DORPSRADEN IN NOORD-HOLLAND EEN OVERZICHT

Transcriptie

1 DORPSRADEN IN NOORD-HOLLAND EEN OVERZICHT

2 COLOFON Dit is een uitgave van PRIMO nh PRIMO nh, april 00 Overname of openbaarmaking van (gedeelten) van deze uitgave is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van PRIMO nh Oplage 00 ingebonden exemplaren Verkoopprijs:,0 euro (excl. porto) Deze publicatie is te downloaden van Auteur Anita Blijdorp Onderzoek Anita Blijdorp, onderzoek en rapport Hechmi Souguir, en statistische analyses en bewerking PRIMO nh Postbus 0, 0 AC Purmerend Telefoon: 0 00, fax 0 servicepunt@primo-nh.nl Internet: Klik op Dossier Dorpen en platteland Meer informatie Voor meer informatie kunt u terecht bij Anita Blijdorp ablijdorp@primo-nh.nl en Marina Poel mpoel@primo-nh.nl PRIMO nh is de afkorting van Provinciaal Instituut voor Maatschappelijke Ontwikkeling in Noord-Holland. PRIMO nh is dé provinciale ondersteuningsorganisatie voor de provincie, gemeenten en maatschappelijke organisaties op het terrein van (lokaal) sociaal beleid in Noord-Holland. In samenwerking met Vereniging van Kleine Kernen in Noord-Holland p/a secretariaat : Keinsmerweg, AH t Zand. Telefoon: 0 secretariaat@vvkknh.nl Internet: Subsidiegever Dit onderzoek en deze publicatie is mogelijk gemaakt door de Provincie Noord-Holland Foto s Yvonne Jonkman Anita Blijdorp (omslag) Vormgeving Studio Stevens

3

4 VOORWOORD Noord-Holland kent behalve grote steden als Amsterdam, Haarlem en Alkmaar nog steeds een groot aantal dorpen. De veranderingen op het platteland hebben voor vrijwel alle dorpen de consequentie gehad dat wonen de belangrijkste functie is geworden. Dorpen zijn anno 00 vooral woondorpen. Mensen wonen er graag. In veel dorpen zijn bewoners - oudgedienden en nieuwkomers - actief betrokken bij wat er speelt in hun dorp en de directe omgeving van het dorp. Dat kan zijn in het verenigingsleven, bij de school, bij activiteiten voor jeugd en jongeren, bij de inrichting van de openbare ruimte, het behoud van cultuur-historische monumenten, et cetera. In nogal wat Noord-Hollandse dorpen zijn er in de loop der jaren dorpsraden, contactcommissies of bewonersorganisaties opgericht. Zij komen op voor de algemene belangen van het dorp en werken aan een goed woon- en leefklimaat. Aan dorpsraden wordt steeds vaker gevraagd een actieve rol te spelen bij de totstandkoming en uitvoering van dorps- en wijkplannen. Mede onder invloed van de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning stellen gemeenten zich de vraag hoe zij de sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten (verder) willen ontwikkelen. Het belang van goed functionerende bewonersorganisaties lees: dorpsraden - wordt met de jaren meer erkend en gewaardeerd. Het stimuleren en professionaliseren van deze vorm van burgerparticipatie is nodig om de lokale democratie verder te helpen. Om meer zicht te geven op wie die dorpsraden in Noord-Holland zijn en wat ze doen, is door PRIMO nh een inventariserend onderzoek gedaan. De uitkomsten ervan staan in dit rapport.

