hét magazine voor de overheid Jan Willem Weck over de recente SG-benoemingen 1 maart 2007 De Randstad in 2050

Transcriptie

1 hét magazine voor de overheid Jan Willem Weck over de recente SG-benoemingen Zie pagina 8 1 maart 2007 nr 4 derde jaargang De Randstad in 2050 pagina 12 In gesprek: PvdA er Samira Bouchibti interviewt Frans Weisglas pagina 28 Kabinet doet provincies tekort pagina 11 De bananenschillen van Balkenende IV pagina 19 Flirten met de laatste dictator van Europa pagina 22 Een kijkje in de Haagse schuilkelders pagina 24 w w w. p o s e r. n l Assessment en Development I.M.

2 Speelt Holland Casino eerlijk spel? Ruim dertig jaar geleden werd Holland Casino door de Nederlandse overheid aangewezen als enige vergunninghouder voor het aanbieden van casinospelen. In 2006 werd in Nederland 3,5 miljard euro besteed aan kansspelen. Een behoorlijk bedrag, waarvan ongeveer 20% bij Holland Casino wordt uitgegeven. Maar wat gebeurt er eigenlijk met dit ingelegde geld? Hoeveel wordt hiervan uitgekeerd en hoeveel gaat er naar de schatkist? Hoe eerlijk wordt het spel gespeeld en wat doet Holland Casino om oneerlijk spel te voorkomen? Uitkeringspercentages De bank wint altijd is een vaak gehoorde uitspraak. Maar wat is hier precies van waar? Alles en toch niets! Uitsluitend toeval bepaalt winst en verlies voor de individuele speler. Van alle spelers samen houdt het casino wél geld over. Maar van alle Nederlandse kansspelaanbieders kent Holland Casino wel het hoogste uitkeringspercentage: gemiddeld 93% bij speelautomaten. En dat terwijl 80% wettelijk verplicht is. Van elke euro waarmee op een speelautomaat wordt gespeeld, gaat dus gemiddeld 93 cent weer terug naar onze gasten. Aan de speeltafels is dit uitkeringspercentage nog hoger: gemiddeld 97,7%. Een ervaren blackjackspeler weet het bankvoordeel zelfs te beperken tot een half procent. Natuurlijk heeft Holland Casino zijn normale kosten als onderneming, zoals personeelskosten. De winst van Holland Casino gaat aan het eind van ieder jaar Toezicht Behalve voortdurende controles op onze instrumenten, vindt er bij Holland Casino tijdens openingsuren ook doorlopend toezicht op een eerlijk spelverloop plaats. Op de eerste plaats krijgen alle medewerkers die bij het spel betrokken zijn een speciale training. Daarbij wordt hun geleerd om, al dan niet opzettelijke, misstappen bij de gasten te herkennen. Daarnaast werken we al twintig jaar met de meest geavanceerde camerasystemen. In elke vestiging hangen honderden camera s, die elke beweging in elk hoekje van elke speelzaal vastleggen en opslaan. In de controlekamers worden de beelden bekeken door securityobservanten. Zij weten alles over het spel en kennen alle trucs van het vals spelen. Als er iets misgaat, grijpen zij meteen in. In geval van twijfel worden de opgenomen beelden gebruikt om achteraf uitsluitsel te kunnen geven over gelijk of ongelijk. Incidenten De hoogste winkans, eerlijke materialen, goed opgeleide en professionele medewerkers en alle mogelijke vormen van controle. Wie deze feiten kent, zal zich niet verwonderen dat in de vestigingen van Holland Casino weinig incidenten voorkomen. Bij minder dan één promille van het aantal bezoeken is er sprake van oneerlijk spel, diefstal of enige andere vorm van onbehoorlijk gedrag. En daar zijn we best trots op. terug naar de Nederlandse staat, de schatkist in zogezegd. Controles Holland Casino vindt dat elke gast volledig moet kunnen vertrouwen op een eerlijk spelverloop. Daarom werken we bijvoorbeeld alleen met eersteklas spelmateriaal. Hopelijk weet u nu wat u van Holland Casino kunt verwachten. Want we streven niet alleen naar een mooie gelegenheid om uit te gaan, maar vooral ook naar een veilige en betrouwbare. De speelinstrumenten, zoals de roulettecilinder en de speelautomaten, staan onder voortdurende controle van het Nederlands Meetinstituut. Zo is voor elk type Meepraten over casino s? Kijk dan op speelautomaat een toelatingskeuring nodig. Daarnaast laten we het onafhankelijke inspectiebedrijf Verispect onaangekondigde controles uitvoeren. Want al hebben we het over kansspelen, als het om eerlijkheid en betrouwbaarheid gaat laten we niets aan het toeval over. Amsterdam, Breda, Eindhoven, Enschede, Groningen, Hoofddorp, Leeuwarden, Nijmegen, Rotterdam, Scheveningen, Schiphol Airport, Utrecht, Valkenburg, Venlo, Zandvoort.

3 inhoud PM nummer 4 1 maart New York aan de Noordzee laat op zich wachten Een visie op de Randstad in Innovatie geremd door Europese aanbestedingen Directeur Smits van Het Expertise Centrum over ict in het regeerakkoord Nieuw kabinet opgewekt van start Hoofdpijndossiers en bananenschillen van Balkenende IV 22 Flirten met de laatste dictator van Europa Raad van Europa haalt banden aan met Loekasjenko 24 De bunkers van Den Haag Gluren in de schuilkelders van de Koude Oorlog 28 Een Kamervoorzitter heeft geen macht Kamerlid Samira Bouchibti in de leer bij Frans Weisglas 43 Op campagne in Alphen aan den Rijn NIEUWS 6 t/m De ABD heeft de ministeries niet in de hand 7 Kabinet geeft culturele sector strafkorting 8 Jan Willem Weck over de recente benoemingen 10 Van der Hoeven maakt het bont 11 Kabinet doet arme provincies tekort SPELERS 32 t/m Honderdste interimmer benoemd 33 Elly Bogerman, directeur ICTU 34 Shanta Neering naar DJI 35 Politiek assistenten nemen afscheid MENINGEN 24 7 Column Cindy Castricum: Stoelendans 31 Column Jorrit de Jong: Twee-nul voor de vooruitgang! SERVICE 36 Et cetera 39 Kameragenda PM 1 / 3 3

4 lopende zaken > Algemene Zaken EUROPA Voor premier Balkenende is het na al het werk in het kader van campagne, verkiezingen en formatie bijna back to normal. Donderdag 1 maart verdedigt hij zijn regeringsverklaring in de Tweede Kamer. Op de vrijdag die volgt is de eerste reguliere ministerraad met het nieuwe kabinet. s Avonds vliegt de premier naar Berlijn voor een ontmoeting met bondskanselier Merkel over de Europese actualiteit. Op de agenda prijkt de naderende top, die in het teken zal staan van het milieu. Ook zal gepraat worden over de toekomst van de EU na het Nederlandse en Franse nee tegen de grondwet. Verder bespreken de staatslieden vermoedelijk over de verklaring ter ere van de vijftigste verjaardag van de EU, waar onenigheid over is uitgebroken. In het weekend en op maandag is Balkenende als CDA-partijleider actief in het kader van de campagne voor de Statenverkiezingen. Op woensdagavond staat de uitslagenavond in zijn agenda. Donderdag 8 en vrijdag 9 maart neemt Balkenende deel aan de Europese top in Brussel. Op dinsdag 13 maart wordt hij samen met Verhagen en Timmermans in de Eerste Kamer verwacht voor een debat over de Staat van de Unie. MERKEL Daags na zijn beëdiging stonden er voor staatssecretaris van Europese Zaken Frans Timmermans al bezoekjes aan het buitenland op het programma. Zo was hij afgelopen week in Luxemburg waar hij zijn counterpart Nicolas Schmit heeft ontmoet. Woensdag was hij in Brussel waar hij als minister of European Affairs gesprekken heeft gevoerd met Europarlementariërs, zijn Belgische evenknie Didier Donfut en Eurocommissaris Kroes. Vrijdag 2 maart gaat Timmermans met premier Balkenende op bezoek bij Angela Merkel om te spreken over het Nederlandse regeerakkoord. Volgende week staat de eerste Razeb (Raad voor Algemene Zaken en Externe Betrekkingen) voor Timmermans op het programma. Tijdens deze ministerraad wordt vooruitgeblikt naar de Europese top die op 8 en 9 maart plaatsvindt. Daar is Timmermans overigens ook bij aanwezig. Een van de belangrijke agendapunten tijdens deze Europese Raad is de Lissabonstrategie. Dinsdag 13 maart mag Timmermans, met Balkenende en Verhagen, naar de Eerste Kamer voor het jaarlijkse debat over de Staat van de Unie. Defensie BZK REORGANISATIE De afgelopen weken zat er geen schot in de onderhandelingen met de ambtenarenbonden over een nieuwe cao. Minister Guusje ter Horst gaat nu aan de slag met deze erfenis van haar voorganger. De geplande reorganisatie van de rijksoverheid staat ook hoog op de agenda van de nieuwe bewindsvrouw. Onder haar ressorteert de nieuwe SG onder wiens leiding banen geschrapt moeten worden. Naar verwachting schuift Ter Horst op 7 maart aan bij de televisie-uitzending van de NOS over de uitslag van de Statenverkiezingen. DEREGULERING Staatssecretaris Bijleveld stelt zich ten doel om een slag te maken in de verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheden. Op de website van het ministerie meldt zij haar ambitie tot deregulering. Op 14 maart komt Bijleveld naar de Eerste Kamer voor een plenair debat over de wijziging van de Gemeente- en Provinciewet. Buitenlandse Zaken MENSENRECHTEN Net terug uit Turkije kan minister Maxime Verhagen zich gaan voorbereiden op de Europese Raad van 8 en 9 maart in Brussel. Vervolgens zal hij maandag 12 maart vertrekken naar Genève voor de vierde conferentie van de VN-Mensenrechtenraad. Woensdag 14 maart heeft Verhagen, samen met de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, een algemeen overleg in de Tweede Kamer over terrorisme. Ontwikkelingssamenwerking Minister Koenders kan rustiger van start gaan. Zijn agenda biedt veel meer ruimte zelf de prioriteiten te bepalen. En dat is de ervaren buitenlandwoordvoerder van de PvdA wel toevertrouwd. Direct na de aanvaarding van zijn ambt gaf hij aan de miljarden die Nederland aan ontwikkelingssamenwerking uitgeeft efficiënter en effectiever te willen uitgeven. Hij noemde met name aidsmedicijnen voor Afrika, eerlijke handel en een beter milieubeleid in ontwikkelingslanden. URUZGAN De nieuwe defensieminister Eimert van Middelkoop zal bij de Tweede Kamer moeten aankloppen voor extra geld voor de Uruzgan-missie. Zijn ministerie denkt de komende jaren maar liefst 1,2 miljard euro extra nodig te hebben voor onder meer transportvliegtuigen en helikopters, betere bescherming van militairen en actuelere inlichtingen. Dat blijkt uit het overdrachtsdossier dat Henk Kamp vorige week naliet aan zijn opvolger. Economische Zaken INNOVATIE Minister Van der Hoeven is al bekend met de Haagse mores en leidt in haar eerste officiële werkweek een handelsmissie naar Turkije. Maar de kersverse minister van Economische Zaken kijkt niet alleen over de grenzen, de CDA-bewindsvrouw heeft ook oog voor regionale ontwikkeling. Op 5 maart neemt Van der Hoeven de Twentse Innovatieagenda in ontvangst. Volgens het regeerakkoord gaat het nieuwe kabinet fors investeren in kennis en innovatie. Met een minister die lid is van het Innovatieplatform is de eerste stap alvast gezet. Financiën IDEAAL Voor een politieke bemoeial die zich met alles bezig wil houden is Financiën natuurlijk het ideale departement, zegt Wouter Bos tijdens zijn kennismakingsinterview. Bos wil over vier jaar het liefst vergeleken worden met de PvdA-kopstukken die hem op het departement voorgingen. De minister is vast niet de enige, want welke PvdA er wil niet met Kok, Lieftinck en Duisenberg vergeleken worden? VERTREK Na het vertrek van Zalm, vertrekt ook het hoofd voorlichting van het ministerie, Pieter Klein. De voormalig politiek verslaggever van RTL Nieuws houdt het voorlichtingswerk na een klein jaartje alweer voor gezien en keert terug naar de journalistiek. Per 1 april wordt Klein adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. 4 PM 1 / 3

