De strijd tegen uithuiszetting

Transcriptie

1 De strijd tegen uithuiszetting Ik wist dat het niet juist was, maar ik zag de rommel gewoon niet meer Volgens een recent gepubliceerd onderzoek van Jana Verstraeten, onderzoekster aan de KU Leuven en OASES, worden er elke week 80 tot 250 mensen uit huis gezet in Vlaanderen. Cijfers van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) tonen dat het aantal opgestarte procedures tot uithuiszetting tussen 2008 en 2013 toenam. Volgens de VVSG leiden negen op de tien procedures effectief tot een uithuiszetting. Op de sociale woonmarkt is het probleem beperkter. Daar gaat het om tien procent van het totale aantal procedures, maar ook daar stijgt het aantal. Bijna uit huis gezet Krista maakte het bijna zelf mee. Een van haar buren klaagde bij de sociale huisvestingsmaatschappij over rommel in haar tuin. De sociale huisvestingsmaatschappij kwam bij haar langs om na te gaan of die klacht terecht was. Ze lieten haar weten dat ze haar hele huis moest opruimen, omdat er anders een uithuiszetting dreigde. Wat ze toen nog niet wist, was dat ze hiervoor hulp kon krijgen van het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk). Vanessa, hulpverlener van het CAW, helpt Krista intussen al ruim twee jaar om haar terug op weg te helpen in het leven. Ik praat met hen over de situatie en word even ondergedompeld in de wereld van de preventieve woonbegeleiding. Grote schoonmaak Na de waarschuwing kwam de sociale huisvestingsmaatschappij opnieuw langs, maar dan samen met Vanessa. Zij is hulpverlener bij CAW Halle Vilvoorde en doet onder andere preventieve woonbegeleidingen. Dat houdt in dat ze bij meldingen van de sociale huisvestingsmaatschappij, zoals in het geval van Krista, ter plaatse gaat en kijkt wat er kan gedaan worden om een uithuiszetting te vermijden. Ze gaat dan samen met die persoon aan de slag om orde op zaken te krijgen. Krista vertelt dat ze op dat moment bijna ineenzakte van schaamte. Ik wist wel dat mijn huis er niet goed bij lag, maar ik negeerde het na verloop van tijd. Ik

2 zag het gewoon niet meer. Maar op dat moment kwam het besef wel dat er iets aan moest gedaan worden. Het grootste probleem was de hoeveelheid rommel. Krista had het moeilijk om dingen weg te doen, waardoor het huis en de tuin na verloop van tijd vol lagen. Met telkens concrete doelen op korte termijn hebben Krista en Vanessa stap voor stap het hele huis onder handen genomen. Kamer per kamer hebben we samen opgeruimd. Veel dingen heb ik weggedaan, die ik anders maar bleef terugzetten. Vanessa heeft met mij alles overlopen om te zien wat ik nog nodig had. Als ik dan twijfelde, stelde ze me de vraag of ik het nog gebruikte. Als ik het niet meer gebruikte mocht het weg. Na een tijd begon ik zelf ook dingen weg te smijten zegt Krista. Vanessa gaf ook telkens opdrachten. Na mijn huisbezoeken vroeg ik Krista telkens om bepaalde dingen in orde te brengen tegen de volgende keer dat ik langskwam. Dat verliep heel goed, Krista had telkens meer gedaan dan ik gevraagd had. Redding Intussen is het hele huis opgeruimd en schoongemaakt, en werden er hier en daar ook opfrissingswerken gedaan. De sociale huisvestingsmaatschappij had aan Krista beloofd dat ze een nieuwe keuken zou krijgen als alles opgeruimd was, want haar oude was aan vernieuwing toe. Intussen heeft ze die ook gekregen. Nu ben ik veel alerter voor alles, Als er nu iets rondslingert, er ergens een stofje ligt, of er iets scheef staat, ben ik er veel gevoeliger aan. Krista en Vanessa tonen me tijdens het gesprek foto s van het huis, vóór en na de grote schoonmaak. Samen hebben ze er een nieuwe thuis van gemaakt voor Krista en haar zoon. Krista is enorm dankbaar dat zij zo geholpen werd. Voor haar heeft dat enorm veel betekenis in haar leven. Het was mijn redding. Het heeft mijn ogen opengedaan. Nu kan ik ook beter dingen loslaten, want dat kon ik vroeger moeilijk. Ik ben in het verleden slecht behandeld door mensen, waardoor ik heel wantrouwig was. Ik heb hierdoor nu terug vertrouwen gekregen, omdat het me duidelijk maakte dat er toch nog mensen zijn die je willen helpen. Mensen die het goed met je voorhebben. Achterliggende problemen Ik hoef niet lang met Krista te praten om te merken dat er veel meer aan de hand is dan wat rommel opruimen. Als ik haar vraag hoe het kwam dat de situatie zo erg geworden was in haar huis, wordt al snel duidelijk dat haar leven de bovenhand genomen had en zij de controle kwijt was. Ze heeft al veel meegemaakt en geraakte telkens dieper in de put. Op den duur zie je gewoon geen uitweg meer. Ik had geen fut. Wanneer ze er iets meer over vertelt, komen de achterliggende problemen in zicht. Het begon met een echtscheiding. Mijn ex-man is ervandoor gegaan en ik bleef achter met mijn zoon. Ik moest hem alleen grootbrengen als alleenstaande moeder. Door de scheiding kwamen er ook fi nanciële problemen. We waren met gemeenschap van goederen getrouwd en ik heb schulden van hem

3 moeten afbetalen. Ik geraakte fi nancieel in de put en heb moeten vechten om rond te komen. Ze kreeg ook nog eens gezondheidsproblemen. Krista heeft de ziekte van Ménière. De ziekte van Ménière is een zeldzame aandoening aan het binnenoor die draaiduizeligheid, gehoorverlies en oorsuizen kan veroorzaken. Dat zorgt ervoor dat Krista bij fysieke inspanningen snel duizelig wordt. Ze is daardoor al een paar keer lelijk gevallen. Ik kampte ook met depressies en burn out. Ik verloor mijn vechtlust en het ging van kwaad naar erger. Door haar gezondheidsproblemen kan Krista niet werken en leeft ze van een invaliditeitsuitkering. De situatie begon te wegen op haar huishouden en uitte zich dus ook in rommel bij haar thuis. Een poetsdienst inschakelen was te duur, waardoor haar situatie bleef aanslepen. Ik zag het bos door de bomen niet meer. Een opgeruimd leven Terwijl Krista over haar ervaring vertelt, valt op dat ze haar kracht intussen wel wat teruggevonden heeft. De begeleiding die Krista kreeg van het CAW betekent dan ook meer dan een opgeruimd huis als resultaat. Voor haar lijkt het bijna alsof ook haar leven helemaal opgeruimd is. Ze is vol lof over Vanessa, en zegt eerlijk dat ze dit zonder haar niet gekund had. Vanessa is nog altijd mijn steun en toeverlaat, waar ik met al mijn problemen terecht kan zonder dat ik veroordeeld word. Ze helpt een oplossing te zoeken. Als ze ziet dat je een slecht moment hebt, trekt ze je erdoor. Ze geeft me ook een duwtje in de rug als het nodig is. Zij en mijn zoon zijn de belangrijkste mensen in mijn leven. Uit de jarenlange ervaring van Vanessa blijkt dat er in de preventieve woonbegeleiding bijna altijd meer aspecten aan bod komen dan enkel het thema wonen. Heel vaak zijn er fi nanciële problemen gekoppeld aan woonproblemen, en heel vaak ook relationele- en gezondheidsproblemen. Er zit bijna altijd wel iets achter. Ik probeer dan ook in de gesprekken na te gaan hoe het komt dat het zo ver is kunnen komen. Je komt vaak nogal snel tot de oorzaak. Ook het niet kunnen wegdoen van spullen is voor haar herkenbaar. Vaak is een woonbegeleiding ook een soort rouwbegeleiding, want je moet de confrontatie aangaan met gebeurtenissen en ervaringen uit je leven, en je moet die verwerken. Spullen wegdoen uit een periode van je leven die je aan het verwerken bent, maakt deel uit van het hele verwerkingsproces. Flexibel begeleiden Niet elke begeleiding is hetzelfde. In het geval van Krista stak Vanessa letterlijk mee de handen uit de mouwen en ruimde samen met Krista het hele huis op. Maar de aanpak verschilt van persoon tot persoon, het CAW gaat altijd op maat te werk daarin. We werken niet met een standaard aanbod. We kijken altijd wat de (fi nanciële) mogelijkheden zijn en of er eventueel een poetsdienst kan ingeschakeld worden. We gaan ook altijd proberen om het persoonlijk netwerk rond de persoon in te schakelen. Maar als het moet, springen we bij en halen we zelfs onze schilderkledij boven lacht Vanessa.

4 In de begeleiding wordt er ook zoveel mogelijk ingegaan op de verschillende factoren die een rol spelen in de situatie van de cliënt. Als ik aanvoel dat dat dingen zijn die ik in onze begeleiding kan opnemen, doe ik dat zo veel mogelijk. Als Krista bijvoorbeeld graag dingen kwijt wil over haar verleden, of bijvoorbeeld hulp nodig heeft met papieren, dan kan ze altijd bij mij terecht. Als ik merk dat het om zwaardere problemen gaat die we in het CAW moeilijk kunnen opnemen ga ik doorverwijzen naar andere diensten. Maar ook daarmee zijn de mensen geholpen. men zich zorgen maakt, zodat er vroeg genoeg hulp kan aangeboden worden. Maar hoe veel de begeleidingen ook lonen, en hoe goed de mensen daar ook mee geholpen zijn, de woonmarkt zelf heeft nog steeds een grote impact op de woonproblemen die er zijn. Vanessa is duidelijk. De situatie op de woonmarkt moet aangepakt worden. De maatschappij wordt alsmaar duurder. De wachtlijsten van de sociale huisvestingsmaatschappijen zijn ellenlang, waardoor Krista kreeg zo ook heel wat tips mee. Door mijn ziekte word ik snel draaierig als ik me buk of draai. Dat was voor mij een enorme last bij het kuisen, want ik moest me telkens bukken om mijn dweil uit te wringen. Vanessa deed me toen kennismaken met een dweilsysteem van Vileda, waardoor ik me nu niet meer moet bukken om mijn dweil uit te wringen. Nu lukt het voor mij veel beter om schoon te maken. Dat zijn kleine, onnozele dingen, maar ze helpen je wel een pak verder. Aanpak woonmarkt nodig De term preventieve woonbegeleiding zegt het zelf. Het wil preventief werken, en dus voorkomen dat er woonproblemen zijn. In de praktijk is het echter zo dat het CAW pas een signaal krijgt wanneer er al bijna een uithuiszetting dreigt. De preventieve woonbegeleiding werd tot nu toe ook vooral op de sociale woonmarkt ingeschakeld. Sinds kort is de preventieve woonbegeleiding van CAW Halle Vilvoorde ook uitgebreid naar de private woonmarkt. Intussen kan in principe iedereen een signaal geven aan het CAW wanneer Vanessa Elskens, hulpverlener CAW Halle Vilvoorde

5 mensen genoodzaakt zijn om op de privémarkt te gaan huren. De huurprijzen zijn daar dan weer veel te hoog. We maken de rekensom. Als je een inkomen hebt van 1100 euro en je een huishuur hebt van 700 à 800 euro, moet je de tekening niet verder maken. Tel daar gas, elektriciteit en water bij en het geld is zo goed als op. Als daar dan nog een pak medische kosten bijkomen, geraak je nog meer in de problemen. Als mensen facturen niet kunnen betalen, kan een kleine factuur (door boetes en kosten van de deurwaarder) al snel oplopen tot een hoog bedrag. Ze worden dan dubbel gestraft. Vanuit het CAW proberen wij alvast het signaal te geven aan de overheid dat er iets moet veranderen aan de basis. Behulpzaamheid Krista heeft het nog steeds niet echt gemakkelijk om haar verhaal te vertellen, omdat ze beschaamd is over haar situatie. Ze wil er echter graag open over praten, om duidelijk te maken dat er vaak meer achter zit dan mensen op het eerste zicht denken. Maar vooral omdat ze wil dat anderen weten dat ze er niet alleen voor staan en hulp kunnen inschakelen. De huidige mentaliteit maakt Krista wel wat bezorgd. Vroeger hielpen de mensen elkaar veel meer. Als je zelf weet wat het is, dan ga je sneller iemand helpen. Ik denk dat er veel mensen hun ogen toedoen en vinden dat je maar je plan moet trekken. De mensen kunnen ook niet zo veel meer verdragen van elkaar. Vanessa treedt haar bij. We leven in een individualistische samenleving. Een sensibiliserings- campagne om mensen aan te zetten om anderen te helpen, zou zeker geen kwaad kunnen. Ze ziet tegelijk in haar job ook wel hoe daar al werk van gemaakt wordt. Als sociaal werker wil je die mentaliteit stimuleren. Het JAC, het aanbod van het CAW voor jongeren, is daarmee al goed bezig. Onder andere door jongeren sociale vaardigheidstraining te geven, door lotgenotencontacten en praatgroepen te organiseren. Daar is de lente Krista is intussen terug hoopvol voor de toekomst. Ze doet sinds een jaar vrijwilligerswerk bij het Rode Kruis. Zo kom ik terug wat meer onder de mensen en voel ik mij ook opnieuw nuttig in de maatschappij. Wanneer ik Krista vraag of ze nog plannen heeft met het huis, droomt ze stiekem al een beetje van de lente. Wanneer het weer het toelaat gaan we de tuin ook wat anders aanleggen, zodat het wat aangenamer is. Beetje per beetje knappen we dingen op, voor zover het fi nancieel gaat. Dat geeft terug weer moed glimlacht ze. Met die positieve gedachte neem ik afscheid van mijn gesprekspartners. Voor ik vertrek, geeft Vanessa me nog een mooie quote mee van Martin Luther King die ze zo passend vond, dat ze me hem niet wou onthouden. You don t have to see the whole staircase, just take the fi rst step. Door Lies Debouver, sectorverantwoordelijke CAW Om privacyredenen is de naam van de cliënt gewijzigd.