24/03/2016. Outline. Optische eigenschappen van kasdek- en schermmaterialen. Aanleiding. Aanleiding. Inleiding. Lichttransmissie.
|
|
- Saskia Verlinden
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Optische eigenschappen van kasdek- en schermmaterialen NEN Informatiebijeenkomst nieuwe meetmethoden voor optische eigenschappen in glastuinbouw 30 maart 2016 Gert-Jan Swinkels, Wageningen UR Glastuinbouw Outline Inleiding Lichttransmissie Toekomstige vraagstukken Aanleiding Nieuwe kasdek- en schermmaterialen ontwikkeld Nieuwe eigenschappen (gecoat, gestructureerd..) Bepalen van relevante optische eigenschappen belangrijk Eenduige vergelijking van materialen belangrijk Grote nieuwbouwprojecten Afspraken in de keten belangrijk Aanleiding Huidige glas normen voldoen niet meer, bijv. NEN2675 (lichttransmissie glas) NEN2674 (steekproef procedure) Andere (internationale) glas normen zijn niet specifiek voor tuinbouwtoepassingen, bijv. EN410 (glas voor gebouwen) Er zijn geen normen voor schermen, tijdelijke coatings Andere (internationale) normen voldoen niet aan nieuwe inzichten, bijv. ASTM-1003 (haze kunststoffen) EN13206/EN (lichttransmissie folies) 1
2 Belangen Wat? Eenduidige methodes en protocollen Reproduceerbare meting van eigenschappen met vastgestelde toleranties Commercieel beschikbare apparatuur Voor wie? Producenten van kasdekmaterialen (glas, kunststof, doeken, coatings) Kassenbouwer en installateurs Glasdistribute urs, handelaars Telers Adviseurs, kennisinstellingen PPS project Initiatiefnemer en projectleider: Stichting Hortivation Kennisinstelling: DLO Looptijd: 1 januari december 2017 Participanten: Alcomij, Boal Systemen, Certhon, Dalsem, Gakon Horticultural Projects, Maurice Kassenbouw, Metazet Zwethove, Prins Kasprojecten, Van der Hoeven, Glasimport Greenhouses. Relevante (optische) eigenschappen Outline Lichttransmissie Lichtverspreid ing Transmissie Inleiding Lichttransmissie Lichtspectrum Condensatie/natte materialen Veroudering materialen Reflectie Tra nsmissie verstrooing (BTDF ) Toekomstige vraagstukken Re fle ctie verstrooing (BRDF ) 2
3 Licht en gewasproductie meer opbrengst per % meer licht Gewas % meer opbrengst sla 0.8 radijs 1 komkommer tomaat roos chrysant 0.6 pointsettia ficus 0.6 Normering: NEN2675 NEN2675 bepaling lichtdoorlatendheid tuinbouwglas Uitgangspunten Ongecoat helder vlakglas Loodrechte inval Vaste correlatie met hemisferische transmissie nm (PAR) Gewogen voor energie- en kwantumdichtheid (CIE norm D65 lichtbron) Relatief eenvoudige meting Bedoeld voor productvergelijkin g Source: Marcelis et al., 2006 Beperkingen NEN2675 Hemisferische transmissie Gebaseerd op correlatie tussen hemisferische en loodrechte transmissie Niet geschikt voor nieuwe materialen (coatings, structuren, meerlaags) Materialen met dezelfde loodrechte transmissie kunnen verschillende hemisferische transmissie vertonen en daarmee verschillende hoeveelheid licht in kas Hemisferisch licht à diffuus licht met dezelfde intensiteit vanuit elke hoek van inval Noord-West Europa à daglicht grotendeels diffuus, tot 80% in de winter Hemisferische transmissie bepaalt voor groot deel de lichtdoorlaat van een kasdek Methodes en berekening al 30 jaar bekend (Nijskens et.al, 1985) Nieuwe ontwikkelingen niet meegenomen Lichtverstrooiing Spectrale transmissie Condensatie Standaard apparatuur vaak ongeschikt voor nieuwe materialen Diffuse lichtbron Integratie van hoekafhankelijke metingen 3
4 NEN 2675/EN410 loodrechte transmissie glas Hemisferische lichttransmissie Materiaal structuur η [%] τ p [%] τ h [%] FLOAT float HT 20 matt/matt HT 50 matt/matt HT 75 large matt/matt HT 85 prismatic Δ-5% τp τh τp τh inside PAR [mol m -2 dag -1 ] Clear North y = 0.777x R² = y = 0.720x R² = Δ-5% Diffuse North outside Loodrechte en hemisferische transmissie van een helder en diffuus materiaal Metingen van de etmaalsom PAR buiten en onder een helder en diffuus dek (F- Clean) Apr.-Sep in NL Source: Hemming et al., 2013 Source: Hemming et al., 2006 Weegfactoren Meetprotocol TNO Eenheid lichtmeting Mensen: waarneming menselijk oog (Lux) Energisch: lichtenergie-stroom (W/m 2 ) Fotosynthese: fotonen-stroom (µmol/m 2 /s) Ontwikkeld door TNO en Wageningen UR (Gefinancierd door KaEb) Gebaseerd op NEN2675 en eerdere wetenschappelijke publicaties Beschrijft meten van de transmissie voor: Diffuse en heldere kasdekmaterialen Gecoate materialen Enkellaags / dubbellaags Weegfactoren overgenomen uit NEN2675 NEN 2675: fotonen Vergelijking tussen materialen mogelijk 4
5 Meetprotocol industrie schermen Apparatuur Ontwikkeld door Wageningen UR samen met schermfabrikanten Binnenkort commercieel beschikbaar bijv. Transvision Gebaseerd op lichtmeetprotocol TNO voor glas Outline Inleiding Lichttransmissie Toekomstige vraagstukken 5
6 Belang van meten van diffuse materialen Normering: ASTM-D1003 Onder diffuus glas: Hogere fotosynthese Meer lichtonderschepping Lagere blad / koptemperatuur Minder foto-inhibitie Milder microklimaat op stralingsrijke dagen Hogere opbrengst komkommer ca. 5-10% Hogere groeisnelheid potplanten ca. 5-25% Afhankelijke van lichtverspreiding Haze Meetprocedure voor plastics vastgelegd in ASTM- D1003 Maat voor helderheid van materialen (hoe goed kun je er doorheen kijken) Maat voor de hoeveelheid licht die meer dan bepaalde hoek afwijkt Geen informatie over ruimtelijke spreiding Onnauwkeurige meting door grote invloed van eigenschappen meetapparatuur Diverse meetappartuur beschikbaar rdc o.c o m - BSDF en F-scatter ASTM-D1003-haze Waarom een nieuwe methode? Beter lichtverdeling over het gewas à hogere productie Materialen met hoge haze kunnen slechte verdeling hebben à Beperkte resolutie à Lambert iaan se Diffu u s glas diffu sor (70% haze) F-scatter Berekend uit Bidirectional Scattering Distribution Function Op basis van standaard deviatie van de hoekafhankelijke lichtintensiteit Geschaald tussen 0% (open poort) en 100% (lambertiaanse diffusor) Material Code τ p τ h η Φ Traditional greenhouse glass PLA Clear glass* R Matt/matt glass low diffusion* SG Matt/matt glass medium diffusion* SG Prismatic glass high diffusion* SG Etched glass high diffusion* DA Etched glass extra high diffusion* DA Paraboloid glass extra high diffusion SG Motheye microlens extra high NO12J diffusion Lambertian diffusor L * met AR Hemming et.al docs.lu merical.com 6
7 BSDF η=100% η=97% Apparatuur Outline Inleiding Commercieel beschikbaar bijv. Radiant IS-SA Lichttransmissie Toekomstige vraagstukken 7
8 Condenseigenschappen / natte materialen Spectrale transmissie-uv spectrum Code UVB UVA PAR Invloed op lichttranmissie en lichtverspreiding Spectrale transmissie-nir spectrum Spectrale transmissie-coatings PAR NIR 8
9 Corrosie, veroudering Steekproef in de praktijk Fot o: om Corrosie glas tijdens opslag glas op bouwplaats Veroudering glas en coating op kas veelal onbekend Mechanische aantasting Gebruik verkeerde reinigingsmiddelen UV/temperatuur? Wat zegt een gemeten glaseigenschap (bijvoorbeeld haze of transmissie) aan een glasprototype eigenlijk over een grote glaspartij geleverd voor een kasproject bij een tuinder? Vragen? 9
Lichttransmissie van natte materialen
Lichttransmissie van natte materialen Gert-Jan Swinkels Wageningen University & Research business unit Glastuinbouw Licht en gewasproductie meer opbrengst per % meer licht Gewas % meer opbrengst sla 0.8
Nadere informatieDOCUMENTNUMMER N001 DATUM AANVANG 13:30. PLAATS NEN, Delft
COMMISSIE 351001xx NEN Materialen & Bouwproducten Postbus 5059 2600 GB Delft SECRETARIS ir. Annemarie Mewe 05-04-2016 Vlinderweg 6 2623 AX Delft VERGADERINGNUMMER 2016-01 AANVANG 13:30 EINDTIJD 16:00 (015)
Nadere informatieOntwikkelingen diffuus glas in de laatste 5 jaar en toekomstige uitdagingen
Ontwikkelingen diffuus glas in de laatste 5 jaar en toekomstige uitdagingen Infodag Zicht op Licht 29 oktober 2013 Silke Hemming, Wageningen UR Glastuinbouw Diffuse materialen Verschillende diffuse materialen
Nadere informatieDe Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder
De Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder Zicht op Licht, 29 oktober 2013, Wageningen Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Inleiding Natuurlijk zonlicht is gratis! Gratis licht voor groei,
Nadere informatieGlas voor de tuinbouw Bijeenkomst HortiConsult, 29 th of September 2011, Deurne
Welke soorten glas zijn er? Glas voor de tuinbouw Bijeenkomst HortiConsult, 29 th of September 2011, Deurne Silke Hemming, Wageningen UR Greenhouse Horticulture Glas Floatglas Tuinbouwglas Wit glas Low-iron,
Nadere informatieLicht en planten (onder glas)
Licht en planten (onder glas) Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Masterclass workshop, 17 april 2008 Inhoud Licht en straling Stuurlicht LEDs Diffuus Licht Zonlichtspectrum Straling Golflengte Opmerking
Nadere informatieVoor elk seizoen een ander kasdek?
Voor elk seizoen een ander kasdek? Energie innovatieve kasdekmaterialen d.m.v. coatings en oppervlaktebehandelingen Frank Kempkes, Wageningen UR Glastuinbouw Efficient Use of inputs in Protected HORticulture
Nadere informatieOntwerp norm NEN Greenhouse glass Determination of the light transmittance juli 2017 ICS ; Commentaar vóór
Nederlandse Ontwerp norm NEN 2675 Tuinbouwkassen Bepaling van de optische eigenschappen van kasbedekkings en schermmaterialen Publicatie uitsluitend voor commentaar Greenhouse glass Determination of the
Nadere informatieEen ander kasdek op mijn kas? Komkommer commissie, 2 juni 2010
Komkommer commissie, 2 juni 1 Programma Kas als Energiebron Eén integrale aanpak met 7 transitiepaden: www.energiek.nu Energie besparen Duurzame energiebronnen Fossiele energie efficiënt inzetten Overig
Nadere informatie3/22/2017. De winterlicht kas. Hoe meer licht in de kas te krijgen. Licht hoeveelheid licht in de kas. Licht hoeveelheid verlies door condensatie
De winterlicht kas Ontwerp en realieer een kas die in de winter 10% meer licht doorlaat NVTL dag 8 maart, Frank Kempkes en Allard van der Meer Hoe meer licht in de kas te krijgen wat weten we al Verbeter
Nadere informatieCondens op Diffuus Glas: Invloed op lichttransmissie? Tom Dueck, Jan Janse & Sonny Moerenhout
Condens op Diffuus Glas: Invloed op lichttransmissie? Tom Dueck, Jan Janse & Sonny Moerenhout Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen/Bleiswijk augustus 2012 2012 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig
Nadere informatie06/04/2016. Winterlichtkas. Energiek event winterlicht-kas gewas & condensatie. Het kasdek is (bijna) altijd nat
Energiek event winterlicht-kas gewas & condensatie 7 april 2016 Frank Kempkes Winterlichtkas Doel: verbeterde kaszodanig daterminimaal 10% meer licht in de kaskomt condensatie Het kasdek is (bijna) altijd
Nadere informatieErvaringen met diffuus licht in de kas
Ervaringen met diffuus licht in de kas Groententelers Sint-Katelijne-Waver, België, 1 januari 211 Programma Kas als Energiebron Eén integrale aanpak met 7 transitiepaden: www.energiek22.nu Energie besparen
Nadere informatieVerbetering lichtinval winterlicht. Eindrapportage deelproject Schaalmodellen. Rapport GTB-1364. Gert-Jan Swinkels, Frank Kempkes en Silke Hemming
Verbetering lichtinval winterlicht Eindrapportage deelproject Schaalmodellen Gert-Jan Swinkels, Frank Kempkes en Silke Hemming Rapport GTB-1364 Referaat Omdat in de wintermaanden de productprijzen doorgaans
Nadere informatieVerkenning mogelijkheden 3D-haze metingen
Verkenning mogelijkheden 3D-haze metingen J.P.M. van Ruijven 1, V. Mohammadkhani 1, G.L.A.M. Swinkels 1 1 Wageningen UR Glastuinbouw Rapport GTB-1194 Abstract NL Diffuus kasdekmateriaal verhoogt de productie
Nadere informatieVerbetering lichtinval winterlicht. Frank Kempkes, Gert-Jan Swinkels en Silke Hemming. Rapport GTB-1375
Verbetering lichtinval winterlicht Frank Kempkes, Gert-Jan Swinkels en Silke Hemming Rapport GTB-1375 Referaat In de winter is onder Nederlandse omstandigheden licht de beperkende factor voor de groei
Nadere informatieLichtmeetprotocol Kasdekmaterialen
ERROR! MAIN DOCUMENT ONLY. TNO-rapport Lichtmeetprotocol Kasdekmaterialen Van Mourik Broekmanweg 6 Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 15 276 30 00 F +31 15 276 30 10 info-beno@tno.nl Datum 16 december
Nadere informatieLED verlichting in kassen:
LED verlichting in kassen: met minder energie meer bloemen en groenten van betere kwaliteit Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie Glastuinbouw: Nederland is wereldleider. Teelt van groenten,
Nadere informatie27/11/2015. Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk. 1. Inleiding. 1.
Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk Masterclass 22 oktober 2015 HAS Den Bosch BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input teeltsystem
Nadere informatie3/22/ SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. Energie besparing: Energie besparing:
Energie besparing: Woningen - standaard dubbel glas Utiliteitsbouw - standaard dubbel glas Kassen - standaard enkel glas Energie besparing: Nadelen van dubbel glas als kasdek: - hoge prijs - grote lichtonderschepping
Nadere informatieLicht, belichting & kwaliteit. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011
Licht, belichting & kwaliteit Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011 Licht en Belichting Waarom belichten wij? Jaarrond teelt Productieverhoging -> groeilicht Kwaliteitverbetering -> stuurlicht
Nadere informatieSchermprestaties kwantificeren stralings-, lucht- en vochtdoorgang, opstellen meet-en rekenmethode voor bepalen van de energiebesparing
Schermprestaties kwantificeren stralings-, lucht- en vochtdoorgang, opstellen meet-en rekenmethode voor bepalen van de energiebesparing Silke Hemming, WUR Glastuinbouw Aanleiding Verschillende schermtypes:
Nadere informatieToepassing van belichting in de tuinbouw
Toepassing van belichting in de tuinbouw Liesbet Blindeman Destelbergen 18 januari 2012 Inhoud Wat is licht? Hoe kunnen we licht meten? Omrekeningsfactoren Toepassingen kunstlicht in de praktijk Licht:
Nadere informatieEnergiebewust belichten: een hele kunst
Energiebewust belichten: een hele kunst Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw 10 november, 2009 Belichting in Nederland Tuinbouw onder glas 10 500 ha Glastuinbouw met kunstlicht - 2000 ha (19%) + 1% op
Nadere informatieOptimaal Kasdek. TNO-rapport 2004-BC-R0060. Bouwconstructies en -Systemen Van Mourik Broekmanweg 6 Postbus 49 2600 AA Delft. www.tno.
Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek / Netherlands Organisation for Applied Scientific Research TNO-rapport 2004-BC-R0060 Optimaal Kasdek Bouwconstructies en -Systemen
Nadere informatieNear Infrared Radiation (NIR) reflectie:
Near Infrared Radiation (NIR) reflectie: Effect op kasklimaat en productie van rozen Frank Kempkes Wageningen UR Glastuinbouw Met dank aan Cecilia Stanghellini en Silke Hemming Eigenschappen van een kasdek
Nadere informatieStuurlicht: wat kunnen we ermee 2. Licht Event 10 december 2014 Arca Kromwijk, Wageningen UR Glastuinbouw
Stuurlicht: wat kunnen we ermee 2 Licht Event 10 december 2014 Arca Kromwijk, Wageningen UR Glastuinbouw arca.kromwijk@wur.nl Stuurlicht Freesia Normaal assimilatielicht (SON-T 35 µmol/m 2 /s) met stuurlicht
Nadere informatieBelichting in de Glastuinbouw. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011
Belichting in de Glastuinbouw Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011 Eén integrale aanpak met 7 transitiepaden: Programma Kas als Energiebron Energie besparen Duurzame energiebronnen
Nadere informatie28/05/2018. De plant belicht: Glastuinbouw: steeds meer licht. Licht heeft verschillende aspecten. (lux) Veel nieuwe mogelijkheden met LED
28/5/218 De plant belicht: Beïnvloeding van ontwikkeling, groei en weerbaarheid van planten door LED belichting Glastuinbouw: steeds meer licht SONt is nog de standard. Gegevens uit NL Prof dr ir Leo Marcelis
Nadere informatieLichtmeetprotocol Kasdekmaterialen
Van Mourik Broekmanweg 6 Postbus 49 2600 AA Delft TNO-rapport 034-DTM-2010-03385 Lichtmeetprotocol Kasdekmaterialen www.tno.nl T +31 15 276 30 00 F +31 15 276 30 10 wegwijzer@tno.nl Datum 7 september 2010
Nadere informatieAnti-reflectie-coating voor tuinbouwglas eerste praktijkervaringen
Anti-reflectie-coating voor tuinbouwglas eerste praktijkervaringen Silke Hemming, Frank Kempkes, Vida Mahammadkhani, Cecilia Stanghellini, Gert-Jan Swinkels & Henk-Jan Holterman Rapport 13 Anti-reflectie-coating
Nadere informatieDiffuus licht wat is de optimale lichtverstrooiing?
Diffuus licht wat is de optimale lichtverstrooiing? Th.A. Dueck, D. Poudel, J. Janse & S. Hemming Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen December 2009 Rapport 308 2009 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw
Nadere informatieLED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018.
LED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018. Belichting in de glastuinbouw Jaarrond gevraagde kwaliteit en kwantiteit
Nadere informatieDe glastuinbouw mag dan te boek staan als een innovatieve
Het woord tuindersglas zegt het al: in veruit de meeste kassen wordt nog traditioneel glas gebruikt. Maar er zijn tal van andere kasdekmaterialen verkrijgbaar. En volgens onderzoekers zit er nog veel meer
Nadere informatieHaalbaarheidsstudie Glas-Film Kasconcept
Haalbaarheidsstudie Glas-Film Kasconcept Frank Kempkes, Gert-Jan Swinkels, Silke Hemming, Athanasios Sapounas, Filip van Noort en Jan Janse Rapport GTB-1307 Referaat Energiebesparing door een isolerend
Nadere informatieMechanische aspecten spelen natuurlijk altijd een rol, maar zullen in deze presentatie geen aandacht krijgen.
Goede middag, Ik ben Feije dezwart en mij is gevraagd om vanmiddag te vertellen over de schermeigenschappen. Welke eigenschappen kunnen worden gemeten, hoe worden die gemeten en wat betekenen deze voor
Nadere informatieRegelbare lamelsystemen in een dubbel dek
Regelbare lamelsystemen in een dubbel dek Openbaar eindrapport P.J.Sonneveld en G.L.A.M. Swinkels Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen Oktober 2009 Rapport xxx Dit onderzoek is gefinancierd door: 1 2009
Nadere informatieLicht effecten en plant responsen
Licht effecten en plant responsen Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Lezing DLV, Wageningen, 29 juni 2009 Wat is licht? Canadese noorderlicht Inhoud Wat is licht? Het spectrum (in de tijd) Invloeden
Nadere informatieTeeltoptimalisatie: rol van licht en modellen. Tom Dueck Wageningen UR Glastuinbouw 24 november 2009
Teeltoptimalisatie: rol van licht en modellen Tom Dueck Wageningen UR Glastuinbouw 24 november 2009 Introductie Licht niveau s in verschillende seizoenen in de intensieve glastuinbouw zijn vaak limiterend
Nadere informatieAnalyse kastransmissie van een helderdiffuus en een referentie kas
Analyse kastransmissie van een helderdiffuus en een referentie kas Frank Kempkes, Gert-Jan Swinkels Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen, december 2015 Rapport XXXX Referaat In de winter is onder Nederlandse
Nadere informatieBELICHTING EN ENERGIE 18/01/ januari 2017 Herman Marien. Wat krijgen we van de natuur?
18/1/217 BELICHTING EN ENERGIE 17 januari 217 Herman Marien Though it is pleasant weaving nets, it is wiser to make cages. (Thomas More 1478 1535) BELICHTING EN ENERGIE Wat krijgen we van de natuur? Hoeveel
Nadere informatieBesparen op Groeilicht
Besparen op Groeilicht Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Het Nieuwe Telen Optimaal, 13 juni 2013 N etto fotosynthese (µm ol m -2 s-1) Groeilicht: wat hebben wij geleerd? SON-T belichting Belichtingsintensiteit
Nadere informatieKrijtmiddelen en diffuus coatings Hoe kies ik het juiste product?
Krijtmiddelen en diffuus coatings Hoe kies ik het juiste product? 0 Inhoudsopgave Gebruik van krijtmiddel en diffuus coating p. 2 Wat is een krijtmiddel? p. 3 Soorten krijtmiddelen p. 4 Wat is een diffuus
Nadere informatie50% energiebesparing door LEDverlichting. Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie
50% energiebesparing door LEDverlichting Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie Glastuinbouw Tuinbouwsector Wereldleider Economisch belangrijk Er is een probleem 10% van nationale gasverbruik
Nadere informatieInvloed diffuus scherm op klimaat en productie roos.
Invloed diffuus scherm op klimaat en productie roos. 12 december 2009 Uitvoering: Ing C.S. Pot Verslag: Ing C.S. Pot en Dr ir A.H.C.M. Schapendonk www.plant-dynamics.nl Englaan 8 6703EW Wageningen 06-21983129
Nadere informatieInnovatie- en democentra (IDC s):
Innovatie- en democentra (IDC s): demonstratie van duurzame oplossingen voor de glastuinbouw sector Sjaak Bakker Start Innovatie- en democentrum (IDC) in 2007 Eerste Innovatie-en Democentrum opgericht
Nadere informatiemonitoringsproef: Verhoogde daglichtbenutting Alstroemeria door gebruik diffuuscoating?
monitoringsproef: Verhoogde daglichtbenutting Alstroemeria door gebruik diffuuscoating? Govert Trouwborst Sander Hogewoning Reinder van der Spek 9 maart 2017 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert
Nadere informatieLicht: betekenis voor 1-jarige zomerbloeiers
Licht: betekenis voor 1-jarige zomerbloeiers Tom Dueck & Filip van Noort, WUR Glastuinbouw December 11, 2008 Inhoud Wat is licht? Licht en planten: groeilicht Licht en planten: stuurlicht LEDs: ervaringen,
Nadere informatiePlanten en LED: een uitdagende toekomst
Planten en LED: een uitdagende toekomst Tuinbouw op weg naar 2030. 8 maart 2019, Arie de Gelder Historie Bron: Roadmap voor de transitie naar gewasbelichting met LEDs. De Ruijter, KEMA 2008 2 Opbouw presentatie
Nadere informatieFotosynthese-efficiency bij verschillende golflengten
Fotosynthese-efficiency bij verschillende golflengten Jan F. H. Snel, Esther Meinen, Margreet A. Bruins, Wim van Ieperen, Sander W. Hogewoning en Leo F. M. Marcelis Rapport GTB-1151 Referaat LED verlichting
Nadere informatieDe ka(n)s voor energie: The Big Picture
De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen
Nadere informatieLichtmeting aan LED verlichting
Lichtmeting aan LED verlichting Tristimulus versus Spectrale Instrumenten Theo Duncker LED Lampen 1 Watt 2 Chromatische analyse Groen Oranje/ Geel Rood Blauw 3 Gekleurde LED s Relatieve Schaal 468 nm 515
Nadere informatie27/11/2015. Ontwerp een energiezuinige kas, met hoge lichttransmissie voor teelt jaarrond glasgroenten in Noordwest-Europa. Het traject.
Ontwerp een energiezuinige kas, met hoge lichttransmissie voor teelt jaarrond glasgroenten in Noordwest-Europa Gastcollege 26 november 2015 HAS Den Bosch BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input
Nadere informatie1 Belichting tijdens beworteling van Buxus
1 Belichting tijdens beworteling van Buxus 1.1 Doel van de proef Er wordt een snellere beworteling van Buxus beoogd door extra licht in de donkere wintermaanden toe te dienen. 1.2 Administratieve gegevens
Nadere informatie50% energiebesparing door betere lichtbenutting
50% energiebesparing door betere lichtbenutting Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie, Wageningen Universiteit. Leo.Marcelis@wur.nl Ambitie Doelstelling: 50% minder energie én Verbetering
Nadere informatieNieuw Kasdek voor Het Nieuwe Telen
Nieuw Kasdek voor Het Nieuwe Telen Eric Poot, Frank Kempkes, Arie de Gelder, Jan Janse, Marcel Raaphorst Rapport GTB-1050 Referaat Nieuwe kasdekmaterialen hebben de potentie om het energiegebruik van komkommer
Nadere informatieRegelbare lamelsystemen in een dubbel dek
Regelbare lamelsystemen in een dubbel dek Openbaar eindrapport P.J. Sonneveld & G.L.A.M. Swinkels Rapport 305 Regelbare lamelsystemen in een dubbel dek Openbaar eindrapport P.J. Sonneveld & G.L.A.M. Swinkels
Nadere informatieVenlow Energy Kas, een ultra energiezuinige kas. Wageningen UR Greenhouse Horticulture
Venlow Energy Kas, een ultra energiezuinige kas Frank Kempkes, Frank Kempkes, Wageningen UR Greenhouse Horticulture Kas in ontwikkeling Kassen worden: Groter Hoger Lichter Geavanceerder Achtergrond, de
Nadere informatieMeetprotocol voor lichttransmissie van materialen met condens. Gert-Jan Swinkels, Bram van Breugel en Ilias Tsafaras.
Meetprotocol voor lichttransmissie van materialen met condens Gert-Jan Swinkels, Bram van Breugel en Ilias Tsafaras Rapport GTB-1438 Referaat Het meten van de lichttransmissie van tuinbouwglas is voor
Nadere informatieGrip op licht. Het Nieuwe Telen Potplanten: Meer energie besparing met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring
Grip op licht Het Nieuwe Telen Potplanten: Meer energie besparing met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring Filip v Noort, Wageningen UR Glas Financiering Kas als Energiebron van het PT en EZ
Nadere informatieEffecten van diffuus licht bij potplanten
Effecten van diffuus licht bij potplanten Resultaten van een teeltexperiment Silke Hemming, Filip van Noort, Jochen Hemming & Tom Dueck Nota 454 Effecten van diffuus licht bij potplanten Resultaten van
Nadere informatie6 Nieuw: Plantvoice / gewasactiviteit en watergift
6 Nieuw: Plantvoice / gewasactiviteit en watergift De plant centraal stellen Het Nieuwe Telen heeft opnieuw aangetoond dat het voor een efficiënte klimaatregeling essentieel is om de plant centraal te
Nadere informatieDaidalos bouwfysisch ingenieursbureau
Invloed van zonwering op de daglichttoetreding in kantoren project: studie van de invloed van een zonwering het visueel comfort in kantoren in samenwerking met Amber Imaging (programmatuur interface) opdrachtgever:
Nadere informatieHet gewas centraal. Balans assimilatenaanmaak en gebruik (vraag) Wat komt er aan de orde? 11/14/2008. lichtonderschepping fotosynthese.
11/14/28 Het gewas centraal Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen UR: Leerstoelgroep Tuinbouwketens WUR Glastuinbouw Met medewerking van: Menno Bakker, Benno Burema, Anja Dieleman, Tom Dueck, Frank Maas,
Nadere informatieEffecten van diffuus licht op komkommer
Effecten van diffuus licht op komkommer Resultaten van een teelt experiment Silke Hemming, Raymond Jongschaap, Jan Janse &Tom Dueck Nota 446 Effecten van diffuus licht op komkommer Resultaten van een teelt
Nadere informatieInvloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers
Invloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers Workshop Plantgezondheid Event 2019 21-3-2019, Marjolein Kruidhof & Jolanda Tom Overzicht workshop Invloed van licht op bestuivers (Jolanda Tom) Invloed
Nadere informatieLicht in en om de plant
Licht in en om de plant Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Lezing Anthura, 15 januari 2008 Wat is licht? Canadese noorderlicht Inhoud Licht: zonlicht, groeilicht, stuurlicht Licht meten Licht en planten:
Nadere informatieWat is stuurlicht? Wat kunnen we ermee?
Wat is stuurlicht? Wat kunnen we ermee? Govert Trouwborst, Plant Lighting B.V. govert@plantlighting.nl www.plantlighting.nl 10 december 2014 Dr. ir. Sander Hogewoning & Dr. ir. Govert Trouwborst Expertise
Nadere informatieFieldlab Glastuinbouw
Open innovatie toegepast Inhoud TNO markt Glastuinbouw in vogelvlucht Groglass in Licht in kassen GLK Raytracing 2 Markt Glastuinbouw Missie De markt Glastuinbouw maakt wetenschappelijke kennis uit diverse
Nadere informatieLichtEvent 10 december Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale?
LichtEvent 10 december 2014 Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale? Plant Dynamics Sander Pot Fotosynthese hangt af van: Licht
Nadere informatieLicht Event. December Filip van Noort met dank aan o.a. Tom Dueck en Leo Marcelis
Licht Event December 2014 Filip van Noort met dank aan o.a. Tom Dueck en Leo Marcelis Wat meer grip op licht -> maar hoe nu verder? Conclusies en kennis uit Grip op licht? Geleerd dit jaar met andere gewassen?
Nadere informatieInvloed van Stuurlicht op het gewas. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Maart 26, 2015
Invloed van Stuurlicht op het gewas Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Maart 26, 2015 Deze projecten zijn gefinancierd vanuit het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van
Nadere informatieMonitoring gewasgroei tomaat onder diffuus kasdek 1
Onderzoeksrapportage Monitoring gewasgroei tomaat onder diffuus kasdek 1 Oriënterende praktijkmetingen in een herfstteelt van tomaat Februari 2010 Opdrachtgevers: PT projectnummer: 13838 Uitgevoerd door:
Nadere informatieBelichting bij sla. Economische haalbaarheidsstudie. Marcel Raaphorst Jan Janse
Belichting bij sla Economische haalbaarheidsstudie Marcel Raaphorst Jan Janse Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk juni 2007 Projectnummer: 3242000149 2007 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle
Nadere informatieTOOL PROSOLIS (http://www.prosolis.be)
TOOL PROSOLIS (http://www.prosolis.be) (in samenwerking met de afdeling Energie en Gebouw van het WTCB) PROSOLIS is een tool dat toelaat om energetische en visuele prestaties te vergelijken van verschillende
Nadere informatieWorkshop: Telen op plantbalans
Energiek Event Licht op besparing. 7 april 2016. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Telen op plantbalans DE BASISPRINCIPES VAN HET NIEUWE TELEN ir. P.A.M. Geelen Ir. J.O. Voogt ing. P.A. van Weel Ook
Nadere informatieNotitie. Inleiding. Afgeronde onderzoeken. Betreft: Afgerond onderzoek
Notitie Aan Sectorcommissie Energie Van Aat Dijkshoorn / Dennis Medema Kenmerk Behoort bij agendapunt 5c, vergadering d.d. 15 februari 2011 Totaal aantal pagina s 6 31 januari 2011 Betreft: Afgerond onderzoek
Nadere informatieFACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE. Kenmerk: /Gor/Hsa/Rrk. Datum: TENTAMEN
FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE Kenmerk: /Gor/Hsa/Rrk Datum: Vak : Inleiding Optica (4602) Datum : 9 januari 200 Tijd : 9.00 uur - 2.0 uur TENTAMEN Indien U een onderdeel van een vraagstuk niet kunt maken
Nadere informatie1 Bloeisturing met LED-belichting in de teelt van ranonkel
Verslag Doormeting LED-belichting Auteur: Bert Schamp 1 Bloeisturing met LED-belichting in de teelt van ranonkel Samenvatting In deze proef werd een LED-groeilamp van de firma FocusLED getest in vergelijking
Nadere informatieOptimale verlichting van melkveestallen Bijlage 4: Simulaties
Optimale verlichting van melkveestallen Bijlage 4: Simulaties G.L.A.M. Swinkels Wageningen UR Glastuinbouw September 10 10 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) Alle intellectuele
Nadere informatieDiffuus licht. Het effect van lichtverstrooiende kasdekmaterialen op kasklimaat, lichtdoordringing en gewasgroei
Diffuus licht Het effect van lichtverstrooiende kasdekmaterialen op kasklimaat, lichtdoordringing en gewasgroei Silke Hemming, Tom Dueck Nollie Marissen, Raymond Jongschaap, Frank Kempkes, Nico van de
Nadere informatieVlakglas. 2.1 lichtdoorlatendheid (r): Het quotiënt van de doorgelaten en de opvallende straling.
UDC 666.15:631.234:728.98:620.11:535.345.1 Vlakglas Tuinbouwglas - Lichtdoorlatendheid Steekproef procedu re Glass Greenhouse glass - Light transmittance - Sampling procedure NEDERLANDSE NORM NEN 2674
Nadere informatieMechanische aspecten spelen natuurlijk altijd een rol, maar zullen in deze presentatie geen aandacht krijgen.
Goede middag, Ik ben Feije dezwart en mij is gevraagd om vanmiddag te vertellen over de schermeigenschappen. Welke eigenschappen kunnen worden gemeten, hoe worden die gemeten en wat betekenen deze voor
Nadere informatieInvloed van licht op gewasgezondheid
Invloed van licht op gewasgezondheid Workshop Plantgezondheid Event 2019 11-4-2019, Marjolein Kruidhof Invloed licht op gewasgezondheid Introductie Rol van licht in systeemaanpak gewasgezondheid Invloed
Nadere informatieCO 2 doseren uit WKK s: risico s voor het gewas. Tom Dueck, Chris van Dijk & Esther Meinen Wageningen UR Glastuinbouw
CO 2 doseren uit WKK s: risico s voor het gewas Tom Dueck, Chris van Dijk & Esther Meinen Wageningen UR Glastuinbouw CO 2 doseren uit de WKK Tuinder: Ik moet CO 2 doseren voor optimale productie Hoe schoon
Nadere informatieLichtmeetprotocol. Afspraken voor lichtmetingen in proeven met LED en SON-T belichting. Elly Nederhoff, Mary Warmenhoven, Tom Dueck
Lichtmeetprotocol Afspraken voor lichtmetingen in proeven met LED en SON-T belichting Elly Nederhoff, Mary Warmenhoven, Tom Dueck Met medewerking van Sander Pot (Plant Dynamics), Philips en Lemnis Wageningen
Nadere informatieLicht & Scherming. Januari
Januari 2014 1 Uitgelicht Licht & Scherming [ 14 ] [ 24 ] [ 36 ] [ 62 ] [ 68 ] Verwijderbare coatings maatwerk Haze-factor wijkt voor F-scatter Leds en aanbieders vergeleken Op zoek naar kas van de toekomst
Nadere informatie- Goed meten: herleidbaarheid
Echte lumens Herleidbare metrologie als basis voor betrouwbare LED metingen Marijn van Veghel VSL Themadag Optica 18 oktober 2012 Inhoud - Goed meten: herleidbaarheid - LED metrologie - EMRP project Metrology
Nadere informatieLichtmeetprotocol. Lichtmetingen in onderzoekskassen met LED en SON T belichting
Lichtmeetprotocol Lichtmetingen in onderzoekskassen met LED en SON T belichting Wageningen UR Glastuinbouw, Plant Dynamics & Wageningen Universiteit TPK redactie: Tom Dueck & Sander Pot Wageningen UR Glastuinbouw,
Nadere informatieTeelt en energie van VenlowEnergy naar ID
Teelt en energie van VenlowEnergy naar ID Ervaringen en resultaten van de VenlowEnergy kas t/m 2014 en de eerste ervaringen van de ID kas 23 oktober 2014, Frank Kempkes Aanleiding van de VenlowEnergy HNT
Nadere informatieTNO-rapport 2003-DEG-R011 3 april 2003 2 / 42. Samenvatting
TNO-rapport 2003-DEG-R011 3 april 2003 2 / 42 Samenvatting Tot op heden hebben in Nederland nog geen onderzoeken plaatsgevonden die bruikbare, kwantitatieve informatie geven over de vervuiling van PV-systemen
Nadere informatieDiffuus licht en lichtspectrum in relatie tot bestuiving, zetting en insecten bij tomaat
Diffuus licht en lichtspectrum in relatie tot bestuiving, zetting en insecten bij tomaat Litratuuronderzoek in opdracht van Koppert Biological Systems Jan Janse Rapport WPR-702 Referaat In opdracht van
Nadere informatieBijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse
Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Ons energiegebruik (warmte) Redenen om warmte in de kas te brengen 1. Setpoint verwarmen handhaven 2. Gewas
Nadere informatieIntrinsieke plantkwaliteit Anthurium
Intrinsieke plantkwaliteit Anthurium Ad Schapendonk Dr ir A.H.C.M. Schapendonk Plant Dynamics BV Gefinancierd door Productschap Tuinbouw Juli 2005 2005 Wageningen, Plant Dynamics BV Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatie7/12/2018 ECONOMISCHE VERANTWOORDING VAN BELICHTING IN DE GLASTUINBOUW. Herman Marien Thomas More Kenniscentrum Glastuinbouw
ECONOMISCHE VERANTWOORDING VAN BELICHTING IN DE GLASTUINBOUW Herman Marien Thomas More Kenniscentrum Glastuinbouw 2 ECONOMISCHE ANALYSE BELICHTING EN WAT MEENEMEN Zelfde taal spreken als het gaat over
Nadere informatieLED-belichting in aardbeien Aardbeiendag Erik Stappers Plant Specialist Horticulture 9 januari 2019
LED-belichting in aardbeien Aardbeiendag 2019 Erik Stappers Plant Specialist Horticulture 9 januari 2019 Agenda Intro Philips Horti LED Licht & rekenen met licht Efficient en effectief licht Resultaten
Nadere informatieBasic Creative Engineering Skills
Fotometrie 1 Voor het beschrijven van eigenschappen en specificaties van licht en lichtbronnen bestaan gestandaardiseerde begrippen en eenheden. CIE Commission Internationale de l Eclairage 2 Vermogen
Nadere informatieSchermen en Het nieuwe telen : een perfecte combinatie
Schermen en Het nieuwe telen : een perfecte combinatie Beek en Donk, 25-10-2012 Facts Opgericht in 1887 4 de generatie Kinna, Sweden 450 medewerkers 50 M turnover > 80 % export Voorbeeld: potplantenbedrijf
Nadere informatiePresentatie over kasluchtkwaliteit. Themabijeenkomst CO2 in Glasgroente ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMS (EMS) B.V.
ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMS (EMS) B.V. Presentatie over kasluchtkwaliteit Jan-Kees Boerman / Gertjan Bosman EMS B.V. Themabijeenkomst CO2 in Glasgroente 29-10-2014 Themabijeenkomst CO2 doseren in
Nadere informatieWorkshop Beheersing meeldauw met slim licht (Gewasbeschermingsdag 8 maart 2011)
Workshop Beheersing meeldauw met slim licht (Gewasbeschermingsdag 8 maart 2011) Jantineke Hofland-Zijlstra (Wageningen UR Glastuinbouw) Luc Stevens (PRI Bioscience & Plant Interactions) Met medewerking
Nadere informatie