5 lopende zaken < Justitie ASIELZOEKERS Staatssecretaris Nebahat Albayrak (PvdA) kan haar borst direct natmaken. Uit onderzoek van de Nationale Ombudsman blijkt dat uitgeprocedeerde asielzoekers onnodige veiligheidsrisico s lopen door de wijze waarop de IND hen bij hun uitzetting presenteert aan het land van herkomst. Zo weet de uitgeprocedeerde niet welke informatie wordt verstrekt aan zijn land van herkomst en kan hij daardoor geen inschatting maken van risico s. Ook blijken er niet altijd Nederlandse ambtenaren bij de presentaties aanwezig te zijn. Vorig jaar ontstond ophef toen een Syrische overheidsdelegatie uitgeprocedeerde asielzoekers ondervroeg. Daarbij was de IND na enkele gesprekken niet meer welkom. LNV VUURDOOP Voor Gerda Verburg is LNV de hoofdprijs. Met deze woorden wist de CDA-bewindsvrouw de handen tijdens de kennismakingsbijeenkomst op LNV al snel op elkaar te krijgen. Of dat de kersverse minister ook buiten het nieuwe thuishonk gaat lukken moet nog blijken. Op 7 maart is haar vuurdoop als ze de pilot Boeren voor natuur in de polder van Biesland opent. Dit project zorgt ervoor dat boeren extra geld krijgen om naast hun kernactiviteit ook groene diensten te kunnen leveren, zoals de aanleg van wandelpaden en de zorg voor water. Een dag later opent Verburg het nieuwe kantoor van Vogelbescherming Nederland in Zeist. Het nieuwe optrekje aan de boulevard van Zeist mag er wezen en is zo ruim dat voor het eerst sinds jaren alle afdelingen van de Vogelbescherming weer onder een dak zitten. OCW EMANCIPATIE Ook de agenda van minister Plasterk moet nog worden ingevuld. Voor komende week staan vooralsnog twee buitendepartementale tripjes op het programma. Omdat Plasterk het emancipatiebeleid onder zijn hoede heeft gekregen, reikt hij op internationale vrouwendag, donderdag 8 maart, de Joke Smit Prijs uit in de Paleiskerk in Den Haag. Het thema van deze tweejaarlijkse emancipatieprijs is dit keer maatschappelijke participatie. Direct daarna reist de minister door naar Leeuwarden voor de officiële opening van het Internationaal Polair Jaar. Dat ligt iets meer in het straatje van de voormalig wetenschapper. INTERN In een videoboodschap op de website van OCW belooft de kersverse staatssecretaris Sharon Dijksma, die kinderen van 0 tot 12 jaar in haar portefeuille heeft, veel op werkbezoek te gaan. Je kunt het politiek alleen goed doen als je weet wat er leeft, aldus Dijksma. Alle werkbezoeken moeten echter nog gepland worden, zo verklaart haar woordvoerder de nog lege agenda van Dijksma. De staatssecretaris heeft de eerste week vooral veel interne aangelegenheden, hoewel ze donderdag 1 maart natuurlijk wel in de Kamer is voor het debat over de regeringsverklaring. SZW WERK Meer mensen laten delen in werk en welvaart is het belangrijkste doel van de bewindslieden Donner en Aboutaleb. Nu de beleids- terreinen kinderopvang en emancipatie zijn overgegaan naar het ministerie van OCW, kunnen zij zich hier volledig op storten. Het is zaak de groei ten goede te laten komen aan de mensen die nu aan de kant staan, stelt minister Donner. Staatssecretaris Aboutaleb wil honderdduizend langdurig werklozen weer aan de slag kijgen. Je kunt me eraan houden dat we de mensen die we kunnen helpen, gaan helpen. Verkeer en Waterstaat WATERSCHAPSBESTEL Staatssecretaris Tineke Huizinga wordt op 6 maart in de Eerste Kamer verwacht voor de eerder uitgestelde plenaire behandeling van de Wet modernisering waterschapsbestel. De wet behelst een herstructurering van de waterschappen. VEILIGHEID In de agenda van beide bewindslieden staat het Tweede Kameroverleg over sociale veiligheid in het openbaar vervoer. Dat vindt plaats op woensdag 14 maart. Ter bespreking ligt het Aanvalsplan Sociale Veiligheid voor, dat tot doel heeft om de veiligheid van mensen in en rond het openbaar vervoer te verbeteren. Enkele maatregelen zijn toegangspoortjes op metro- en treinstations, meer toezichthouders met ruimere bevoegdheden, schonere stations en camera s voor kleinere stations. Minister Camiel Eurlings (CDA) spreekt met het parlement over het spoor, bij het stads- en streekvervoer zal staatssecretaris Huizinga (ChristenUnie) het woord doen. Vrom ALLOCHTONENPARTICIPATIE Minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie is op 8 maart een van de ondertekenaars van de convenanten in het kader van het project Duizend en één kracht. Dat project moet de maatschappelijke participatie van allochtone vrouwen bevorderen door inzet van en in vrijwilligerswerk. Prinses Máxima, ook betrokken bij dit project, is erbij op deze internationale vrouwendag, evenals de ministers van SZW en VWS. Op 13 en 14 maart reist minister Vogelaar af naar Cannes voor de jaarlijkse internationale Mipim-vastgoedbeurs. In een mediterrane entourage nemen invloedrijke beslissers daar vier dagen lang de wereldwijde trends en ontwikkelingen in de onroerendgoedbranche door. EMISSIERECHTEN Minister Cramer houdt het dichter bij huis als zij op 8 maart tijdens een AO met de Tweede Kamer spreekt over het Nationaal toewijzingsplan broeikasemissierechten, dat eerder al ter goedkeuring naar de Europese Commissie is gestuurd. Het plan kent emissierechten toe aan bedrijven om broeikasgassen of andere schadelijke gassen uit te stoten. Op 14 maart spreekt zij met de Kamer over het impulsprogramma zwerfafval. Om de daarin genoemde strijd tegen rondzwervende blikjes en reclamefolders te winnen, sloot Vrom vorig jaar een akkoord met de VNG en werkgeversorganisatie VNO-NCW. VWS INWERKEN Een van de onderwerpen waarvoor minister Klink waarschijnlijk snel naar de Tweede Kamer zal moeten is het tabaksbeleid. De CDA-bewindsman heeft immers zelf aangegeven dat hij al in 2008 het rookverbod in horeca, sportkantines en dorpshuizen wil invoeren. PM 1 / 3 5

