Voordracht gehouden op zaterdag 8 oktober 1983 in de Drietand te Amersfoort ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van de Lotus.
|
|
- Fanny Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Enige achtegrondinformatie over het begrip shock G.H.M. Bouten, bedrijfsarts Voordracht gehouden op zaterdag 8 oktober 1983 in de Drietand te Amersfoort ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van de Lotus. De shocktoestand is een van de moeilijkste onderwerpen voor zowel menig lotusslachtoffer als E.H.B.O.-er. Zeer vaak wordt het woord shock verkeerd gebruikt waarbij met name ook in de pers niet altijd een juiste interpretatie hieraan gegeven wordt. Op grond van deze gegevens wil ik proberen het begrip shock voor U enigszins te verduidelijken. In 1741 was het de Fransman Le Dran, die een boek schreef over verwondingen, veroorzaakt door vuurwapens. In die tijd waren de vuurwapens nog niet van onze huidige kwaliteit wat betreft de snelheid en het doordringend vermogen. Wanneer men destijds door een projektiel getroffen werd, was het alsof men flink door elkaar geschud werd, alsof men door een paard getrapt werd. Toch kon men met deze projektielen dusdanig verwond raken (inwendige bloedingen, breuken en verbrijzelingen), dat het slachtoffer in een toestand kwam te verkeren, die levensgevaarlijk was. De Engelsen maakte later een letterlijke vertaling van het eerder vermelde boek van Le Dran en sinds die tijd heeft het Engelse woord shock (schok, botsing) zijn intrede gedaan om die toestand te beschrijven, waarbij de bloedvoorziening om aan de normale voedingsbehoeften van de cel te voldoen, ontoereikend is, wat in feite shock is. Aangezien men in het verleden eigenlijk niet precies wist, wat shock nu voor het lichaam betekende (wel mist men dat het een levensbedreigende toestand was), is shock lang op niet zinvolle wijzen ingedeeld. Zo kende men de volgende indelingen: Op basis van tijd: - vroege shock - late shock - primaire shock ( een reflex vaatverwijding als reaktie op een zenuwoverstimulatie ) - secundaire shock Op basis van specialisme: - chirurgische shock - gynaecologische shock - anaesthesie Op basis van omstandigheden: - operatieve shock - postoperatieve shock - slagveld shock - spoorweg shock Op basis van huidskleur: - rode shock
2 - witte shock Op basis van huidtemperatuur: - warme shock - koude shock Op basis van bloeddruk: - met een lage bloeddruk (hypotensieve shock) - met een normale bloeddruk (normotensieve shock) - met een hoge bloeddruk (hypertensieve shock) Ook werd en wordt (nog steeds) het begrip shock verkeerd gebruikt: - psychische shock - shell shock - insuline shock - electro shock - bomb shock Zoals u ziet allemaal indelingen die niets zeggen over de ernst of over de wijze van ontstaan, wat natuurlijk zeer belangrijk is om een eventuele therapie te kunnen bedrijven. Vandaar dat men tegenwoordig liever de volgende indelingen hanteert: I Op basis van ontstaanswijze: - bloedings-shock (haemonhagische shock) - overgevoeligheids-shock (anaphylactische shock) - shock t.g.v. de aanwezigheid van grote hoeveelheden levende bacteriën in het bloed, die zich daar ook in vermeerderen (septische shock) - shock veroorzaakt door of van de aard van een vergif, dat afkomstig is zowel van bacteriën, van voedsel of van stofwisselingsproducten (toxische shock) - shock t.g.v. een plotseling onvoldoende pompwerking van het hart (cardiogene shock) - verbrandings-shock - neurogene shock (is identiek met primaire shock) II Op basis van ernst (volgens Hardaway) - gecompenseerde shock - vroeg-herstelbare (geneeslijke) shock - laat-herstelbare (geneeslijke) shock - ongevoelige (weerstandbiedende) shock - onherstelbare (ongeneeslijke) shock Over deze laatste indelingen wil ik nader met u van gedachten wisselen. Alvorens hier nader op in te gaan moet ik u iets vertellen over de energielevering in ons lichaam. Al onze lichaamscellen funktioneren het beste wanneer de voedingsstoffen omgezet (verbrand) worden met behulp van zuurstof, de zogenaamde aerobe energielevering. Dit is dan ook de normale energielevering: Voedingsstof + O 2 (zuurstof) E (energie) + CO 2 (koolzuur) + H 2 O (water) Het koolzuur verlaat ons lichaam via de longen en het water via de nieren. Schiet nu om de een of andere reden de zuurstofvoorziening tekort, dan vindt er een zogenaamde anaerobe energielevering plaats:
