Bulletin van vragen en antwoorden

Transcriptie

1 Bulletin van vragen en antwoorden december 2013

2 18de jaargang nr december In het Bulletin van Vragen en Antwoorden worden vragen van Raadsleden en de antwoorden daarop letterlijk en volledig opgenomen. Elke briefschrijver is verantwoordelijk voor zijn/haar tekst waarvan de inhoud niet bindend is voor het stadsbestuur. Vraag 420: Raadslid Sammy Roelant (31/10/2013) Brugge telt door haar historische rijkdom een zeer grote collectie waardevol erfgoed. Dit erfgoed bevindt zich vaak verspreid doorheen de hele stad. Een deel ervan is bijvoorbeeld kerkelijk erfgoed dat zich bevindt in een van de vele kerken die onze stad rijk is. Ik verklap zeker geen geheim als ik zeg dat diefstal van kerkelijk erfgoed bijwijlen een plaag is. Ook in Brugge bleven we hier niet altijd van gespaard, denk maar aan de roof in 2009 in de Sint Salvatorskathedraal. Ondertussen merk ik bij bezoeken aan diverse plaatsen met waardevol erfgoed dat de beveiliging niet altijd optimaal is. Bijvoorbeeld de Onze-Lieve-Vrouw van Blindekenskapel. Daar bevindt zich een polychrome Madonna uit de veertiende eeuw. Deze is van onschatbare waarde. Nochtans bevind deze zich schijnbaar onbeveiligd in de kapel en wordt ze elk jaar meegedragen tijdens de processie ter herdenking van de Slag van de Pevelenberg. Ik heb naar aanleiding hiervan enkele concrete en enkele algemene vragen. 1. Bestaat er een anti-diefstalplan voor de de verschillende sites waar zich erfgoed bevinden? Zo ja, kan ik deze verkrijgen. 2. Bestaan er calamiteitenplannen voor verschillende sites waar zich erfgoed bevinden? Bijvoorbeeld evacuatieplannen voor de kunstwerken bij brand of natuurrampen? 3. Wat zijn de adviezen rond conservering van werken in niet gespecialiseerde ruimtes, bijvoorbeeld zonder klimaatregeling, vanwege de verschillende bevoegde diensten? 4. Wat is het advies van bevoegde diensten rond het meedragen van De polychrome madonna tijdens de processie? 5. Bestaat er een gecentraliseerde, raadpleegbare, inventaris van alle roerend erfgoed aanwezig in Brugge? Zijn alle werken traceerbaar? 6. Zijn er de voorbije 20 jaar werken verdwenen uit de archieven? 7. Hoe zit het met de verzekering van de diverse werken. Graag kreeg ik een overzicht van de verzekeringen die werden afgesloten omtrent de verschillende sites met roerend erfgoed of kunst. Hoeveel euro aan premies betaald de stad hiervoor? Hoe zit het met topwerken als de Van Eycks? Antwoord 420: Waardevol erfgoed 1. Bestaat er een anti-diefstalplan voor de verschillende sites waar zich erfgoed bevinden? Zo ja, kan ik deze verkrijgen. 2. Bestaan er calamiteitenplannen voor verschillende sites waar zich erfgoed bevinden? Bijvoorbeeld evacuatieplannen voor de kunstwerken bij brand of natuurrampen? Musea Brugge kan enkel antwoorden voor de locaties die eigendom zijn van de stad Brugge en door ons als museum worden uitgebaat. Voor alle locaties bestaan gedetailleerde veiligheidsconcepten en beveiligingsplannen. Deze zijn de afgelopen jaren bijgewerkt en geactualiseerd, mede in het licht van de grootschalige vernieuwing van de elektronische beveiliging die in 2010 is ingezet. Deze plannen en concepten zijn strikt vertrouwelijk en worden niet openbaar gemaakt en aan derden verstrekt. Musea Brugge is dit jaar gestart met het updaten en grondig reviseren van alle interventie-dossiers (calamiteitenplannen) die opgemaakt zijn 1990, dit ook in samenhang met de vernieuwing van de elektronische beveiliging. Deze plannen zijn per site en per locatie opgemaakt. Gelet op de nauwe samenhang met de beveiligingsplannen kunnen ook deze niet openbaar gemaakt worden. Niet stedelijke locaties met waardevol religieus erfgoed vallen niet onder onze bevoegdheid, maar on-

3 der verschillende inrichtende machten, zoals kerkfabrieken, OCMW, bisdom, Confrérie, VZW s, kloosterordes, etc. Deze staan in voor veiligheid van het patrimonium in hun beheer. Musea Brugge adviseert regelmatig religieuze instellingen over kwesties rond behoud en beheer, en ook over veiligheidskwesties. Dit gebeurt dikwijls via Benoit Kervyn, consulent religieus erfgoed in onze organisatie. Vragen en verleende adviezen betreffende veiligheid zijn uiteraard vertrouwelijk en enkel bedoeld voor de bestemmeling. Het is aan de verantwoordelijken en inrichtende machten van de afzonderlijke instellingen om al dan niet te communiceren over veiligheidsbeleid. 3. Wat zijn de adviezen rond conservering van werken in niet gespecialiseerde ruimtes, bijvoorbeeld zonder klimaatregeling, vanwege de verschillende bevoegde diensten? De eerste verantwoordelijkheid voor musea Brugge is het behoud en beheer van de eigen collecties. Binnen de mogelijkheden die musea Brugge daarnaast heeft, adviseren en assisteren via de consulent religieus erfgoed en onze afdeling Behoud & Beheer beheerders van religieus erfgoed over kwesties van behoud en beheer. Adviezen kunnen gaan over specifieke kwesties, zoals conservering en restauratie van individuele werken, of over meer structurele vraagstukken betreffende klimatologische omstandigheden. Ook wordt er regelmatig assistentie verleend met klimaat- en lichtmetingen. Er kan overigens geen eenduidig antwoord of een algemene richtlijn gegeven worden over wat een ideale situatie is, omdat de collecties en omstandigheden per gebouw sterk kunnen verschillen en adviezen dus altijd op maat zijn. Ook moet er rekening gehouden worden met het feit dat het veelal gaat om geklasseerde monumenten, waarbij er de nodige beperkingen kunnen zijn voor structurele ingrepen. Adviezen van musea Brugge zijn, zeker wat klimatologische kwesties betreft, een onderdeel van een noodzakelijke bredere en geïntegreerde visie op een gebouw met waardevol erfgoed. Ook hier geldt dat dit de primaire verantwoordelijkheid is van de afzonderlijke beheerders en inrichtende machten. Overigens kunnen beheerders van religieus erfgoed voor adviezen in deze materie ook terecht bij verschillende andere instanties zoals het Agentschap Onroerend Erfgoed, FARO ( het steunpunt voor de erfgoedsector) en het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (expertisecentrum in dit domein, gevestigd in Heverlee). Er is algemene consensus in de erfgoedwereld dat een meer gecoördineerde, gestructureerde en pro-actieve benadering van religieus erfgoed dringend nodig is. Dit wordt ook op Vlaams niveau onderschreven door de bevoegde minister. Musea Brugge onderschrijft dit streven en tracht met de nodige beperkingen van mankracht en middelen - in Brugge met alle andere betrokken partners tot een meer gestructureerde aanpak te komen. De erfgoedcel Brugge speelt in deze een initiërende en coördinerende rol. 4. Wat is het advies van bevoegde diensten rond het meedragen van de polychrome madonna tijdens de processie? Het beheer van de Blindekenskapel en aldus ook de 14de eeuwse madonna-sculptuur is de bevoegdheid van OCMW Brugge. Er zijn echter nauwe contacten tussen OCMW en musea Brugge voor het verbeteren van het behoud van het te beheren kunstpatrimonium Wat betreft de omgang met het beeld tijdens de processie worden een aantal veiligheidsmaatregelen genomen die de risico s op beschadiging moeten verminderen. Zo wordt het beeld de laatste jaren niet langer op een wagen voortgetrokken op de kasseiwegen, maar gedragen door zes personen op een draagberrie, met twee personen in reserve om af te wisselen op gezette tijdstippen. Dit om het aantal schokken, wat kan resulteren in schade, te verminderen. Er zijn permanent twee personen tijdens de processie ingeschakeld om de veiligheid van het beeld te bewaken en, bij regen, het geheel af te dekken (dit gebeurt via een soort baldakijn, er is geen rechtstreeks contact tussen het afdekzeil en het beeld). In het kader van de processie wordt het beeld bij elke editie nagekeken op opstuwingen en losse verfschollen, die, indien nodig, worden gefixeerd. In de kapel zelf is een alarm voorzien dat luidt bij aanraking van het beeld, tijdens sluitingsuren is bewegingsdetectie actief in de kapel. In de kapel wordt naar een constante temperatuur gestreefd, ingrepen voor het waarborgen van een constante relatieve vochtigheid zijn in dergelijke beschermde gebouwen moeilijk te implementeren. Tijdens de processie komt het beeld uiteraard terecht in andere klimatologische omstandigheden dan gewoonlijk. De duur hiervan is echter beperkt tot maximaal vijf uur. Gemiddeld heeft een sculptuur van die omvang echter minimaal 72 uur nodig om aan gewijzigde klimaatomstandigheden aan te passen. Musea Brugge heeft in het verleden overigens herhaaldelijk aangeboden om stukken uit kerkelijk bezit veilig te stellen tijdens bijvoorbeeld restauraties maar betrokken instanties en de betrokken adviserende overheden delen die mening niet altijd. Het hierboven geschetste neemt natuurlijk niet weg dat het vanuit conservatiestandpunt risicovoller

4 is om het madonna-beeld wel te manipuleren dan niet. Het gaat echter niet om dit standpunt alleen. De immateriële erfgoedwaarde van de madonna en haar rol in de processie mag uiteraard niet worden geminimaliseerd. De processie staat of valt met de aanwezigheid van de figuur van de madonna. Tot heden werd het Madonna beeld 709 keer meegedragen in deze processie. Het is geen sinecure om een museale bescherming te bieden aan het madonna-beeld en dit tegelijkertijd af te stemmen op het gebruik ervan binnen het immaterieel erfgoed vervat in de processie. Een belangrijk stuk van de erfgoedwaarde van dit madonnabeeld zit precies in de sterke traditie van de Blindekensprocessie. Los van alle voorzorgsmaatregelen die momenteel worden genomen binnen het kader van de processie, is een van de mogelijke acties die op dit vlak kunnen worden genomen, het vervangen van het origineel door een kopie voor gebruik in de processie. In Nederlands Limburg worden momenteel originele gepolychromeerde beelden in kerken vervangen door kopieën, via 3D-printing. Hoewel voor gebruik in processies al voorbeelden gekend zijn waarbij men replica s inzet, wordt hierop veelal terughoudend mee omgegaan omwille van de mogelijke impact op het devotionele aspect van het processiegebeuren, een zorg die de beheerder van het beeld deelt. 5. Bestaat er een gecentraliseerde, raadpleegbare, inventaris van alle roerend erfgoed aanwezig in Brugge? Zijn alle werken traceerbaar? Roerend erfgoed is een verzamelnaam voor erg uiteenlopende categorieën erfgoed: kunstwerken, historische voorwerpen, gebruiksvoorwerpen, documentair erfgoed (foto s, archiefdocumenten ). Een gecentraliseerde inventaris voor alle roerend religieus erfgoed op grondgebied Brugge is niet aanwezig. Gelet op de diversiteit aan collecties, alsook de verscheidenheid aan eigendomsstatuten (overheidscollecties, privé-eigendom, collecties kerkfabrieken, congregaties ) is dergelijke inventaris centraal uitbouwen een quasi onmogelijke taak. Binnen de diverse overheidsinstellingen actief op grondgebied Brugge bevindt er zich uiteraard heel wat roerend erfgoed met een religieuze oorsprong. In deze instellingen is er een inventaris aanwezig. Daar deze inventarissen vaak vanuit verschillende modellen zijn opgebouwd is de centralisatie in één overkoepelend model zowel praktisch als financieel niet realistisch. De diverse kerkfabrieken op het grondgebied Brugge hebben de taak om een inventaris bij te houden van het roerend bezit dat deel uitmaakt van de kerk en de andere gebouwen die de kerkfabriek beheert. Ook hier is er geen sprake van een uniforme wijze van inventarisatie. Het KIK (Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium) in Brussel heeft een centrale inventaris van roerend erfgoed in kerkgebouwen maar deze is verouderd en onvolledig. De consulent religieus erfgoed van musea Brugge heeft als aanvullende opdracht de inventarisatie van het zilverwerk en het textiel van de Sint-Jacobskerk verzorgd, en dit in opdracht van het kerkbestuur ( ). In de periode heeft hij eveneens in opdracht van de kerkbestuur alle metalen (zilver, koper en brons), alsook het textiel van de Sint-Salvatorskathedraal geïnventariseerd. Voor beide inventarisatietrajecten werd in samenspraak met het KIK van elk object een nieuwe foto-opname gemaakt. De inventarisatie van de Onze-Lieve-Vrouwkerk gebeurt in nauwe samenwerking met de afdeling collectie & documentatie van musea Brugge, en dit volgens de museale standaard AdLib. Samen met de stadsbeiaardier Frank Deleu heeft de consulent religieus erfgoed in een inventaris opgemaakt van het klokkenpatrimonium dat verspreid is over diverse torens in de Brugse binnenstad, waaronder dus kerken kloostertorens. Voor religieuze congregaties is een inventaris op detailniveau meestal niet aanwezig. De congregatie kan zich voor de aanmaak van dergelijke inventaris laten bijstaan door het CRKC (Centrum voor religieuze kunst en cultuur), dat als Vlaams expertisecentrum ondersteund wordt door de Vlaamse overheid. Het inzetten op een toekomstgericht perspectief voor de roerende collecties van de diverse Vlaamse congregaties die hun huisvesting verlaten is de kerntaak van het CRKC. Hiertoe heeft ze ook overleg met diverse stedelijke erfgoedpartners (musea Brugge, erfgoedcel Brugge, openbare bibliotheek Brugge via de Vlaamse erfgoedbibliotheek vzw ).

5 6. Zijn er de voorbije 20 jaar werken verdwenen uit de archieven? Alle Belgische archieven werden eind vorige eeuw geteisterd door een zekere Jean-Marc Fiey, tot hij in 2002 in Luik op heterdaad werd betrapt. In april 1998 heeft hij ook het stadsarchief bezocht gedurende verscheidene dagen en hij is er hier in geslaagd een groot aantal documenten te ontvreemden, zoals hij dat ook overal elders heeft kunnen doen. De stad Brugge heeft toen, in 2003, een klacht met burgerlijke partijstelling ingediend bij het parket te Luik. De man is op 27 juni 2007 veroordeeld door de correctionele rechtbank van Luik. Een groot aantal documenten, niet alles, kon worden gerecupereerd. Het dossier kan door u in het stadsarchief worden geraadpleegd. Onder andere naar aanleiding van deze zaak is in de archiefwereld heel wat aandacht besteed aan diefstalpreventie, te beginnen met een studiedag door het stadsarchief georganiseerd in Collega s sturen het stadsarchief steeds discreet gegevens door van verdachte personen, die dan vertrouwelijk worden doorgegeven aan het onthaalpersoneel Ook bij de herinrichting in 2013 van onze receptie is heel wat aandacht besteed aan diefstalpreventie (vestiaire buiten de leeszaal, lockers voor tassen enz.). De publieksruimtes van het stadsarchief zijn ook opgenomen in het globaal plan voor toezicht op erfgoedruimtes door musea Brugge. Toch moeten we ons geen illusies maken: er bestaat geen waterdicht systeem dat verdwijning van stukken volledig kan beletten. 7. Hoe zit het met de verzekering van de diverse werken. Graag kreeg ik een overzicht van de verzekeringen die werden afgesloten omtrent de verschillende sites met roerend erfgoed of kunst. Hoeveel euro aan premies betaalt de stad hiervoor? Hoe zit het met topwerken als de Van Eycks? WERKEN EIGENDOM VAN DE STAD De kunstvoorwerpen en bibliotheekboeken eigendom van de Stad Brugge zijn verzekerd bij Ethias via brandpolis Deze verzekering is een verzekering in eerste risico. Dit wil zeggen dat de verzekeraar tot een bepaald bedrag van de mogelijke schade dekt. Wanneer de schade hoger ligt, dan moet je er zelf voor instaan. Bedrag eerste risico ,66 (nov 06) - max per kunstvoorwerp ,42 (nov 06) - max per kunstvoorwerp Vlaamse Primitieven ,08 (nov 06) De kunstvoorwerpen en bibliotheekboeken zijn voor brand of waterschade verzekerd in alle lokalen en gebouwen waarvan de stad eigenares, huurster of gebruikster is. Voor 2013 bedraagt de premie voor deze brandverzekering ,62 euro WERKEN IN LANGDURIGE BRUIKLEEN Voor de kunstwerken in bruikleen werden verschillende polissen alle risico s - permanent verblijf afgesloten bij Ethias. Deze polissen kunnen enkel afgesloten worden mits een detaillijst met waarden. De totale premie voor 2013 voor deze polissen bedraagt , 70 euro KORTLOPENDE BRUIKLENEN Kortlopende bruiklenen worden meestal verzekerd via de abonnementspolis alle risico s tentoonstellingen. Polis De werken zijn dan verzekerd in alle lokalen en gebouwen op Belgisch grondgebied. De maximum globale waarde is maximum ,25 euro per tentoonstelling, beurs of transport. Er kan gekozen worden het transport al dan niet mee te laten verzekeren. Eveneens kan gekozen worden om al dan niet diefstal zonder braak, geweld of bedreiging mee te laten verzekeren (bijpremie: kost + 20%). De uiteindelijke beslissing om verdwijning mee te verzekeren blijft bij Ethias en is afhankelijk van de genomen veiligheidsmaatregelen (bijvoorbeeld bewaking, tentoonstelling in gesloten glasvitrines, ) KUNSTWERKEN OLV-KERK De kunstvoorwerpen van de OLV Kerk zijn verzekerd via de brandpolis van het gebouw.

6 De inhoud van het gebouw werd verzekerd voor een bedrag van ,68 euro. Dit bedrag werd overgenomen van de vroegere polis maar is aan te passen. De premie voor deze brandverzekering verzekering bedraagt momenteel ,97 euro Verzekering van erfgoed in andere religieuze instellingen valt onder de bevoegdheid van de afzonderlijke beheerders en eigenaars. Vraag 421: Raadslid Sammy Roelant (20/11/2013) Weylerkazerne Naar aanleiding van de hernieuwde aandacht rond de Weylerkazerne in juni dit jaar, lieten de eigenaars vaag uitschijnen dat zij een bouwaanvraag zouden indienen voor de site in september Is dit inmiddels gebeurd? Indien niet, in uw antwoord op mijn vorige schriftelijke vraag omtrent de Weylerkazerne liet u uitschijnen dat u het stadsbestuur de onteigening verder onderzocht. Is dit gebeurd? Zo ja wat zijn de conclusies? Gaat u over tot onteigening? Zo nee heeft u een andere strategie om deze stadskanker na al die jaren eindelijk aan te pakken? Antwoord 421: Weylerkazerne Momenteel is er een informele overeenkomst tussen de eigenaar en een investeerder om hier samen een project te realiseren. In samenspraak met hun architect zijn ze een haalbaarheidsonderzoek aan het doen dat ondertussen ongeveer afgerond is. Hierna zullen, op zeer korte termijn, gesprekken opgestart worden met de dienst monumentenzorg van de stad Brugge en de bevoegde mensen van de dienst onroerend erfgoed (Vlaamse Overheid) aangezien de Weylerkazerne (het voormalige Theresianenklooster) een beschermd monument is. Hierin kunnen dan de details van het project doorgesproken worden. De mogelijkheid met het pand en de aanpalende gronden werd reeds in grote lijnen toegelicht zodat het nieuwe project direct op een goede manier van start kan gaan. Gelet op de vroegere besprekingen menen wij dat de eigenaar en zijn architect reeds goed op de hoogte zijn van de randvoorwaarden die gesteld zullen worden naar onder andere te behouden elementen waardoor de besprekingen vlot zullen kunnen verlopen. Zodra er akkoord is over het voorstel kan men een bouwaanvraag indienen eventueel gecombineerd met een restauratiedossier voor de voormalige kazerne via het agentschap onroerende erfgoed. Over exacte timing hebben we op vandaag geen zicht.

7 stad brugge dienst pers en publicaties burg 12,b-8000 brugge t f persdienst@brugge.be v.u. j. coens, stadssecretaris, brug 12, b-8000 brugge