5 INHOUDSOPGAVE Colofon... Voorwoord... Kaart. Noord-Holland in regio s en gemeenten met dorpsraden.... Introductie.... Waarom dit onderzoek?.... Keuze voor het onderwerp relatie dorpsraad en gemeente.... Samenvatting en conclusies... Geraadpleegde documenten... Bijlagen. Vooraankondiging vragenlijst december Begeleidende brief bij vragenlijst.... Overzicht van diensten PRIMO nh aan dorpsraden.... Noord-Hollandse dorpen op internet Probleemstelling en methode...0. Probleemstelling en defi nitie...0. Methode...0 Kaart. Kop van Noord-Holland met de locaties van kleine kernen... Kaart. Noord- en Midden-Kennermerland met de locaties van kleine kernen... Kaart. West-Friesland met de locaties van kleine kernen... Kaart. Zaanstreek - Waterland met de locaties van kleine kernen... Kaart. Zuid-Kennermerland + Amstel- en Meerlanden met de locaties van kleine kernen... Kaart. Gooi- en Vechtstreek met de locatie van kleine kern... Kaart. Gemeente Amsterdam met de locaties van kleine kernen.... Resultaten schriftelijke enquête.... Wie hebben de enquête ingevuld?.... Waarin onderscheiden dorpsraden zich van elkaar?...0. Interne organisatie.... De agenda van dorpsorganisaties.... Hoe kijken dorpsraden aan tegen hun relatie met de gemeente?...

6

7 NOORD-HOLLAND IN REGIO S EN GEMEENTEN MET DORPSRADEN Den Helder Schagen Harenkarspel Anna Paulowna Texel Wieringermeer Niedorp Zijpe Wieringen Alkmaar Heerhugowaard Heemskerk Beverwijk Castricum Bergen Langedijk Heiloo Uitgeest 0 Graft-De Rijp Schermer Hoorn Stede Broec Drechterland Enkhuizen Koggenland Opmeer Medemblik Wervershoof Andijk 0 Zaanstad Purmerend Edam-Volendam Waterland Wormerland Landsmeer Oostzaan Beemster Zeevang Haarlem Haarlemmermeer Amstelveen Velsen Uithoorn Heemstede Diemen Aalsmeer Bloemendaal 0 Zandvoort Ouder-Amstel Haarlemmerliede & Spaarnwoude Bennebroek 0 Hilversum Huizen Bussum Wijdemeren Weesp Naarden Laren Blaricum Muiden Amsterdam

