Grieppandemie: Hoe pakt u dit aan als arts?

Transcriptie

1 0800/ Grieppandemie: Hoe pakt u dit aan als arts? - info@influenza.be

2

3 Inleiding In maart 2009 werd een nieuw griepvirus van het type A/H1N1 (Mexicaanse griep) geïdentificeerd. Het virus is een mix van vogel-, varkens- en menselijke griepvirussen. Het werd eerst in Mexico en in de Verenigde Staten opgemerkt en volgde nadien de weg van de internationale reizigers. De virusoverdracht van mens op mens is ernstiger dan deze bij de seizoensgriep. De WHO heeft bijgevolg verklaard dat het hier een nieuwe grieppandemie betreft. U zult misschien op korte tijd en in moeilijke omstandigheden een groot aantal zieken moeten behandelen. Het doel van deze brochure is u te informeren over de procedures en de maatregelen die u bij het behandelen van uw patiënten moet volgen. We geven u ook advies om zowel uw patiënten als uzelf te beschermen. Neem ook een kijkje op de website van het Interministerieel Commissariaat Influenza voor meer gedetailleerde informatie over het bestrijdingsplan in geval van een grieppandemie. 1

4 2

5 1. Organisatie van de eerstelijnsgezondheidszorg Uiteraard bent u, als behandelende arts, het eerste aanspreekpunt voor de patiënten met griepsymptomen. U blijft gedurende de gehele pandemieperiode fungeren als zorgverlener. Om uw taak te vergemakkelijken heeft het Interministerieel Commissariaat Influenza affiches en brochures voor de grieppatiënten gemaakt. Daarin staan de essentiële maatregelen om zichzelf te verzorgen en te beschermen en om de omgeving te beschermen. Chronische aandoeningen en niet-dringende onderzoeken Geef patiënten met chronische aandoeningen, in de mate van het mogelijke, extra voorschriften mee voor hun gewone medicatie zodat ze u tijdens de volgende maanden niet (of zo weinig mogelijk) moeten bezoeken. Electieve chirurgie en niet-dringende onderzoeken stelt u ook best zoveel mogelijk uit. Antivirale middelen Behandel patiënten die tot een risicogroep behoren en griepsymptomen vertonen vroegtijdig met antivirale middelen. Toediening binnen de 24 à 48 uur na het optreden van de eerste symptomen is noodzakelijk opdat de medicatie efficiënt zou zijn. De Belgische overheid beschikt over een voorraad antivirale middelen om een derde van de bevolking te behandelen. Dat stemt overeen met het aantal te verwachten gevallen in het meest pessimistische scenario. Bijgevolg is het belangrijk de antivirale middelen enkel voor te schrijven aan besmette 3

6 patiënten die tot een risicogroep behoren en die binnen 48 uur na het verschijnen van de symptomen een diagnose gekregen hebben, dit om uitputting van de voorraad te voorkomen. Bijkomende en/of aangepaste maatregelen zullen worden meegedeeld afhankelijk van de ernst en evolutie van de uitbraak in België. Elke huisarts zal een voorraad van deze antivirale middelen moeten gaan halen bij het door de gemeente bepaalde afhaalpunt. Die geneesmiddelen verstrekt u gratis aan patiënten bij wie u de pandemische griep hebt vastgesteld. De voorraad antivirale middelen wordt verdeeld onder de artsen volgens de afspraken die lokaal gemaakt worden tussen de huisartsenkringen en de gemeenten. Het aanvullen van deze voorraad kan gebeuren bij een apotheek uit uw gemeente. Maskers Zieken wordt aangeraden om een chirurgisch masker te dragen wanneer ze hun kamer verlaten of wanneer ze in contact komen met andere personen. De artsen zullen een bepaald aantal chirurgische maskers ontvangen via het door de gemeente bepaalde afhaalpunt, die ze dan tegelijk met de antivirale middelen gratis zullen verdelen aan hun patiënten. De huisarts verstrekt deze maskers in doosjes van 10 stuks per patiënt aan de zieke. Via het zelfde kanaal krijgt u, afhankelijk van de ernst van het virus, als huisarts gratis FFP2-maskers voor eigen gebruik. Deze worden gebruikt in omstandigheden waarbij aerosols zouden kunnen ontstaan (bvb. aspiraties) of bij patiënten die zelf geen masker kunnen dragen. 4

7 Lokaal zorgmeldpunt De zorgmeldpunten zullen door de provinciale crisiscel, in samenwerking met de gemeenten en de huisartsenkringen, worden opgericht. Er moet minstens één locatie per gemeente operationeel zijn, bijvoorbeeld in een medisch centrum, een OCMW-centrum, een conferentiecentrum, een vakantiecentrum, een hotel, een sportcomplex, Zorgcontinuiteït Als de werkdruk op de huisartsen te groot wordt, kunnen lokale zorgmeldpunten (LZMP) verder ontplooid worden met een klinische activiteit. Deze zorgmeldpunten kunnen door huisartsen, verpleegkundig personeel en andere al dan niet professionele hulpverleners bemand worden. Vanuit deze zorgmeldpunten kunnen de huisartsen, naast de consultaties, ook onderling de huisbezoeken aan grieppatiënten regelen. Doelstelling van deze aanpak is de continuïteit van de zorgverlening voor de bevolking te garanderen wanneer de huisartsen overbelast zijn of zelf uitvallen door ziekte. De zorgmeldpunten laten toe om efficiënter te werken door de triage van enkel grieppatiënten (monopathologie) en het inschakelen van administratieve en logistieke ondersteuning (telefoniste, verpleegkundigen, koeriers, ). Het is dus niet de bedoeling het functioneren van de artsenpraktijken stop te zetten. Wel heeft de bevolking zo de mogelijkheid een arts te zien wanneer de eigen huisarts door ziekte of te hoge werklast niet beschikbaar is. We zijn er ons van bewust dat deze crisisorganisatie indruist tegen 5

8 de klassieke manier van werken in de gezondheidszorg, waar de patiënt een duurzame relatie heeft met zijn huisarts, maar dit is van essentieel belang in tijden van een gezondheidscrisis (vergelijkbaar met de wachtdiensten tijdens de weekends). Of deze zorgmeldpunten al dan niet buiten de consultatieuren operationeel zullen zijn, zal grotendeels afhangen van de werkdruk die op dat moment op de zorgdiensten weegt. De vier functies van een zorgmeldpunt kunnen als volgt worden samengevat: 1. Consultatiekabinet; 2. Callcenter, voor zover het concrete zorgvragen betreft die niet door een landelijk callcenter kunnen worden opgevangen. Het gaat hier om aanvragen voor huisbezoeken of heel concrete vragen (bijvoorbeeld een bijkomende vraag van een patiënt na zijn of haar bezoek aan het zorgmeldpunt); 3. Ziekte- en organisatiemonitoring; 4. Coördinatiecentrum voor mantelzorg, thuiszorg en opname in het ziekenhuis. Omwille van hun ervaring en centrale rol in de gewone continuïteit van de zorgverstrekkingen, zullen de huisartsenkringen dit, in samenwerking met de gemeente, regelen. Registratie en berichtgeving van gevallen Als het epidemiologisch surveillancesysteem voor de pandemie van start gaat, wordt u gevraagd het surveillanceformulier in te vullen. De registratie laat toe info te verzamelen over 6

9 het aantal zieken en de ernst en de behandeling. Dit is essentiëel voor de goede opvolging en crisisplanning tijdens de pandemie. De formulieren zullen verzameld worden door de gemeentelijke zorgmeldpunten die de gegevens in een databank zullen invoeren. Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid beheert deze nationale databank en publiceert de gegevensanalyse op zijn website. 2. Aanpassing van de wachtzaal en de patiëntenzorg Uw praktijkruimte moet zodanig worden ingericht dat het risico op verspreiding van het virus zo klein mogelijk is. Daarom stellen we u voor om: in de wachtzaal informatieve affiches op te hangen (gewenst gedrag van patiënten getroffen door de griep A/H1N1; 5 adviezen om de uitbreiding van de griep tegen te gaan); in de wachtzaal chirurgische maskers (als u dat nodig vindt), wegwerpzakdoeken en een pedaalemmer met een plastic zak ter beschikking te stellen. Als er geen pedaalemmer beschikbaar is, gebruikt u een vuilnisbak zonder deksel; in de wachtzaal een hydro-alcoholische oplossing ter beschikking te stellen; de wachttijden te beperken; overbodige meubels, folders, tijdschriften en speelgoed uit de wachtzaal te verwijderen; de wachtzaal regelmatig schoon te maken. 7

10 We raden u aan om de raadplegingen voor patiënten met griepsymptomen op een ander tijdstip te plannen dan de raadplegingen voor de andere patiënten. Als dat haalbaar is, raden we u zelfs aan om volledig gescheiden consultatieruimtes in te richten. 3. Beschermingsmaatregelen voor artsen Als zorgverlener mag u niet vergeten om een aantal maatregelen te nemen om u te beschermen: Ontsmet na elk contact met de patiënt uw handen met een hydro-alcoholische oplossing of was uw handen met water en zeep en droog ze af met papieren doekjes of keukenrol. Geef liever geen hand ter begroeting of afscheid; Ontsmet uw medisch materiaal (stethoscoop, otoscoop, thermometer, ) met een geschikte ontsmettende oplossing met alcohol na elk contact met de patiënt; Gebruik beschermingspapier op de onderzoekstafel, vervang het na elk contact met een patiënt en reinig de tafel twee keer per dag. Indien ze werd bevuild, reinig ze dan grondig met gewone allesreiniger; Als uw handen niet ontsmet zijn, vermijd dan contact met uw slijmvliezen (ogen, mond, neus); Gebruik papieren wegwerpzakdoeken en gooi die onmiddellijk na gebruik weg, breng ze niet in contact met medisch materiaal; Vermijd zo veel mogelijk dat u zich in een zone bevindt waar kleine druppeltjes voorkomen die de patiënt verspreidt bij het hoesten of niezen (zich achter de patiënt bevinden voor longauscultatie, palpatie van halsklieren, ); 8

11 Draag een chirurgisch masker voor nauwe face to face contacten met de patiënt die onvermijdelijk zijn (bvb bij het afnemen van neus- en keelstalen) Indien de ernst van het virus het vereist, draag dan een FFP2 masker bij elke handeling met mogelijkheid tot aërosolvorming bij een patiënt die voldoet aan de definitie van een mogelijk, waarschijnlijk of bevestigd geval van influenza van het type A/H1N1 (afnemen van neus- en keelstaal, trachea-aspiratie, intubatie, toediening van zuurstof met masker of van geneesmiddelen door verstuiving, nietinvasieve beademing, ademhalingskinesitherapie, ); Het systematisch dragen van wegwerphandschoenen is niet aanbevolen. Handschoenen worden alleen gebruikt als er een risico op besmetting van de handen bestaat door contact met lichaamsvochten (algemene voorzorgsmaatregel). Na het uittrekken van de handschoenen worden de handen gewassen of ontsmet. 4. Beschermingsmaatregelen voor de patiënten De Belgische overheid heeft ervoor gekozen om het algemeen dragen van chirurgische maskers niet aan te bevelen, zodat de bevolking zich niet vals beschermd zou voelen. Het dragen van het chirurgisch masker wordt slechts aangeraden voor zieke mensen of voor hun omgeving (zorgpersoneel, familie, enzovoort), bij nauw contact met een zieke die zelf geen masker kan dragen. 9

12 Een sensibiliseringscampagne voor de bevolking, door middel van affiches en folders die massaal verspreid werden, legt de klemtoon op de vijf voorzorgsmaatregelen om de verspreiding van het griepvirus te beperken. Om uw werk te vergemakkelijken en om de raadplegingtijd in te korten, heeft het Interministerieel Commissariaat Influenza ook affiches en brochures over het juiste gedrag van zieke personen en hun omgeving gedrukt die bestemd zijn voor uw kabinet. De volgende adviezen worden aan de patiënt en zijn gezinsleden doorgegeven: Snuiten, niezen, (op)hoesten Aangezien het griepvirus zich vooral via aërogene weg verspreidt en meer bepaald via druppeltjes in de ademhaling, is het noodzakelijk om de basishygiëneregels voor de luchtwegen in acht te nemen: hand voor de mond bij hoesten nadien handen wassen (zie lager), hand voor mond en neus bij niezen nadien handen wassen (zie lager), neus snuiten met papieren wegwerpzakdoeken en die in de vuilnisbak weggooien, die liefst voorzien is van een deksel, het dragen van een chirurgisch masker door de zieke in bijzijn van gezonde personen. 10

13 Handhygiëne De handen regelmatig wassen met zeep of de handen ontsmetten met hydro-alcoholische producten (verkocht in de apotheek) is essentieel. Dit moet zorgvuldig en frequent gebeuren tijdens de dag, niet alleen door de zieke maar ook door de personen die in zijn omgeving tussenkomen; meer bepaald na elk contact met de zieke, met het materiaal dat hij gebruikt, of met zijn persoonlijke bezittingen. Reinigen van de voorwerpen die de zieke gebruikt Thuis moeten de courante voorwerpen die de zieke gebruikt regelmatig grondig worden gereinigd. Elk gezinslid moet beschikken over eigen linnen, namelijk handdoeken en washandjes, en een eigen tandenborstel. De vaat en het linnen van de zieke mogen samen met die van de rest van het gezin worden gewassen in een vaatwas of in een wasmachine, op 60 C of meer. De contactoppervlakken (deurklinken, spoelknoppen, meubelen enz.) moeten worden gewassen met warm water en zeep of met ontsmettingsproducten. Afval Thuis moeten de gebruikte zakdoeken en mondmaskers van de zieken in plastic zakken worden verzameld. Het zo verpakte afval mag worden weggegooid in de vuilnisbak met het huisvuil. 11

14

15

16 V.U.: M. Van Ranst, Victor Hortaplein 40 Bus Brussel Grafisch ontwerp: Thierry Sauvenière Voor meer informatie : info@influenza.be 0800/ op weekdagen van 8.00u tot 17.00u en tijdens het weekend en op feestdagen van 9.00u tot 17.00u Interministerieel Commissariaat Influenza Eurostation II Victor Hortaplein 40 Bus Brussel