduriger traject binnen de tweedelijns GGZ terechtkomen. Van Poedel naar Pitbull?! Het traject om te komen tot regelgeving c.q. een veldnorm rondom het hoofdbehandelaarschap is nu actueel. Ten aanzien van het definiëren van het hoofdbehandelaarschap heeft het NIP reeds gemeld 15 hierin kansen te zien en zich hiervoor actief te willen inzetten. Ik ga er van uit dat zowel het NIP als de LVE in dit traject, willen investeren in een sterke generalistische Basis GGZ met voldoende behandelingsmogelijkheden, door zich met overtuiging en vasthoudendheid in te zetten voor de formalisering van het hoofdbehandelaarschap voor vrijgevestigde GZ-psychologen. Ik hoop op betrokkenheid, wijsheid, gezond verstand en hele sterke tanden en uiteraard een goede afloop. Makkinga, 10 juli 2012 drs.e. Beringen GZ- en eerstelijnspsycholoog BIG/NIP Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP Arbeids- en gezondheidspsycholoog NIP Arbeids- en organisatiekundige 15 Nederlands Instituut van Psychologen Nieuwsbrief