8 . INTRODUCTIE.. Waarom dit onderzoek? In veel dorpen zijn bewoners actief betrokken bij wat er speelt in hun dorp. Dat kan zijn in het verenigingsleven, bij de school, bij activiteiten voor jeugd en jongeren. Of bij de inrichting van het openbaar groen. In nogal wat Noord-Hollandse dorpen zijn er in de afgelopen honderd jaar bewonersorganisaties opgericht. Een gemeenschappelijk kenmerk van deze organisaties is dat deze bestaan uit vrijwilligers die hun krachten bundelen. Een rode draad in de doelstelling van deze buurtverenigingen, dorpsoverleggen en dorpsraden is het actief zijn voor de leef- en woonomgeving dichtbij, het dorp of de gemeenschap. Deze organisaties hebben vaak ook als rol om intermediair te zijn tussen de bewoners van het dorp en lokale overheid en andere partijen. Al geruime tijd onderhoudt PRIMO nh contacten met dit type organisaties, die we met een gemeenschappelijke term dorpsraden noemen. Uit de contacten door de jaren heen met Noord-Hollandse dorpsraden valt op dat er grote diversiteit is tussen dorpsraden. Naast de overeenkomsten bestaan er ook grote verschillen. Oftewel de ene dorpsorganisatie is de andere niet. Er zijn verschillen in ontstaansgeschiedenis, organisatievorm en werkwijze. Ook agenda s van dorpsorganisaties verschillen. En naast periodes van veel aktiviteiten kennen sommige organisaties ook periodes van stilte. Soms bestaat een dorpsraad voor een periode alleen op papier. Wat in de recente jaren opvalt, is dat het aantal dorpsraden nog steeds groeit. PRIMO nh biedt de dorpsraden in Noord-Holland een programma wat gericht is op organisatie-ontwikkeling, scholing en professionalisering. Met informatie, advies, training en onderlinge uitwisseling (zie bijlage ) bieden wij aan dorpsraden ingrediënten aan die hen helpen hun rol als vrijwillige bewonersorganisatie met verve te spelen. Soms bestaat het contact uit een eenmalig telefoontje met een concrete vraag. Soms zien wij vertegenwoordigers van dorpsraden op al onze aktiviteiten verschijnen. En alle varianten in frequentie en soort vraag daartussenin. Inmiddels staan er zo n honderd Noord-Hollandse dorpsraden op onze adreslijst. En dat aantal is nog steeds groeiend. In 00/00 konden wij meer dan tien dorpsraden (in oprichting) toevoegen aan onze adreslijst. We spreken hier over een blijvend en uit oogpunt van burgerparticipatie steeds belangrijker wordend fenomeen. Het bereiken van de mijlpaal van honderd dorpsraden op onze adreslijst, was aanleiding voor het stellen van vragen als hebben wij een goed beeld van de totale groep Noord-Hollandse dorpsraden? Weten wij wat hun belangrijkste agendapunten zijn? En wat is er bekend van hoe zij de relatie met hun belangrijkste partner, de gemeente, ervaren? Het antwoord op deze vragen lijkt op de spreekwoordelijke gatenkaas. Dorpsraden als type bewonersorganisatie zijn weliswaar bekend en in beeld. Maar er ontbreekt ook de nodige informatie. Daarom is besloten tot maken van een inventarisatie van de groep dorpsraden die bekend zijn bij PRIMO nh. Door middel van een vragenlijst willen we de honderd dorpsorganisaties in Noord-Holland in kaart brengen. Dat doen we op een aantal kenmerken (zie verderop in hoofdstuk ). En ook op de vraag hoe kijken Noord-Hollandse dorpsraden aan tegen hun relatie met de gemeente?.. Keuze voor het onderwerp relatie dorpsraad en gemeente De belangrijkste partner van dorpsraden is: de gemeente. Het werk van dorpsraden verandert mee met de ontwikkelingen in de samenleving. En ook met de ontwikkelingen in het lokaal bestuur. Denk hierbij aan de schaalvergroting die plaats vindt via gemeentelijke herindeling. Bewoners voelen en ervaren dat het gemeentebestuur letterlijk en fi guurlijk op grotere afstand komt te staan. Om toch de specifi eke onderwerpen en belangen van de dorpskern voor het voetlicht te kunnen brengen, organiseren bewoners zich in een dorpsraad. En bespreken vervolgens met de gemeente de wederzijdse verwachtingen, rechten en plichten. Dorpsraden kunnen een belangrijke rol spelen als intermediair tussen bewoners en gemeente. Dit is in veel dorpen in Noord-Holland al realiteit. Maar wat verwachten dorpsraden van het contact en de samenwerking met de gemeente? Zijn de verwachtingen over ieders rol en taak besproken, vastgelegd op papier? En hoe tevreden zijn dorpsraden over het contact en de samenwerking? Omdat er in Noord-Holland al een fl ink aantal dorpsraden zijn die ervaring op dit gebied hebben, wilden wij in het onderzoek de vraag betrekken hoe dorpsraden aankijken tegen hun relatie met de gemeente. En als zij niet tevreden zijn, welke verbeterpunten dragen zij aan? Het onderwerp relatie dorpsraad en gemeente kwam ook aan de orde tijdens de oprichtingsvergadering, in 00, van de Vereniging van Kleine Kernen in Noord-Holland (VvKkNH). De leden vinden uitwisseling van ervaringen op dit onderwerp belangrijk. In onze vragenlijst is daarom extra aandacht besteed aan het onderwerp. In dit onderzoek belichten we het onderwerp relatie dorpsraad - gemeente alleen vanuit het perspectief van hoe dorpsraden zelf aankijken tegen hun relatie met de gemeente. Uiteraard is het net zo belangrijk om vanuit het perspectief van de gemeentelijke organisatie deze relatie in beeld te brengen. Met de beperkte middelen die wij voor onderzoek beschikbaar hadden, is gekozen om het thema eerst vanuit de invalshoek van dorpsraden in beeld te brengen. Het inventariseren van wie de Noord-Hollandse dorpsorganisaties zijn en wat er op hun agenda staat hebben wij gekoppeld aan het onderwerp relatie dorpsraad - gemeente. Dit rapport doet verslag van onze bevindingen. Door de rechtsvoorganger Noord-Hollands Participatie Instituut (NPI) is vanaf eind jaren 0 van de twintigste eeuw contact gelegd met dorpsraden in de provincie Noord-Holland. Deze contacten zijn door de fusie-organisatie PRIMO nh na 00 voortgezet. PRIMO nh zoekt ook in 00 actief naar en verzamelt de adressen van bewonersorganisaties in dorpen.

