WAT GROEN KAN DOEN. Duurzaam en Betrokken Ondernemen. Landal GreenParks

Transcriptie

1 WAT GROEN KAN DOEN Duurzaam en Betrokken Ondernemen Landal GreenParks 2014

2

3 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Inhoudsopgave 3 01 BELEID EN VISIE 02 DUURZAAM OP DE PARKEN 03 BETROKKEN MEDEWERKERS P6 P14 P26 04 AFVAL IS GRONDSTOF 05 SOCIAAL ONDERNEMERSCHAP 06 GASTVRIJ IN DE REGIO P36 P44 P54

4 4 Operationeel Directeur Jeroen Mol (links), Commercieel Directeur Erik van Essen (midden), Algemeen Directeur Thomas Heerkens (rechts).

5 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Voorwoord 5 Samen op pad naar een duurzame organisatie Voor u ligt ons tweede duurzaamheidsverslag. Met dit verslag willen we laten zien hoe we het afgelopen jaar een flinke stap vooruit hebben gezet als het gaat om duurzaam en betrokken ondernemen. We hebben ook deze keer gekozen voor een toegankelijke en brede opzet van ons duurzaamheidsverslag. Daarom volgen we niet zozeer de verslagleggingsrichtlijnen, maar kiezen we voor een leesbaar verslag over de onderwerpen waarop wij écht het verschil willen maken. In 2014 hebben we onze wens om een groene onderneming te zijn verder geconcretiseerd. Onze missie luidt: in 2030 bieden we onvergetelijke vakanties in de natuur zonder negatieve impact op het milieu. Om die ambitie te halen, betrekken we iedereen bij onze ontdekkingsreis. Van medewerkers tot gasten, van eigenaren tot leveranciers en van samenwerkingspartners tot omwonenden. Onvergetelijke vakanties zitten in onze natuur is onze credo. Ontspanning is belangrijk voor de gezondheid en het welbevinden, en een groene omgeving heeft daarbij een bewezen positief effect. Juist die natuur moeten we daarom koesteren en beschermen. Maar duurzaam en betrokken ondernemen gaat over méér dan alleen het voorkomen van een negatieve milieubelasting. Ook in de zorg voor onze medewerkers, onze betrokkenheid bij de regio rond de parken en ons sociaal ondernemerschap laten we zien dat we inzetten op duurzame relaties. Wubbo Ockels verwoordde het heel mooi in een interview. Hij keek vanuit de ruimte op de aarde en dacht: Alles wat voor mij waarde heeft, bevindt zich op die aarde. En op ditzelfde moment zijn we hem aan het opbranden. Zo is het precies en dat moeten we voorkomen. Met die toekomst in gedachten, richten wij nu onze organisatie en processen in. Daarbij blijft de onbezorgde vakantiebeleving van onze gasten op één staan. Thomas Heerkens Algemeen Directeur Landal GreenParks

6 6 01 BELEID EN VISIE DUURZAME ORGANISATIE BEGINT BIJ JEZELF

7 Ambitie 2020: CO 2 reductie van 20% Ambitie 2030: CO 2 neutraal

8 8 ONVERGETELIJKE VAKANTIES ZONDER NEGATIEVE MILIEUBELASTING Duurzaam en betrokken ondernemen is een van de vier strategische ambities die de Landal- missie vormgeven. Landal heeft zich ten doel gesteld om in 2020 een reductie van 30% te behalen en in 2030 de milieubelasting op 0% te hebben. O Om dit doel te halen, zijn veranderingen noodzakelijk op alle parken en in de ondersteunende kantoren. Voor Landal is duurzaam en betrokken ondernemen dan ook geen bijzaak, maar de énige manier van werken. Besparen om te investeren De weg naar nul negatieve milieubelasting in 2030 zal stap voor stap opgepakt worden. Landal richt zich daarbij eerst op besparingen. Deze kunnen, gedeeltelijk, voor investeringsruimte zorgen om op langere termijn doelstellingen te behalen. Het nuldenken zorgt voor een nieuwe inspiratie binnen Landal en kan innovatie op tal van gebieden stimuleren. Per kerngebied zijn KPI s en doelstellingen gedefinieerd, welke in de toekomst nauwgezet gevolgd zullen worden. Hiervoor is een systeem in ontwikkeling. Maximale gasttevredenheid Het streven naar nul negatieve milieubelasting mag nooit ten koste gaan van de gastbeleving. Sterker, een maatregel om de belasting op het milieu te verkleinen kan hand in hand gaan met het streven naar