3 Voedingsstof enzymen E (energie) + melkzuur Met de aerobe energielevering wordt per eenheid voedingsstof 18 maal zoveel energie geleverd dan bij de anaerobe energielevering. Er is dus een veel hogere opbrengst via de aerobe energielevering dan bij de anaerobe energielevering. Bovendien verzuurt het bloed bij de anaerobe energielevering (te zien aan het dalen van de zuurgraad ph van het bloed), kunnen lichaamscellen afsterven en worden haarvaten verwijd. Wat gebeurt er nu bij shock? In fig. 1 is de normale situatie weergegeven. Niet alle haarvaten in de lichaamsweefsels zijn aktief, maar slechts een beperkt gedeelte hiervan (1:4). Op het haarvatniveau vindt de afgifte plaats van zuurstof en voedingsstoffen en de afgifte van koolzuur, water en afbraakproducten. Wanneer de van levensbelang zijnde organen (hersenen, hart, nieren) minder bloed en dus minder zuurstof ontvangen, komt ons lichaam in een verhoogde staat van paraatheid te verkeren om aldus de van levensbelang zijnde organen van voldoende zuurstof en voedingsstoffen te kunnen blijven voorzien. Door bloed-(of vocht)verlies of door herverdeling van bloed, kan er een tekort aan circulerend bloed ontstaan. De bloeddruk daalt hierdoor. Het lichaam heeft een regelmechanisme voor deze bloeddruk, waarvan de druksensor in de halsslagader ligt. Doordat deze een te hoge bloeddruk waarneemt, ontstaat er een reflex die de bijnieren stimuleert tot het produceren van adrenaline. Dit leidt tot een vaatvernauwing in de huid (bleek!) en in niet vitale organen (darmen misselijk). Gevolg hiervan is dat de bloeddruk tijdelijk stijgt. Door het tekort aan bloed raakt de bijnier echter uitgeput en de bloeddruk daalt. Door de vaatvernauwing en de bloeddrukdaling komt de bloedstroom in de haarvaten vrijwel tot stilstand. Dit is vooral het geval in de huid, de spieren, het darmstelsel en de nieren. De hersenen en het hart blijven het langst hiervoor gespaard. Hetzelfde mechanisme doet zich voor bij flauwte, doch is dan slechts van tijdelijke aard, zodat er sprake is van een spontaan herstel. De slagaderlijke sluitspiertjes, welke gelegen zijn voor de haarvaten in de lichaamsweefsels, die niet direkt van levensbelang zijn of waarvan de reservekapaciteit groot is, vernauwen zich en bovendien gaat de verbinding tussen slagadertjes en adertjes open, waardoor de haarvaten kortgesloten worden en het bloed in de onderhavige haarvaten langzamer gaat stromen (fig. 2).
4 De weefselcellen rondom de haarvaten krijgen minder zuurstof en gaan gedeeltelijk over op de anaerobe energielevering: compensatoire fase. Wanneer deze toestand blijft bestaan, komen er vaatwandaktieve-stoffen vrij (o.a. histamine), waardoor de haarvaten wijder worden, het bloed nog langzamer door de haarvaten in de weefsels gaat stromen en de anaerobe energielevering toeneemt (fig. 3): vroeg herstelbare fase. Door de toename van o.a. histamine sluiten nu ook de sluitspiertjes aan de aderlijke kant zich helemaal en neemt de doorlaatbaarheid van de haarvaatjes toe. Ten gevolge hiervan is er helemaal geen bloeddoorstroming van de haarvaten in de weefsels meer en ontstaat er een totale anaerobe energielevering in de weefsels, waarbij behalve de weefselcellen ook de bloedplaatjes en de rode bloedcellen (zuurstoftransporteurs) stuk gaan (fig. 4): laat herstelbare fase. Ten gevolge van het stuk gaan van de bloedplaatjes en rode bloedcellen ontstaat er stolling en sterven nog meer weefselcellen af (fig. 5): ongevoelige fase met veel weefselverlies.
5 In het laatste stadium worden de afgestorven cellen en de stolsels weer gedeeltelijk opgeruimd, waarbij het afgestorven weefsel met bloed doordrenkt wordt (fig. 6): onherstelbare fase. De diverse fasen geven aan in welk stadium een slachtoffer nog therapiegevoelig is. In fig. 7 is het gehele mechanisme nog eens schematisch weergegeven. U zult begrijpen dat er door dit mechanisme bij shock enorm veel verlies van weefsel in de organen kan optreden dat opzijn beurt weer leidt tot een ontregeling van alle lichamelijke en psychische funkties.
6 Naarmate het weefselverlies in de organen groter is, zal dit onverenigbaar zijn met het leven. Men spreekt in dit verband dan ook over de biologische reserve of met andere woorden: Hoeveel heb je minimaal van een orgaan nodig om je nog net te redden? Hiervoor gelden de volgende percentages: - lever 15% - nieren 25% - rode cellen (zuurstoftransporteurs) 35% - longen 45% - plasmavolume 70% Zoals u ziet kunnen wij dus maximaal 1 liter plasma missen. Vandaar dat brandwondpatiënten zo vlug in shock geraken.