9

10 . PROBLEEMSTELLING EN METHODE. Probleemstelling en definitie dorpsraad De probleemstelling laat zich in vier vragen vangen: Welke dorpsraden zijn er in welke regio s van Noord-Holland? Wat zijn de kenmerken van deze dorpsorganisaties? Welke onderwerpen hebben zij op hun agenda staan? Hoe kijken deze dorpsraden aan tegen hun relatie met de gemeente? Om antwoord te krijgen op deze vragen is een schriftelijke enquête uitgezet onder honderd dorpsorganisaties. Als verzendlijst is genomen de adreslijst dorpsraden van december 00. Op deze lijst staan dorpsorganisaties die een vertegenwoordigende functie hebben namens hun dorp of gemeenschap. Hiermee bedoelen wij al die organisaties op dorpsniveau die zorgdragen voor de belangen van dorp, gemeenschap of buurt. Definitie dorpsraad Namen als dorpsraad, vereniging dorpsbelang, contactcommissie, polderraad en bewonerscomité zijn de benamingen die het meest gebruikt worden. In dit onderzoek gebruiken we als algemene benaming de term dorpsraad. Het gaat om organisaties die één of meer functies combineren: het bevorderen van de leefbaarheid van de dorpskern of gemeenschap het (laten) organiseren van sociaal-culturele aktiviteiten in en voor de gemeenschap het behartigen van de algemene belangen van de inwoners van kern of dorp naar buiten. Dorpen en kleine kernen In de vragenlijst zijn vragen opgenomen die feitelijke gegevens over het dorp opleveren: inwoneraantal, namen van (sub)kernen, gemeente(n) waartoe het dorp behoort. De categorie dorpen in dit onderzoek omvat de kleinere bevolkingskernen in Noord-Holland. Hiertoe rekenen we kernen en dorpen tot 000 inwoners. Op de adreslijst staan ook dorpsraden die een dorp vertegenwoordigen met meer dan 000 inwoners. Vaak zijn het dorpen die in de recente geschiedenis zijn gegroeid in inwoneraantal, maar nog zeker het dorpse karakter koesteren. Dorpsraden van deze grotere kernen blijven staan in ons bestand dorpsraden, zolang de organisatie in kwestie dit zelf op prijs stelt. Typen dorpsraden De ene dorpsorganisatie is de andere niet. Aan de hand van een zestal kenmerken zijn vragen opgenomen die iets duidelijk maken over het oprichtingsjaar, de (interne) organisatie en wie de achterban van de dorpsraad is. Verder zijn er vragen opgenomen over doelstelling en welke functies en taken de dorpsraad uitvoert. Tot slot zijn er in dit deel vragen gesteld over welke communicatiemiddelen de dorpsraad inzet naar bewoners. Agenda dorpsorganisatie In ieder dorp of gemeenschap spelen onderwerpen die raken aan de leefbaarheid. In de enquête zijn vragen opgenomen over de agenda van de dorpsraad. Wat zijn de belangrijkste thema s en onderwerpen waarvoor men zich sterk maakt? Relatie dorpsraad en gemeente Dorpsraden hebben een vertegenwoordigende functie namens het dorp. Bij het behartigen van het algemeen belang van de inwoners van de kern is de gemeente een belangrijke partij. De gemeente is de overheid die het dichtst bij de burger staat. Of in elk geval zou moeten staan. Dorpsraden richten zich met hun informatie, vragen, adviezen en/of klachten veelal tot de gemeente. In deze vragenlijst zijn daarom vragen opgenomen over het contact en de communicatie met de gemeente. Is de dorpsraad erkend door de gemeente als aanspreekpunt namens het dorp? Is er overleg? Zijn rechten en plichten op schrift vastgelegd? En hoe tevreden zijn dorpsraden over hun contacten met de gemeente?. Methode De elementen dorpsgegevens, interne organisatie, agenda dorpsraad en de vraag hoe dorpsraden aankijken tegen hun relatie met de gemeente zijn door ons gecombineerd in een schriftelijke enquête met vragen. We hebben gewerkt met een combinatie van: gesloten vragen de mogelijkheid om in een toelichting aanvullende informatie te geven (op de gesloten vragen) open vragen bij de onderwerpen doelstelling dorpsraad, belangrijkste onderwerpen op de agenda en de verbeterpunten in de relatie dorpsraad - gemeente. Tevredenheidsscores op het onderwerp contacten met de gemeente. PRIMO nh wilde graag de mening van de dorpsraad als collectief weten. Daarom is gevraagd om de enquête gezamenlijk te bespreken en daarna pas tot invullen van antwoorden over te gaan. Half december 00 is een vooraankondiging over de enquête verstuurd naar alle dorpsraden. Eind januari 00 is de defi nitieve vragenlijst naar 00 dorpsorganisaties gestuurd. Dorpsraden hadden tot 0 maart 00 de tijd om de enquête te bespreken en in te vullen. Daar waren twee mogelijkheden voor. Invullen op papier of via de website Een conceptversie van de vragenlijst is voorgelegd aan bestuursleden van de Vereniging van Kleine Kernen in Noord-Holland. Hierin zitten mensen die vanuit eigen ervaring de werkzaamheden van dorpsraden kennen. Daarnaast is de concept-enquête ook door andere personen, die bekend zijn met het werk van dorpsraden becommentarieerd. Alle geldige enquêtes zijn overgezet in een digitaal bestand. Met behulp van het statistisch programma SPSS zijn gegevens verwerkt en geanalyseerd. De scores op de vragen tevredenheid over de contacten met de gemeente zijn ook in SPSS berekend. De analyse is verder aangevuld met materiaal uit de open vragen. 0