9 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Beleid en visie 9 maximale gasttevredenheid en waar mogelijk zelfs een extra bijdrage leveren. De gast kan plezier hebben en genieten van de omgeving zonder zich ongemakkelijk te voelen. Reduceren tot nul Bij het reduceren van de milieubelasting gaat het om gas- en elektriciteitsverbruik, brandstofverbruik voor vervoer, waterverbruik en vervuiling, afvalreductie en -recycling. Met als uiteindelijke doel in 2030 CO 2 neutraal te zijn. Landal reduceert zoveel als mogelijk en voor het verbruik dat blijft bestaan zorgt zij voor compensatie. Faith Tailor, Corporate Social Responsibility Wyndham Worldwide We zijn trots op het beleid van Landal om in 2020 de milieu-impact te verminderen met 30% en deze in 2030 zelfs op nul te hebben. Dit is volledig in lijn met het Wyndham Worldwide doel om onze footprint te verminderen met 25% in in 2014 werden we genoemd door de wereldwijde Dow Jones Sustainability Index als dé wereldleider voor de hotel, resorts en cruiselijn sector. Als het gaat om verdere mogelijkheden, denk ik dat het belangrijk is om ons afval nog meer te recycleren en te investeren in de betrokkenheid van onze gasten bij duurzaamheid. Doelstellingen voor 2030 Onvergetelijke vakanties Vergroten gastplezier: De beste service, optimale natuurbeleving, breed aanbod activiteiten, beleving van de regio door regionale verankering. Vergroten medewerkersgeluk: Focus op betrokkenheid, organisatie van het werk, gezondheid, ontwikkeling en Count-On-Me instelling. Vergroten eigenarentevredenheid: Meerwaarde bieden op het gebied van innovatie, duurzaamheid en dienstverlening. Vergroten partnerbetrokkenheid: Duurzaam en betrokken leveranciers binden, samenwerking met goede doelen en natuurpartners, duurzaamheidskeurmerken, circulaire inkoop en Life Cycle Analysis. Geen negatieve milieubelasting Energie doelstelling: Geen CO 2 -uitstoot door energieverbruik. Reductie en vergroening van energieverbruik. Mobiliteit doelstelling: Geen CO 2 -uitstoot door vervoer. Reductie van brandstofverbruik voor lease- en bedrijfsauto s door minder kilometers en overstap op elektrisch vervoer. Verminderen en compenseren van vliegreizen. Water doelstelling: Reductie van waterverbruik om de belasting op de grondwaterschaarste te verlagen. En zorgen voor zo schoon mogelijk afvalwater door het stimuleren van gebruik van milieuvriendelijke bestrijdings- en schoonmaakmiddelen. Afval doelstelling: Geen beslag op grondstoffen. Al het afval dat de parken verlaat gescheiden inzamelen en recyclen. Plus streven naar 100% recyclebaar inkopen.

10 10 DUURZAAMHEID IN DE PRAKTIJK Hoe breng je duurzaamheid in de praktijk? Aan de hand van drie stellingen gaan Elena Cavagnaro, Sjaak Kranendonk, Gert-Jan Rongen, Tanja Roeleveld en Thomas Heerkens hierover in gesprek. Gespreksdeelnemers Elena Cavagnaro Lector Sustainability in hospitality and tourism op Stenden Hotel Management School, Leeuwarden Sjaak Kranendonk Algemeen directeur SPAR Nederland Thomas Heerkens Algemeen directeur Landal GreenParks Tanja Roeleveld Programma Manager Duurzaam & Betrokken Ondernemen Landal GreenParks Gert-Jan Rongen Bestuursvoorzitter Landal Marina Lipno, Tsjechië