6 nieuws > Achterkamertjespolitiek onontkoombaar bij carrousel Haagse topambtenaren DE ABD HEEFT DE MINISTERIES NIET IN DE HAND In vergelijking met de langdurige sollicitatieprocedures voor lagere ambtenaren, verliep de recente benoeming van vier nieuwe secretarissen-generaal bijzonder soepel. Volgens bestuurskundige Mirko Noordegraaf is het onontkoombaar dat bij hoge benoemingen regels worden geschonden en dat de Algemene Bestuursdienst (ABD) grotendeels buitenspel staat. weet bijvoorbeeld dat SG s al voor de bekendmaking van de benoemingen kennismakingsgesprekken met ambtenaren hebben gevoerd. Dieten denkt wel dat sommige ambtenaren uit lagere salarisschalen met een jaloerse blik kijken naar de ruime mogelijkheden tot carrièreplanning voor topambtenaren. Ook gewone ambtenaren zouden, net als deze topambtenaren, meer moeten kunnen aangeven naar wat voor functie ze in hun loopbaan willen toegroeien. Dat gebeurt onvoldoende. Als je TOPBENOEMINGEN Er is sprake van een transparante procedure, schreef voormalig minister Remkes van Binnenlandse Zaken vorig jaar december nog over de ABD-benoemingsprocedure nu met uitzicht op een functie voldoet aan voorwaarden, kun je als ambtenaar zomaar te horen krijgen dat toch maar voor een extern iemand is gekozen, aldus Dieten, die momenteel in een brief aan de Tweede Kamer. Partijpolitieke voorkeur mag nooit een selectiecriterium zijn en iedere burger kan zich Politieke benoemingen en powerplay zijn onvermijdelijk in de buurt van het politieke bedrijf een CAO-conflict uitvecht met de minister van BZK. Volgens Noordegraaf heeft de beperkte rol van de ABD in de recente aanmelden voor vacatures van de ABD, voegde hij daaraan toe. Natuurlijk is daar bij de recente reeks benoemingen van SG s niet echt sprake van geweest. Dat is ook heel lastig, reageert de Utrechtse bestuurskundige Mirko Noordegraaf. Hij doet al jaren onderzoek op het carrousel van hoge ambtenaren te maken met structurele problemen van de dienst, die deels verkeerde doelstellingen heeft die bovendien feitelijk lastig uitvoerbaar zijn. De ABD heeft een zwakke staatsrechtelijke positie en daardoor geen formele macht. Door die zwakke positie heeft de ABD terrein van publiek management, in opdracht van diverse ministeries en ook van de ABD zelf. In 2005 was hij lid van de commissie-wolffensperger, die aanbevelingen deed voor betere overheidscommunicatie. Als je uitgaat van de formele doelstellingen van de ABD, zit aan deze benoemingen een verdacht luchtje. Maar het is onzinnig om daarvan uit te gaan. Dat hier deels sprake is van politieke benoemingen en een bepaalde mate van powerplay is onvermijdelijk in de buurt van het politieke bedrijf. Als voorbeeld noemt hij de overstap van de ministeries niet in de hand. Het ministerie van OCW is bij de eigen reorganisatie bijvoorbeeld ook zijn eigen gang gegaan. Hoewel ambtenaren wellicht hun wenkbrauwen fronsen over de duistere manier waarop hoge benoemingen plaatsvinden, denkt Noordegraaf dat ze veel meer last ondervinden van het systeem met vaste termijnen voor hoge functies dat de ABD hanteert. Een SG bijvoorbeeld mag daarin maximaal zeven jaar op een plek zitten. In de praktijk zit een ABD-ambtenaar gemiddeld 3,2 SG Algemene Zaken Wim Kuijken naar dezelfde functie bij Verkeer en Waterstaat. Kuijken, zelf nog gevraagd door Wim Kok, wordt opgevolgd Door ABD-systeem is topambtenaar wellicht meer bezig met carrière dan met collectieve zaak jaar op een plek. Dat is heel erg kort. Daardoor is de kans groot dat die topambtenaren meer bezig zijn met de eigen carrière dan met de door Richard van Zwol, een politiek geestverwant en vertrouweling van Balkenende. Hier zal ook meespelen dat de bestuurlijk zeer ervaren topambtenaar Kuijken naast een relatief jonge onervaren minister wordt gezet. Dat is een begrijpelijke keuze, zegt Noordegraaf, doelend op de benoeming tot minister van CDA er Camiel Eurlings. collectieve zaak. De lagere regionen hebben daar bovendien last van doordat ze steeds geconfronteerd worden met nieuwe projecten en een doorlopende innovatiedrang, verzucht Noordegraaf. Natuurlijk moet een SG niet eindeloos op een plek blijven zitten, maar het moet ook niet doorschieten. < [Maurice Swirc] Jan Willem Dieten, landelijk onderhandelaar namens ambtenarenvakbond Abvakabo, vindt de procedures helemaal niet zo besloten. Ik Voor weerwoord zie interview met Jan Willem Weck (ABD) op pagina 8 6 PM 1 / 3

7 nieuws > strafkorting voor cultuursector Voor het eerst sinds Hedy d Ancona valt cultuur weer onder de verantwoordelijkheid van een minister. Wat verwacht het veld van minister Plasterk (PvdA)? OCW Het is bijzonder dat er een vrij uitgebreide passage over cultuur in het regeerakkoord is opgenomen, reageert directeur Melle Daamen van de Amsterdamse Stadsschouwburg op de vraag wat hij vindt van de negentien regels die de coalitiepartijen aan cultuur wijden. Om er direct aan toe te voegen: Maar de tekst is vrij algemeen, je kunt er niet uit afleiden welke consequenties dit heeft voor het beleid dat de komende vier jaar gevoerd gaat worden. seert zich niet wat dit betekent. Waarom zou je 10 miljard euro investeren en tegelijk op de kunst 50 miljoen euro bezuinigen? Dat levert niets op, alleen een hoop negatieve energie in een sector waar de rek allang uit is. Ik beschouw het als een strafkorting. Dat het cultuurbeleid deze kabinetsperiode onder verantwoordelijkheid van een minister valt, juicht de sector toe. Daamen: Daarmee wordt het belang dat dit kabinet aan cultuur hecht, onderstreept. Of cultuur bij minister Plasterk in goede handen is, durft Daamen niet te zeggen. Het is een orgineel denker, een slimme man, meent hij. Maar hij heeft zich op dit gebied nauwelijks uitgelaten. Een enkele CDA, PvdA en ChristenUnie zijn concreter Ministerspost onderstreept in zijn column in de keer plaatste Plasterk in de bijlage van het belang dat kabinet hecht Volkskrant kritische regeerakkoord, waar aan cultuur kanttekeningen bij het het financieel kader is subsidiëren van dure, te vinden. Niet alleen komt er 100 miljoen euro abstracte of allochtone kunst. Gelet op de uitspraken van Plasterk als columnist, rekenen we voor cultuur en monumenten bij, de post cultuur is ook terug te vinden in het lijstje met ombuigingen. Het profijtbeginsel cultuur moet 50 van kunst en cultuur in de samenleving, schrijft op een genuanceerd, kritisch debat over de rol miljoen euro opleveren, wat inhoudt dat bezoekers van een toneelvoorstelling die gesubsidi- Kunsten 92 op haar website. de vereniging voor kunst, cultuur en erfgoed eerd wordt, meer voor hun toegangskaartje Daamen zegt dat de sector vol verwachting gaan betalen, zodat de subsidie voor de voorstelling omlaag kan. De manier waarop de subsidies verdeeld wor- uitkijkt naar de aanpak van de nieuwe minister. De Amsterdamse wethouder voor cultuur den in de kunstsector lijkt op de wijze waarop Carolien Gehrels, partijgenoot van Plasterk, dat gaat in de wetenschap. Daar heeft Plasterk uitte onlangs in Het Parool haar ongenoegen dus nuttige ervaring mee opgedaan. < over de voorgestelde bezuiniging: Men reali- [Cindy Castricum] Yvonne Kroese Stoelendans De eerste daad van de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken is een feit. Vrijdagmiddag na de eerste ministerraad, die uiterst gezellig verlopen schijnt te zijn, maakte de Rijksvoorlichtingsdienst een aantal benoemingen van topambtenaren bekend. Er vindt een heuse stoelendans plaats. Secretaris-generaal Roel Bekker (VWS) wordt de nieuwe programma-sg voor de vernieuwing van de rijksdienst: ja, ja, er wordt een extra ambtenaar benoemd om er te ontslaan. Bekkers stoel op VWS wordt ingenomen door Geert van Maanen, nu nog SG op Verkeer en Waterstaat. Wim Kuijken, huidig SG op Algemene Zaken, verhuist naar VenW. Zijn plaatsvervanger op AZ, Richard van Zwol, krijgt promotie en wordt SG. Volgt u het nog? Er zijn ook twee programma-dg s benoemd: Leon van Halder, nu directeurgeneraal op BZK, gaat minister Vogelaar op Vrom bijstaan met de dossiers wonen, wijken en integratie. Marcel van Gastel, DG op VWS, doet hetzelfde, maar dan voor André Rouvoet, minister voor Jeugd en Gezin. Voorts, want we zijn er nog niet, wordt Chris Buijink, DG Ondernemen en Innovatie op Economische Zaken, de nieuwe SG van EZ. Al eerder nam DG Milieu Hans van der Vlist deze post in op Vrom, nadat de enige vrouwelijke secretaris-generaal de rijksdienst had verlaten. Valt u ook iets op? Inderdaad. De benoemde topambtenaren zijn allemaal mannen. Het valt Guusje als kersvers minister natuurlijk niet echt aan te rekenen. Op haar handtekening na kan er van enige betrokkenheid geen sprake zijn geweest. Zou het anders gelopen zijn als ze al wat langer minister was? Ze heeft niet voor niets de brief van Women on Top de club die onder aanvoering van Neelie Kroes pleit voor meer vrouwen aan de top ondertekend, zou je zeggen. Maar ze krijgt een herkansing. Het ministerie van Landbouw zit binnenkort ook zonder secretaris-generaal als Chris Kalden is vertrokken. Alstublieft, mevrouw Ter Horst. Geef minister Verburg op LNV de vrouw die ze verdient. Cindy Castricum cindy@pm.nl PM 1 / 3 7

8 nieuws > ABD-baas Jan Willem Weck over de recente topbenoemingen: Degenen die zijn gekozen, waren het meest geschikt Een dag na de beëdiging van het nieuwe kabinet werd bekend dat zeven topambtenaren door minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken in een nieuwe functie waren benoemd. Jan Willem Weck, hoofd van de Algemene Bestuursdienst (ABD), legt uit hoe deze rolverwisselingen tot stand zijn gekomen. ABD Geert van Maanen, SG Verkeer en Waterstaat, is de opvolger van Roel Bekker als SG VWS, die zelf de nieuwe veertiende SG wordt. Wim Kuijken, tot voor Ik begrijp de vraag wel. Marjanne Sint, Annet Bertram en Ineke Bakker zijn alle drie vertrokken. Ik ken hun dossiers en ik weet dat ze dat ieder voor zich op persoonlijke gronden hebben gedaan. Ik vind het jammer dat ze weggaan. Maar ik heb er begrip voor. Annet Bertram wordt gemeentesecretaris in Den Haag. Voor die functie is zij door ons voorgedragen. De ABD heeft een convenant met de gemeente Den Haag, dus daarover hebben we overleg gevoerd met burgemeester Deetman. In haar ontwikkeling kan het interessant zijn ook in beeld geweest? Het is voor mij natuurlijk niet mogelijk om met u te spreken over wie er op een zeker moment in een procedure zitten. Bij de vacatures die u noemt, speelt overigens nog een ander element: snelheid. Er was een noodzaak om bij de start van dit kabinet een aantal functies snel te vervullen. Tot op het laatste moment was onduidelijk of er programmaministers zouden komen en of er een veertiende SG zou worden benoemd. Dan is er geen tijd om een vacature drie weken open te stellen, een longlist te maken kort SG op Algemene Zaken, neemt de plaats in van Van Maanen op Verkeer en Waterstaat. Richard van Zwol is de Er was een noodzaak om bij de start van dit kabinet een aantal functies snel te vervullen bestuurlijke ervaring op te doen bij een lokale overheid. Maar er moet toch minimaal en die terug te brengen naar een shortlist. Maar bent u niet verplicht dit soort functies eerst op de website aan te kondigen zodat ook mensen van buiten kunnen solliciteren? nieuwe SG op AZ geworden en Chris Buijink is SG geworden op Economische Zaken. Leon van Halder en Marcel van Gastel zijn tot programma-dg benoemd onder de ministers Vogelaar en Rouvoet. Eerder werd Hans van der Vlist benoemd als opvolger van SG Marjanne Sint op Vrom. Op dat departement vertrokken behalve de vrouwelijke SG ook de DG s Annet Bertram en Ineke Bakker. Dineke ten Hoorn Boer werd de nieuwe DG Preventie, Jeugd en Sancties bij Justitie. één vrouwelijke SG terugkomen nadat de enige vrouwelijke SG die we hadden de rijksdienst heeft verlaten? Als de positie van SG op een van de departementen vacant is, zoeken wij naar degene die het meest geschikt is op die plek en op dat moment. Er moet een vrouwelijke SG worden benoemd, dat vind ik niet het criterium. Op de lange termijn zie ik een gunstige trend. We hebben, om dat vreselijke woord te gebruiken, veel talent in de pijplijn zitten. In het ABD-kandidatenprogramma is tussen Nee, dat zijn we niet. We hebben ook de categorie melding en benoeming. Als we de juiste kandidaat al in het vizier hebben, hoeven we geen openbare procedure te starten. Omdat we wilden dat het nieuwe kabinet in de eerste honderd dagen een goede start kon maken, hebben we niet bij al deze functies publicatie gepleegd. Maar verder zijn alle stappen doorlopen. De voorselectiecommissie [waar Kuijken, SG van Defensie Ton Annink en Loek Hermans deel van uitmaken, GR] is geraadpleegd, de ministerraad, de mi- de 50 en 60 pronisters en de onderne- Met verbazing hebben wij het persbericht gelezen op de ABD-site over de succesfactoren cent vrouw. In direcmingsraden op de be- Er moet een vrouwelijke SG worden benoemd, DAT vind achter het emancipatiebeleid. Er zijn toch teursfuncties hebben ik niet het criterium trokken ministeries. steeds minder vrouwen in de hoogste posities? Dat bericht is gebaseerd op een interview dat ik heb gegeven aan Opportunity in Bedrijf, een club die de benoeming van vrouwen in hogere regionen wil bevorderen. Zij stellen vast dat de overheid het beter doet dan het bedrijfsleven. En ik moet zeggen dat de doelstelling die we hadden is bereikt. Zaten we in 1999 nog op 7 procent vrouwen bij de hogere ambtenaren, in 2006 was dat 17 procent. We streven naar 25 procent in Maar het gaat nu toch niet goed met de vertegenwoordiging van vrouwen aan de echte top van de overheid? wij de afgelopen tijd heel veel vrouwen benoemd. Saskia Voortman op Financiën, Hanneke Schuiling en Agnes Miedema op Defensie, Shanta Neering op Justitie, Angelique Berg op Vrom. Elly Bogerman is directeur ICTU geworden en Marie-Louise van Kleef algemeen directeur van de Raad voor de Kinderbescherming. Maar voor de topfuncties die nu net vergeven zijn, waren blijkbaar geen vrouwen te vinden? Degenen die zijn gekozen, waren het meest geschikt. Dus voor VWS, AZ en VenW zijn wel vrouwen Bij de recente benoemingen wordt de indruk gewekt dat een aantal hoge functionarissen onderling de baantjes verdeeld heeft. Kunt u begrijpen dat veel mensen het zo zien? Nee, dat ze dat beeld hebben snap ik niet. Ik vind dit een afgewogen keuze. U moet niet vergeten dat we ieder jaar met elke SG om de tafel zitten voor de ABD-schouw. Wij hebben een goed overzicht van de kandidaten die geschikt zijn voor deze functies. En nogmaals, dit is een vrij uitzonderlijke situatie. Ik denk dat het heel slecht was geweest als wij hadden gezegd: dit gaat een paar maanden duren. 8 PM 1 / 3

9 nieuws > Hells Angel geschorst En in alle gevallen is de or geraadpleegd? Ja, het is allemaal in een heel strakke planning gegaan. De ondernemingsraden die zijn geraadpleegd, zijn allemaal akkoord gegaan. Is het niet raar dat ambtenaren in lagere functies te maken hebben met uitvoerige sollicitatie- en selectieprocedures, terwijl de allerhoogste functies zo snel worden gegund? Houd in de gaten dat de mensen die deel uitmaken van de Top Management Groep van de ABD voordat ze toetreden beoordeeld worden op het vermogen in de toekomst ook andere functies te kunnen vervullen. De aanstellingen gelden voor zeven jaar. Dat schept ook aan onze kant de verplichting aan het eind van die periode met voorstellen voor ander werk te komen. In welke fase is de ABD geraadpleegd over de laatste benoemingen? Het is een continu proces waarin gestructureerd wordt nagedacht over het vervullen van de hoogste posities. Maar in dit geval was er niets voorgebakken. In de laatste fase van de formatie was aan de orde dat er een SG bij zou komen en twee programma-dg s. Volgens bestuurskundige Mirko Noordegraaf staat de ABD grotendeels buitenspel op dit soort momenten... Dat is volstrekt niet het geval. Het is een voorstel van de DG ABD aan de minister van BZK geweest dat door de ministerraad is overgenomen. Heeft u op enig moment tegen de betrokken heren gezegd: Ho, stop, er moet ook een vrouwelijke SG komen? In alle fasen heb ik ook het genderelement meegewogen. Het is bepaald niet buiten beeld. Verder ben ik blij dat we deze operatie, waar ook een dominoachtige kant aan zat, op zo n korte termijn tot een goed einde hebben weten te brengen, dat er niets is uitgelekt en dat de publiciteit hierover goed gecoördineerd afgelopen vrijdag naar buiten is gebracht. < [Guikje Roethof] Jan Willem Weck (1948) is sinds 2002 directeur-generaal van de Algemene Bestuursdienst. In die functie is hij verantwoordelijk voor het loopbaanbeleid van de Top Management Groep die bestaat uit zo n zeventig ambtenaren, en het personeelsbeleid van de ambtenaren in schaal 15 en hoger. Weck studeerde rechten in Groningen en begon zijn loopbaan in 1972 bij het ministerie van Economische Zaken. Van 1984 tot 1991 was Weck plaatsvervangend secretaris-generaal op EZ. In 1991 werd hij directeur-generaal van de Rijksluchtvaartdienst, een functie die hij in 1999 verruilde voor die van DG Telecommunicatie en Post, die toen nog op Verkeer en Waterstaat huisde. DEFENSIE Defensie heeft een 49-jarige sergeant-majoor geschorst omdat er vanwege zijn lidmaatschap van de Hells Angels een strafrechtelijk onderzoek naar hem loopt. De man wordt samen met 21 andere brothers van de omstreden motorclub verdacht van deelname aan een criminele organisatie. Op dat misdrijf staat een celstraf van maximaal acht jaar. Of de secretaris van de Rotterdamse afdeling van de omstreden motorclub zijn baan bij Defensie behoudt, is afhankelijk van de bevindingen van het Openbaar Ministerie. Naar aanleiding van wangedrag binnen de krijgsmacht kwam Defensie vorige maand met een gedragscode. Die eist van werknemers dat ze zich ook buiten dienstverband netjes gedragen. Stemmen delen VERKIEZINGEN Wie op 7 maart twijfelt of bewust twee kandidaten wil steunen, kan terecht op de website Stemdeler.nl. Deze site koppelt kiezers met dezelfde voorkeuren en helpt hen de stemmen te verdelen. De bezoeker geeft anoniem zijn eerste en tweede keus op en wordt vervolgens gekoppeld aan een andere twijfelaar. Hierna krijgen beide kiezers een steminstructie per . Tijdens de afgelopen verkiezingen vond ik dat er niet een partij was die mijn steun 100 procent verdiende, licht initiatiefnemer Emile Koolstra toe. Hij claimt echter niet dat het systeem waterdicht is. Het echte stemmen vindt nog steeds plaats in het stemhokje. Rekeningrijden in Amsterdam VENW Burgemeester Cohen heeft Amsterdam in een brief aan Balkenende aangeboden als testlab voor het nieuwe kabinet. Cohen zou onder andere een proef met rekeningrijden willen uitvoeren in de stad. Voorzitter van het nationaal platform Anders betalen voor mobiliteit op de weg Paul Nouwen zou kritisch tegenover het plan staan. Volgens Bram van Luipen van het Kennisplatform Verkeer en Vervoer stuit het idee van Cohen inderdaad op praktische problemen. Automobilisten van en naar Amsterdam gaan dan dubbel betalen en daar zal een oplossing voor moeten worden gezocht. Het idee is dat mensen die rekeningrijden minder wegenbelasting en BPM betalen. PM 1 / 3 9

10 nieuws > Van der Hoeven maakt het bont EZ Was de bontkraag een provocatie of gewoon een greep uit de kledingkast? Als de kersverse minister van Economische Zaken een statement wilde maken, dan is dat haar goed gelukt. De Partij voor de Dieren (PvdD) is woedend op Van der Hoeven, die tijdens de bordesscène een jasje met een kraag van vossenbont droeg. Ze Toen ik zag dat het echt bont was, vond ik het des te mooier zag er heel goed uit en daarnaast laat het zien dat de norm van de Partij voor de Dieren duidelijk niet de onze is, zegt CDA-Tweede Kamerlid Ger Koopmans. In het begin schrok ik even omdat ik dacht dat het nep was, zegt Koopmans. Maar toen ik zag dat het echt bont was, vond ik het des te mooier. Of het al dan niet de bedoeling van Van der Hoeven was om te provoceren, laat Koopmans in het midden. Wel zegt hij zelf van de dubbele betekenis van de vossenkraag genoten te hebben. Volgens Esther Ouwehand van de PvdD zou een minister toch echt beter moeten weten. Het is op z n minst vreemd te noemen dat een minister zich met zo n omstreden bontkraag op het bordes vertoont. Een minister heeft een voorbeeldfunctie te vervullen en dat is wat Van der Hoeven duidelijk niet doet, zegt Ouwehand, die met haar partij de protestactie Een dode vos bij Huis ten Bosch is begonnen. Dat het tussen de Partij voor de Dieren en het CDA niet botert, moge duidelijk zijn. Een partij die al decennialang de belangen van de boeren en veehouders behartigt, zit natuurlijk niet op een partij die de bio-industrie wil afschaffen te wachten, aldus Ouwehand. Van der Hoeven zelf is zich van geen kwaad bewust en laat via haar woordvoerder weten dat het dragen van bepaalde kleding toch moeilijk als een politiek statement gezien kan worden. Ook Henk Jan Ormel, die binnen het CDA over dierenwelzijn gaat, vindt het allemaal wat overdreven. Ze stonden ook allemaal met leren schoenen op het bordes en drie van de ministers zijn vegetariër. Daar wordt toch ook niet moeilijk over gedaan, zegt Ormel, die vindt dat iedereen zelf moet weten wat hij draagt of wel en niet eet. In Nederland is een groep die het dragen van bont wel mooi en acceptabel vindt en blijkbaar hoort minister Van der Hoeven daarbij, aldus Ormel. < [Arne Gielen] advertentie LEEUWENDAAL HOUDT U SCHERP HRM, management & organisatie en juridisch advies Leeuwendaal is een bureau met circa 100 medewerkers dat hoogwaardige adviesdiensten levert op het terrein van HRM, management & organisatie en juridisch advies. En met succes, zo blijkt uit onze zeer hoge score uit het recente klanttevredenheidsonderzoek. Wij hebben sinds 1990 ruim 1500 opdrachtgevers geadviseerd, zowel in de (semi-)publieke als in de private sector. Meer weten? Kijk op Laan van Hoornwijck 1 Postbus CG Rijswijk T: (070) info@leeuwendaal.nl

11 nieuws < KABINET DOET ARME PROVINCIES TEKORT De vermogens van de provincies lopen sterk uiteen Het gezamenlijk vermogen van de provincies bedraagt zo n 6,4 miljard euro, voornamelijk te danken aan aandelen in energiebedrijven. Ze kunnen het dus best met wat minder doen, meent het nieuwe kabinet, dat 800 miljoen euro bij de provincies wil weghalen. BZK/FINANCIËN De provincies keren zich tegen het regeerakkoord. Daarbij krijgen ze bijval van econoom Eduard Gerritsen, die op 8 maart aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveert op de vermogensstructuur van decentrale overheden. De provincies zouden erg rijk zijn. In werkelijkheid lopen de vermogens nogal uiteen, aldus Gerritsen. Gelderland en Zeeland zijn inderdaad erg vermogend. Hun waardevolle aandelenpakket is 3,5 keer zo groot als hun jaarlijkse budget. Zuid-Holland en Utrecht hebben daarentegen haast geen financiële ruimte. Deze provincies hebben hun aandelen in het verleden al verkocht en de opbrengsten vervolgens geïnvesteerd. Ze kunnen zelfs in de financiële problemen komen als het kabinet de afroming doorzet. Als de afdracht wordt vastgesteld aan de hand van het inwoneraantal hebben we een probleem, zegt het PvdA-Statenlid Kirsten Verdel van het dichtbevolkte Zuid- Holland. Zo veel geld is er gewoon niet. Ook Noord-Holland heeft al een deel van de aandelen van de hand gedaan. Flevoland heeft nooit aandelen in energiebedrijven gehad. In de tijd dat de aandelen in de nutsbedrijven werden verdeeld, bestond de provincie nog niet. Het ministerie van BZK heeft geopperd dat de provincies bij krapte hun belastingen wel omhoog kunnen schroeven. Voorheen kon in zo n geval worden geteerd op het eigen vermogen. Dat wordt met de afroming een stuk moeilijker. Volgens Gerritsen is zo n belastingverhoging niet te verkopen aan de burger: Als je nooit bereid bent geweest belasting te verhogen voor bepaalde voorzieningen is het vreemd als daartoe ineens wordt overgaan bij een meevaller uit de verkoop van aandelen. Volgens Verdel zullen bij de afroming de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. In zo n verdeling naar draagkracht ziet Gerritsen geen oplossing. Volgens hem worden de rijkere provincies dan gestraft om hun zuinigheid en de armere provincies, die het geld in het verleden al geheel naar eigen inzicht hebben besteed, worden beloond. Provincies zijn eerder geneigd mee te werken als het afgeroomde geld weer wordt geïnvesteerd in de eigen provincie dan wanneer het allemaal via de pot van het rijk bij andere provincies terechtkomt, aldus Gerritsen. Mocht de afroming onafwendbaar zijn, dan zal Gelderland er als rijke provincie in ieder geval alles aan doen om het geld binnen de provincie te houden. Het Gelderse Statenlid Peter van Boheemen (CDA) spreekt van een overval. Het kan niet zo zijn dat provincies die hun aandelen al van de hand hebben gedaan, meedelen en zo dubbel profiteren. Daarnaast is Gerritsen bang dat provincies de afroming van het rijk voor willen zijn, door het overtollige vermogen nog gauw onder druk een bestemming te geven. Dat werkt verspilling in de hand. Bij de besteding van vrijgevallen reserves moet ook worden gekeken naar de mogelijkheid de reserves terug te geven aan de burger, aldus de econoom. Ook gaat van de voorgenomen afroming volgens Gerritsen een signaal uit naar andere publieke instellingen. Als je ziet dat het rijk bij je buurman komt omdat hij een mooie auto heeft, dan ga je automatisch bij jezelf te rade wat er met je eigen auto te gebeuren staat, aldus Gerritsen. Publieke instellingen die er over het algemeen warmpjes bij zitten zijn onder meer de woningbouwcorporaties, educatieve instellingen en politieregio s. Dat het kabinet de vermogende provincies wil aanpakken, vindt Roger van Lier, bestuurskundige aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, helemaal niet slecht. Het dwingt de provincies na te denken over hun financiën. In het kader van zijn op 1 maart te verdedigen proefschrift onderzocht hij reorganisaties die de afgelopen dertig jaar bij provincies hebben plaatsgevonden. Geld de maatschappij vraagt tegenwoordig om efficiëntie speelde daarbij nooit een rol. Nu is dat steeds vaker wél het geval. De maatschappij vraagt tegenwoordig om efficiëntie. Het Interprovinciaal Overleg laat bij monde van woordvoerder Marcia Appels weten dat de provincies binnenkort met het kabinet om de tafel gaan. Volgens Gerritsen kan het rijk het beste met de provincies in overleg treden over gezamenlijke investeringsplannen. Dat is ook precies wat de provincies voor ogen hebben. Momenteel werken ze aan een bestuursakkoord, waarin komt te staan hoe de samenwerking met het kabinet er de komende vier jaar uit moet zien. Het akkoord moet honderd dagen na het aantreden van het kabinet klaar zijn. Willen de provincies een vuist maken, dan zullen ze er wel eerst onderling uit moeten komen. Verdel: Dat wordt nog een heel ingewikkelde schuifpuzzel. < [Jan Sanders] PM 1 / 3 11

12 coverstory > New York aan de Noord 12 PM 13 / 3

13 Tekst Chris van de Wetering zee laat op zich wachten De Randstad lag de afgelopen jaren bij menig planoloog op de tekentafel, maar de uitvoering van mooie plannen voor een New York aan de Noordzee laat nog te wensen over. Een schets van hoe zou de Randstadmetropool eruit zou kunnen zien als de verbeelding aan de macht kwam. Als ruimtelijk en economisch gebied is de Randstad veelbelovend New York aan de Noordzee. Je moet maar durven om het tamelijk ongestructureerde gebied van de Randstad, dat vier provincies bestrijkt, te vergelijken met een wereldstad van dergelijk formaat. Jozias van Aartsen, voor wiens rekening de typering ooit kwam, schrok er niet voor terug. En waarom zou je ook? Met een beetje Randstedelijke arrogantie kun je de vier grote steden van de Randstad heel goed zien als het polynucleaire zakelijke zenuwcentrum van een metropool, waarvoor het achterland arbeid, diensten en ruimte levert. Werken in de grote stad, wonen in een waterwoning op een nog aan te leggen Venetiaans eilandenrijk bij Almere, recreëren in de hortussen van het Groene Hart en reizen per magneetzweeftrein: in veertig minuten een rondje om de Randstad, langs alle grote steden. Op de tekentafel is de Randstadmetropool allang bedacht, maar de uitvoering vlot niet. Vorige week nog zocht Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, uit frustratie de publiciteit. De gespannen samenwerking tussen de vele Randstadbestuurders leidde tot helemaal niets, vertelde hij het Algemeen Dagblad. Hoog tijd dat het rijk zich wat constructiever met de Randstad ging bemoeien, vond hij. Ook oud-premier Wim Kok zocht in het onlangs uitgekomen Advies Commissie Versterking Randstad naar een doorbraak in de bestuurlijke impasse en het recente Territorial Review van de Oeso versterkt het gevoel van urgentie om de achteruitsukkelende concurrentiekracht eens flink op te peppen. Toevallig ontdekt Heel verwonderlijk is het niet dat de ontwikkeling van de Randstad nogal wat voeten in de aarde heeft. Het gebied kende nooit een grote ruimtelijke of bestuurlijke samenhang. Het werd in de jaren dertig van de vorige eeuw toevallig ontdekt door Albert Plesman, de oprichter van de KLM. Op zoek naar een nieuwe locatie voor zijn luchthaven cirkelde hij in een vliegtuig boven Holland. Beneden zich zag hij een ring van steden aan de rand van een open groene ruimte: letterlijk een randstad dus. De naam die hij het gebied gaf kwam later terug in de nota Westen des Lands (1958) en ging een eigen leven leiden in de vele ambtelijke stukken die volgden. De Randstad bestaat helemaal niet, zeggen sceptici nu. De Randstad als metropool is een beleidsmatige constructie, die in de dagelijkse beleving van mensen helemaal geen rol speelt. Mensen zijn, afhankelijk van waar ze wonen, gericht op Groot-Amsterdam, de Haaglanden of op de regio Utrecht, niet op de Randstad. Maar wat niet is kan komen, zeggen believers in de Deltametropool of de Randstad Holland, waarmee het metropolitane gebied in deze kringen wordt aangeduid, verwijzend naar de Delta- en Zuiderzeewerken waar Nederland faam mee verwierf. Als ruimtelijk en economisch gebied is de Randstad in elk geval veelbelovend. Ook de Oeso onderschrijft dat in haar rapport. Hoe zou de metropool Randstad er eigenlijk uit kunnen zien als we ons eens door de verbeelding lieten leiden? Laten we eens wat aanknopingspunten zoeken voor een droomvisioen. Het sterke punt van de Randstad is de relatieve nabijheid van diverse steden. De Randstad bestaat niet uit auto- en winkelwoestijnen zoals Los Angeles, Las Vegas en Houston. Het heeft niet één verstedelijkte kern zoals Londen en Parijs, maar bestaat uit diverse kernen van relatief kleine steden op redelijk kleine afstand van elkaar, waar het verblijf door de kleinschaligheid aangenaam afwisselend is, het groen van het Groene Hart en het blauw van het water nabij. Kennisintensieve clusters Geert Teisman, hoogleraar bestuurskunde in PM 1 / 3 13

14 Rotterdam, typeerde de Randstad als een groen-blauwe lagune, van de zee slechts gescheiden door een prachtige duinenrij (...), die door bouwkunst, landschapsarchitectuur en civiel vernuft een prachtig gebied is om te verblijven. De Randstad heeft twee mainports, zoals de Rotterdamse haven en Schiphol worden genoemd, en een greenport (bollenstreek en bloemenveiling). Ook biedt de Randstad een goed opleidingsniveau, een relatief hoog regi- De economie is aan vernieuwing toe onaal inkomen per hoofd en een laag werkloosheidpeil. Waar het aan schort is de bereikbaarheid. Het spoor is onderontwikkeld, de filevorming op de wegen fenomenaal, veel groter in elk geval dan in vergelijkbare metropolitane gebieden als de Vlaamse Diamant en het Duitse Rijn-Ruhrgebied, schrijft de Oeso. Ook de arbeidsproductiviteit baart zorgen, deze blijft de laatste jaren flink achter bij die van andere Oeso-landen. De economie is aan vernieuwing toe, zo onderstreept het rapport nog eens. De strategie van de Randstad was altijd gebaseerd op het doorvoeren van grote volumes: goederen in Rotterdam, passagiersstromen via Schiphol. Maar de schaarste in ons land en de internationale concurrentie dwingen ons nu activiteiten te ontplooien die een minder groot beslag leggen op de productiemiddelen en een grotere toegevoegde waarde realiseren. De Randstad moet, met andere woorden, een hoogwaardige kenniseconomie worden, waarin innovatie en synergie centraal staan en het kennispotentieel beter benut wordt. In de kennisintensieve metropool van de toekomst hebben steden straks niet meer allemaal een onooglijk, gemengd bedrijventerrein van een te middelmatig niveau om internationale bedrijven aan te trekken. De steden in de Randstad zullen zich specialiseren in kennisintensieve clusters van bedrijvigheid en andere onderscheidende activiteiten, waar de internationaal georiënteerde kenniswerker ambitie, kennis en uitdagingen vindt. Een broedplaats voor unieke innovatieve commerciële toepassingen die de Nederlandse economie grote welvaart zullen brengen, waar kenniswerkers en creatieven zich kunnen ontwikkelen en hun loopbaan uitbouwen. Magneet Rotterdam weet de haven nog beter uit te baten met hoogtechnologische toepassingen van havenactiviteiten; met superefficiënte onbemande technologiegestuurde verladingsystemen bijvoorbeeld. De kennis die bij het opspuiten van de Tweede Maasvlakte wordt opgedaan wordt geëxporteerd naar het buitenland. Leiden kan met zijn Biosciencepark en specialisatie in life sciences concurreren met andere kennisclusters in de wereld. En Amsterdam, de enige echt grote stad die we hebben, fungeert als een magneet. Op de Zuidas, ons Manhattan, willen hoofdkantoren van grote internationale bedrijven zich graag vestigen. De stad profiteert volop van de economische kansen die knooppunt Schiphol biedt. Sciencepark Watergraafsmeer heeft navolging gekregen. De stad kent nu diverse broedplaatsen waar technologie, hoogwaardige kennis en bedrijvigheid tot vruchtbare samenwerking komen. Ook op het gebied van de culturele economie (mode, reclame, media en entertainment, architectuur) geniet Amsterdam inmiddels een reputatie. In de stad kan nu ook echt grootstedelijk gewoond worden, want het voorzieningenniveau is hoog. Voor mensen die lucht, ruimte en water prefereren is het nieuwe Venetiaanse eilandenrijk bij Almere heel geschikt. Volgens sommige plannenmakers kunnen in Groot-Almere nog een kleine miljoen mensen worden ondergebracht. Het gebied is nu ook goed bereikbaar, want er ligt inmiddels een brug over het IJmeer die Amsterdam met Pampus verbindt. Den Haag is eveneens aardig op streek. De stad probeert zich al enige tijd te profileren als internationale stad van recht en vrede, met instellingen als het Vredespaleis, het Joegoslavië-tribunaal, het Internationaal Strafhof, het Internationaal Gerechtshof, Europol en Eurojust. In 2020 zal de stad dit rijtje hebben uitgebreid met nieuwe juridische kennisinstituten en Europese agentschappen. Langs de kuststreek moet het toerisme interessanter worden en meer trekpleisters creëren, zodat verwende gasten uit andere Europese steden een reden hebben om de hogesnelheidstrein te nemen voor een weekendje Scheveningen. Met de voortreffelijke internationale verbindingen die we dan inmiddels hebben, is het natuurlijk niet meer de moeite om het vliegtuig te nemen. De kenniswerker heeft ondertussen ruim de keuze waar hij wil wonen. In de steden heeft de huizenmarkt inmiddels een upgrading ondergaan. Mensen kunnen grootstedelijk wonen, op de Rotterdamse Kop van Zuid, in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam of het nieuwe centrum van Den Haag bijvoorbeeld. In ruime huizen, dicht bij een uitgaansgebied, musea, winkelstraten en internationale scholen. In de duinen en het Groene Hart komen kavels beschikbaar waar naar hartenlust landelijk gewoond kan worden of, heel typical dutch, in waterwoningen. Wonen bij de boer in het Groene Hart moet tot de mogelijkheden gaan horen en er komen mooie sunbeltwoningen in bosachtig gebied, inderdaad met Wassenaarse allure. Waar het aan schort is de bereikbaarheid Mooie opdracht In zijn vrije tijd trekt de kenniswerker het Groene Hart in om te wandelen en te mountainbiken langs de vele dwaalpaadjes die weer opnieuw zijn aangelegd. Of hij gaat kanoën (en in de winter schaatsen!) op de vele nieuwe waterroutes in dit Central Park van de Randstad. Via de A13, die dan een stadsboulevard is die de kleinere Zuid-Hollandse steden verbindt tot één groot stedelijk gebied, zit hij zo in Rotterdam. En ook het metropolitaanse culturele hart is eigenlijk om de hoek. Met de magneetzweeftrein zoeft hij in elf minuten naar Amsterdam. Wonen in Amsterdam en werken in Rotterdam is straks ook geen opgave meer. De Randstad is uitgegroeid tot een daily urban system, waar dagelijks heel wat afgependeld wordt. Er ligt een mooie opdracht voor de minister die de Randstadportefeuille gaat beheren. Laten we hopen dat Camiel Eurlings over voldoende overtuigingskracht, leiderschap en zachtzinnigheid beschikt om de diverse overheden en andere maatschappelijke partijen de goede richting op te sturen. < 14 PM 1 / 3

15 coverstory < Randstad nu De Randstad beslaat 20 procent van het Nederlandse grondgebied, 42 procent van de Nederlanders woont er. Ongeveer de helft van het nationale inkomen wordt er verdiend. In de Randstad staat 81 procent van alle files. Het spoor is een van de meest onderontwikkelde van West-Europa. Zeven universiteiten, achttien hogescholen en diverse kennisinstituten telt de Randstad, maar toch floreert de kenniseconomie van de Vlaamse Diamant, Londen, Parijs en Stockholm beter. Bedrijventerreinen missen variëteit en kwaliteit, zijn onaantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven. Tussen 2000 en 2004 kwamen slechts vier buitenlandse R&D-afdelingen naar de Randstad (goed voor vijftig arbeidsplaatsen). Innovatieve buitenlandse bedrijven komen ook niet. De investeringen in innovatie leiden zelden tot commerciële activiteiten. Het aantal hoogopgeleide Nederlanders dat naar de VS vertrekt is groter dan het aantal buitenlandse kenniswerkers dat de Randstad weet aan te trekken. (Bron: Oeso) PM 1 / 3 15

16 TEKST cindy castricum en josien hillen FOTO S rob jongbloed Directeur van Het Expertise Centrum Leo Smits: Innovatie wordt geremd door Eur 16 PM 1 / 3

17 interview > Als hoofd van een adviesbureau voor bestuurlijke vraagstukken en ict is Leo Smits tevreden met het regeerakkoord van Balkenende IV. Dit kabinet beseft heel goed dat je lastenverlichting alleen maar kunt bereiken door middel van ict. Een interview over de elektronische overheid, de taak van de veertiende SG en de Europese regels die ictinvesteringen door de overheid tegenhouden. opese aanbestedingen In een imposant gebouw midden in het Haagse Zeeheldenkwartier huist Het Expertise Centrum (HEC), waar vijftig consultants zich dag in, dag uit bezighouden met ict en bestuur. Leo Smits zwaait er sinds 2003 de scepter. Smits, 56 jaar, werkte in de jaren zeventig en tachtig voor de rijksoverheid, onder meer op het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Na op dat departement twee jaar plaatsvervangend directeur van de Centrale Directie Organisatie en Informatievoorziening te zijn geweest, stapte Smits over naar het bedrijfsleven. Hij was lid van de directie van Berenschot en later lid van de raad van bestuur van Getronics, voordat hij bij Het Expertise Centrum terechtkwam. Deze ochtend schijnt het zonnetje. Mooi weer voor de bordesscène van het nieuwe kabinet- Balkenende IV die voor de middag gepland is. Smits zit in zijn werkkamer, klaar voor het interview, met het regeerakkoord en de SG-notitie De verkokering voorbij voor zijn neus. Hier en daar heeft hij een passage gemarkeerd. De elektronische overheid komt nauwelijks voor in het regeerakkoord van CDA, PvdA en ChristenUnie. Vindt u dat niet jammer? Het klinkt waarschijnlijk gek, maar eigenlijk vind ik het helemaal niet zo erg dat er in het regeerakkoord nauwelijks iets over ict wordt gezegd. Ict is namelijk een middel en de doelen die in het coalitieakkoord staan, zijn bijna allemaal alleen te bereiken door de inzet van ict. Zo staat er veel in om de economie te stimuleren, maar dat is alleen maar mogelijk als je goede breedbandige netwerken hebt. Ook willen de coalitiepartijen de samenwerking tussen het UWV en de SVB intensiveren. Dat kan alleen als je de ict goed toepast. Kortom, ict komt niet in het regeerakkoord voor, maar tegelijkertijd staat het er bol van. Hoe staat de elektronische overheid er op het moment eigenlijk voor? Alles kan beter, maar als je kijkt naar de ontwikkelingen op het gebied van basisregistraties De ict maakt 6 procent van onze bedrijvigheid uit, maar 30 procent van onze economische groei en het burgerservicenummer dan vind ik dat er de afgelopen jaren grote sprongen zijn gemaakt. Maar het burgerservicenummer is er nog niet. Smits reikt naar zijn broekzak: Zal ik het even laten zien? Hij zoekt het pasje van zijn zorgverzekeraar waar het BSN op staat. Het is er wel. In het onderwijs, de zorg, de belastingen en de sociale zekerheid. Kijk maar naar initiatieven als Mijn IBG van de Informatie Beheer Groep. Ik herinner me nog goed dat het volstrekt onmogelijk was om in contact te komen met de IB- Groep. Tegenwoordig regelt iedereen zijn dingetjes via Mijn IBG en dat werkt. Een ander voorbeeld is de website kiesbeter van het ministerie van VWS waar je kunt vinden in welk ziekenhuis je het beste terechtkunt voor, bijvoorbeeld, een heupoperatie. Dat was jaren geleden ondenkbaar. Ik ben van mening dat de elektronische overheid krachtig op gang komt. Soms denk ik dat het wel erg hard gaat, want op het moment dat je een snelheidsovertreding begaat, ligt de bekeuring al op de deurmat voordat je thuis bent. De samenwerking tussen de RDW en het Centraal Justitieel Incasso Bureau werkt dus ook uitstekend. Bij de Belastingdienst is anders het een en ander misgegaan, juist door de ict. Het uitbetalen van de toeslagen is inderdaad niet helemaal vlekkeloos verlopen. Een deel van de ruim vijf miljoen mensen die in aanmerking komen voor huurtoeslag, kinderopvang of zorgtoeslag heeft te veel geld ontvangen. Maar het gaat om ongeveer gevallen, slechts 3 procent dus. Dat vind ik nog meevallen. U bent lid geweest van de commissie-wallage die zes jaar geleden adviseerde over de toekomst van overheidscommunicatie. Een Het is een gedoe vanjewelste om een plannetje in de ministerraad te krijgen van de conclusies luidde dat de overheid niet mag vragen wat de overheid al weet, oftewel burgers hoeven hun gegevens maar een keer te verstrekken. Dat is nog niet het geval, heb ik het idee. Dat klopt. Als gevolg van de Wet op de financiële dienstverlening worden burgers overstelpt met brieven van banken en andere dienstverleners die vragen of je een kopietje van je paspoort wilt opsturen. Het gaat niet om eentje, nee, wel tientallen. Dat vind ik echt bizar. Het nieuwe kabinet wil opnieuw veel werk maken van administratieve lastenverlichting. Er staat weer een reductie van 25 procent in het regeerakkoord. Daar kan ik het alleen maar mee eens zijn. Dit kabinet beseft heel goed dat je lastenverlichting alleen maar kunt bereiken door middel van ict. Over reductie gesproken, ook het ambtenarenapparaat gaat fors op de helling. Is een besparing van 750 miljoen euro realistisch? Uit de brief die de secretarissen-generaal naar de informateur hebben gestuurd, blijkt dat zij een korting van 5 procent op het personeelsbestand haalbaar achten, mits de ict goed wordt toegepast. Het goede aan het verhaal van de SG s vind ik dat ze luid en duidelijk zeggen de verkokering voorbij te willen gaan. Dat betekent dus ook dat er veel samengewerkt zal moeten worden. Is deze taak in goede handen bij een veertiende SG die er gaat komen? Een veertiende SG zou heel veel kunnen bereiken. Maar ik denk dat er ook veel verbeteringen te bereiken zijn in het beleidsvoorbereidende traject. Het is een gedoe vanjewelste om een plannetje in de ministerraad te krijgen. Alles moet worden afgestemd met de departementen, het veld en de adviesraden. Ook daar zou deze SG wat aan kunnen doen. PM 1 / 3 17

18 interview < Zou u beschikbaar zijn voor deze baan? Ach, ik heb het erg naar mijn zin en blijf hier voorlopig nog wel. Even iets anders. De Tweede Kamer hamert er al jaren op dat de overheid opensourcesoftware moet gebruiken. Waarom gebeurt dat maar niet? De Oost-Europese landen gebruiken opensourcesoftware omdat ze gewoon niet rijk genoeg zijn om dure licenties te betalen. Een andere reden is dat ze daar helemaal niet gewend zijn aan closed software. En wij zijn daarmee opgegroeid. Het is niet zo makkelijk daar afscheid van te nemen, daar moet je goed bij stilstaan. Opensourcesoftware moet nooit om dogmatische redenen worden gebruikt, maar gewoon omdat het in bepaalde gevallen goedkoper en beter is. Op alle departementen wordt gebruikgemaakt van softwarepakketten van Microsoft. Komen de kleine leveranciers er nog wel aan te pas? Het is geweldig moeilijk om ertussen te komen. Inkopers hebben maar een doel: de inkoopprocedure zo goed mogelijk laten verlopen. Dan ga je natuurlijk niet in zee met kleine riskante bedrijfjes. Nee, dan neem je gerenommeerde bedrijven die miljarden omzetten en waarvan je zeker weet dat het goed loopt. Het kabinet wil het midden- en kleinbedrijf een boost geven. Als ik u zo hoor dan is dat haast onmogelijk? Dat kan alleen als de systematiek van de Europese aanbestedingen op de schop gaat. Als een overheidsinstelling een opdracht uitschrijft en daar staat in dat alleen bedrijven die miljoenen omzetten erop mogen inschrijven, dan krijgt een jong aanstormend ingenieursbedrijfje uit Twente geen kans. U heeft ook met Europese aanbestedingen te maken, naar ik aanneem? Uiteraard. Ik heb wel geprobeerd daar als HEC van af te komen, maar dat lukt gewoon niet. Het is heel goed hoor, dat een dergelijk systeem bestaat. Daarmee voorkom je vriendjespolitiek. Er zitten alleen een paar grote nadelen aan. Dat het mkb er niet aan te pas komt, bijvoorbeeld. En innovatie wordt er sterk door geremd. Doet Nederland het goed op ict-gebied, vergeleken met andere landen? Op sommige gebieden wel, op andere wat minder. Waar gaat het niet zo goed? De manier waarop breedbandige communicatie mogelijk wordt gemaakt kan beter. We missen fibre to the home zoals dat heet. Het hele land ligt vol glasvezel, alleen die laatste mijl naar de woningen ontbreekt. Dat houden we zo door iedereen bezig te houden met ADSL. Dat vind ik jammer. Het is ook jammer dat dit wordt overgelaten aan de markt, want die doet er niets aan. De markt zou wel gek zijn om glasvezel aan te leggen, want waarom zou je als we dat ADSL nog kunnen uitmelken? De gemeente Amsterdam wil wel glasvezel aanleggen, maar wordt dan teruggefloten door Europa omdat er sprake zou zijn van ongeoorloofde staatssteun. Dat is waar, maar Amsterdam doet dat omdat de markt het niet goed genoeg doet. Ik sprak laatst overigens de Portugese minister van Telecommunicatie. Hij vertelde hoe fantastisch mooi de glasvezelinfrastructuur van zijn land eruitzag. Waarop ik zei: Als je je aan de Europese regels houdt, dan kan dat toch niet? Nee, zei hij: Dat klopt, we houden ons ook gewoon niet aan Europese regels. Vanmiddag staat het nieuwe kabinet op het bordes. Er zit maar een meneer in met ictervaring, de staatssecretaris van Financiën. Is dat een handicap van het kabinet? Ik geloof niet dat je bewindslieden nodig hebt die gepokt en gemazeld zijn in de techniek van ict. Het is wel handig als ze er een beetje gevoel voor hebben. Heeft minister Van der Hoeven van Economische Zaken dat? Maria van der Hoeven heeft aangetoond dat zij een stabiele bewindsvrouw is. Bij EZ gaat het vooral om het stimuleren van de economie. Je hoeft je maar even te realiseren dat onze ict-industrie 6 procent van onze bedrijvigheid uitmaakt, terwijl onze economische groei voor 30 procent door ict wordt bepaald. Zodra Maria dat op haar netvlies heeft, weet ze dat het stimuleren van de ict-industrie heel belangrijk is. Dat is een simpele rekensom. < leo smits Leo Smits (1950) is sinds 2003 directeur van Het Expertise Centrum, een adviesbureau op het gebied van bestuurlijke vraagstukken en ict. Daarvoor was hij lid van de raad van bestuur van Getronics Group bv. Tussen 1995 en 1998 was Smits gedelegeerd bestuurder en lid van de raad van bestuur van Berenschot in Brussel. Hij begon zijn loopbaan als ambtenaar bij diverse ministeries. Smits heeft diverse nevenfuncties. Zo is hij vicevoorzitter en penningmeester van het Nederlands Dans Theater, het Lucent Dans Theater en de Stichting Exploitatie Muziektheater in Den Haag. Ook is Smits lid van het bestuur van het Pensioenfonds voor de Dans en lid van het Adviescollege voor de Markt. 18 PM 1 / 3

19 achtergrond > Coördinatie wordt grootste valkuil regering Tekst Guikje roethof foto martijn beekman Balkenende IV opgewekt van start Ze blaken van zelfvertrouwen en de meeste kiezers geloven ook in hen. Maar hoe reëel zijn de hooggespannen verwachtingen van het kabinet-balkenende IV? PM zet het fileermes in de plannen en de poppetjes. Op de bordesfoto bungelt hij er zo n beetje bij: Bert Koenders, de nieuwe minister van Ontwikkelingssamenwerking. Het zal hem zelf ook wel hebben verrast dat Buitenlandse Zaken, het terrein dat in de verkiezingsstrijd helemaal niet aan de orde is gekomen, de eerste pijler vormt van het regeerakkoord. Koenders portefeuille stelt in de politieke Haagse pikorde niet zo veel voor zoals ook blijkt uit het roemloze en onopgemerkte vertrek van zijn voorgangster Agnes van Ardenne maar het eerste zogeheten project van Balkenende IV betreft opmerkelijk genoeg het inlopen van de achterstanden bij de uitvoering van de millenniumdoelen. Het zal wel de geest van Herman Wijffels zijn, informateur en bewindvoerder bij de Wereldbank. De gemiddelde kiezer, durven wij gerust te stellen, heeft nog nooit van de millenniumdoelstellingen gehoord. In de driehoek Buitenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking en Defensie verandert weinig. De ministers hebben alle drie een scherp ontwikkelde politieke intuïtie, gestoeld op jarenlange parlementaire ervaring, en weinig sjoege van management. De verwachting is dat zij de organisatorische gang van zaken aan de SG s overlaten. Hoofdpijndossier nummer een is natuurlijk de Europese grondwet, al ligt dat probleem deels bij Algemene Zaken. Verder dreigt de missie in Afghanistan te mislukken. Onze jongens moeten zich vechtend staande houden, zodat er van wederopbouw niets terechtkomt. Bananenschil voor Verhagen en Van Middelkoop vormt een mogelijk onderzoek naar de Nederlandse deelname aan de oorlog in Irak. Het regeerakkoord stelt dat dit er niet komt. Maar oude circuspaarden als Klaas de Vries en Erik Jurgens hebben gedreigd de publieke opinie te bewerken. Op basis van welke informatie heeft de regering destijds tot deelname besloten? Die vraag blijft boven de markt zweven en zal vroeg of laat beantwoord moeten worden. Pijler twee is de innovatieve, concurrerende en ondernemende economie. Premier Balkenende mag zijn Innovatieplatform houden, al wordt dit omgevormd tot een platform nieuwe stijl. De premier, die langzaamaan ervaring heeft gekregen in crisismanagement en paniekvoetbal, zal dit keer minder moeite hebben de bewindspersonen binnenboord te houden. Hoewel, zijn CDA-getrouwe Jan Kees de Jager kreeg al een belabberde pers voordat hij werd beëdigd. Uitglijden kan de premier Millenniumdoelen eerste pijler van regeerakkoord? Het zal wel de geest van Herman Wijffels zijn altijd nog over affaires rond het koningshuis. De onvoorspelbaarheid van prinsessen en prinsen is nu eenmaal groot en negatief nieuws leidt al snel tot een mediahype. Dat er op televisie een miniserie over Mabel en Friso op komst is, waarin de broer van Wouter Bos de rol van Balkenende voor zijn rekening neemt (!), is een fraaie voedingsbodem voor nieuwe problemen. Nieuwe werkwijze De grootste breuk met het vorige kabinet is de komst van twee programmaministers. Rouvoet voor Jeugd en Gezin en Ella Vogelaar voor Wonen, Wijken en Integratie. Tegelijk worden de portefeuilles van Rita Verdonk en Atzo Nicolaï afgeschaft. Maar er is meer gaande dan een verlegging van de prioriteiten. Er komt een aparte SG voor het afslanken en flexibeler maken van de rijksdienst en de twee programmaministers gaan over de grenzen van hun eigen departement heen regeren. De bedoeling is ontkokering en minder bestuurlijke drukte. Maar gaat het niet uiteindelijk meer gedeelde verantwoordelijkheid opleveren? Zo is Rouvoet mede betrokken bij het beleid ten aanzien van de Wmo en AWBZ (portefeuille van staatssecretaris Bussemaker), de kinderopvang en voorschoolse opvang (portefeuille Dijksma), jeugddetentie en jeugdreclassering (portefeuille Albayrak) en de TOG-regeling, soort kinderbijslag voor ouders met thuiswonende gehandicapte kinderen, die op Sociale Zaken is belegd. En dan hebben we het nog niet eens over het echte takenpakket van de programmaminister voor Jeugd en Gezin, dat zwabbert tussen de ministeries van VWS, OCW, SZW en Justitie. De jeugdzorg, met incidenten als de zaak-savannah en het Maasmeisje, is in elk geval een hoofdpijndossier voor Rouvoet. Verder is het de vraag of hij met zijn sterk pro-israëlische profiel de meest aangewezen man is om de radicalisering onder moslimjongeren een halt toe te roepen. Coördinatie kon wel eens een van de grootste problemen worden voor Balkenende IV. De blauwdruk die de SG s hebben bedacht, waarbij een minister door verschillende kokers heen verantwoordelijk is voor een beleidsterrein, is niet consequent doorgevoerd in het regeerakkoord en de portefeuilleverdeling. Blijven we nog even bij pijler twee, dan vinden PM 1 / 3 19

20 Piet Hein Donner WAO-herkeuringen AOW Maria van der Hoeven Energie (Shell in Rusland) Besluit JSF in 2010 Jacqueline Cramer Klimaatbeleid Schiphol Ronald Plasterk Media Oude columns Bert Koenders Cohesie Corruptie Ernst Hirsch Ballin Kansspelen Zijn ambtenaren André Rouvoet Jeugdzorg Islamjongeren Jan Peter Balkenende EU-grondwet Koningshuis wij in het akkoord onder het kopje kennis en innovatie zes opdrachten voor zeven verschillende bewindslieden. Wie komt er straks voor dit onderwerp naar de Kamer? Alleen de premier? Dat is niet erg waarschijnlijk. Bij pijler drie, getiteld de duurzame leefomgeving, wordt geconstateerd dat er een duidelijke relatie is tussen ruimtelijke ordening, natuur De beoogde ontkokering is niet consequent doorgevoerd in regeerakkoord en portefeuilleverdeling en landschap, infrastructuur en energieverbruik. De terreinen van respectievelijk Cramer, Verburg en Eurlings. Maar het bijbehorende project gaat over energietransitie en zou dus eigenlijk onder de verantwoordelijkheid van Van der Hoeven op EZ moeten vallen. PvdA-politicus Plasterk Wouter Bos heeft op het PvdA-congres gezegd dat hij zich wil profileren op de terreinen milieu en integratie. Het is een raadsel waarom hij dan op die twee posten de ministers met de minste Haagse ervaring heeft gezet. Zowel Cramer als Vogelaar heeft veel te bieden en is inhoudelijk zeer gekwalificeerd, maar het overleven in de darwinistische mediabiotoop rond het Binnenhof vereist ook een aantal lage kwalificaties, zoals scoringsdrift, ambitie, ijdelheid en scherpe ellebogen. Het is voor Bos te hopen dat ze daar ook iets van in huis hebben. Zelf is de vicepremier van PvdA-huize blijkbaar bevreesd voor het imago van big spender. Na het constituerend beraad benadrukte hij de afspraak dat ministers tegenvallers op hun begroting zelf moeten opvangen. Het is goed om dat soort dingen duidelijk vast te leggen, anders heb je er vier jaar last van. Voor nieuwkomer en buitenstaander Ronald Plasterk is een portefeuille op maat gecreëerd. Hij mag, zoals vertegenwoordigers uit het onderwijsveld al opmerkten, zijn hobby s uitleven, terwijl hoofdpijndossiers als schooluitval en het lerarentekort bij de staatssecretarissen geparkeerd zijn. Op internet doet het verhaal de ronde dat Plasterk een kleine portefeuille heeft, zodat hij tijd overhoudt om in het kabinet tegenwicht te bieden aan de getuigenispolitiek van CDA en ChristenUnie. De provocerende toon die wij uit zijn columns kennen kan hij daarbij beter achterwege laten, want dat wordt niet geapprecieerd binnen een coalitie. Op het spraakmakende vlak zal Plasterk daarom zeker teleurstellen. Een andere opvallende nieuwkomer van de PvdA, Ahmed Aboutaleb, heeft zijn Amsterdamse portefeuille meegenomen naar Den Haag. Hij mag 20 PM 1 / 3