11 KOP VAN NOORD-HOLLAND 0 MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN 0 Dorpsraad Tuitjenhorn 0 Dorpsraad Dirkshorn 0 Dorpsraad Sint Maarten 0 Dorpsraad Waarland 0 Dorpsraad Warmenhuizen 0 De Polderse Gemeenschap (Wieringerwaard) 0 Dorpsvereniging van Ewijcksluis 0 Dorpscommissie Eierland 0 Stichting Dorpscommissie Den Hoorn 0 Dorpscommissie De Koog Dorpsvereniging De Ruimte (Wieringerwerf) Dorpsvereniging Slootdorpse Belangen Dorpsraad Kreileroord Dorpsvereniging De Oude Durpers (Middenmeer) Vereniging Dorpsbelang Barsingerhorn 0 Dorpsraad t Veld-Zijdewind Dorpsraad Burgerbrug Dorpsraad Petten Dorpsraad Callantsoog / Groote Keeten 0 Dorpsraad Sint Maartensbrug Bewonerscommissie Sint Maartensvlotbrug Vereniging Algemene Dorpsbelangen Oude Sluis Dorpsraad t Zand e.o.

12 NOORD- EN MIDDEN KENNERMERLAND MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN 0 Stichting Dorpsgemeenschap Koedijk 0 Dorpsraad De Noord/Veenhuizen (Heerhugowaard) 0 Dorpsraad Wijk aan Zee + 0 Vereniging Dorpsraad Bakkum 0 Dorpsraad de Woude 0 Vereniging Dorpsbelangen Egmond-Binnen 0 Dorpsvereniging Groet 0 Dorpsraad Broek op Langedijk 0 Stichting Dorpsgemeenschap Koedijk 0 Contact Commissie Markenbinnen Dorpsraad De Graftdijken i.o. (West- en Oost- Graftdijk) 0 Spijkerboordergemeenschap (Wormerland) Vereniging Driehuizer Gemeenschap Dorpsraad Grootschermer e.o. Dorpsraad Oterleek Dorpsraad Schermerhorn

13 WEST-FRIESLAND MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN 0 St. Dorpsraad Aartswoud 0 St. Dorpsraad Hoogwoud 0 St. Gemeenschapsraad De Weere 0 Dorpsraad Spanbroek/Opmeer 0 Stadsraad Medemblik 0 Dorpsraad Abbekerk/Lambertschaag 0 Dorpsraad Hauwert 0 Dorpsraad Midwoud Oostwoud 0 Dorpsraad Opperdoes 0 0 Dorpsraad Benningbroek/Sijbekarspel Dorpsraad Twisk Dorpsraad Wognum Dorpsraad Nibbixwoud Dorpsraad Zwaagdijk-West Dorpsraad Onderdijk

14 ZAANSTREEK WATERLAND MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN 0 Dorpsraad Broek in Waterland 0 Dorpsraad Ilpendam 0 Eilandraad Marken 0 Stichting Dorpsraad Uitdam 0 Vereniging Dorpsgemeenschap Watergang 0 Polderraad Katwoude 0 Contactcommissie Jisp 0 Contactcommissie Oostknollendam 0 Contactcommissie Wijdewormer 0 Stichting Spijkerboorder Gemeenschap Stichting Beemster Gemeenschap Stichting Dorpsraad Middelie Stichting Dorpsraad Hobrede 0 Stichting Dorpsraad Beets Stichting Dorpsraad Warder Stichting Dorpsraad Kwadijk Bewonerscomité Schardam

15 ZUID-KENNERMER- LAND + AMSTEL- EN MEERLANDEN MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN 0 Stichting Dorpsraad Spaarndam 0 St. Dorpsraad Nieuw Vennep 0 Dorpsraad Badhoevedorp 0 Dorpsraad Lijnden (Badhoevedorp) 0 Stichting Dorpsraad Abbenes 0 Stichting Dorpsraad Eiland (Beinsdorp) 0 Dorpsraad Burgerveen 0 Stichting Dorpsbelangen Lisserbroek 0 Dorpsraad Rijsenhout 0 Dorpsraad Buitenkaag - De Kaag Vereniging Dorp Vijfhuizen Dorpsraad Weteringbrug Dorpsraad Zwanenburg - Halfweg Dorpsraad Nes aan de Amstel Stichting Dorpsraad Driehuis Stichting Dorpsraad Kudelstaart Vereniging Dorpsraad Vogelenzang Stichting Coherente Dorpsraad Duivendrecht Dorpsvereniging Haarlemmerliede - Spaarnwoude 0 +

16 GOOI- EN VECHTSTREEK MET LOCATIE VAN EEN KLEINE KERN Dorpsraad Ankeveen

17 GEMEENTE AMSTERDAM MET LOCATIES VAN KLEINE KERNEN Dorpsraad Durgerdam Dorpsraad Holysloot Dorpsraad Zunderdorp Dorpsraad Ransdorp Dorpsraad Schellingwoude Stichting Dorpsraad Driemond Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp