samenhang voor wat betreft positionering en bouwvolume. bouwvolume van de oorspronkelijke bebouwing richtinggevend te zijn.

Transcriptie

1 Woonboten aan Nieuwkoopse Plassen t.b.v. recreatie. Geschakelde woningen in planmatige woonwijken. Variatie in vormgeving brugjes tussen de weg en de Twee-onder-één-kap woningen in planmatige Kansen & Bedreigingen: Lichte baksteen en donkere dakpan kenmerkend voor S id ijk Verdiepte ligging van woonwijken t.o.v. het lint. - Diversiteit in het lint benutten als kwaliteit gebaseerd op een samenhang voor wat betreft positionering en bouwvolume. - Bij vervangende nieuwbouw kunnen positionering, oriëntatie en bouwvolume van de oorspronkelijke bebouwing richtinggevend te zijn. - Bij nieuwe ontwikkelingen op en in de omgeving van het Reghthuysplein dient rekening te worden gehouden met het historisch karakter van de bebouwing. - Uitstraling van bebouwing naar het water is een belangrijk aandachtspunt bij toevoegingen aan de hoofdbebouwing en/of bijgebouwen en bij inrichting van het erf/eiland. Ook de Villa uit de jaren'30 gesitueerd in het lint. Diversiteit in vormgeving, kleur- en materiaal, hit t k Boerderijlint in droogmakerij met authentieke boerderijen. Samenhang door vorm en kleurgebruik in het lint aan de Vrijstaande woning in het lint in de kern Nieuwkoop. Grootschalige bedrijfspanden op bedrijventerrein aan prov. ijd Ni k 33

2 Beeldanalyse Nieuwkoop 34

3 3 Visie en beleidsaccenten 35

4 Beeldanalyse Nieuwkoop 3.1 Visie De gemeente Nieuwkoop wordt gekenmerkt door twee landschapstypen. De natte polder in het zuiden en de Droogmakerij in het noorden. Deze twee landschappen worden van elkaar gescheiden door een bebouwingslint, gelegen op een oude strook bovenland. Aan dit lint is in de loop van de tijd een aantal kernen gegroeid. Het is van belang om bij toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente rekening te houden met deze landschapsopbouw en de specifieke eigenschappen van de onderdelen te respecteren en waar mogelijk te versterken. De natte polder De natte polder is gelegen in het zuidelijk deel van de gemeente tussen het oude lint en de rivier de Meije. Het landschap is opgebouwd met veenplassen, rietlanden, weilanden en natuurbeschermingsgebieden. In de natte polder is het van belang om een goede afstemming te vinden tussen het landschap met de natuurbeschermingsgebieden en de toenemende (watersport)recreatie en bijbehorende voorzieningen. Hierbij dient behoud van het landschap en de uitstraling ervan voorop te staan bij toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Daarnaast is het belangrijk om aan de zuidgrens van de gemeente de uitstraling van verspreid liggende boerderijen in een groene omgeving aan een kronkelende rivier te behouden. Droogmakerij De droogmakerij is opgebouwd volgens een rationeel verkavelingpatroon. Hierdoor heeft het landschap een open uitstraling met lange zichtlijnen. Het is van belang om in de Droogmakerij deze openheid te behouden. De bestaande boerderijlinten met verspreid staande boerderijen mogen niet vol worden gebouwd maar dienen door het handhaven van open kavels deze openheid te waarborgen. Lint Tussen De natte polder en de Droogmakerij is op de oude strook bovenland het lint gelegen. Het lint wordt gekenmerkt door diversiteit, zowel voor wat betreft de opbouw als bebouwing. De opbouw van het lint bestaat uit drie onderdelen. Het eerste deel vanaf Zuideinde tot en met de kern Nieuwkoop. Hier is het lint opgebouwd met aan de noordzijde een relatief gesloten bebouwingswand en aan de zuidzijde vrijstaande bebouwing op de restanten van legakkers, eilandjes, omgeven door groen. In het tweede deel, tussen Nieuwkoop en Noorden, kent de noordkant een open karakter met sporadisch een boerderij. Op de eilandjes aan de zuidkant staan vrijstaande woningen ook voornamelijk omgeven door groen. Het derde deel begint waar aan de noordzijde weer bebouwing staat en de kern Noorden begint. De opbouw is hier vrijwel identiek aan die van het eerste deel. Voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen is het van belang om de bestaande opbouw van het oude lint behouden. De opbouw van het tweede deel met de openheid aan de noordkant is hierin een belangrijk behoudeniswaardig item. Wat betreft de bebouwing is over het gehele lint een zelfde bebouwingstructuur te herkennen. De bebouwing aan de zuidkant op de eilandjes zijn hoofdzakelijk vrijstaande woningen. Deze woningen vertonen wat betreft situering op de eilandjes, vormgeving en materiaal- en kleurgebruik een grote verscheidenheid. De daar tussen gebouwde bedrijfspanden versterken wat betreft grootte en vormgeving deze verscheidenheid. Aan de noordzijde is een zelfde misschien nog grotere diversiteit te herkennen voor wat betreft de bebouwing. De bebouwingsdichtheid is aan deze zijde groter waardoor er hier een relatief gesloten gevelwand wordt gevormd. Nieuwe ontwikkelingen dienen zich te conformeren aan deze diversiteit echter passend binnen de bestaande context. 36

5 Kernen De kernen bestaan hoofdzakelijk uit naoorlogse uitbreidingswijken. Grootschalige uitbreidingen dienen geconcentreerd te worden in/aan Nieuwkoop, de grootste kern in de gemeente met het hoogste voorzieningenniveau. De noordzijde van Nieuwkoop is hiervoor meest geschikt. Bij de invulling van een dergelijke uitbreidingen met woon- en bedrijfsbebouwing dient de onderliggende verkavelingstructuur van de droogmakerij als uitgangspunt te worden genomen. De kernen Noorden en Woerdense Verlaat kunnen hierdoor hun kleinschalige dorpskarakter behouden. Droogmakerij Nieuwkoop Noorden Woerdense Verlaat Lint De natte polder 37

6 Beeldanalyse Nieuwkoop 3.2 Deelgebieden en prioriteiten In de voorgaande hoofdstukken is aangegeven dat binnen het grondgebied van gemeente Nieuwkoop verschillende deelgebieden zijn te onderscheiden. Deze deelgebieden dienen op verschillende manieren te worden gewogen, daar in het ene gebied bepaalde eigenschappen kwetsbaarder zijn dan in het andere. In het ene gebied is daarnaast de opnamecapaciteit groter dan in het andere en in het ene gebied zou, gelet op de bestaande cultuurhistorische kwaliteit, de lat hoger kunnen liggen waar het gaat om inbreng van nieuwe kwaliteiten dan in andere gebieden. Om dit onderscheid te bewerkstelligen is voor elk gebied een bepaalde prioriteit vastgesteld. Elk van de prioriteiten vraagt een eigen benadering in de beleidsvertaling. - Consolidatiegebieden - Aandachtsgebieden - Ontwikkelingsgebieden - Neutrale gebieden Prioriteiten Op basis van de beschreven en geïllustreerde hoofdlijnen is op het kaartje op pagina 43 per deelgebied aangegeven of het gaat om een aandachtsgebied, een consolidatiegebied, een ontwikkelingsgebied of een gebied waar men kan voldoen met het regulier beleid, neutrale gebieden (welstand, vigerende bestemmingsplannen, beheer en onderhoud). Voor de consolidatiegebieden, aandachtsgebieden en ontwikkelingsgebieden is het van belang aanvullende beeldkwaliteitnotities te realiseren, waarin men gedetailleerder kan ingaan op het beeldkwaliteitbeleid in de vorm van welstandscriteria, kansen en bedreigingen, gericht op bebouwde en openbare ruimtes. In bestemmingsplannen (beschrijving in hoofdlijnen) kan verwezen worden naar deze uitgewerkte beeldkwaliteitkaders. Voor de neutrale gebieden zou kunnen worden volstaan met min of meer gestandaardiseerde welstandscriteria. De reden van aanwijzing van een consolidatiegebied is veelal gelegen in de bijzondere (historische) complexiteit en diversiteit van gebouwen en ruimte. In geval van consolidatiegebieden bieden de reeds aanwezige landschappelijke, stedebouwkundige en architectonische eigenschappen een zodanige beeldkwaliteit dat er aanleiding is voor handhaving van deze eigenschappen. Consolidatie van de bestaande eigenschappen/kenmerken is het belangrijkste beleidsuitgangspunt. Deze gebieden hebben een lage dynamiek en zijn eigenlijk alleen onderhevig aan geringe veranderingen. Hierdoor is ook de opnamecapaciteit voor nieuwe elementen laag. In geval van verandering of vervanging van bestaande elementen dient de nadruk te liggen op bewaking en beheer van de reeds aanwezige context. Deze context kan gedetailleerd worden beschreven in de vorm van een welstandsnota. Onder consolidatiegebieden valt in de gemeente Nieuwkoop de natte polder, inclusief de bebouwing langs de Meije. In dit gebied ligt de landschappelijke en natuurlijke waarde dusdanig hoog dat heel voorzichtig omgesprongen dient te worden met nieuwe ontwikkelingen en de inpassing daarvan. Aandachtsgebieden zijn gebieden waar de stedenbouwkundige en architectonische eigenschappen aanleiding geven voor een zorgvuldige en specifieke toetsing. Het betreft in mindere mate historische aspecten. Op deze plaatsen is veelal sprake van een grote mate van collectief gebruik (belang). Juist vanwege de grote verscheidenheid zijn deze gebieden kwetsbaarder en liggen ingrepen wat betreft hun vormgeving niet voor de hand. De opnamecapaciteit voor nieuwe eigenschappen en waarden is in deze gebieden veelal aanwezig maar dient hier echter altijd met gedegen kennis van de context te worden 38

7 ingezet. Daarom is uitgebreide beschrijving van deze context hier op zijn plaats. Binnen de aandachtsgebieden zijn op een fijnmaziger schaalniveau nauwkeurigere gradaties te onderscheiden en daarmee consolidatiegebieden van beperkte omvang aan te wijzen. In de gemeente Nieuwkoop vormt het lint een aandachtsgebied. De onderdelen hebben hun eigen specifieke aandachtspunten. In het eerste deel langs Nieuwkoop en het derde deel langs Noorden ligt de nadruk op aandacht met mogelijkheden tot vernieuwingen passend in de bestaande context. Het gedeelte tussen deze twee kernen wordt gekenmerkt door aandacht met de nadruk op consolidatie van de openheid aan de noordzijde. Ook de Droogmakerij vormt een aandachtsgebied. Hier zijn mogelijkheden aanwezig voor nieuwe ontwikkelingen. Deze dienen passend te worden ingevuld met aandacht voor de openheid van het landschap en geënt op de onderliggende landschapsstructuur van de Droogmakerij. van de ringvaart. Op deze locatie kan door middel van bouwvolume en architectuur accenten aangebracht worden binnen de bestaande structuur van het lint. Met aandachtsgebieden, consolidatiegebieden en ontwikkelingsgebieden zijn die gebieden uitgewerkt waar planbeoordeling complex is en een specifieke benadering noodzakelijk is. De overige gebieden volstaan met de reeds in dit plan ontwikkelde kennis en het huidige beleid. Deze neutrale gebieden hebben een relatief grote opnamecapaciteit, alhoewel de dynamiek meestal niet erg hoog is. Algemeen geldende welstandscriteria en bijvoorbeeld de z.g. welstandsloketcriteria voldoen hier daarom prima. Onder neutrale gebieden vallen in de gemeente Nieuwkoop de naoorlogse planmatige woonwijken aan de kernen Nieuwkoop, Noorden en Woerdense Verlaat. Voor de ontwikkelingsgebieden geldt hetzelfde als voor de aandachtsgebieden. Hiervoor kan men aanvullende notities of studies maken gericht op de potenties van het betreffende gebied. Hier ligt echter alleen meer nadruk op de ontwerpopgave en de sturing hiervan en minder op de bewaking van de reeds bestaande context. Nieuwe waarden liggen hier meer voor de hand, vernieuwing dient echter wel aan te sluiten op bestaande waarden. In de gemeente Nieuwkoop zijn binnen de contouren van het streekplan ontwikkelingsgebieden aangewezen voor de uitbreiding van bestaande woon- en bedrijfsbebouwing. De noordzijde van de kern Nieuwkoop vormt hierbij de meest geschikte locatie. Binnen het lint bevindt zich nog een locatie die de potentie heeft om in de toekomst ontwikkeld te worden. Deze is gelegen aan de noordzijde van de Dorpsstraat ten westen van de Teuntjesbrug aan de overzijde 39

8 Beeldanalyse Nieuwkoop Consolidatiegebieden DE NATTE POLDER Aanpak: Behoud van natuurlijke en landschappelijke waarden. Zeer beperkte ruimte voor andere nieuwe ontwikkelingen. Bestemmingsplancriteria: Positie, hoogte en breedte Zwaarwegende welstandscriteria: Aandachtsgebieden HET LINT Aanpak: Aandachtgebied gericht vernieuwen passend binnen de bestaande context. Nieuwe ontwikkelingen afstemmen op omgeving. Vervangende nieuwbouw positionering, oriëntatie en volume oorspronkelijke bebouwing richtinggevend. Zuidzijde; relatie met het water behouden en/of versterken d.m.v. transparantie. Belangrijk hierbij is de uitstraling van de bebouwing naar de plassen. Bestemmingsplancriteria: Positie, hoogte en breedte DROOGMAKERIJ Aanpak: Aandachtsgebied gericht afstemmen van nieuwe ontwikkelingen op de openheid en lange zichtlijnen binnen de droogmakerij. Uit dit oogpunt de boerderijlinten niet verdichten. Zwaarwegende welstandscriteria: Tijdsbeeld/stijlkenmerken, kleur en materiaal, Transparantie, plasticiteit en geleding, toevoegingen Lichte welstandcriteria: Ornamentiek Bestemmingsplancriteria: Positie, hoogte en breedte Zwaarwegende welstandscriteria: Tijdsbeeld/stijlkenmerken, kleur en materiaal, transparantie, plasticiteit en geleding, toevoegingen 40

9 Ontwikkelingsgebieden Neutrale gebieden NOORDZIJDE KERN NIEUWKOOP NAOORLOGSE PLANMATIGE WOONWIJKEN Aanpak: Gebiedsuitwerking in de vorm van een stedenbouwkundig ontwerp vergezeld van een beeldkwaliteitplan. Aanpak: Thema-uitwerking in de vorm van notities voor kleine woninguitbreidingen. Zwaarwegende welstandscriteria: Positie, hoogte en breedte, transparantie, plasticiteit en geleding Lichte welstandcriteria: Lichte welstandcriteria Positie, hoogte en breedte, transparantie, toevoegingen, ornamentiek, kleur en materiaal, plasticiteit en geleding INBREIDING AAN HET LINT Aanpak: Vervaardigen van een stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp, waarin mogelijkheden worden benut om accenten aan te brengen in het lint. Zwaarwegende welstandscriteria Positie, hoogte en breedte, transparantie, plasticiteit en geleding, kleur en materiaal 41

10 Beeldanalyse Nieuwkoop Consolidatiegebied Aandachtsgebied Ontwikkelingsgebied Neutraal gebied 42

11 3.3 Aanbevelingen voor vervolg Deze beeldanalyse kan op zichzelf worden vastgesteld als beleidskader door de gemeenteraad. Hiermee is het een referentiekader geworden voor de welstandsadviezen die de welstandscommissie verstrekt. Het is echter voornamelijk een kennisbron. Een verdere vertaling van de kennis in welstandscriteria wordt aanbevolen. Door de nieuwe Woningwet zal de gemeente verplicht worden een welstandsnota op te stellen, waarin de welstandscriteria de kern vormen. Er kunnen verschillende soorten welstandscriteria in de welstandsnota worden opgenomen: - Objectgerichte welstandscriteria voor veel voorkomende kleinere bouwwerken (sneltoets); - gebiedsgerichte welstandscriteria; - welstandscriteria voor specifieke typen bouwwerken; - welstandscriteria bij grotere ontwikkelingsprojecten; - algemene welstandscriteria. Voor kleinere en middelgrote bouwwerken die zich voegen binnen de bestaande ruimtelijke structuur kunnen object- en gebiedsgerichte welstandscriteria worden opgesteld. Met name voor de consolidatie- en aandachtsgebieden kunnen beoordelingskaders worden opgenomen die bestaat uit een stelsel van samenhangende criteria betreffende de stedenbouwkundige en/of architectonische inpassing van een bouwwerk in het gebied. Voor de genoemde ontwikkelingsgebieden kunnen beoordelingskaders worden opgesteld in het kader van de stedenbouwkundige planvoorbereiding, eventueel gekoppeld aan de welstandscriteria voor het gebied waarin de ontwikkeling plaatsvindt. Bij ontwikkelingsprojecten kunnen desgewenst namens de commissie supervisors worden aangesteld. Voornaamste is in ieder geval dat welstand er al in een vroeg stadium bij wordt betrokken. Aanbevolen wordt om de voorliggende beeldanalyse als basis te gebruiken voor een gebiedsgericht welstandsbeleid. Het welstandsbeleid mag geen belemmering vormen voor ontwikkelingen en de ruimtelijke dynamiek. Men kan de welstandnota zien als losbladig en/of digitaal geheel, waarbij iedere door de gemeenteraad vastgestelde wijziging of aanvulling gemakkelijk kan worden toegevoegd. Voorliggende beeldanalyse + object- en gebiedsgerichte toetsingscriteria Welstandsnota (vaststelling gemeenteraad) Juridische + bestuurlijke kadering Gebiedsgerichte analyse en toetsingscriteria Procedures en werkwijze welstand 43

12 Beeldanalyse Nieuwkoop 44

13 Colofon Stichting Dorp, Stad & Land Groothandelsgebouw Stationplein 45 Postbus GC Rotterdam Tel In opdracht van Gemeente Nieuwkoop Achterweg 1 Postbus AA Nieuwkoop Tel Inhoud Samenwerkende Architecten Stedenbouwkundigen ing. S. Schout ing. J.C.C.M. van Jole Wijnstraat 96f, 3011 TR Rotterdam Tel