11 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Beleid en visie 11 Het doel van Landal is om gasten een onvergetelijke vakantie te bezorgen, zonder negatieve invloed op de natuur en het milieu. Hoe zijn deze uitdagingen te combineren? Stelling 1: Een onvergetelijke vakantie zonder milieubelasting is een utopie Volgens Thomas Heerkens is duurzaamheid geen keuze, maar een voorwaarde: We bieden vakanties in de natuur. Als we niet goed voor die natuur zorgen, kunnen we ook geen vakanties meer bieden. Zo simpel is het. Gert-Jan Rongen is het daarmee eens. Landal Marina Lipno is een toonaangevend park in de regio. Wij willen als bestuur voorop lopen met duurzaamheid. Maar de praktijk is weerbarstig, ervaart hij. We hadden een nieuwe auto nodig voor het park. Wij wilden een elektrische auto, maar dat bleek geen haalbare kaart: voor onderhoud zouden we naar Praag moeten, ruim drie uur verderop. Tanja Roeleveld herkent dit: Elk product en elke dienst moet een levenscyclus door om echt duurzaam te worden. De eerste elektrische auto was door het complexe productie proces net zo duurzaam als een Hummer en kijk waar we nu zijn. Met andere woorden: duurzaamheid vraagt een lange adem. En je moet het eens zijn over wat duurzaamheid is. Sjaak Kranendonk geeft als voorbeeld de plofkip: Die kip is bedacht vanuit een duurzaam idee: zo veel mogelijk mensen voeden met minimale impact op grondstoffen. Daar staat natuurlijk dierenwelzijn tegenover. Dus dat betekent keuzes maken. Voor optimale duurzaamheid heb je bovendien de betrokkenheid van álle partijen nodig, dus ook de gasten van het park. Heerkens vindt het niet nodig om gasten overal op duurzaamheid te wijzen. We willen een zorgeloze vakantie aan bieden. Roeleveld vult aan: We regelen het liefst alles achter de schermen. Maar we ontkomen er niet aan om onze gasten bijvoorbeeld te vragen hun afval te scheiden. Elena Cavagnaro stelt dat Landal niet bang hoeft te zijn om gasten te betrekken. Uit gesprekken die ik voerde met gasten van een hotelketen bleek dat zij het heel normaal vonden dat bijvoorbeeld hun handdoeken niet elke dag verwisseld werden. Duurzaamheid is al iets vanzelfsprekends, gasten verwachten het zelfs. De gesprekspartners zijn het erover eens dat een vakantie zonder milieubelasting weliswaar toekomstmuziek, maar zeker geen utopie is.

12 12 Beleid en visie DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Stelling 2: De regio en het park hebben elkaar nodig De groene identiteit van Landal is niet alleen te danken aan de natuur op en rond de parken, maar ook aan de sterke verankering van de parken in de omgeving. Om écht groen te kunnen zijn, moet Landal dus ook oog hebben voor de omgeving. Thomas Heerkens reageert als eerste op deze stelling: Het staat voorop dat de regio hoog in het vaandel staat bij Landal. Gasten kiezen voor een bestemming, en binnen die bestemming vinden zij een park. De regio is een van de bepalende factoren voor onze parken. Ook op het park zelf, waar bijvoorbeeld regionale gerechten op het menu te vinden zijn. Voor Landal Marina Lipno geldt hetzelfde. Rongen: Wij stimuleren gasten om de regio te ontdekken. We hebben zelfs een toeristisch centrum op het park gekregen, dat de regio uitdraagt. Cavagnaro constateert dat de regio soms ook lijdt onder het toerisme. Niets ergers dan in de zomer wandelen in een bos bij een wintersportbestemming en dan opeens in een skigebied komen. Dan zie je een totale kaalslag. Rongen: De oplossing is de activiteiten te verdelen over de regio. En invloed proberen uit te oefenen op de ontwikkelingen in de regio, vanuit een langetermijnperspectief. Daar probeert Landal volgens Roeleveld ook een bijdrage aan te leveren. We doen onderzoek naar trends en ontwikkelingen en naar de behoeften van gasten. Ook denken we mee met ontwikkelingen in de natuur. Een duurzame balans zoeken tussen recreëren en natuurbehoud is ons uitgangspunt. Kranendonk stelt dat die twee goed samen kunnen gaan. De samenwerking met Natuurmonumenten is daar een goed voorbeeld van. Volgens Heerkens is het goed om te blijven investeren in vakanties, juist ook in de natuurgebieden dichtbij. Je kunt kiezen voor een vakantie in Nederland of Duitsland, of een vakantie ver weg, met het vliegtuig. Vanuit dat perspectief, is een vakantie in Nederland de duurzame optie. Willen we als bestemming dicht bij huis interessant blijven, dan moeten we alleen wel blijven vernieuwen. Kranendonk vult aan: Met die investeringen lever je een wezenlijke bijdrage aan de regio. Dat doen wij met SPAR ook. Door onze winkels met bijvoorbeeld een dienst als maaltijdservice voor ouderen, uit te breiden, draagt de winkel bij aan de leefbaarheid in een dorp. Dan ben je veel meer dan een supermarkt. Die rol heeft Landal ook in de regio s.