7 Gevaren van shock De voor zuurstofgebrek gevoelige weefsels, kunnen in korte tijd onherstelbaar beschadigd worden. De organen zijn vooral: hersenen, hart en nieren. De verschijnselen van shock kunnen gedeeltelijk afgeleid worden uit het niet goed funktioneren van onze organen. Een onherstelbare beschadiging van onze organen is dus niet meer met het leven verenigbaar. Daarom is shock levensbedreigend. Shock heeft in tegenstelling tot flauwte de neiging tot verergeren, indien maatregelen uitblijven. Flauwte heeft de neiging tot verbeteren. Oorzaken van shock A. Verlies van bloed, vocht of plasma Wat betreft bloedverlies, kan dit een inwendige bloeding (zoals bij letsels van lever en milt) of een uitwendige bloeding betreffen (b.v. bij een ernstige verwonding). Of een shock zal optreden hangt af van: 1. de snelheid waarmee het bloed verloren gaat 2. de hoeveelheid bloed die verloren gaat 3. de leeftijd van het slachtoffer (kleine kinderen en ouden van dagen) Als men in een korte tijd meer dan 1/5 deel van zijn bloed verlies, kunnen er verschijnselen van shock optreden. Wat betreft plasmaverlies, wordt hier bedoeld plasmaverlies wat optreedt bij ernstige brandwonden. Bij ernstige brandwonden wordt plasma onttrokken aan de bloedcirculatie en hoopt het plasma zich op in de weefsels. De vaatwanden worden doorlaatbaar voor plasma. Het bloed wordt als het ware ingedikt. Wat betreft vochtverlies, wordt hier vochtverlies bedoeld dat kan optreden bij ernstige diarrhee of heftig braken. Dit zien we som s bij kleuters, baby s en bejaarden, die toch al niet zo n grote vochtvoorraad hebben. Deze personen dreigen dan, zoals men dat noemt, uit te drogen. Shock zien we dan alleen wanneer er een ernstige infectie optreedt. B. Shock door vaatverwijding Het menselijk lichaam bevat een bepaalde hoeveelheid bloed, wat zich in de bloedvaten bevindt. Bij zeer ernstige ontstekingen die het hele lichaam betreffen, kunnen de haarvaten zich verwijden. Dit noemen we sepsis. Het bloed hoopt zich hierin op en staat niet meer ter beschikking voor de rest van de circulatie. Ook treffen we dit aan bij bepaalde hersenbeschadigingen en ongevallen met uitgebreide fracturen of verbrijzelingen. C. Shock door onvoldoende werking van het hart Het hart is de pomp die er voor zorgt, dat de organen van voldoende bloed wordt voorzien. Werkt de pomp niet meer goed, dan krijgen de organen een tekort aan bloed. Dit treffen we bijvoorbeeld bij: - een hartaanval of - een steekwond in het hart De algemene verschijnselen van shock: - het slachtoffer heeft een bleke, klamme huid - in het begin kan het slachtoffer onrustig en angstig zijn
8 - later raakt het bewustzijn verminderd en is hij suffig, reageert traag en praat langzaam - tenslotte kan er bewusteloosheid optreden - het slachtoffer is rillerig en heeft het koud - de hartslag (te meten aan de pols) is snel en zwak - hij klaagt over dorst - de ademhaling is snel en oppervlakkig - het slachtoffer voelt zich enorm beroerd, want men voelt zich op de hielen gezeten door de dood Eerste hulp bij shock 1. Uitwendige bloedingen dienen gestelpt te worden. Denk aan de drukpunten bij slagaderlijke bloedingen. 2. Zorg dat het slachtoffer gemakkelijk kan ademen, dus knellende kleding los en frisse lucht. 3. Zorg dat het slachtoffer niet teveel afkoelit. Bedek hem met een deken, maar dek hem ook weer niet te warm toe. 4. Het slachtoffer dient plat te liggen, met het hoofd opzij. 5. Zorg voor rust en geruststelling. Elke vorm van opwinding of onrust kost veel zuurstof. 6. Zo snel mogelijk dient deskundige hulp ingeroepen te worden waarbij vermeld moet worden dat het om shock gaat en dat het slachtoffer naar een ziekenhuis vervoerd dient te worden. Als E.H.B.O.-er zult U met het verschijnsel shock te maken kunnen krijgen bij: A. uitgebreide verbrandingen B. ernstige bloedingen C. hartinfarct Probeer in ieder van deze verschijnselen als eerste hulp op de genoemde gevallen van toepassing zijnde maatregelen toe te passen. Deze maatregelen zijn erop gericht, het verschijnsel shock te voorkomen. En voorkomen is beter dan genezen. Ik hoop met deze uiteenzetting het begrip shock voor U enigszins verduidelijkt te hebben en dat U begrijpt dat iemand die in een shocktoestand er levensgevaarlijk aan toe is en zo spoedig mogelijk zeer deskundige hulp behoeft, omdat er anders orgaanbeschadigingen ten gevolge van weefselverlies optreden, waaraan het slachtoffer overlijdt. Helmond, oktober 1983
Levensreddende handelingen
Levensreddende handelingen Hoofdstuk 3: Het stelpen van ernstige bloedingen Anatomie van de bloedsomloop Samenstellende delen De hartspier De grote bloedsomloop De kleine bloedsomloop De aders en haarvaten:
Nadere informatieLesfiche: EHBO en reanimatie:
Lesfiche: EHBO en reanimatie: Niveau: 2 (praktijk: 2 lesuren) AED: Wat? De defibrillator of Defib is de enige manier om een hart terug te doen pompen. Paramedici hebben een professionele defib inde ambulance.
