Uw socialezekerheidsrechten. in Bulgarije

Transcriptie

1 Uw socialezekerheidsrechten in Bulgarije

2 De informatie in deze gids is opgesteld en bijgewerkt in nauwe samenwerking met de nationale correspondenten van het EU-systeem voor informatie over de nationale socialezekerheidsstelsels MISSOC (Mutual Information System on Social Protection). Meer informatie over het MISSOC-netwerk is te vinden op: Deze gids geeft een algemeen overzicht van de regelingen op het gebied van de sociale zekerheid in de desbetreffende landen. Aanvullende informatie kan worden verkregen uit andere MISSOC-publicaties, die allemaal op bovengenoemde MISSOCwebpagina te vinden zijn. U kunt ook contact opnemen met de bevoegde autoriteiten en instellingen die staan vermeld in de lijst van de bijlage bij deze gids. De Europese Commissie noch enige namens de Commissie handelende persoon aanvaardt welke aansprakelijkheid dan ook voor de wijze waarop de informatie in deze publicatie wordt gebruikt. Europese Unie, 2012 Overneming met bronvermelding toegestaan. Juli

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering... 4 Inleiding... 4 Het sociale zekerheidsstelsel... 4 Financiering... 5 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg... 7 Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg?... 7 Wat wordt er gedekt?... 8 Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen?...10 Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte...11 Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering?...11 Wat wordt er gedekt?...11 Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen?...11 Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen...13 Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering?...13 Wat wordt er gedekt?...14 Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen?...14 Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit...15 Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen?...15 Wat wordt er gedekt?...15 Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen?...16 Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen...18 Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen?...18 Wat wordt er gedekt?...19 Wat moet u doen om een ouderdomspensioen te krijgen?...19 Hoofdstuk VII: Nabestaandenpensioenen...21 Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen?...21 Wat wordt er gedekt?...22 Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen?...22 Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten...23 Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten?...23 Wat wordt er gedekt?...23 Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen?...23 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen...25 Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage?...25 Wat wordt er gedekt?...25 Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen?...26 Hoofdstuk X: Werkloosheid...27 Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering?...27 Wat wordt er gedekt?...27 Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen?...28 Hoofdstuk XI: Sociale minima...29 Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering?...29 Wat wordt er gedekt?...29 Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan?...29 Hoofdstuk XII: Langdurige zorg...31 Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg?...31 Wat wordt er gedekt?...31 Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen?...32 Bijlage : Nuttige adressen en sites...34 Juli

4 Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering Inleiding Het Bulgaarse stelsel van sociale bescherming omvat zowel het klassieke, op premieof bijdragebetaling berustende, stelsel van sociale verzekeringen, als de niet op premie- of bijdragebetaling berustende socialezekerheidsregelingen en sociale bijstand, waaronder het stelsel van sociale voorzieningen. Het stelsel van sociale bescherming bevat gerichte programma's voor sociale bijstand en zorg, waaronder werkgelegenheidsprogramma's voor kansarme groepen, kinderbijslag, enz. De niet op premie- of bijdragebetaling berustende socialezekerheidsregelingen en de sociale bijstand worden gefinancierd uit de staatsbegroting. Om te beoordelen of iemand recht heeft op steun, wordt onder meer onderzoek gedaan naar de vermogenstoestand. Het stelsel van sociale verzekeringen wordt gefinancierd uit speciale begrotingen van de socialeverzekeringsfondsen. Uit de sociale verzekeringen die worden beheerd door het nationaal instituut voor sociale verzekeringen worden uitkeringen en pensioenen betaald wegens: tijdelijke arbeidsongeschiktheid, moederschap, tijdelijke gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid (andere werkplek), werkloosheid, invaliditeit, ouderdom, overlijden. De verplichte ziekteverzekering, alsook het deel van de gezondheidszorg dat uit de staatsbegroting wordt gefinancierd, voorziet in een basispakket van gezondheidszorgvoorzieningen die, afhankelijk van de regeling, hetzij uit de begroting van het nationaal instituut voor volksverzekeringen of uit de staatsbegroting worden gefinancierd. De sociale bijstand, zoals gedefinieerd in de nationale wetgeving, omvat uitkeringen in geld of natura ter aanvulling op of ter vervanging van inkomen tot het niveau dat de personen of gezinnen die de bijstand ontvangen nodig hebben om in hun basislevensbehoeften of een incidentele behoefte te kunnen voorzien. Het sociale zekerheidsstelsel Het Bulgaarse stelsel van gezondheidszorg omvat zowel regelingen die op premie- of bijdragebetaling berusten als regelingen die uit de algemene middelen worden gefinancierd. De socialeverzekeringsregelingen voorzien in uitkeringen en pensioenen wegens ziekte, invaliditeit, zwangerschap, beroepsziekten en arbeidsongevallen, ouderdom en overlijden. Behalve de socialezekerheidsregelingen beschermt ook het stelsel van sociale bijstand tegen de risico's van armoede. Volgens de Bulgaarse wetgeving vallen ook gezinstoelagen onder sociale bijstand. Juli

5 Het ouderdomspensioenstelsel bestaat uit drie pijlers. Sinds 2000 loopt naast een pensioenregeling die is gebaseerd op het omslagstelsel (eerste pijler) een regeling die voorziet in een verplichte aanvullende verzekering (tweede pijler). Deze regeling geldt voor alle personen die verplicht zijn verzekerd voor de volksverzekering en na 31 december 1959 zijn geboren (algemene pensioenregeling) en arbeiders die werken onder gevaarlijke omstandigheden (beroepspensioenfonds). De derde pijler wordt gevormd door vrijwillige pensioenverzekeringen, die bij de omzetting van de IBPVrichtlijn is uitgebreid met bedrijfspensioenregelingen. De regelingen in de tweede en derde pijler worden beheerd door particuliere verzekeringsmaatschappijen, onder het toezicht van de Commissie financieel toezicht (Комисия за финансов надзор). Socialezekerheidsinstellingen en de activiteiten die zij verrichten, zijn onderworpen aan wettelijke bepalingen, die worden uitgevoerd door het parlement en de ministerraad in samenwerking met de vertegenwoordigende organisaties van werknemers en werkgevers en andere organisaties uit het maatschappelijk middenveld, zoals patiëntenorganisaties, onder toezicht van de rechterlijke macht. De minister van Arbeid en Sociaal Beleid zorgt voor de uitwerking en uitvoering van het beleid inzake de sociale verzekeringen, de verplichte en aanvullende pensioenverzekeringen en de sociale bijstand. De minister van Volksgezondheid zorgt voor de uitwerking en uitvoering van het beleid op het terrein van de gezondheidszorg, zowel voor de systemen die op premie- of bijdragebetaling berusten als voor die welke uit de algemene middelen worden gefinancierd. Het nationaal agentschap voor overheidsinkomsten (Националната агенция по приходите), opgericht in 2005, is verantwoordelijk voor het vaststellen en innen van zowel belastingen als sociale premies en bijdragen. Het nationaal instituut voor sociale verzekeringen (Национален осигурителен институт), opgericht in 1995, organiseert de deelname aan de volksverzekeringen voor uitkeringen. Het nationale ziekenfonds (Националната здравноосигурителна каса) is sinds 1999 actief en in juli 2000 begonnen met het contracteren van gezondheidsdiensten. Het Bureau voor werkgelegenheid (Агенцията по заетостта), opgericht in 1990, voert proactieve maatregelen uit voor de tewerkstelling van werkzoekenden, ongeacht hun deelname aan de sociale verzekeringen. Het Bureau voor sociale bijstand (Агенцията за социално подпомагане) beheert de verstrekking van financiële steun, sociale zorg en gezinstoelagen. Het Bureau voor personen met een handicap (Агенция за хората с увреждания), opgericht in 2005, is belast met de uitvoering van verschillende activiteiten op het terrein van de maatschappelijke integratie van gehandicapten. Financiering Het socialezekerheidsstelsel wordt deels gefinancierd uit premies van werkgevers, werknemers en zelfstandigen en deels uit de staatsbegroting. De sociale bijstand wordt helemaal gefinancierd uit de staatsbegroting. Juli

6 Premies De sociale premies vormen een percentage van het premie-inkomen. De verschuldigde premies worden deels door de werkgever en deels door de werknemer betaald, in een verhouding van 60:40 (uitsluitend voor het "Algemeen fonds voor ziekte en zwangerschap en het Werkloosheidsfonds"). Voor de derde arbeidscategorie bedraagt de premie voor de pensioenverzekeringen 17,8 % (9,9 % voor de werkgever en 8,0 % voor de werknemer). Wanneer de werknemer na 31 december 1959 is geboren, bedraagt de pensioenpremie 12,8 % (7,1 % voor de werkgever en 5,7 % voor de werknemer). Sinds 1 januari 2009 worden uit de staatsbegroting middelen aan de pensioenfondsen overgedragen, ter hoogte van 12 % van het totale premieinkomen van alle verzekerden voor het betreffende kalenderjaar. De eigen bijdrage van ambtenaren, rechters, openbare aanklagers, onderzoekers, gerechtsdeurwaarders, griffiers en militair personeel wordt betaald uit de staatsbegroting. Zelfstandigen betalen de volledige verschuldigde premie zelf. De premies ter verzekering tegen de financiële risico's van arbeidsongevallen en beroepsziekten verschillen naar gelang van de arbeidsomstandigheden van 0,4 % tot 1,1 % en zijn volledig voor rekening van de werkgever. De bijdrage aan de post "Gegarandeerde vorderingen" van het fonds voor werknemers is volledig voor rekening van de werkgever (0,1 % in 2010). In 2012 zijn de premiebetalingen aan het fonds tijdelijk opgeschort. Werknemers in de eerste en tweede arbeidscategorie nemen verplicht deel aan het beroepspensioenfonds voor een verplichte aanvullende pensioenverzekering. Het premiepercentage voor de eerste arbeidscategorie bedraagt 12 % en voor de tweede 7 %. De premies worden volledig betaald door de werkgever. De werkgever moet ook nog eens 3 % aan premies aan het pensioenfonds afdragen, opnieuw voor eigen rekening. Daarnaast moet hij namens de leraren nog eens 4,3 % aan het pensioenfonds voor leraren afdragen. Voor personen die na 1 januari 1960 zijn geboren, geldt een lagere bijdrage aan de pensioenfondsen. Het verschil van 5 % wordt bijgeschreven op een persoonlijke rekening van de verzekerde bij een algemeen pensioenfonds voor een verplichte aanvullende pensioenverzekering. Het premie-inkomen bedraagt maximaal BGN (1 023 EUR) per maand. De socialezekerheidsbijdragen zijn verschuldigd over het ontvangen brutomaandloon, inclusief achterstallig loon dat men nog tegoed heeft. Premies kunnen niet lager zijn dan het minimumpremie-inkomen dat voor een economische sector of beroepsgroep is vastgesteld. Voor personen waarvoor geen minimumpremie-inkomen is vastgesteld, geldt het nationale minimummaandloon als grondslag voor de verschuldigde premie. Het minimumpremie-inkomen voor zelfstandigen varieert tussen BGN 420 (215 EUR) en BGN 550 (282 EUR), afhankelijk van het belastbaar jaarinkomen voor Voor zelfstandigen die in 2010 geen winst hebben gemaakt of die in 2011 en 2012 met hun onderneming zijn begonnen, bedraagt het minimumpremie-inkomen BGN 420 (215 EUR). Juli

7 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? Wanneer u onder een gezondheidszorgregeling valt die uit de staatsbegroting wordt gefinancierd 1. Bulgaarse staatsburgers; 2. buitenlanders met een vaste woonplaats in Bulgarije. NB: EU-onderdanen zijn geen buitenlanders in de zin van de Bulgaarse wetgeving. EUonderdanen hebben op grond van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie dezelfde rechten en plichten als Bulgaarse staatsburgers. Wanneer u een verplichte ziekteverzekering heeft Het stelsel van verplichte ziekteverzekering wordt beheerd door het nationale ziekenfonds. Het fonds biedt een basispakket van gezondheidszorgvoorzieningen op basis van premieafdrachten voor een verplichte ziekteverzekering. De volgende personen zijn verplicht verzekerd voor ziektekosten: 1. alle Bulgaarse staatsburgers zonder dubbele nationaliteit; 2. Bulgaarse staatsburgers die tevens staatsburger van een ander land zijn maar hun vaste woonplaats in Bulgarije hebben; 3. buitenlandse staatsburgers of staatlozen die een vergunning tot permanent of langdurig verblijf in Bulgarije hebben, tenzij in een internationale overeenkomst waarbij Bulgarije partij is, anders is bepaald; 4. personen met een vluchtelingen- of humanitaire status of aan wie asiel is verleend; 5. buitenlandse en doctoraalstudenten die op grond van decreet nr. 103 van 1993 van de ministerraad betreffende "de uitvoering van onderwijsactiviteiten voor Bulgaren in het buitenland" en decreet nr. 228 van 1997 van de ministerraad betreffende "de toelating van burgers van de Republiek Macedonië tot de staatsuniversiteiten van de Republiek Bulgarije" zijn toegelaten tot universiteiten of wetenschappelijke instellingen in het land; 6. personen die niet vallen onder de punten 1 tot en met 5 en ten aanzien waarvan de Bulgaarse wetgeving wordt toegepast overeenkomstig de regels voor de coördinatie van de stelsels van sociale zekerheid. Personen die in een andere lidstaat voor ziektekosten zijn verzekerd, worden overeenkomstig de regels voor de coördinatie van de stelsels van sociale zekerheid niet verplicht verzekerd door het nationale ziekenfonds. De ziekteverzekeringsrechten van personen die hun verzekeringspremies zelf moeten betalen, worden opgeschort wanneer zij over een periode van 36 maanden onmiddellijk voorafgaand aan de maand waarin de gezondheidszorgvoorzieningen zijn geleverd, meer dan drie maandpremies niet hebben betaald. Zodra de personen die met hun premiebetaling in verzuim zijn, de premies die over de afgelopen 36 maanden nog zijn verschuldigd, betalen, zijn zij weer verzekerd. Meer in het bijzonder worden hun ziekteverzekeringsrechten weer hersteld op de dag dat de verschuldigde premies worden betaald. De kosten van daarvoor geleverde gezondheidszorg worden Juli

8 niet vergoed. Wanneer de werkgever of iemand anders de verzekeringspremies moet betalen, leidt verzuim van premiebetaling niet tot verlies van ziekteverzekeringsrechten. Wat wordt er gedekt? Gezondheidszorg uit de staatsbegroting Het stelsel van gezondheidszorg dat uit de staatsbegroting wordt gefinancierd, voorziet in de volgende behandelingen voor Bulgaarse staatsburgers en enkele categorieën van vreemdelingen met een vergunning voor langdurig verblijf: spoedeisende medische hulp; verloskundige hulp voor alle vrouwen zonder ziekteverzekering, ongeacht de wijze van bevallen, overeenkomstig het toepassingsgebied en de procedure als vastgelegd in een verordening van de minister van Volksgezondheid; behandeling in een psychiatrisch ziekenhuis; verstrekking van bloed en bloedproducten; transplantatie van organen, weefsel en cellen; verplichte behandeling en/of isolatie; adviezen en verslagen van deskundigen over de mate van invaliditeit en langdurige arbeidsongeschiktheid; betaling van de behandeling van ziekten onder de voorwaarden die zijn vastgesteld door de minister van Volksgezondheid; ziekenvervoer onder de voorwaarden die zijn vastgesteld door de minister van Volksgezondheid. Verplichte ziekteverzekering Door de verplichte ziekteverzekering hebben verzekerden gratis toegang tot medische zorg. De verzekering vergoedt een pakket van gezondheidszorgactiviteiten van een bepaald type en voor een bepaald bedrag, en biedt verzekerden de keuze om zelf een zorgverlener te kiezen. Wel moet de zorgverlener een contract hebben gesloten met een regionaal ziekenfonds. Dit keuzerecht geldt voor het hele grondgebied van Bulgarije en mag niet om geografische of administratieve redenen worden beperkt. Het nationale ziekenfonds betaalt de volgende medische diensten: 1. medische en tandheelkundige zorg voor de preventie van ziekten, 2. medische en tandheelkundige zorg voor de vroegtijdige opsporing van ziekten, 3. extra- en intramurale zorg, waaronder begrepen diagnostiek en therapie, 4. aanvullende behandeling, langdurige behandeling en revalidatie, 5. spoedeisende medische hulp, 6. zwangerschaps-, verloskundige en moederschapszorg, 7. medische zorg krachtens artikel 82, lid 1, sub 2, van de Gezondheidswet, 8. abortussen om medische redenen en bij verkrachting, 9. tandheelkundige zorg, 10. medische zorg bij thuisbehandeling, 11. voorschrijven en verstrekken van toegestane geneesmiddelen voor thuisbehandeling op het grondgebied van het land, 12. voorschrijven en verstrekken van geneesmiddelen en dieetproducten voor speciale medische doeleinden, Juli

9 13. vergroten van de arbeidsgeschiktheid, 14. ziekenvervoer, 15. gezondheidsactiviteiten onder artikel 82, paragraaf 2, punt 3 van de wet op de gezondheid (intramurale psychiatrische zorg). De hierboven genoemde medische diensten vormen, met uitzondering van de in de punten 11, 12 en 15 bedoelde diensten, het basispakket dat door het nationale ziekenfonds wordt gegarandeerd en uit de begroting van dit fonds wordt gefinancierd. Dit basispakket wordt vastgesteld op grond van een verordening van de minister van Volksgezondheid. Voor het uitvoeren van de zorgactiviteiten waarin deze ministeriële verordening voorziet, sluit het nationale ziekenfonds met de Bulgaarse orde van geneesheren en de Bulgaarse orde van tandheelkundigen respectievelijk de nationale kaderovereenkomst voor geneeskundige activiteiten en de nationale kaderovereenkomst voor tandheelkundige activiteiten. Deze nationale kaderovereenkomsten vermelden het volgende: 1. de eisen waaraan medische zorgverleners moeten voldoen, alsook de procedure voor het sluiten van contracten met medische zorgverleners; 2. het type medische zorg dat deel uitmaakt van het basispakket; 3. de voorwaarden en procedure voor het verlenen van de zorg die in het basispakket is opgenomen; 4. de kwaliteits- en toegankelijkheidscriteria waaraan de zorg moet voldoen; 5. de informatie- en documentenstroom; 6. de verplichting van partijen tot het verstrekken van informatiediensten en uitwisselen van informatie; 7. andere kwesties die voor de ziekteverzekering van belang zijn. De minister van Volksgezondheid vaardigt een verordening uit met een lijst van ziekten waarvoor thuisbehandeling met geneesmiddelen, medische goederen of dieetproducten voor speciale medische doeleinden volledig of gedeeltelijk door het nationale ziekenfonds wordt vergoed. Per vermelde ziekte worden maximaal drie van de in de verordening genoemde producten volledig of gedeeltelijk door het fonds vergoed. Het fonds bepaalt samen met de orde van geneesheren, de orde van tandheelkundigen de producenten en de detaillisten de prijs van de producten. De hoogte van de vergoeding wordt vermeld in de jaarlijkse nationale kaderovereenkomst. Na elk bezoek aan een huisarts, een specialist of een tandarts betaalt de verzekerde een eigen bijdrage van 1 % van het minimumloon. Bij ziekenhuisopname betaalt de verzekerde een eigen bijdrage van 2 % van het minimumloon voor elke dag dat hij/zij in het ziekenhuis is opgenomen, tot een maximum van tien dagen per jaar. Na de tiende dag is geen eigen bijdrage meer verschuldigd. De eigen bijdrage voor extra- en intramurale zorg en tandheelkundige behandeling geldt niet voor: personen met een ziekte die staat vermeld in de bijlage bij de nationale kaderovereenkomst, minderjarigen en werkloze gezinsleden, personen die gewond zijn geraakt bij of in verband met de verdediging van het land, oorlogsveteranen en -invaliden, arrestanten en gevangenen, Juli

10 armlastige mensen die overheidssteun ontvangen, personen zonder inkomen die in een verzorgingstehuis wonen, personen die beroepshalve in de gezondheidszorg werken, zwangere vrouwen en jonge moeders tot maximaal 45 dagen na de bevalling, personen die zwaar invalide zijn en die bovendien aan bepaalde ziekten lijden, patiënten met een kwaadaardig neoplasma. Personen waarvan de ziekteverzekeringsrechten zijn beëindigd, betalen de geleverde zorg zelf. Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? Keuze van een huisarts Verzekerden mogen zelf hun huisarts (voor primaire extramurale zorg) of tandarts kiezen, waarbij ze kunnen kiezen uit huisartsen en tandartsen in het hele land. Verzekerden kunnen elk kalenderjaar, tussen 1 en 30 juni of 1 en 31 december, van huisarts veranderen. Ingeval van een verhuizing kan dit op elk moment van het jaar. Tandheelkundige zorg Verzekerden hebben overal in het land op vertoon van hun verzekeringsgegevens recht op tandheelkundige zorg bij de tandarts van hun keuze. Extramurale zorg Verzekerden die van hun huisarts een verwijskaart ontvangen, hebben toegang tot gespecialiseerde extramurale zorg. Deze verwijskaart moet binnen dertig kalenderdagen worden gebruikt. De verzekerde kan op vertoon van de verwijskaart een specialist kiezen in elk ziekenhuis dat met het regionale ziekenfonds een contract heeft gesloten. Intramurale zorg Artsen en tandartsen kunnen patiënten doorverwijzen naar een instelling voor intramurale zorg naar keuze, overal in het land. De betreffende gezondheidszorginstelling (ziekenhuis of ziekenhuisapotheek) moet een contract hebben gesloten met het regionale ziekenfonds. Vanaf 2011 kunnen patiënten kiezen uit een team van artsen en verpleegkundigen binnen de instelling. Juli

11 Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? Het stelsel van sociale verzekeringen voorziet in uitkeringen en toelagen voor verzekerde werknemers die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn en geen inkomen uit arbeid hebben. Wat wordt er gedekt? Verzekerden hebben recht op een uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid in geval van ziekte, ongevallen, uitgezonderd arbeidsongevallen, medisch onderzoek wegens ziekte, plaatsing in quarantaine, zwangerschap, moederschap, toewijzing van een andere werkplek in verband met ziekte, toewijzing van een andere werkplek in verband met zwangerschap, behandeling in een sanatorium, begeleiding van een kind van maximaal drie jaar naar het ziekenhuis, zorg voor een kind jonger dan 18 jaar, zorg voor een zieke die boven de 18 jaar is. De dagelijkse uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid door ziekte bedraagt 80 % en wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid door een arbeidsongeval of beroepsziekte maximaal 90 % van het gemiddelde brutoloon of premie-inkomen per dag (gemiddeld over de laatste 18 maanden waarover premies zijn betaald of verschuldigd zijn). Uitkeringen wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid door ziekte in het algemeen, een arbeidsongeval of een beroepsziekte zijn verschuldigd vanaf de eerste dag van de ziekte of het ongeval tot het moment dat de verzekerde weer is hersteld dan wel blijvende invaliditeit wordt vastgesteld. Tot 31 december 2012 betaalt de werkgever voor de eerste, tweede en derde dag van de tijdelijke arbeidsongeschiktheid een ziekte-uitkering ter hoogte van 70 % van het gemiddelde brutoloon van de werknemer. Daarna bedraagt de uitkering 80 % van het premie-inkomen en wordt de uitkering betaald door het nationaal instituut voor de sociale verzekeringen. Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? Verlof wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid wordt gemachtigd via een 'ziekteverlofdocument' dat wordt afgegeven door de instantie die verantwoordelijk is Juli

12 voor het beoordelen van de arbeidsgeschiktheid. Het document wordt afgegeven op de dag dat de arbeidsongeschiktheid officieel wordt vastgesteld. Het verlof kan echter al de dag ervoor beginnen, of anders op de dag waarop het ziekteverlofdocument wordt afgegeven of de dag na het medisch onderzoek. Het ziekteverlofdocument vermeldt de aard van de arbeidsongeschiktheid, het type behandeling dat eventueel noodzakelijk is en de duur van het verlof. Het moet aan de werkgever worden overgelegd of hij moet ervan in kennis worden gesteld onmiddellijk na afgifte, maar in ieder geval niet later dan twee werkdagen daarna. De werkgever is verplicht om op vertoon van het ziekteverlofdocument verlof te geven. Voor de eerste werkdag van de tijdelijke arbeidsongeschiktheid betaalt de werkgever de verzekerde het gemiddelde brutoloon voor die maand. Voor de tweede en daaropvolgende dagen van de tijdelijke arbeidsongeschiktheid ontvangt de verzekerde een uitkering van het nationaal instituut voor sociale verzekeringen, dat het uitkeringsbedrag op de door hem of haar opgegeven bankrekening stort. Juli

13 Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? Verzekerden hebben recht op een uitkering wegens zwangerschap en bevalling ter vervanging van hun loon als zij ten minste twaalf maanden voor dit risico zijn verzekerd. Zwangerschapsuitkering Moeders die voor ziekte en zwangerschap zijn verzekerd, hebben recht op een uitkering wegens zwangerschap en bevalling voor een periode van 410 kalenderdagen, te beginnen 45 dagen vóór de vermoedelijke datum van de bevalling. Indien de bevalling eerder gebeurt en daardoor op de werkelijke bevallingsdatum minder dan 45 uitkeringsdagen zijn gebruikt, kan het restant ná de bevalling worden gebruikt. Een vader die ten minste twaalf maanden bij het "Zieken- en zwangerschapsfonds" is verzekerd, heeft recht op een wettelijk voorgeschreven vaderschapsuitkering voor een periode van vijftien kalenderdagen, te beginnen op de geboortedag van zijn kind. Deze uitkering bedraagt 90 % van het premie-inkomen van de vader, gemiddeld over de laatste 24 maanden. Wanneer het kind zes maanden oud wordt, kan de vader (of adoptievader), met de toestemming van de moeder (of adoptiemoeder), eventueel nog resterende uitkeringsdagen van de 410 waarop de moeder in totaal recht heeft, gebruiken en ontvangt dan in plaats van de moeder de zwangerschapsuitkering voor die dagen. Na afloop van het zwangerschaps- en bevallingsverlof hebben moeders die voor ten minste twaalf maanden zijn verzekerd voor ziekte en zwangerschap recht op een uitkering voor het verzorgen van een kind jonger dan twee jaar. Zwangerschapstoelage voor niet-verzekerde moeders Zwangere vrouwen waarbij het gemiddelde maandinkomen per gezinslid lager is dan of gelijk aan een bepaald bedrag, hebben krachtens het Wetboek sociale verzekeringen en onder de voorwaarde dat zij een vaste woonplaats in Bulgarije hebben, recht op een eenmalige toelage wanneer zij geen zwangerschaps- en bevallingsuitkering ontvangen. Deze toelage wordt elk jaar vastgesteld in de nationale begrotingswet voor het desbetreffende jaar, maar is nooit lager dan het jaar daarvoor. Wanneer een zwangere vrouw is verzekerd voor ziekte en zwangerschap maar nog niet lang genoeg om volgens het Wetboek sociale verzekeringen in aanmerking te komen voor een zwangerschaps- en bevallingsuitkering, dan is de hoogte van de eenmalige zwangerschapstoelage evenredig aan het aantal dagen dat is verstreken sinds het begin van het zwangerschaps- en bevallingsverlof en het aantal dagen dat ontbreekt voor het vervullen van het wettelijk voorgeschreven tijdvak van verzekering, maar niet meer dan 45 dagen. De eenmalige zwangerschapstoelage wordt uitgekeerd 45 dagen vóór de vermoedelijke datum van bevalling. Juli

14 Wat wordt er gedekt? De dagelijkse uitkering wegens zwangerschap en bevalling is vastgesteld op 90 % van het daggemiddelde brutoloon of premie-inkomen over de laatste 24 maanden waarover premies zijn betaald of verschuldigd zijn. De uitkering kan niet lager zijn dan het wettelijke minimumloon en niet hoger dan het gemiddelde nettoloon. De uitkering voor het verzorgen van kinderen jonger dan twee jaar is vastgelegd in de begrotingswet voor de sociale verzekeringen en bedraagt BGN 240 (123 EUR). Indien het kind voor adoptie wordt afgestaan of in een kleuterschool geplaatst met volledige verblijfsvergoeding, wordt de uitkering de volgende dag beëindigd. Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? Om voor deze uitkering in aanmerking te komen, moet het verlof zijn gemachtigd. De gezondheidsautoriteiten verstrekken daartoe een ziekteverlofdocument. De werkgever is verplicht om op vertoon van dit document verlof te geven. Juli

15 Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? Invaliditeitspensioen Verzekerden die voor langere tijd of blijvend volledig of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, hebben recht op een invaliditeitspensioen. Dit recht is onderworpen aan de volgende eisen ten aanzien van het tijdvak van verzekering: tot 20 jaar: geen minimumtijdvak van verzekering; tot 25 jaar: tijdvak van verzekering van één jaar; tot 30 jaar: tijdvak van verzekering van drie jaar; ouder dan 30 jaar: tijdvak van verzekering van vijf jaar; personen die vanaf hun geboorte invalide zijn of invalide zijn geworden voordat hun beroepsleven begint, hebben na een tijdvak van verzekering van één jaar recht op een invaliditeitspensioen. Een invaliditeitspensioen wordt toegekend aan personen die blijvend voor 50 % of een hoger percentage arbeidsongeschikt zijn. Het pensioenrecht ontstaat op de dag dat de invaliditeit ontstaat. Personen die vanaf hun geboorte blind zijn of blind zijn geworden voordat zij de arbeidsmarkt betreden, ontvangen vanaf de datum van aanvraag een invaliditeitspensioen. Het pensioen wordt toegekend voor de duur van de invaliditeit. Invaliditeitsuitkering Verzekerden hebben recht op een toelage wegens invaliditeit door ziekte wanneer zij niet het tijdvak van verzekering hebben vervuld dat nodig is voor het ontvangen van een invaliditeitspensioen. Wat wordt er gedekt? Invaliditeitspensioen De hoogte van het pensioen wegens invaliditeit door ziekte wordt berekend door het inkomen dat als grondslag dient, te vermenigvuldigen met 1,1 % voor elk jaar van verzekering. Daarnaast wordt de tijd die wordt gerekend als tijdvak van verzekering vermenigvuldigd met een coëfficiënt die afhankelijk is van de invaliditeitsgraad: invaliditeitsgraad van meer dan 90 %: 0.9; invaliditeitsgraad tussen 71 % en 90 %: 0.7; invaliditeitsgraad tussen 50 % en 70,99 %: 0.5. Juli

16 Pensioengerechtigden met een arbeidsongeschiktheid van meer dan 90 % die voortdurend externe hulp nodig hebben, ontvangen een aanvulling op hun pensioen van 75 % van het sociaal ouderdomspensioen. Deze aanvulling wordt toegevoegd aan elk pensioen, ongeacht het type. De pensioentoeslag wordt uitgekeerd aan de pensioengerechtigde zelf, en niet aan de degene die de externe hulp biedt. Sociaal invaliditeitspensioen Personen van zestien jaar of ouder die blijvend voor meer dan 71 % arbeidsongeschikt zijn, hebben recht op een sociaal invaliditeitspensioen. Voor personen die blijvend voor meer dan 90 % arbeidsongeschikt zijn, bedraagt dit pensioen 120 % van het sociaal ouderdomspensioen. Personen die blijvend tussen 71 % en 90 % arbeidsongeschikt zijn, ontvangen 110 % van het sociaal ouderdomspensioen. Invaliditeitsuitkering De hoogte van de invaliditeitstoelage, die wordt uitgekeerd aan verzekerden die niet het tijdvak van verzekering hebben vervuld dat nodig is voor het ontvangen van een invaliditeitspensioen, wordt berekend door de dagelijkse toelage wegens tijdelijke invaliditeit te vermenigvuldigen met 60. Net als bij het invaliditeitspensioen geldt ook bij de invaliditeitstoelage dat voor de duur dat naar het oordeel van de territoriale of nationale raad van medische deskundigen sprake zal zijn van arbeidsongeschiktheid, een aanvulling voor externe hulp kan worden gegeven indien de persoon in kwestie in het jaar dat de aanvullende toelage wordt toegekend nog niet de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. Wanneer de persoon binnen de in het deskundigenbesluit vermelde periode van arbeidsongeschiktheid de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, wordt de aanvulling voor externe hulp levenslang uitgekeerd. De aanvulling wordt beëindigd wanneer de redenen die recht geven op de aanvulling niet langer bestaan, bijvoorbeeld bij overlijden van de pensioengerechtigde, verandering van invaliditeitscategorie, enz. Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? Invaliditeitspensioen Het invaliditeitspensioen wordt toegekend op een daartoe strekkende aanvraag bij het nationaal instituut voor sociale verzekeringen. De aanvraag moet vergezeld gaan van een besluit van de territoriale of nationale raad van medische deskundigen waarin de invaliditeitsgraad wordt vastgesteld. Juli

17 Invaliditeitsuitkering Indien de verzekerde niet het tijdvak van verzekering heeft vervuld om in aanmerking te komen voor een invaliditeitspensioen, verstrekt het nationaal instituut voor sociale verzekeringen op aanvraag een invaliditeitstoelage. De aanvraag moet vergezeld gaan van: een overzicht van de verzekeringsloopbaan en de tijdvakken van arbeid tot de datum van de invaliditeit; bewijsstukken over het brutoloon of -inkomen waarover verzekeringspremies zijn betaald; het besluit van de territoriale of nationale raad van medische deskundigen. Juli

18 Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? Het algemeen ouderdomspensioen kan worden aangevraagd zodra de pensioengerechtigde leeftijd is bereikt en over een bepaald aantal jaren premie is betaald. Mannen hebben recht op een ouderdomspensioen vanaf de leeftijd van 63 jaar en 4 maanden en indien de totale duur van de tijdvakken van verzekering 37 jaar en 4 maanden is; vrouwen hebben recht op een ouderdomspensioen vanaf de leeftijd van 60 jaar en 4 maanden en indien de totale duur van de tijdvakken van verzekering 34 jaar en 4 maanden is; personen waarvan de totale duur van de tijdvakken van verzekering onvoldoende is, hebben recht op een pensioen zodra zij 65 jaar en 4 maanden oud zijn en de som van de tijdvakken van verzekering 15 jaar is. Met ingang van 31 december 2011 stijgt het vereiste tijdvak van verzekering elk kalenderjaar met vier maanden, totdat het tijdvak van verzekering dat moet zijn vervuld voor mannen 40 jaar en voor vrouwen 37 jaar bedraagt. Met ingang van 31 december 2011 stijgt de pensioengerechtigde leeftijd elk kalenderjaar met 4 maanden, totdat de pensioengerechtigde leeftijd voor mannen 65 jaar en voor vrouwen 63 jaar is. Met ingang van 31 december 2011 stijgt ook de pensioengerechtigde leeftijd voor personen die niet het vereiste tijdvak van verzekering hebben vervuld elk kalenderjaar met 4 maanden, totdat de pensioengerechtigde leeftijd voor deze groep 67 jaar is. Voor werknemers en werkgevers is het tijdvak van verzekering de tijd gedurende welke zij voltijds hebben gewerkt, overeenkomstig de wettelijke arbeidsuren, indien over de ontvangen beloning premies zijn betaald of verschuldigd zijn, welke beloning niet lager mag zijn dan het minimumpremie-inkomen. Het tijdvak van verzekering wordt berekend in uren, dagen, maanden en jaren. Voor deeltijdwerkers wordt het tijdvak van verzekering berekend door het aantal gewerkte uren te delen door de wettelijke arbeidsuren. De verzekeringswetgeving voorziet in de mogelijkheid om sommige tijdvakken waarvoor geen premies zijn betaald toch als tijdvak van verzekering aan te merken. Premievrije tijdvakken die in aanmerking worden genomen, zijn perioden van betaald en onbetaald verlof voor het verzorgen van een klein kind, betaald en onbetaald verlof wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid, betaald en onbetaald verlof wegens zwangerschap en bevalling, onbetaald verlof van maximaal dertig werkdagen per kalenderjaar en de periode dat iemand een werkloosheidsuitkering heeft ontvangen. De verzekeringswetgeving voorziet in de mogelijkheid om onder specifieke voorwaarden tijdvakken van verzekering te kopen. Juli

19 Sociaal ouderdomspensioen Aan personen van zeventig jaar of ouder met een jaarinkomen per gezinslid van minder dan het gegarandeerde minimuminkomen (BGN 65 (33 EUR)) kan een sociaal ouderdomspensioen worden toegekend. Het sociaal ouderdomspensioen is een pensioen dat niet is gekoppeld aan het arbeidsverleden. Dit pensioen wordt toegekend aan personen die geen recht hebben op een ouderdomspensioen omdat zij niet het vereiste tijdvak van verzekering hebben vervuld. Het wordt niet uit het verzekeringsfonds maar uit de staatsbegroting betaald. Het sociaal ouderdomspensioen is een vorm van sociale bijstand die wordt omschreven als een pensioenuitkering, omdat het regelmatig (maandelijks) wordt uitgekeerd. Aangezien het om een vorm van sociale bijstand gaat wordt het sociaal ouderdomspensioen beheerd door het Bureau voor sociale bijstand. Wat wordt er gedekt? De berekeningsgrondslag voor het wettelijk ouderdomspensioen wordt bepaald door het nationaal premie-inkomen per maand (gemiddeld over de twaalf kalendermaanden voorafgaande aan de toekenning van het pensioen) te vermenigvuldigen met de individuele coëfficiënt van de verzekerde, die wordt berekend op basis van zijn of haar gemiddelde premie-inkomen per maand. Vervolgens wordt de berekeningsgrondslag vermenigvuldigd met 1,1 % voor elk jaar van verzekering en een evenredig percentage voor elke aanvullende maand van verzekering. Verder wordt de berekeningsgrondslag nog vermenigvuldigd met 4 % voor elk verzekeringsjaar voor mannen en vrouwen die een tijdvak van verzekering van respectievelijk 37 en 4 maanden en 34 jaar en 4 maanden hebben vervuld maar desondanks na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd zijn blijven doorwerken en geen pensioen hebben ontvangen. Voor het ouderdomspensioen geldt een minimum- en een maximumbedrag. Het minimumbedrag wordt vastgesteld bij de begrotingswet voor de sociale verzekeringen en bedraagt BGN 145 (74 EUR). Het maximumbedrag (voor alle pensioenen) is vastgesteld op 35 % van het maximumpremie-inkomen voor het voorafgaande jaar. Het maximumpremie-inkomen bedroeg in 2011 BGN (1 023 EUR). Bijgevolg is het maximumpensioen voor 2012 BGN 700 (358 EUR). Alle pensioenen die tot 31 december van het voorafgaande jaar zijn toegekend, worden jaarlijks op 1 juli aangepast op basis van een beschikking van de Raad van Toezicht van het nationaal instituut voor sociale zekerheid met een percentage dat gelijk is aan de consumentenprijsindex voor het laatste voorafgaande kalenderjaar. Als gevolg van budgettaire beperkingen zijn de pensioenen sinds 1 juli 2009 niet aangepast. De regeling voor het aanvullende ouderdomspensioen is gebaseerd op het spaargeld dat op de persoonlijke rekening staat. Wat moet u doen om een ouderdomspensioen te krijgen? Voor het ontvangen van een pensioen moet de verzekerde een aanvraag indienen bij de regionale afdeling van het nationaal instituut voor sociale verzekeringen. De aanvraag moet vergezeld gaan van: Juli

20 een overzicht van de tijdvakken van arbeid en/of de verzekeringsloopbaan en/of een verklaring over de duur van de diensttijd; of een verklaring over het brutoloon of -inkomen waarover verzekeringspremies zijn betaald voor drie opeenvolgende jaren uit wat op 1 januari 1997 de laatste vijftien verzekeringsjaren waren, naar keuze van de aanvrager, of het premie-inkomen voor de periode tussen 1 januari 1997 en de pensionering van de aanvrager. Wanneer de aanvraag binnen zes maanden na beëindiging van de verzekering bij het nationaal instituut voor sociale verzekeringen wordt ingediend, treedt het pensioen in werking op de datum van beëindiging van de verzekering. Wanneer de aanvraag later wordt ingediend, treedt het pensioen in werking op de datum van de aanvraag. Na de aanvraag wordt binnen een maand een minimumpensioen toegekend. Het werkelijke pensioen wordt in een later stadium berekend en toegekend. Sociaal ouderdomspensioen Documenten die voor de toekenning van een sociaal ouderdomspensioen moeten worden overgelegd: de aanvraag voor een sociaal ouderdomspensioen, gebaseerd op een door het nationaal instituut voor sociale verzekeringen goedgekeurd model; een verklaring over familiaire status en vermogen; een verklaring over het jaarinkomen van gezinsleden voor de periode van twaalf maanden onmiddellijk voorafgaand aan de datum van aanvraag. Bij het vaststellen van het jaarinkomen van gezinsleden worden tot de gezinsleden gerekend de echtgeno(o)te, ongehuwde kinderen tot achttien jaar en gehandicapte kinderen ouder dan achttien jaar die geen andere inkomsten hebben en niet gehuwd zijn. Een sociaal ouderdomspensioen wordt toegekend voor het leven. Het recht op een sociaal ouderdomspensioen eindigt bij overlijden van de rechthebbende. Juli