13 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Beleid en visie 13 Een duurzame organisatie bouw je met elkaar. Medewerkers kunnen hierin het verschil maken, door de kleine dingen die zij dagelijks doen. Maar hoe krijg je ze zover? Stelling 3: Een duurzame organisatie begint bij jezelf Hoe krijg je je mensen mee, zonder duurzaamheid van bovenaf op te leggen? Cavagnaro heeft een mooi praktijkvoorbeeld: Bij ons op de hogeschool kreeg Restaurant Wannee voor de vierde keer in drie jaar tijd een nieuwe chef-kok. En weer werd het concept veranderd. Je begrijpt de weerstand van de medewerkers. Hij haalde een voor een de producten uit de voorraadkast. En over elk product vertelde hij iets. Bijvoorbeeld hoeveel kilometer het had moeten reizen, welk keurmerk ontbrak of onder welke arbeidsomstandigheden het was gemaakt. Vervolgens gaf hij de medewerkers de opdracht om duurzame alternatieven te zoeken. Met grote twijfel gingen ze op pad en met groot enthousiasme kwamen ze terug. De aanpak was geslaagd: de chef-kok vertelde een verhaal, maakte een duidelijk punt en stelde regels in. Vervolgens gaf hij zijn mensen de vrijheid om binnen de kaders met oplossingen te komen. Dat geldt voor alles, beaamt Rongen. Het begint bij jezelf en vervolgens maak je anderen deelgenoot. Daarom willen wij graag het Green Keykeurmerk halen. Ik voel de bereidheid en de trots van medewerkers om ons park het beste te laten blijven. Het keurmerk is daarvoor een goed instrument. Heerkens herkent die bereidheid. Iedereen wil wel. Het is inderdaad de kunst om daar richting aan te geven. Voor de gasten hebben we de campagne Ontdek wat groen kan doen, onze medewerkers willen we in aansluiting daarop inspireren met de campagne Ontdek wat jíj kunt doen. Kranendonk ziet parallellen met de aanpak van SPAR: Wij hebben het programma Je beste buur waarin we de ondernemers trainen om de winkel te zien als een goede buur. Dat geeft richting aan hoe je klanten benadert en helpt. Daarnaast is de financiële prikkel voor ondernemers natuurlijk belangrijk. Wij zorgen dat het duurzame alternatief ook voordeliger is. Roeleveld: Wat ook helpt is als de leiding van een organisatie beseft dat medewerkers niet ten dienste staan van het management, maar dat het management ten dienste staat van de medewerkers. Heerkens beaamt dit.

14 14 14 Duurzaam op de parken 02 DUURZAAMHEID OP DE PARKEN PRIMEUR: EERSTE GREEN KEY VAKANTIEPARK IN DUITSLAND 14 Nederlandse en 6 Duitse parken hebben elektrische auto s

15 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Duurzaam op de parken duurzame kilometers door elektrische laadpalen op het park 7parken hebben een streekmenu van een topkok 14 parken kregen in 2014 een Green Key

16 16 GROEN DENKEN IS EEN LOGISCHE KEUZE In 2014 is het aantal Landal parken met een Green Key gestegen van vier naar achttien. Een mooie prestatie, maar we willen nog meer, aldus Jeroen Mol, Operationeel Directeur bij Landal GreenParks. We streven naar een Green Key voor alle 74 parken in Jeroen Mol Green Key is een wereldwijd keurmerk voor duurzame bedrijven in de recreatie- en vrijetijdsbranche als ook hotels. In 2014 vond de landelijke uitreiking van de Green Key certificaten plaats op Landal Landgoed t Loo. Alle certificaathouders, waaronder zes parken van Landal, kregen de Green Key 2014 overhandigd. Mol: Wat mij aanspreekt is het enthousiasme waarmee de Green Teams op onze parken met duurzaamheid aan de slag zijn. Dat werkt aanstekelijk. Om onze doelstelling in 2016 te behalen, hebben we de medewerking van alle parken hard nodig. Verduurzamen processen De criteria die Green Key hanteert zijn meetbaar en concreet. Parken worden periodiek gecontroleerd door onafhankelijke keurmeesters, zegt Mol. Daarnaast hebben wij de Green Key-normen opgenomen in

17 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Duurzaamheid op de parken 17 Landal heeft de eisen voor de normering van Green Key zelfs overtroffen. Hiermee bewijst ze te horen bij de top van de duurzame bedrijven in Duitsland Robert Lorenz Green Key Duitsland

18 18 Duurzaamheid op de parken onze eigen kwaliteitsaudit. Dit helpt ons bij het verduurzamen van onze bedrijfsvoering. Zo monitoren we alles en sturen bij waar nodig. Een Green Key behalen is nog maar het begin, een Green Key behouden is net zo belangrijk. Centrale keuring De normen van Green Key gaan verder dan de reguliere wet- en regelgeving. Mol: Ze helpen ons om duurzaamheid te borgen in onze bedrijfsvoering. Niet alleen worden de parken gekeurd, ook voor Landal op het breedste niveau vindt er jaarlijks een keuring plaats. Hierbij wordt vastgesteld op welke Green Key-normen centraal gekeurd wordt. Terrasverwarming op zonne-energie Green Key is geen doel op zich, maar een mooi middel om duurzaamheid te lanceren. De kunst is om het daar niet bij te laten, maar ervoor te zorgen dat groen denken onderdeel is van alles wat we doen. Dat lukt al goed, want ik zie op parken talloze inspirerende initia tieven ontstaan, bijvoorbeeld terrasverwarming op zonne-energie op Landal Winterberg. Een ander voorbeeld is het team op Landal Coldenhove, dat dankzij hun vele duurzame initiatieven in 2014, is doorgedrongen tot de finale van de Green Team Award. Een door Green Key georganiseerde competitie voor gecertificeerde bedrijven. Voortrekkersrol Green Key is een internationaal keurmerk, maar de wet- en regelgeving en daarmee ook de normering voor Green Key verschilt per land. In België is bijvoorbeeld nog geen normenset voor vakantieparken vastgesteld, in Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië en Hongarije is zelfs nog geen Green Key organisatie. In Duitsland richtte Green Key zich uitsluitend op hotels. Mol: Samen met Green Key Duitsland hebben wij het voortouw genomen om een Green Key voor vakantieparken te ontwikkelen. Inmiddels zijn Landal Winterberg en Landal Sonnenberg de eerste vakantieparken in Duitsland met een Green Key. Een echte primeur voor Landal! Vliegende start Landal Amerongse Berg is één van de parken die in 2014 een gouden Green Key wist te bemachtigen. We zijn een nieuw park, zegt Catootje Westermann, General Manager Landal Amerongse Berg. Met een Green Key op zak maken we een vliegende start. Er is een aantal verplichte normen waaraan je moet voldoen, maar nog veel meer optionele normen die bepalen of je een bronzen, zilveren of gouden Green Key behaalt. Dat heeft ons enorm gemotiveerd om aan zoveel mogelijk duurzaamheidsnormen te voldoen.

19 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Duurzaamheid op de parken 19 Primeur in Duitsland Robert Lorenz is national operator bij Deutsche Gesellschaft für Umwelterziehung (Duitse vereniging voor milieueducatie), de organi satie die Green Key s in Duitsland uitreikt. Green Key is een toonaangevend label, dus dat is een goede keuze in het brede aanbod van eco-labels. Het Green Key-pilotproject werd na de kick-off in februari 2014 voortvarend opgepakt. Lorenz: Voor vakantieparken hebben we de bestaande hotelnormen aangepast waarbij we rekening hebben gehouden met het feit dat op een park niet één gebouw aanwezig is maar een grote hoeveelheid bungalows plus een hoofdgebouw. Ik ben positief verrast door het omvangrijke team dat zich binnen Landal bezig houdt met duurzaamheid. Landal heeft de eisen voor de normering zelfs overtroffen. Met dit resultaat bewijst Landal dat het hoort bij de top van de duurzame bedrijven in Duitsland. Aantal Green Key s Landal Ambitie: Alle 74 parken Green Key draagt bij aan de doelstelling van Landal om de impact op het milieu te verminderen.

20 20 EERLIJK EN BIOLOGISCH Landal kiest waar mogelijk voor eerlijke en biologische producten van eigen bodem. Liefst uit de nabije omgeving van de parken. Rundvlees uit het rivierengebied In veel restaurants van Landal wordt gewerkt met MRIJ-vlees. Dit vlees is afkomstig van roodbont vee uit het rivierengebied rondom de Maas, Rijn en IJssel. MRIJ vlees heeft het certificaat Keten Duurzaam Rundvlees, wat betekent dat het duurzaam geproduceerd is en er hoge eisen worden gesteld aan het welzijn van de runderen. Dat zorgt voor smaakvol en gezond vlees dankzij de hoge bespiering en het hoge eiwit- en ijzergehalte. Proef de Veluwe Landal streeft ernaar dat de parken een lokale menukaart hebben. In 2014 zijn zeven parken op en rond de Veluwe gestart met een 3-gangen streekmenu onder het motto Proef de Veluwe. SVH Meesterkok Angelique Schmeinck, bekend van 24Kitchen, hielp mee om de gerechten samen te stellen. Blij ei In 2014 werd op veel Nederlandse parken gebruik gemaakt van vrijeuitloopeieren. Een vrije-uitloopei is gelegd door een kip die overdag buiten kan scharrelen. De kip heeft meer buitenruimte en daarmee een beter leven dan een reguliere scharrelkip.

21 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Duurzaamheid op de parken 21 Ambachtelijke koffie Sinds eind 2014 wordt op veel Nederlandse en Duitse parken, koffie geschonken van Smit & Dorlas. Deze ambachtelijke koffiebrander heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Smit & Dorlas gebruikt koffiebonen die op milieuvriendelijke wijze geteeld worden en daarom zijn voorzien van het Rainforest Alliance certificaat. Een cappuccino wordt uiteraard bereid met biologische melk. Rodger Schoester, Corporate Manager Food & Beverage Onze menukaart staat vol biologische en regionale seizoensproducten. Uitgangspunt daarbij is dat het duurzaam én lekker moet zijn. Bij het samenstellen van ons productassortiment houden we rekening met de Green Key- normen. Daarnaast hebben we een aantal duurzame kaders opgesteld. Zo werken we waar kan met ingrediënten van eigen bodem en koken we met het seizoen mee. Dat is lekkerder én beter voor het milieu omdat er minder transport nodig is. Veel van ons vlees is onafhankelijk gecertificeerd met keurmerken als Fairtrade en Beter Leven. In 2014 hebben we de selectiecriteria voor leveranciers verder aangescherpt. Duurzaamheid is nu een randvoorwaarde voor alle leveranciers met wie wij zaken doen. Zonder gluten Ook voor gasten met dieetwensen heeft Landal een gezond én gevarieerd menu. Vanaf 2014 is op veel Nederlandse parken een alternatieve menukaart beschikbaar met glutenvrije gerechten. Op de glutenvrije menukaart staan vrijwel dezelfde gerechten als op de reguliere kaart. Om glutenvrij te koken gaan de koks bij de bereiding van de maaltijd zeer zorgvuldig te werk. In elke keuken is een aparte plek waar glutenvrij gekookt kan worden. Zorgen voor zoveel mogelijk eerlijke en biologische producten van eigen bodem op de parken draagt bij aan de doelstelling van Landal om het gastplezier en de partnerbetrokkenheid te vergroten.

22 22 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen DE JUISTE AFWEGING MAKEN We Een belangrijk onderdeel van duurzaam en betrokken ondernemen is maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI). Dat betekent goed onderzoeken wat de meest milieuvriendelijke oplossing is. Hans Oosterdijk hebben in 2014 een aantal mooie successen behaald met duurzaam inkopen, zegt Hans Oosterdijk, director Operations Support Landal. Dat geeft energie voor het behalen van nog meer resultaat. Het Green Key-certificaat dat al bij een groot aantal parken op de voordeur prijkt, heeft ons geholpen om duurzaam inkopen snel en breed in de organi satie te laten groeien. Het is een win-win situatie: Landal zoekt groene leveranciers en samenwerkings partners, die op hun beurt groen meedenken. Groen zoekt groen Oosterdijk: Onze leveranciers zijn experts op hun vakgebied. Zij delen graag hun kennis en helpen ons om in te spelen op actuele ontwikkelingen. Zo kunnen we samen sneller verduurzamen. Een mooi voorbeeld is onze samenwerking met Electro Circle. Zij beschikken over een moderne studio die we hebben ingericht als een van onze bungalows. In dit laboratorium zijn we op zoek gegaan naar de ultieme combinatie van sfeervolle verlichting met een laag energieverbruik. Dit werkt fantastisch. In dezelfde lijn kiest Landal voor buitenspeeltoestellen van leveranciers die zeer bewust naar het speelgedrag en de ontwikkeling van kinderen kijken, én uitsluitend gebruik maken van duurzame houtsoorten. De speeltoestellen die Landal Twenhaarsveld en Landal Sonnenberg in 2014 kregen, zijn hier goede voorbeelden van. Voortdurende zoektocht Landal spant zich in om de herkomst van elk product achterhalen en te toetsen aan de MVI-richtlijnen.

23 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 23 Landal Twenhaarsveld Oosterdijk: De keten van productie en handel wordt steeds complexer. Je moet weten waar grondstoffen vandaan komen, maar ook wat er speelt bij toeleveranciers. Bijvoorbeeld als het gaat om arbeidsomstandigheden, milieu-issues en dierenwelzijn. Al die aspecten bepalen je keuze. Stel, we vinden een product dat aan al onze voorwaarden voldoet, maar het moet de halve wereld over. Dan blijven we toch op zoek naar een goed alternatief dichter bij huis. Pareltjes in de omgeving Die zoektocht speelt zich deels op de parken af. De parkmanagers speuren voortdurend naar pareltjes in de omgeving op het gebied van lokale producten en diensten. Dat kunnen bijvoorbeeld streekproducten zijn, maar ook een samenwerking met een partij in de regio. Ook op centraal niveau blijft Landal het inkoopbeleid verder ontwikkelen. Voor producten die breed inzetbaar zijn zoals schoonmaakmiddelen, werken we nauw samen met onze leveranciers om samen continu te kijken naar de meest duurzame oplossingen, zonder in te leveren op kwaliteit. Vergelijken producten Een handig hulpmiddel bij MVI is de wegingsmatrix die Landal heeft ontwikkeld. Hiermee kan Landal redelijk eenvoudig leveranciers en hun producten met elkaar vergelijken op het gebied van onder andere kwaliteit, levensduurkosten en impact op het milieu. Een van de criteria is bijvoorbeeld de recyclegarantie. Zo verwijdert onze leverancier van pvc-vloeren en de gordijnen deze aan het eind van de levensduur en verwerkt ze opnieuw. Met maatschappelijk verantwoord inkopen benut Landal de ruimte om te verduurzamen optimaal. Dit draagt bij aan de energie-, water- en afvaldoelstellingen.

24 24 Duurzaamheid op de parken VERMINDERING MILIEU- BELASTING OP DE PARKEN 761 bungalows gerenoveerd kg folie ingezameld op Landal Het Vennenbos m 3 vloertegels met cradle-to-cradle certificaat gebruikt bij renovatie m 3 wandtegels met cradle-to-cradle certificaat gebruikt bij renovatie Gebruik laadstations 2014 Locatie Transacties Afgenomen KWh Hof van Saksen Rabbit Hill Hoog Vaals Landal Rabbit Hill aantal gastovernachtingen 2014 Bungalows: Camping: Totaal:

25 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Duurzaamheid op de parken 25 BUNGALOWS EN VERVOER Waar mogelijk kiest Landal voor duurzame oplossingen op de parken. Met bijvoorbeeld een zuinige thermostaat in de bungalow en groen vervoer op het park. Inpluggen bij Landal In 2014 zijn op Landal Rabbit Hill, Landal Hoog Vaals en Hof van Saksen laadstations geplaatst voor elektrische en hybride auto s. De auto s hebben KWh afgenomen, wat ongeveer gelijk staat aan duurzame kilometers. Op Landal Resort Haamstede is eind 2014 een snellader geplaatst. Op alle parken zijn de oplaadpunten vrij toegankelijk voor alle gasten. Met drie verschillende aansluitingen kan vrijwel elk type elektrische auto op deze lader worden aangesloten. 10% minder elektra verbruik op Texel Slimme thermostaat Landal Beach Park Texel startte vijf jaar geleden met de eerste zonnepanelen op een aantal bungalows. In 2014 is dit aantal uitgegroeid tot zo n zeventig bungalows. Het park is in 2014 nog een stap verder gegaan in het verduurzamen van het energieverbruik door mee te doen met het innovatieve energieproject Texel, slim zelfvoorzienend. Alle bungalows werden voorzien van de KIEK, een slimme thermostaat die inzicht geeft in energieverbruik. Ook geeft de thermostaat tips. Bijvoorbeeld dat het handig is om rond één uur s middags de wasmachine aan te zetten omdat de zonnepanelen dan het meest opleveren. De in totaal 300 deelnemers aan het project hebben met elkaar 10% minder elektra verbruikt op Texel. Vergroening wagenpark Het wagenpark van Landal wordt steeds groener. Afgeschreven auto s worden vervangen door elektrische alternatieven zoals de Goupil. Op veel parken rijden deze elektrische karretjes al rond. Duurzame oplossingen voor de inrichting van de bungalows en het vervoer op de parken dragen bij aan de energie- en mobiliteitdoelstellingen.

26 26 26 Duurzaam op de parken 03 BETROKKEN MEDEWERKERS 1169 trainingen bij Landal Academy

27 DUURZAAMHEIDSVERSLAG % tevreden medewerkers Duurzaam op de parken 1 EERSTE PRIJS BESTE WERKGEVER VAN DE BRANCHE OV-kilometers BE WELL DAY OP 21 MEI

28 28 28 Duurzaam Enthousiaste op medewerkers parken DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 KLAAR VOOR DE TOEKOMST Landal wil haar gasten een onvergetelijke vakantie bieden. Gemotiveerde en betrokken medewerkers zijn daarin de spil. Bovendien werd de organisatie verkozen tot Beste Werkgever in de sector Horeca, Recreatie, Toerisme & Cultuur. Thomas Heerkens Begin 2014 zijn we over de resultaten van het medewerkerstevredenheids Bonderzoek 2013 in gesprek gegaan met collega s, vertelt Thomas Heerkens. Samen hebben we bekeken waar het nóg beter kan. Op elk park en op elke afdeling is een team samengesteld dat de uitkomsten heeft geanalyseerd en aan de hand daarvan verbetervoorstellen heeft gedaan. Vooral de parken die actief aan de slag zijn gegaan, hebben aan het eind van 2014 beter gescoord in het onderzoek. Dat werkt natuurlijk motiverend. We richten ons nu op de toekomst, want we willen de score van 88% van dit jaar volgend jaar verhogen naar 90%. Beste werkgever Dat medewerkers Landal als werkgever waarderen, bewijst ook de erkenning die Landal ontving van

29 DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2014 Enthousiaste medewerkers 29 2% gestegen Jaap Schuurman, General Manager Landal Winterberg: Goed luisteren naar heid en structuur, en medewerkers is belangrijk, geven medewerkers net als samen plezier daarbinnen ruimte en maken tijdens het werk. verantwoordelijkheid. We zorgen voor duidelijk- En dan worden er soms fouten gemaakt, maar dat mag ook. Samen lossen we het op en werken we continu aan de verbetering van onze processen. Effectory en Intermediair: Beste Werkgever in de sector Horeca, Recreatie, Toerisme & Cultuur. Heerkens: Zij hebben driehonderd medewerkers per genomineerde organisatie geïnterviewd, waarbij Landal als beste uit de bus kwam. Daar zijn we natuurlijk heel trots op. In de algemene categorie bedrijven met meer dan duizend werknemers verwierf Landal de vierde plaats, een mooie vooruitgang ten opzicht van de elfde plek in Duurzame inzetbaarheid Een van de doelstellingen van Landal is optimale medewerkers tevredenheid voor iedereen. Hiermee ondersteunen we tegelijkertijd de duurzame en structurele inzetbaarheid van onze medewerkers. We zetten verschillende middelen hiervoor in: van vitaliteitsprojecten zoals Be Well (zie pag. 33) tot de ontwikkeling van talenten via de Landal Academy (zie pag. 34). Hiermee willen we onze medewerkers klaarmaken voor de toekomst bij Landal. Gedreven Als punt van aandacht noemt Heerkens het hoge ambitieniveau binnen Landal. We zijn allemaal heel gedreven en ontwikkelen continu nieuwe plannen van aanpak. Dat is natuurlijk heel positief. Maar we moeten daarbij niet vergeten onze successen met elkaar te delen en elkaar zo nu en dan een compliment te geven. 100% score Harriet van der Winden, Director IT: Op de IT-afdeling vinden we het belangrijk dat iedereen het gevoel heeft dat wát je doet in je werk, ook echt het verschil maakt. We hebben afgelopen periode hard gewerkt aan onze zichtbaarheid op kantoor én de parken. Daarmee krijg je de waardering die je verdient. Ik ben een voorstander van zoveel mogelijk transparante communicatie. Ook als iets niet kan, moet je daarover communiceren. Score Great Place To Work % tevreden medewerkers Investeren in medewerkers draagt bij aan de doelstelling van Landal om het medewerkersgeluk en het gastplezier te verhogen. 83% 88% ambitie: 90%