Nadere informatieNaam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed?
Naam: BLOEDSOMLOOP Bloed Een volwassen persoon heeft 5 á 6 liter bloed. Dat bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen (rode en witte) en bloedplaatjes. Als bloed een paar dagen heeft gestaan, zakken de
Nadere informatieBehandeling van wonden en letsels
Module 4 Behandeling van wonden en letsels Als u deze module gevolgd hebt, weet u: - Wat u moet doen bij mogelijk inwendig bloedverlies - Wat u moet doen bij uitwendig bloedverlies - Wat u moet doen bij
Nadere informatiehalvemaanvormige kleppen) Doordat de hartkamers het bloed met kracht wegpompen.
4BASISSTOF De 2 havo vwo bloedvaten thema 3 De bloedsomloop opdracht 18 Vul het schema in. Kies bij 1 uit: van de organen weg naar het hart toe van het hart weg naar de organen toe. Kies bij 2 uit: hoog
Nadere informatieVerdrinking: oorzaken, proces en gevolgen
Verdrinking: oorzaken, proces en gevolgen A. Oorzaken van verdrinking Primair Onderdompeling Bewustzijnsverlies Verdrinking Secundair Bewustzijnsverlies Onderdompeling Verdrinking 75 % 25% 1. Primaire
Nadere informatieAlcoholintoxicatie 1
Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van
Nadere informatieHyperventilatie. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Hyperventilatie Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor mensen die verwezen zijn door de huisarts naar de eerste hart hulp (EHH) met een bepaald klachtenpatroon dat kan passen bij hart-
Nadere informatieEen beroerte, wat nu?
Een beroerte, wat nu? U bent opgenomen in het VUmc op de zorgeenheid neurologie, omdat u een beroerte heeft gehad. Wat is een beroerte? Een beroerte wordt in vaktaal een CVA genoemd: een Cerebro Vasculair
Nadere informatieTRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop
TRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop Welke drie functies zijn van direct levensbelang en hoe noemen we deze functies? Hersenfunctie
Nadere informatieNederlandse samenvatting en discussie
9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart
Nadere informatieOvermatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het
SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sepsis. Sepsis
Patiënteninformatie Sepsis Sepsis 1171994 Sepsis.indd 1 1 29-05-18 10:35 Sepsis De meeste infecties in het lichaam worden door het afweersysteem bestreden. Bij zieke mensen gebeurt dit meestal in combinatie
Nadere informatieOPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP. Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek.
OPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek. Zeven organen van een normale bloedsomloop zijn: Hoofd longen hart lever darm nieren benen 1. Van de zeven
Nadere informatieBloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Bloedvergiftiging Informatie voor patiënten F0907-1225 juni 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieOefen Repetitie KGT thema Bloedsomloop
Oefen Repetitie KGT thema Bloedsomloop Als er geen punten bij een vraag staan, dan is die vraag 1 punt waard. Onderdeel A: waar of niet waar? 1. Bloedplaatjes bevatten hemoglobine. 2. Het gehalte koolstofdioxide
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.
Nadere informatieWat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen.
Sinustrombose Wat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen. Hoe vaak komt een sinustrombose voor bij kinderen? Een sinustrombose komt bij een op 200.000-300.000
Nadere informatieToets Ziekteleer Opleiding Sport en Bewegen. Behaalde punten Hulpmiddelen geen
Cijfer In te vullen voor docent In te vullen door leerling Beroepsprestatie B.P.1.3 S.B Naam leerling Toets Ziekteleer Opleiding Sport en Bewegen Klas SB3O1A+B Versie 1 Datum Tijdsduur 60 minuten Naam
Nadere informatieTrombolyse. Acute behandeling van een herseninfarct
Trombolyse Acute behandeling van een herseninfarct In deze folder vindt u informatie over de behandeling van een herseninfarct met een stolseloplossend medicijn (Alteplase). Deze behandeling wordt trombolyse
Nadere informatieAfasie Informatie voor familieleden. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Afasie Informatie voor familieleden Ziekenhuis Gelderse Vallei Een van uw naasten is in de afgelopen periode opgenomen in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Er is door de logopedist een afasie geconstateerd.
Nadere informatieCOMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)
COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze
Nadere informatiewat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?
de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers
Nadere informatieSeniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018
Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 1 1 Houd je hart gezond Programma Leefstijl Risicofactoren Meest voorkomende hart- en vaatziekten Gezond bewegen 2 2 Werking van het hart 3 3 Werking van het hart
Nadere informatieProtocol Oververhitting
Inleiding Oververhitting (hyperthermie, hitteletsel) ontstaat wanneer het lichaam meer warmte produceert dan dat het kan afgeven. Hierdoor kan de lichaamstemperatuur oplopen tot boven de normale waarden.
Nadere informatieH.40009.1115. Bloedvergiftiging (Sepsis)
H.40009.1115 Bloedvergiftiging (Sepsis) Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe
Nadere informatieAlgemeen Bloedtransfusie voor kinderen
Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.
Nadere informatieThema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai
Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken
Nadere informatieE.H.B.O. bij motorongevallen
E.H.B.O. bij motorongevallen Doel Inzicht in (voorkomen) ongevallen Basiskennis van EHBO bij motorongevallen Achtergrond informatie Bestuurder < 20 jaar heeft 50% meer kans op een ongeval dan bestuurder
Nadere informatieBASISOPLEIDING BEDRIJFSHULPVERLENING Niet spoedeisende Eerste Hulp
INHOUDSOPGAVE 3 NIET SPOEDEISENDE EERSTE HULP... - 2-3.1 Flauwte... - 2-3.2 Wonden... - 2-3.3 Neusbloeding... - 4-3.4 Letsel aan het oog... - 4-3.5 Kneuzing / verstuiking... - 4-3.6 Botbreuken / ontwrichting...
Nadere informatieArterieel vaatlijden 1
Arterieel vaatlijden 1 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van
Nadere informatieNeurologie Acute therapie van hersen-infarct d.m.v. oplossen van stolsel ( Trombolyse ) Informatie voor patiënt en/ of familie
Neurologie Acute therapie van hersen-infarct d.m.v. oplossen van stolsel ( Trombolyse ) Informatie voor patiënt en/ of familie CVA / Herseninfarct Bij een herseninfarct (CVA) treedt beschadiging van hersenweefsel
Nadere informatieHartfalen. Decompensatio cordis
Hartfalen Decompensatio cordis Door een verminderde pompfunctie van uw hart bent u op dit moment onder behandeling van de cardioloog. Deze folder geeft u uitleg over de aard en de oorzaak van uw klachten.
Nadere informatieDatum: EHBO. 3. Wat gebeurt er met de bloedvaten en zenuwen als een tand uit de mond vliegt?
Naam: Datum: EHBO Ga naar deze website: www.klas5sintmichiel.yurls.net Klik op EHBO. Bekijk eerst het filmpje Een uitgeslagen tand en daarna het filmpje bloedneus. Een uitgeslagen tand 1. Is een tand een
Nadere informatieOpen been (Ulcus cruris)
Open been (Ulcus cruris) Ziekenhuis Gelderse Vallei U bent opgenomen in Ziekenhuis Gelderse Vallei in verband met een niet genezende wond (=ulcus) aan uw been. In deze folder krijgt u informatie over deze
Nadere informatieExamentrainer. Vragen vmbo-bk. Scan
THEMA 4 REGELING EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN 3 VMBO-bk Examentrainer Vragen vmbo-bk Scan In een Engelse folder staat informatie over een bepaald apparaat. Hiermee kan het centrale zenuwstelsel onderzocht
Nadere informatieBASISSTOF 1 HET BLOED OM TE ONTHOUDEN
BASISSTOF 1 HET BLOED Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en bloedplaatjes. 55% is bloedplasma. 45% bloedcellen en bloedplaatjes. Er zijn twee soort bloedcellen: rode bloedcellen en witte bloedcellen.
Nadere informatieIntensive Care / High Care
Patiëntenfolder Intensive Care Deze folder geeft informatie over de gang van zaken bij opname op de IC, de Intensive Care afdeling. De IC heeft tien bedden. De informatie is voor (toekomstige) patiënten,
Nadere informatiePraktische opdracht. klas 2 atheneum
1 Praktische opdracht klas 2 atheneum Expert opdrachten gaswisseling, bloed en bloedsomloop http://www.bioplek.org/2klas/2klasexpertgasbloed/2klasgasbloedinhoud.html Vragen over de posters 2 Het is mogelijk
Nadere informatieABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer
ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer Indien een stoornis in de vitale functie wordt waargenomen direct handelen (Treat as you go) A AIRWAY AND C-SPINE (= vrije
Nadere informatieModule 3 Levensbedreigende verwondingen
OPLEIDING HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS OPLEIDING HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS Module 3 Levensbedreigende verwondingen Toerisme Vlaanderen, i.s.m. AVICENNA, medische opleiding en consultancy Toerisme
Nadere informatieTrombose. Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen
Trombose Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen Bijna een op de twee Nederlanders sterft direct of indirect aan de gevolgen van trombose. Sommigen krijgen trombose als gevolg van hun leefstijl,
Nadere informatieAG eerste hulp opleidingen 47 vragen met antwoorden.
AG eerste hulp opleidingen 47 vragen met antwoorden. 1 Noem de 5 punten van de EHBO 1 let op gevaar 2 ga na wat er is gebeurd en wat het slachtoffer mankeert 3 stel het slachtoffer gerust 4 zorg voor professionele
Nadere informatieDarmkanker. Dit is leukemie
Darmkanker Dit is leukemie Bloed wordt gemaakt in het beenmerg. Beenmerg zit in je botten. In het beenmerg zitten stamcellen. Uit de stamcellen ontstaan bloedcellen. Bloed stroomt door je bloedvaten naar
Nadere informatieHet Fenomeen van Raynaud
Het Fenomeen van Raynaud Wat is het Fenomeen van Raynaud? Wij spreken van het Fenomeen van Raynaud bij het plotseling optreden van verkleuringen van vingers en/of tenen bij blootstelling aan kou of bij
Nadere informatieHERSENSCHUDDING BIJ EEN KIND FRANCISCUS VLIETLAND
HERSENSCHUDDING BIJ EEN KIND FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind heeft een licht letsel aan de schedel of de hersenen opgelopen, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeval. Deze folder geeft u meer informatie
Nadere informatieCHIRURGIE. Etalagebenen
CHIRURGIE Etalagebenen Etalagebenen Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk
Nadere informatieAlles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?
Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte
Nadere informatie6.9. Werkstuk door E woorden 25 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Inhoudsopgave
Werkstuk door E. 1687 woorden 25 juni 2006 6.9 23 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inhoudsopgave Het Bloed De Bloedsomloop De bloedvaten Uitscheiding De Hartslag Weefselvloeistof
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Duizeligheid
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Duizeligheid z Deze brochure geeft u informatie over duizeligheid en de daarbij behorende klachten. 1 Wat is duizeligheid? Iedereen
Nadere informatieMODULE 3 Levensreddende handelingen
MODULE 3 Levensreddende handelingen cursus brandweerman Levensreddende handelingen Hoofdstuk 1: Algemene interventieprocedures Het menselijk lichaam De eerste minuten Opbouw van het lichaam Ons lichaam
Nadere informatieA. de hersenen en het ruggenmerg B. het hersenvlies en de hersenstam C. het cerebrospinaal vocht en de gevoelszenuwen D. de klieren en de lymfevaten
Hoofdstuk 1 Meerkeuzevraag 1.1 Meerkeuzevraag 1.2 Meerkeuzevraag 1.3 Meerkeuzevraag 1.4 Meerkeuzevraag 1.5 Meerkeuzevraag 1.6 Meerkeuzevraag 1.7 Waar ligt de lever in de buikholte? A. Boven rechts B. Boven
Nadere informatie6,5 ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005
Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005 6,5 240 keer beoordeeld Vak Nederlands Kanker Om te begrijpen hoe leukemie iemand ziek maakt, moet je eerst iets over je eigen lichaam weten; hoe
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Bloedvergiftiging. of sepsis
PATIËNTEN INFORMATIE Bloedvergiftiging of sepsis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw naaste een bloedvergiftiging heeft, ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe
Nadere informatieSEH bij snijwonden, brandwonden en vergiftiging
SEH bij snijwonden, brandwonden en vergiftiging Handleiding voor het behandelen van snijwonden. Verschijnselen de huid is beschadigd meestal is er bloed te zien het slachtoffer heeft pijn Doel van de eerste
Nadere informatieTrombof iliescreening
Trombofiliescreening Doel. Een trombofiliescreening is een gericht en gefaseerd bloedonderzoek naar mogelijke oorzaken en/of aanleg van tromboseneiging. Het doel is de oorzaak van de trombose op te sporen
Nadere informatieHoe ontstaat decubitus?
DECUBITUS Wat is decubitus? Decubitus is ernstige beschadiging van de huid als gevolg van permanente druk op- en verminderde bloedvoorziening in een bepaald huidgebied. Decubitus is een veel voorkomende
Nadere informatieARTERIEEL VAATLIJDEN 17954
ARTERIEEL VAATLIJDEN 17954 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed dat u zich realiseert dat bij het vaststellen
Nadere informatieEerste Hulp aan kinderen. Jan Biekens Docent Eerste Hulp
Eerste Hulp aan kinderen Jan Biekens Docent Eerste Hulp Ongevallen zuigeling Vallen van tafel, bed of commode Verslikken Verbranding Vergiftiging Ongevallen peuter/kleuter Vallen Verslikken Verdrinking
Nadere informatieGEVORDERDE EERSTE HULP. Shock, Anafylaxie en de EpiPen. Pim de Ruijter. vrijdag 18 oktober 13
GEVORDERDE EERSTE HULP Shock, Anafylaxie en de EpiPen Pim de Ruijter Inhoud Kort over shock Wat is allergie precies? Allergische reactie Inhoud Anafylaxie en anafylactische shock Gebruik van de EpiPen
Nadere informatieDermatologie. Open been. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Open been Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is een open been? Een open been of ulcus cruris is een wond of zweer aan het onderbeen.
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatieDRBR0699. Bloedtransfusie
DRBR0699 Bloedtransfusie Inhoudsverantwoordelijke: H. Stremersch Publicatiedatum: januari 2014 Inhoud Inleiding... 4 1. Waarom een bloedtransfusie?... 5 2. Hoe veilig is een bloedtransfusie?... 6 3. Waarom
Nadere informatieInkijkexemplaar. Inhoud. 1 Ongeval 3. 2 Huidwonde 13. 3 Brandwonde 20. 4 Bloedneus 23. 5 Bloeding 26
1 0 6 Inhoud Elke dag gebeuren er ongevallen. Soms heel kleine, maar soms ook grotere. Als er iets gebeurt, is het handig dat je weet wat je moet doen om te helpen. Eerste hulp is niet zo moeilijk. Je
Nadere informatieInleiding Wat zijn etalagebenen Klachten
Etalagebenen Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk anders
Nadere informatieHoge bloeddruk tijdens de zwangerschap
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap zwangerschapshypertensie (pre-)eclampsie HELLP-syndroom z 1 Als u tijdens uw zwangerschap
Nadere informatieStart / Introductie HARTELIJK WELKOM
Start / Introductie HARTELIJK WELKOM Mijn naam is: Rob Philips BIJ DEZE INFORMATIE OVER HET BELANG VAN REANIMATIE 1 Reanimatie, wat verstaat men daaronder Om met de deur in huis te vallen Wat verstaat
Nadere informatieHet belang van vocht- en natriumopname voor sporters
Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Eerst enkele weetjes: Vocht (=lichaamswater) is het belangrijkste bestanddeel van ons lichaam Afhankelijk van je leeftijd, gewicht, lichaamssamenstelling
Nadere informatieZuurstof thuis. Meer lucht voor mensen met ernstig COPD. Waarom extra zuurstof nodig. Wanneer heeft u extra zuurstof nodig
Zuurstof thuis Meer lucht voor mensen met ernstig COPD Zuurstof is van levensbelang Leven kost energie. Voor lopen, denken, praten en zelfs voor niks doen is energie nodig. Alleen al onszelf warm houden
Nadere informatie1. Wat houden je hart en bloedvaten nou eigenlijk in?
Hart- en vaatziekten Inleiding Ik ga mijn spreekbeurt houden over hart- en vaatziekten. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat er aan hart- en vaatziekten nog steeds veel, vooral oudere mensen overlijden.
Nadere informatieArterieel vaatlijden. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Arterieel vaatlijden Uw behandelend arts heeft bij u een afwijking in één van de slagaderen vastgesteld. Deze afwijking is het gevolg van de afzetting van vet in de wand van de slagader en van verkalking
Nadere informatieAG eerste hulp opleidingen Best 0499-397404 agopleiding@gmail.com
AG eerste hulp opleidingen Best 0499-397404 agopleiding@gmail.com Algemeen De mens kan ongeveer normaal 1 minuut zonder zuurstof. Hersenen zijn het meest gevoelig voor een tekort aan zuurstof. Typerend
Nadere informatieCompetenties Eerste Hulp
Onderdeel 01. Vijf belangrijke punten bij het verlenen van Eerste Hulp de vijf belangrijke punten toepassen. maatregelen te nemen om de veiligheid van zichzelf, medehulpverleners, omstanders en slachtoffer(s)
Nadere informatieAls het bloed uit de holle ader verder stroomt, in welk bloedvat komt het dan?
De lever is gelegen in de buikholte? A. Boven rechts B. Boven links C. Onder rechts D. Onder links Als het bloed uit de holle ader verder stroomt, in welk bloedvat komt het dan? A. De aorta B. De holle
Nadere informatieWetenschap voor Patiënten College 21: ME/cvs en het hart
Wetenschap voor Patiënten College 21: ME/cvs en het hart Alle teksten in het kader van het project Wetenschap voor Patiënten mogen worden verspreid, doch alleen onder de uitdrukkelijke bronvermelding:
Nadere informatie5,2. Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari keer beoordeeld. Basisstof 1; samenstelling van bloed
Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari 2003 5,2 202 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; samenstelling van bloed Opdr.1 1. Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en plaatjes 2.
Nadere informatieHyperglycemie Keto-acidose
Hyperglycemie Keto-acidose Klinische les Marco van Meer SJG 20 06 2007 (acute) ontregeling van diabetes Doel Op het einde van mijn presentatie is jullie kennis over glucose huishouding en ketoacidose weer
Nadere informatieDancor 10, tabletten 10 mg Dancor 20, tabletten 20 mg
DANCOR 10/20 bijsluiter 31-01-2008 blz. 1 / 5 Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieGeriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis
Geriatrie Flauwvallen (syncope) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Syncope (uitgesproken: sin-co-péé) is de medische term voor flauwvallen: een aanval waarbij u kort het bewustzijn verliest.
Nadere informatieHyperventilatie, een adembenemend verschijnsel
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Wat zijn
Nadere informatieBloedtransfusie. Informatiebrochure
Bloedtransfusie Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 WAAROM EEN BLOEDTRANSFUSIE?... 4 2 WAARUIT BESTAAT BLOED?... 4 3 HOE VINDEN WE PASSEND BLOED?... 5 4 HOE GEBEURT EEN BLOEDTRANSFUSIE?...
Nadere informatieWat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen
1 Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, moet u zich plots geen grote zorgen maken. Waarschijnlijk lijdt u al gedurende lange tijd aan diabetes, mogelijks gedurende
Nadere informatieCPR met AED HERSTEL CIRCULATIE EN ADEMHALING. CPR = cardiopulmonaire resuscitatie AED = automatische externe defibrillatie
CPR met AED HERSTEL CIRCULATIE EN ADEMHALING CPR = cardiopulmonaire resuscitatie AED = automatische externe defibrillatie WANNEER CPR + AED? Stilstand circulatie (hart) Stilstand ademhaling CPR bij ieder
Nadere informatieEtalagebenen. Chirurgie. Beter voor elkaar
Etalagebenen Chirurgie Beter voor elkaar Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Durale sinus malformatie. www.kinderneurologie.eu
Durale sinus malformatie Wat is een durale sinus malformatie? Een durale sinus malformatie is een aanlegstoornis waarbij de afvoeren de bloedvaten (aderen) van de hersenen veel wijder zijn dan gebruikelijk
Nadere informatie3 Wonden Open wonden Gesloten wonden Brandwonden Afsluiting 53
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 De spoedeisende patiënt 9 1.1 Doelen en regels van de EHBO 9 1.2 Indeling van spoedgevallen 9 1.3 Hanteren en transporteren van een spoedpatiënt 12 1.4 Onderzoek en behandeling
Nadere informatieVEILIGHEIDSCAMPAGNE HYDRATATIE
Meer water, minder bellen Hydration Promotie van het belang van hydratatie bij het duiken VEILIGHEIDSCAMPAGNE HYDRATATIE Wat is uitdroging en hoe is het van invloed op de duikveiligheid Uitdroging doet
Nadere informatieFibromusculaire dysplasie (FMD)
Verslag van de lezing door prof. dr. P.W. de Leeuw tijdens de FMD lotgenotenbijeenkomst van 28 november 2015 in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort, georganiseerd door FMDgroep Nederland Fibromusculaire
Nadere informatieRisicofactoren die een rol spelen in het proces van atherosclerose zijn:
Arterieel vaatlijden Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer (slagaderlijk) arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieDuizeligheid. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Duizeligheid U heeft last van duizeligheid. De meeste mensen klagen bij duizeligheid over draaierigheid, een licht gevoel in het hoofd, het gevoel alsof de wereld om hen heen draait of dat zijzelf rondtollen.
Nadere informatieDuizeligheid. Havenziekenhuis
Duizeligheid In deze folder leest u wat duizeligheid precies inhoudt. De oorzaken van duizeligheid worden beschreven. En u kunt lezen hoe duizeligheid in het ziekenhuis wordt onderzocht. Tenslotte wordt
Nadere informatie2. Voor het verlenen van eerste hulp is het gebruik van het beademingsmasker en handschoenen niet verplicht. O juist O onjuist
VRAGEN JUIST OF ONJUIST. 1. Als u, het slachtoffer en eventuele omstanders in een gevaarlijke situatie verkeren wacht u totdat politie of brandweer aanwezig is. U volgt hun aanwijzingen op. 2. Voor het
Nadere informatieFractuur behandeling. Chirurgie. Beter voor elkaar
Fractuur behandeling Chirurgie Beter voor elkaar 2 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van een gebroken bot. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatie