Een geriater houdt het overzicht

Transcriptie

1 Magazine voor verzekerden van IZZ Een geriater houdt het overzicht Werkdruk? Zo ga je ermee om! Nazorg helpt kankerpatiënten hun leven op te pakken IZZ Zorg voor de zorg

2 INHOUD NUMMER 2, JUNI 2012, JAARGANG 9 6 Van de cover Hugo Voncken is klinisch geriater in het CWZ in Nijmegen. Een geriater houdt het overzicht en zorgt voor het totaalplaatje. Een beetje als de zwarte doos van een vliegtuig. Die regis treert of de motor het goed doet, of de piloot alert is en of het landingsgestel het niet b egeeft. Datzelfde doen wij voor de patiënt. Kijk ook op de achterpagina! VAN DE COVER Nazorg voor kankerpatiënten Nazorgcentrum IntermeZZo vormt voor kanker patiënten een brug tussen ziekenhuis en thuis. Zij willen graag zo snel mogelijk weer hun leven oppakken. IntermeZZo helpt hen daarbij. 5 inhoud Pleegje maakt zich niet druk Het volgende nummer van ZorgZin verschijnt in september Leesproblemen? Voor mensen met leesproblemen verschijnt ZorgZin ook op Daisy cd-rom. Bel voor deze gratis service rechtstreeks met Dedicon in Grave (0486) Colofon ZorgZin verschijnt vier keer per jaar voor verzekerden van IZZ. Redactie Stephan Arnoldussen, Ed Coumans, Carola van der Heijde, Denise Wieldraaijer, Remco Koenders, Petra Kruijt, Imke Loeffen, Wies Peters, Dirk van Sambeeck, Hanneke Sizoo Fotografie Laurens Aaij, Ina Vrinssen Foto grafie, Franco Gori, Istockphoto, MobileCrowds B.V., Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/ Wiel van der Randen, Arenda Oomen, Dennis Vloedmans, Norbert Voskens Illustraties Anne Besselink, Roel Seidell Concept en realisatie HDtt Communi catie advies, Nijmegen Vormgeving Wunderbar, Nijmegen Druk Enveloprint, Dinxperlo

3 COLUMN Werkdruk in de zorg Vooral door de hoge werk druk denken al zes op de tien mede werkers voor hun pensioen af te haken. Wat kun je zelf doen? 18 VAN DE COVER Gewoon een mens 5 Vitamix: ANWB helpt ook fietser met pech 9 Student in de zorg 11 IZZ bestaat 35 jaar 12 Thuisdialyse geeft Wim Altena vrijheid 14 Mirjam Houtlosser over ethische keuzes 16 In discussie: Facebook-vriend met de patiënt, kan dat? 17 Vraag het IZZ 21 Mijn afdeling 22 Agressie op de werkvloer, hoe gaat u ermee om? Jarenlang was de dokter een meneer en was zusters wil wet. Tegenwoordig lijkt daar weinig meer van over te zijn: nu is het de patiënt die het voor het zeggen heeft. Maar dit betekent niet dat zorgverleners minder ontzag ver dienen. Sterker nog, door patiëntgericht te werken stijgen ze bij mij juist in achting. Het is alsof de arts zijn masker afdoet en toegeeft: ik ben ook gewoon een mens en daardoor ken ik beper kingen, net als u. Soms moet ik als arts moeilijke keuzes maken. Maar omdat ik weet hoe het voelt, streef ik ernaar u de allerbeste zorg te geven. Op de manier waarop ú het prettig vindt. Daar heb ik ontzag voor. Dat de mens voorop blijft staan. Ondanks alle tegenslagen die je als zorgverlener tegenkomt, of het nu gaat om tijdgebrek, geldgebrek of simpelweg machteloosheid. Want we zijn allemaal, of we nu patiënt of zorgverlener zijn, in de eerste plaats mens. Hebt u nog een kandidaat voor de Mooi Mens Verkiezing 2012? Meld hem aan op Verhuisd? Wanneer u uw nieuwe adres aan de gemeente doorgeeft, ontvangt IZZ de wijziging automatisch. Verhuizing naar het buitenland moet u wel aan IZZ melden. Dat doet u met het wijzigings formulier op Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten en verantwoordelijkheden worden ontleend. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen of illustraties kan alleen na schriftelijke toestemming van de redactie. Redactieadres Redactie ZorgZin, Postbus 445, 5600 AK Eindhoven Mailadres: redactie@izz.nl Wilt u ZorgZin niet meer ont vangen, stuur dan alstublieft een berichtje naar het redactieadres IZZ 3 3

4 VITAMIX Zorgmede werkers weten niet wat hun directeur doet. Ze beoordelen de stelling Ik vind dat de directie voldoende communiceert over waar zij zich mee bezig houdt, met een 4,2. Bron: onderzoeksbureau Effectory HELP! HELP! De mooiste tuin van Nederland Weet u welk kruid helpt tegen een zere knie? Of welke plant ideaal is als schoonmaakmiddel? In de Kruidenhoeve Balkbrug in Overijssel vindt u het antwoord. U loopt er letterlijk tussen honderden kruiden en planten met ieder zijn unieke werking. Een wirwar van paadjes leidt u langs wilde bloemen, kleurige borders, prachtige siertuinen en héél veel kruiden. Ook vindt u er een schitterende bostuin, moestuin en disteltuin. Een bejaarde man die is gevallen of een kind dat schoonmaakmiddel heeft binnenkregen. In veel noodsituaties is snelle hulp van levensbelang. De HELP-app zorgt daarvoor. In een noodsituatie alarmeert de applicatie automatisch mensen in de nabije omgeving van het slachtoffer die zijn aangemeld bij HELP! Iedereen kan zich aanmelden, maar mensen met EHBO of medische kennis kunnen in dit soort situaties natuurlijk eerder helpen. Niet voor niets riep het Nederlandse Oranje Kruis EHBO ers op zich aan te melden. Iets voor u? De gratis app is er voor de iphone en smartphones met Android. 4

5 Conflicten en agressie in de medische praktijk Agressief en zelfs gewelddadig gedrag van cliënten is een verschijnsel waarmee Wegenwacht voor de fiets Ook met een lekke fietsband kunt u deze zomer rekenen op de ANWB. De wegenwacht breidt zijn bestaande aanbod uit met pechhulp aan fiets, bromfiets en scoot mobiel. Ze helpen u 24 uur per dag, 7 dagen per week op iedere plek in Nederland waar zij kunnen komen. Met de auto welte verstaan. De hulpverlening is persoonsgebonden en exclusief voor ANWB-leden. BOEKENTIP artsen en hun assisterende medewerkers helaas steeds vaker worden geconfronteerd niet alleen in de poli of praktijkruimte, maar ook buiten werktijd. Deze overlast kan uiteenlopen van hinderlijk gedrag of verbale intimidatie tot grove beledigingen en zelfs lichamelijk geweld. Conflicten en agressie in de medische praktijk, geschreven voor huisartsen, medisch specialisten en hun assistenten, dient als een praktische handleiding om agressief gedrag te voorkomen of, als dit toch mocht optreden, het in te tomen. Daarnaast is dit boek geschikt voor overige beroepsbeoefenaren die contact hebben met zorgvragers, zoals bedrijfsartsen, apothekers of maatschappelijk werkers. De thema s in dit boek zijn in oplopende mate van ernst gerangschikt. Bij elke probleemsituatie wordt de vraag gesteld: hoe kan men bij de confrontatie zicht op de situatie krijgen, controle over eigen emoties en het eigen gedrag houden, de leiding behouden en van daaruit de-escalerend optreden? Doel is hierbij te leren de conflictsituatie te beheersen en deze een voor alle partijen constructieve, zinvolle wending te geven. Verpleegkundige beroepsethiek De hoofdstukken in dit boek kennen een uniforme opbouw. Elk hoofdstuk begint met een casus, waarna overwegingen volgen. In het onderdeel Reflectie wordt de beschreven reactie van de handelende beroepsbeoefenaren kritisch belicht. Elk hoofdstuk wordt met adviezen afgesloten. Agressief of gewelddadig gedrag van patiënten komt ISBN NUR 870 nog steeds voor in de zorg. Het boek Conflicten en agressie in de medische praktijk biedt zorgpersoneel een praktische handleiding om agressief gedrag te voorkomen of, als dit toch mocht optreden, het in te tomen. Aan de hand van achtergrondinformatie en praktijkvoorbeelden krijgt u antwoord op onder andere de volgende vragen: hoe herkent u agressie op tijd? En wat kunt u dan doen? Hoe houdt u controle over de situatie? Een leerzaam boek voor iedereen die in de zorg werkt. Win dit boek Bohn Stafleu van Loghum Geuk Schuur Douwe de Vries Conflicten en agressie in de medische praktijk Tweede, herziene druk BSL_conflicten en agressie in medische praktijk_300 dpi.indd :44 IZZ verloot drie exemplaren van Conflicten en agressie in de medische praktijk. Ga naar en meld u voor 1 augustus 2012 aan. Winnaars krijgen vanzelf bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. Schuur & De Vries Conflicten en agressie in de medische praktijk 1940 vroeger De recreatieruimte voor vrouwen in het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. 5

6 UIT DE PRAKTIJK Corine den Hollander overlegt samen met een van de medewerkers van IntermeZZo 6

7 Brug tussen ziekenhuis en thuis Nazorgcentrum IntermeZZo Na de laatste bestraling of chemokuur willen kankerpatiënten zo snel mogelijk hun gewone leven oppakken. Toch is er ook dan nog veel behoefte aan laagdrempelige zorg en lotgenotencontact. Die wordt lang niet altijd geboden. Met stichting IntermeZZo biedt Corine den Hollander een oplossing. Reageren op dit artikel > zorglive.nl/magazine Corine den Hollander werkte jaren als regieverpleegkundige in het oncologisch centrum van de Isala klinieken in Zwolle. Daar verbaasde ze zich over het gebrek aan nazorg voor patiënten. Corine: De ziekte en de intensieve behandelingen eisen ook na de laatste behandeling hun tol, maar in die periode moeten patiënten het vaak helemaal alleen doen. Terwijl ze juist in die tijd met veel vragen zitten en het soms even niet meer weten. Leven proberen op te pakken In 2010 richtte Corine samen met het bestuur van stichting IntermeZZo een nazorgcentrum op voor kankerpatiënten en hun naasten. Sindsdien heeft zij er de dagelijkse leiding. Haar werk ziet er dus heel anders uit dan vroeger als verpleegkundige. Vanochtend is Corine druk bezig met de voorbereiding van een modeshow voor vrouwen die borstkanker hebben gehad, vanmiddag heeft ze een afspraak voor het drukken van folders en vanavond doet ze de administratie. Corine: Het is nooit mijn bedoeling geweest om dit op me te nemen. Ik haalde veel voldoening uit mijn werk in het ziekenhuis, maar ik vond het heel belangrijk dat iemand dit oppakte. Daarom ben ik ermee aan de slag gegaan. IntermeZZo probeert patiënten bij te staan in de moeilijke periode na een ziekte. In de praktijk blijkt dat de meeste problemen ontstaan als patiën ten enkele maanden na de laatste behandeling hun leven proberen op te pakken. Corine: Als je laatste chemokuur erop zit, wil je er zo snel mogelijk een dikke streep onder zetten en verder gaan waar je was gebleven. Dit gaat echter niet zomaar. Het wordt nooit meer zoals het was. Je leven wordt niet per se slechter, maar wel anders. Dat kan heel confronterend zijn. Elkaar steun bieden In het nazorgcentrum is van alles te doen. Psychosociale begeleiding speelt een grote rol. Van een informeel kopje koffie in de huiskamer tot intensieve nazorggesprekken of groepsgesprekken, in het nazorg centrum kunnen bezoe - kers hun verhaal altijd kwijt. Corine: Levensbedreigend ziek zijn gooit je hele leven overhoop. Het is belangrijk daar een plekje voor te vinden. Naast psychosociale begeleiding is er ook veel aandacht voor praktische hulp. IntermeZZo wil patiënten helpen hun leven weer op te pakken. Regelmatig worden er lezingen of cursussen georganiseerd. Hoe ga je weer aan het werk na kanker? Hoe ga je om met stress en vermoeidheid? Hoe betrek je een puberzoon bij je herstel? Daarnaast is er in het cursusaanbod ruimte voor afleiding en ontspanning. Van bloemschikken tot zenmeditatie en van schilderles tot schoonheidsbehandelingen, alles 7

8 Het nazorgcentrum biedt veel activiteiten, van psychosociale begeleiding tot afleiding en ontspanning Goede nazorg moet voor iedere kanker patiënt beschikbaar zijn is mogelijk. Volgens Corine zijn deze activiteiten een uitstekende basis voor lotgenotencontact. De steun die patiënten elkaar kunnen bieden, is enorm waardevol. Doordat je in een vergelijkbare situatie zit, is een enkel woord meestal voldoende om de ander te doen begrijpen wat je bedoelt. De gesprekken kunnen tijdens een cursus Yoga ineens heel diep gaan. Daar heeft een therapeut twee of drie sessies voor nodig. Die lage drempel werkt. Sinds de opening twee jaar geleden ontving het nazorgcentrum meer dan bezoekers. Corine denkt dat ook in de rest van het land veel vraag naar dit soort nazorg is. In Nederland zijn twintig oncologische centra, bij elk van die centra moet eigenlijk een nazorgcentrum komen. Dat hoeft niet heel veel te kosten. Wij kunnen mede dankzij de inzet van heel veel enthou siaste vrijwilligers met minimale kosten prachtige nazorg neerzetten. Alleen al de preventieve werking van die zorg is enorm. De re-integratie op het werk verloopt beter, je pakt de draad in je privéleven weer makkelijk op en je herstel verloopt ook vlotter. Dit soort nazorg betaalt zich helemaal terug. Iedereen kan aankloppen De hulp die IntermeZZo biedt, is laagdrempelig. Een voorbeeld: zeven lessen stresshantering van ieder tweeënhalf uur kosten nog geen 35 euro, dat is inclusief gratis parkeren, koffie en thee. Corine vindt het heel belangrijk om de drempel voor deze nazorg laag te houden. Mensen die ziek zijn hebben al genoeg extra kosten. Ik wil dat iedereen hier kan aankloppen ongeacht zijn financiële situatie. IZZ steunt IntermeZZo Onder zorgmedewerkers is er veel waardering voor het initiatief van Corine den Hollander. Niet voor niets werd zij in 2011 tot Mooi Mens gekroond. Ook IZZ vindt het een prima ini tiatief. Daarom ondersteunen wij het streven van Corine den Hollander en IntermeZZo. Een van de manieren waarmee IZZ de zorgsector wil helpen, is door de komende jaren kennisdeling te stimuleren. Initiatieven zoals IntermeZZo zet IZZ in de etalage. Zo worden andere zorginstellingen gemotiveerd om goede praktijken over te nemen en toe te passen. 8

9 STUDENT IN DE ZORG Veronique Hendrix: Begin april heb ik mijn stage bij de bloedbank afgerond. Ik ben blij met alle ervaring die ik heb opgedaan. Want daardoor ben ik inmiddels aangenomen als assistente bij het MC Zuiderzee in Lelystad! Opleiding Veronique Hendrix (26) volgde afgelopen jaar de verkorte opleiding tot doktersassistent aan het ROC ASA in Almere. Een dag in de week ging ze naar school, de andere dagen liep ze stage bij bloedbank Sanquin. De eenjarige opleiding was ideaal voor mij. Ik heb al eerder in de zorg gewerkt als helpende in een verpleeghuis, maar daar had ik erg onregel matige werktijden. Inmiddels heb ik twee kindjes en ben ik wel toe aan wat vastigheid. Als dokters assistente kan ik overdag werken en de opleiding was prima te doen. Later... ga ik misschien nog doorstuderen. Voorlopig zit ik goed in mijn nieuwe baan, maar ik vind het ook leuk operatieassistente te worden. Daarvoor moet ik een vierjarige hbo-opleiding in dienst van het ziekenhuis volgen, dus zit ik weer met onregelmatige tijden. Maar wie weet doe ik het als mijn kinderen op school zitten. Mijn hond en twee katten. 9

10 IZZ NIEUWS Stoer en comfortabel in het verkeer Vaders en moeders op weg naar crèche of supermarkt, de fiets volgepakt met kinderen en tassen, slingerend door het drukke verkeer. Herkenbaar? Een bakfiets biedt uitkomst! Naast de bekende bakfiets Babboe Big is er nu ook Babboe City, met geen drie, maar twee wielen. De in Nederland ontworpen bakfiets is uitgebreid getest: Babboe deed consumentenonderzoek tijdens proefritdagen en op schoolpleinen. De wensen van ouders zorgden voor een paar mooie aanpassingen. De Babboe City is extra veilig door de ronde hoeken aan de bak. Zeven versnel lingen, veilige remmen en extra dikke banden zorgen voor het rijcomfort. Twee kinderen en boodschappen of vier kinderen passen in de bak. En voor wie wel wat extra ondersteuning kan gebruiken, is de bakfiets ook verkrijgbaar met een elektrische motor. Een testrit maken? Dat kan op verschillende locaties in Nederland, kijk voor de data en locaties op openhuis dagen. Korting voor IZZ-verzekerden IZZ-verzekerden ontvangen 400 korting op de Babboe City en betalen nu geen maar 849. Of bestel de Babboe City-E met trapondersteuning met 300 korting en betaal geen maar U ont vangt ook een gratis kussen voor op het bankje in de bak ter waarde van 34,95. U kunt kiezen uit vier vrolijke dessins. Voor meer informatie en bestellen: Swingend poetsen Wilt u de ruimte tussen tandvlees en tanden reinigen of juist de achterzijde van uw tanden grondig poetsen? Met de nieuwste elek trische tandenborstel van Omron kunt u kiezen uit drie poetsbewegingen: standaard swing, wide swing of point swing. Afhankelijk van hoe u de tanden borstel instelt, maakt hij tot bewegingen per minuut. De tandenborstel is slank vorm gegeven en heeft een antisliphandgreep. Met de twee bijgeleverde opzetborsteltjes kunt u kiezen voor een optimale reiniging of voor een borsteltje speciaal voor gevoelig tandvlees. De oplader is goed te reinigen en heeft ruimte voor de tandenborstel en de twee opzetborsteltjes. Korting voor IZZ-verzekerden IZZ-verzekerden krijgen korting op de Omron Sonic Style HTB-456. U betaalt geen 79 maar 59,95. Dat is inclusief verzendkosten. Kijk op voor meer informatie. Hier kunt u de elektrische tandborstel van Omron ook bestellen. Op de website vindt u informatie en advies over een gezond gebit en tips voor stralend witte tanden. 10

11 IZZ bestaat 35 jaar In 2012 is het 35 jaar geleden dat werknemers en werkgevers in de zorgsector de IZZ Regeling in het leven riepen. Sindsdien is er het nodige veranderd, maar nog steeds bepalen we samen hoe dé zorgverzekering voor de zorg eruitziet was een bewogen jaar. Elvis Presley overlijdt, Molukse jongeren kapen een trein en Ajax wordt eindelijk weer eens kampioen. Maar er gebeurde meer. Het is ook het jaar dat de IZZ Regeling ontstaat. Mooie arbeidsvoorwaarde 35 jaar geleden was er krapte op de arbeidsmarkt. De vraag naar goed opgeleid personeel was in Nederland groter dan het aanbod. Om ervoor te zorgen dat het schaarse personeel in de zorg kwam werken, deden werkgevers er van alles aan om de sector interessant te houden. Dat hield niet op bij een goed salaris, ook andere arbeidsvoorwaarden werden zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt. En een zorgverzekering specifiek afgestemd op de eisen van zorgpersoneel hoorde daarbij. Geboorte van IZZ De IZZ Regeling is het resultaat van de samenwerking tussen werkgevers en werknemers in de zorg. Samen ontwikkelden zij een speciale zorgverzekering voor de zorg. Een deel van de loonruimte werd daarvoor ingeleverd in ruil voor een (exclusieve) werkgeversbijdrage in de premie van een unieke particuliere ziektekostenverzekering. De verzekering was gelijkwaardig aan het toenmalige uitstekende ziekenfondspakket en dus een unieke secundaire arbeidsvoorwaarde. Bijzonder was ook dat IZZ als een van de eerste een uitgebreid aanvullend pakket kende, dat door zowel particulier als ziekenfondsverzekerden kon worden afgesloten. Door werknemers en werkgevers Vanaf het begin is de IZZ Regeling een collectieve zorgverzekering voor de zorg, ontwikkeld door werkgevers én werknemers. Zij hebben altijd een belangrijke rol gespeeld bij het samenstellen van de verzekering. Nog steeds bepalen vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties en vakbondsvertegenwoordigers wat de inhoud en de premie van de IZZ Regeling is. Alleen dankzij hun inbreng kan IZZ de verzekering afstemmen op het werken in de zorg en de behoefte van zorgmedewerkers. Groei In 35 jaar is IZZ als verzekeraar flink gegroeid. Inmiddels zijn we opgenomen in zeven zorg-cao s waarin ruim een miljoen mensen werkzaam zijn. Dankzij deze groei kan IZZ instellingen en medewerkers tegen gunstige voorwaarden een uniek pakket met keuzemogelijkheden bieden. Dat is ook noodzakelijk, want alleen door ons aanbod jaar in jaar uit af te stemmen op de veranderende vraag uit de sector, blijft IZZ relevant voor zorgmedewerkers. En daar gaat het uiteindelijk om. IZZ is een uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarde van en voor de zorg toen en nu. 11

12 PERSOONLIJK Baas over eigen leven Op vakantie met zijn gezin werd Wim Altena overvallen door een onverklaarbare ziekte. Eenmaal terug in Nederland bleek dat zijn nieren niet meer functioneerden. Hun werk moest worden overgenomen door een dialysemachine. Sinds kort hoeft Wim daarvoor niet meer naar het ziekenhuis, maar staat er eentje naast zijn bed. Dat mijn nieren het niet meer deden, Toen mijn broer mij een nier kon kwam als een grote schok. Mijn moeder afstaan, was ik dan ook dolblij. is namelijk overleden aan een nierziekte. Ik moest direct beginnen met heerlijk. De vreugde was echter van Weer leven zonder dialyse was dialyse. Dat is heel heftig en kost veel korte duur, want twintig maanden energie. Drie tot vier keer per week na de transplantatie stopte de nier lig je een paar uur aan een apparaat. met functioneren. Ik moest weer Je bent dan opeens zo afhankelijk. beginnen met dialyseren, weer een paar keer per week op en neer, weer zo moe, weer zo n groot deel van mijn vrijheid weg. Ik zat echt in zak en as tot mijn nefroloog me op thuis dialyse wees. Wennen Sinds augustus 2010 staat naast mijn bed een manshoog dialyseapparaat. Het is een machine waarmee ik zelf mijn bloed kan spoelen. Om hem te kunnen bedienen hebben mijn vrouw en ik een uitgebreide cursus gevolgd bij Dianet, een kennis- en expertisecentrum dat deze trainingen geeft. We doen het ook echt samen; meestal start ik s avonds het apparaat en sluit mijn vrouw mij er daarna op aan. Vervolgens blijf ik de hele nacht aan de machine liggen. In het begin was dat erg wen- 12

13 Thuisdialyse geeft mij vrijheid ondanks nierziekte nen; met die naald in je lichaam slaap je toch anders. En het ding maakt natuurlijk ook de hele nacht geluid. Toch went dat heel snel. Het is net als bij mensen die naast het spoor wonen, al na een paar weken hoor je de trein niet meer. Meer energie over Thuisdialyseren heeft voor mij veel voordelen. Ik hoef niet meer om de dag naar het ziekenhuis, dat bespaart me veel tijd. Mijn ziekte heeft daardoor minder invloed op mijn leven. Zes nachten in de week thuisdialyse is ook minder heftig dan drie of vier keer per week naar het ziekenhuis. Het spoelen van mijn bloed gaat veel geleidelijker, waardoor ik meer energie overhoud. Het allerbelangrijkste is echter dat ik nu de baas ben over mijn leven en niemand anders. Dat vind ik heel belangrijk. Toch zijn er ook nadelen. Ik moet altijd s avonds thuis zijn. Mijn oudste zoon is een groot voetbalfan, vroeger nam ik hem nog wel eens mee naar een voetbalwedstrijd in Engeland. Zo zijn we naar de stadions van Chelsea en Arsenal geweest. Dat gaat nu niet meer. Die mogelijkheid heb je eigenlijk alleen met een transplan tatie. Ondanks dat het de vorige keer misging, wil ik dat nog steeds graag. Een goede vriendin heeft aangeboden om mij een nier te geven. Als de doktoren ervoor kunnen zorgen dat die transplantatie een betere kans van slagen heeft, ga ik dat proberen. De vrijheid van een leven zonder dialyse betekent heel veel voor me. Thuisdialyse en uw zorgverzekering Thuis dialyseren is niet voor iedere patiënt mogelijk. Het moet medisch verantwoord zijn en dat is een beoordeling die alleen uw behandelend nefroloog of internist kan maken. Neem contact met hem op als u thuisdialyse overweegt. Meer informatie over vergoedingen vindt u op Wilt u meer weten over nierziekten, bezoek dan onze gezondheidssite: 13

14 MET AUTORITEIT Mirjam Houtlosser over ethiek Geen goede zorg zonder ethiek Stelt u zich als zorgverlener wel eens de vraag of het echt goed is wat u in uw werk doet? Niet alleen maar vakbekwaam en vaardig? Waarschijnlijk hebt u in de drukte van alledag weinig tijd om stil te staan bij ethische vragen. Toch is het waardevol om dat te doen. Ethisch goede zorg begint bij mensen, niet bij regels. Ook in tijden van schaarste moeten zorgverleners hun werk met aandacht kunnen doen. Je verantwoordelijkheden goed verdelen wordt dan een belangrijke eis. Ethisch goede zorg wordt volgens Houtlosser voor een groot deel bepaald door de relatie die je als zorgver lener Bij ethische kwesties in de zorg denken we vaak met zorgvragers hebt. Ze pleit er dan ook voor dat aan grote zaken zoals euthanasie of abortus. En zorgmedewerkers te allen tijde samen met patiënten hoe ver we gaan in het behandelen van iemand die bepalen wat de behoeften van die patiënten precies ongeneeslijk ziek is of ernstig lijdt. Ethiek schuilt zijn. Ook als er maar een bepaalde schaarse hoeveelheid tijd ter beschikking staat. Je kunt samen kijken volgens ethicus Mirjam Houtlosser echter ook in kleine aspecten van dagelijkse zorg. Al het handelen wie welke zorgbehoefte heeft en hoe je onder moeilijke omstandigheden zo goed en eerlijk mogelijk aan van medewerkers in de zorg heeft een morele kant, legt zij uit. Want als je voor anderen zorgt, doe je ieders behoefte tegemoet kan komen. Je werkt samen dat met het oog op iets goeds voor die ander. Volgens Houtlosser komen zorgmedewerkers daarover oplegt. Vervolgens kun je bekijken welke protocollen met zorgvragers in plaats van dat je zorg aan mensen elke dag vragen tegen. Hoe ga je met mensen om; en technologie ingezet kunnen worden. Ethisch goede hoe deel je informatie; hoe verdeel je je aandacht? zorg begint bij mensen en niet bij regels. Maar ook: tot waar reikt de verantwoordelijkheid van een zorgmedewerker? Hoe je de zorg zo goed mogelijk uitvoert binnen gegeven mogelijkheden, daar Kun je ethisch goed zorgverlenen aanleren, op Moreel beraad draait het om in de ethiek, aldus Houtlosser. school of in een opleiding? Voor een deel wel, zegt Houtlosser. Denk aan kennis over wet en regel geving, Ethiek onder druk bijvoorbeeld over patiëntenrechten, en over beroepsnormen en codes. Ook gespreksvaardig heden kan De mogelijkheid die je hebt om ethisch goede zorg te verlenen, wordt door verschillende kaders bepaald. je leren. Toch zullen zorgmedewerkers ook in de Allereerst is er de menselijke betrokkenheid als praktijk met nadenken over goede zorg aan de zorgverlener. Vanuit je eigen persoonlijkheid, kennis gang moeten blijven, vindt ze. Professioneel zorg - en ervaring ben je erop gericht mensen te helpen. ver lenen is géén truc die je, eenmaal aangeleerd, Daarnaast deel je ook de opvattingen die voor jouw altijd kunt toepassen. Ethiek krijgt op de werkvloer beroepsgroep gelden, de beroepsnormen. Het derde nog niet genoeg vervolg. Het zou goed zijn als kader is dat van de instelling of organisatie waarvoor zorg medewerkers regelmatig met collega s of in het je werkt: die heeft ook eigen waarden en normen team aan reflectie, intervisie of moreel beraad zouden voor goede zorg. Werken binnen de kaders en balanceren tussen verschillende verantwoordelijkheden zorg die ze verlenen. doen. Daarmee blijven ze voortdurend kritisch over de vraagt nadenken. Houtlosser benadrukt dat door Houtlosser denkt dat het voor zorgmedewerkers allerlei factoren de ruimte voor reflectie over de boeiend kan zijn om zich met ethiek bezig te houden. vraag wat goed is soms onder druk staat. Wat nu De meesten van hen zijn in de zorg gaan werken speelt zijn de bezuinigingen en een stijgende zorgvraag. Hoe ethisch is het als de organisatie geen tijd stelt die mensen centraal en maakt het werk interes- omdat het werk met mensen is. Aandacht voor ethiek meer geeft aan zorgmedewerkers om meer te doen santer. Daarin valt nog veel te winnen. dan wat strikt noodzakelijk is voor de zorgvrager? 14

15 Professionaliteit is meer dan deskundigheid 15

16 IN DISCUSSIE.nl is dé plek online voor iedereen die in de zorg werkt. U leest er over alles wat zich in de sector afspeelt en regelmatig ontstaan er interessante discussies. In ieder nummer van ZorgZin laten we een expert op zo n discussie reageren. DE STELLING Ruim tien miljoen Nederlanders maken gebruik van social media. Ook in de zorg wordt er heel wat getwitterd. Moeten zorgmedewerkers extra voorzichtig zijn met het gebruik van Twitter, Hyves en Facebook, of kun je prima Facebook-vriend worden met een patiënt? Dit vindt u Op onze stelling Facebook-vriend worden met een patiënt kan prima, reageerde u massaal. 32% van de bezoekers van ZorgLive is het eens met de stelling en ziet daarin geen probleem. 68% vindt niet dat het kan en houdt privé en zakelijk liever gescheiden. De belangrijkste tips Houd professionele en persoonlijke communicatie zo veel mogelijk gescheiden. Zet geen informatie op social media die herleidbaar is tot patiënten. Denk aan uw virtuele imago: informatie over uw privéleven kan gevolgen hebben voor uw geloofwaardigheid als professional. Twijfelt u of informatie geschikt is voor social media? Vraag uzelf af wat patiënten of collega s ervan zouden vinden. Dit zegt de specialist Jilles Heringa was jarenlang advocaat gezondheidsrecht en gespecialiseerd in het raakvlak tussen communicatie en recht. Hij weet daardoor veel van de kansen en valkuilen van social media in de zorg. Het is belangrijk dat zorgmedewerkers zich bewust zijn van het bijzondere karakter van social media. De snelheid en het bereik zijn enorm, en bijna alle informatie is openbaar. Je verliest daardoor snel de controle over wat je tweet of post. Even belangrijk is dat privé en werk online vaak door elkaar lopen. Het onderscheid tussen hartchirurg Pieter die morgen opereert en diezelfde Pieter die vanavond twittert dat hij tot laat in het café heeft gezeten, is voor veel patiënten niet te maken. Met al die factoren moet je rekening houden als je als zorg verlener social media gebruikt. Bekijk andere stellingen en de reacties op WAARACHTIG Bij ons op de afdeling lag een elfjarige jongen. Zijn urine was troebel en vlokkerig, daarom zei ik tegen hem: Je moet wel goed drinken hoor, want er zitten vlokken in je plas. Hij antwoordde: Dat kan wel kloppen, want ik had vlokken op mijn boterham vanochtend! Gea Jousma, Vollenhove Oproep Hebt u ook een leuke anekdote over het werk in de zorg of over gezondheid in het algemeen? Stuur haar naar redactie@izz.nl. Vermeldt u alstublieft ook uw naam en woonplaats. 16

17 Vraag het IZZ Hebt u een vraag over uw gezondheid of de IZZ Regeling? In deze rubriek geven we antwoord. 1 Ik verander van werkgever. Hoe moet ik dit doorgeven aan IZZ? Valt uw nieuwe werkgever ook onder een cao waarin de IZZ Regeling is opgenomen, dan kunt u eenvoudig bij ons verzekerd blijven. Op Mijn IZZ kunt u de verzekering omzetten van uw vorige werkgever naar uw nieuwe. Let wel, u blijft altijd zelf verantwoordelijk voor uw wijziging. 2 Waar vind ik het collectiviteitsnummer? Als u zich wilt aanmelden voor een collectieve zorgverzekering van IZZ, hebt u een zogenaamd collectiviteitsnummer nodig. Alle werkgevers die aangesloten zijn bij IZZ hebben er een. U vindt dit nummer vaak op het intranet van uw werkgever, maar ook op onze site kunt u het terugvinden. Op vindt u alle collectiviteitsnummers van bij IZZ aangesloten werkgevers. Bent u al bij ons verzekerd en hebt u het collectiviteitsnummer nodig voor een declaratie, kijk voor het nummer dan op uw polisblad. 3 Mijn IZZ, wat kan ik daar nu precies mee? Mijn IZZ is uw persoonlijke IZZ-omgeving op internet. Met Mijn IZZ kunt u 24 uur per dag 7 dagen per week de gegevens over uw IZZ Zorgverzekering raadplegen en beheren. U kunt er bijvoorbeeld uw adres wijzigen of een gezinslid op uw polis bijschrijven. Ook kunt u via deze beveiligde site uw zorgverzekering en aanvullende pakketten inzien en wijzigen. Vanaf de homepage van kunt u direct inloggen op Mijn IZZ. Gebruikt u Mijn IZZ voor de eerste keer, dan moet u een gebruikersnaam en een wachtwoord aanmaken. Paul Peels medewerker Klantenservice IZZ Hebt u ook een vraag? Stuur deze in via Contact op of stuur een brief naar: IZZ Zorgverzekeraar, t.a.v. afdeling Klantenservice, postbus 445, 5600 AK Eindhoven 17

18 18 WERKDRUK

19 Druk druk druk De werkdruk in de zorg is zo hoog dat zes op de tien medewerkers denken het pensioen niet te halen. Dat bleek onlangs uit een onderzoek van de vakbond Abvakabo FNV. Ook NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) houdt de werk druk scherp in de gaten. Vijf vragen aan senior-onderzoeker en psycholoog Anke de Veer. Is de werkdruk in de zorg zo hoog? Ja, dat weten we uit eigen onderzoek. NIVEL heeft het Panel Verpleging & Verzorging, dat bestaat uit ongeveer zorgverleners uit diverse branches. Elke twee jaar houden we onder de panelleden een enquête. Zo weten we dat de werkdruk in de zorg sinds 2003 langzaam stijgt. De ervaren werkdruk is hoger dan in sommige andere sectoren. Dat is een punt van zorg, want in de nabije toekomst stijgt de zorgvraag door de vergrijzing in ons land. Zie daar maar eens aan te voldoen zonder de werkdruk nog verder op te laten lopen. Welke factoren zorgen voor werkdruk? Werkdruk is niet hetzelfde als werklast. Bij dat laatste gaat het over taken, aantal patiënten, de caseload. Voor werkdruk zijn de werkomstandigheden minstens zo belangrijk. Denk aan de sfeer in een instelling, de manier waarop het werk is georganiseerd en de rol van het management. Daarnaast kunnen ook factoren buiten je baan de werkdruk doen toenemen. Een drukke thuissituatie heeft veel invloed op werkdruk, maar ook opleiding en ervaring: iemand die al jaren meeloopt, zal zich niet zo snel uit het veld laten slaan op het werk. Ook persoonlijkheid doet veel. Hoe steek je in elkaar? En hoe ga je met stress en onzekerheid om? Waar komt werkdruk vandaan? Zorgmedewerkers zijn mensen die vooral met hun hart werken en de ander zo goed mogelijk willen helpen. Ze krijgen last van werkdruk als ze het gevoel hebben dat dit om de een of andere reden niet meer lukt; als ze het gevoel hebben dat ze maar met moeite kunnen voldoen aan de eisen en verwachtingen van anderen. Dat wordt versterkt als het werk moet gebeuren in beperkt beschikbare tijd. Ze hebben dan het gevoel niet meer tot hun werk in staat te zijn en raken psychisch overbelast. Iedereen heeft het toch wel eens druk? Natuurlijk. En ook wel eens té. Dat is niet erg, zolang zo n periode maar niet te lang duurt. Langdurig hoge werkdruk kan leiden tot verminderd werkplezier, gezondheidsproblemen en werkstress. En uiteindelijk zelfs tot ernstig verzuim, zoals burn-out. Sommigen zeggen daardoor hun baan in de zorg vaarwel. Dus ook voor werkgevers is het belangrijk om de werkdruk goed in de gaten te houden, al was het maar vanwege de te verwachten tekorten in het arbeidsaanbod. 19

20 WERKDRUK Wat kun je aan werkdruk doen? Omgaan met werkdruk zit in heel eenvoudige dingen: op tijd pauzes nemen, niet te lang en te vaak overwerken, het werk goed inplannen en goed voor jezelf zorgen. Als er dingen van je gevraagd of verwacht worden die je niet kunt waarmaken of die niet onder je verantwoordelijkheid vallen, moet je die bespreekbaar maken of zelfs nee zeggen. Ik geef toe dat dit gemakkelijker is gezegd dan gedaan. Het zit niet echt in de basishouding van zorgverleners om voor zichzelf te kiezen. Ze willen niemand in de steek laten, en zo voelt dat dan wel. Dit is voor velen een valkuil. Daarom geloof ik ook in het anders inrichten van de zorg. Bijvoorbeeld door zorgteams meer autonomie te geven, zodat ze zelf kunnen bepalen hoe ze de zorg regelen. Of een meer coachende manier van leidinggeven. Daarnaast verwacht ik dat technologie van waarde kan zijn. Met beeldcommunicatie kan de zorg persoonlijk blijven, zonder dat een zorgverlener fysiek naar een cliënt of patiënt toe moet. Met e-health wordt het werk van de zorgverlener makkelijker. Dat geldt ook voor beweeg- en meldings functies. Die geven een waarschuwing als iemand bijvoorbeeld uit bed stapt. Je hoeft dan als verzorgende niet meer langs alle kamers. Het slimmer organiseren van de zorg is de uitdaging voor de toekomst. Moet ik dit nu doen? Op de printservice van zorgorgani satie Cello werken twintig gehandicapte cliënten met uiteenlopende hulpvragen. Ze voeren er tal van werkzaamheden uit, zoals het kopiëren en afwerken van printmateriaal en het inbinden van documenten. Twee begeleiders coördineren het werk en bieden de noodzakelijke zorg. Jos Mateijsen, de enige fulltimekracht, is een van hen. Op zich ervaar ik mijn werk niet als druk. Maar aan het begin van de dag weet je nooit wat er op je afkomt. Behalve dat je deadlines van opdrachten moet halen, kan het zomaar gebeuren dat een cliënt niet lekker in zijn vel zit en extra individuele aandacht nodig heeft. Het kan er dan hectisch aan toe gaan. Tijdens een interne cursus timemanagement leerde Jos dat het belangrijk is te bepalen tot hoe ver je gaat. Mijn valkuil is dat ik snel tegen anderen zeg dat ik iets voor hen wel eventjes doe. Maar ik ben met zo n verzoek vaak veel langer bezig dan verwacht. Ik liep daardoor vaak achter de feiten aan, kreeg een opgejaagd gevoel. Prioriteiten stellen Jos leerde om nee te zeggen en prioriteiten te stellen. De zorg voor onze cliënten staat altijd centraal. Hun werk is een middel, geen doel op zich. En dat moet zo blijven. Toch heb je ook een verplichting naar klanten. Om die twee te verenigen heb je een goede organisatie van het werk nodig. Sinds kort maakt Jos met zijn medewerkers heldere planningen. Daarin stemmen cliënten en begeleiders met elkaar af wanneer een opdracht begint en wanneer deze klaar moet zijn. Maar ook wie de klus coördineert en wie welke taak heeft. We houden nu overzicht en dat helpt enorm. Ook stelt Jos zichzelf vaker de vraag: Moet ik dit nu doen?. Bij bijna elk afzonderlijk woord hiervan kun je vraagtekens zetten. Is het noodzakelijk dat het nu gebeurt? Kan ik het niet aan een collega overlaten? Soms kun je in overleg ook iets delen met een collega of een taak door iemand anders laten doen. Door deze werkwijze merkt Jos dat hij meer tijd en aandacht heeft voor zijn cliënten. Waar ik eerst snel werd afgeleid, blijf ik nu veel scherper. Jos is zich bewust van zijn eigen persoonlijkheid, maar doorziet ook sneller het karakter van anderen om hem heen. Binnen het team heeft iedereen zijn eigen persoonlijkheidsstijl. Elk type reageert en handelt op zijn eigen manier. Daar kun je rekening mee houden. Maar de oplossing voor te hoge werkdruk begint altijd bij jezelf. SUDOKU Wilt u meedingen naar een van de prijzen, stuur dan de cijferreeks uit de horizontale gele rij per post naar redactie ZorgZin, postbus 445, 5600 AK Eindhoven onder vermelding van Puzzel ZorgZin, of online via Winnaars ZorgZin 1, 2012: 1e prijs Mw. C. van de Weerdt, Maastricht 2e prijs Dhr. P. Hunting, Wijdenes 3e prijs Mw. P. Koops, Kampen Eerste prijs: Cadeaucheque Bilderberg van 200 euro Tweede prijs: Podiumcadeaukaart van 100 euro Derde prijs: Bloemenbon van 50 euro De winnaars krijgen bericht en worden bekend gemaakt in ZorgZin Uiterste inleverdatum is: 1 augustus