%GEEF JE VOOR DE VOLLE 2 %

Transcriptie

1 %GEEF JE VOOR DE VOLLE 2 %

2 Inhoud Intro 1 Executive summary 2 Groei - De Fundamentals 4 Wat is de staat van onze economie? 7 Groeicijfers 12 De wereld als markt 14 2 procent als ambitie Wat hebben we nodig om te groeien? 16 Eerste pijler - De eigen Hidden Champions 20 Vlaamse Hidden Champions leveren af 23 De Hidden Champion inspireert 26 Tweede pijler - De overheid 28 Overheidsprestatie tegenover belastingen 30 De overheid levert op 32 Eerste brug - Het onderwijs 36 Inspirerend onderwijs voor sterk en gemotiveerd talent 37 Tweede brug - De talentenmarkt 39 Talent dat blijft groeien doorheen de loopbaan 40 Derde brug - De kapitaalmarkt 42 Nieuwe financiële middelen mobiliseren 43 Vierde brug - Innovatie 44 Markgericht, eenvoudig, rationaliseren en consolideren 45 Oproep 47 Pact voor ambitie en goesting 49

3 Intro Elke medaille heeft twee zijden. Als de economische omgeving tegenzit, kan je jezelf aanpassen, evolueren. De essentie is dat de benodigde groei zichzelf niet meer automatisch zal aanbieden. Onze samenleving bevindt zich daarmee op een keerpunt. Niets wijst er nog op dat het in de toekomst automatisch beter wordt. Integendeel. Kunnen we in onze knusse zetel een regeringsmededeling afwachten en hopen dat de groei automatisch komt? Stilzitten betekent achteruitgang. Zelfs als je zetel knus lijkt, is dat geen raadzaam recept. Groei is onze enige sociale zekerheid. Er is geen groei zonder efficiëntie en uitgavenbeheersing. Er is geen groei zonder winst. Winst, efficiëntie en uitgavenbeheersing gaan hand in hand. Er bieden zich kansen voor groei aan. Er zijn markten die meer groeien dan andere en er zijn landen die beduidend meer groeien dan wij. Er zijn overheden die meer waar voor hun geld bieden en waar er in de samenleving beter samengewerkt wordt. Er zijn ook bedrijven die de kansen voor groei herkennen, daar succesvol op inspelen, en meer groeien dan andere, soms zelfs exceptioneel, ook bij ons. Vlaanderen is een warme samenleving, waar we niemand aan de kant willen achterlaten. Omgekeerd betekent dit dat je bereid moet zijn om mee te doen. Geen rechten zonder plichten. Geen solidariteit zonder goede wil te tonen. Daarom doen we een genereus appel op iedereen. Om gericht achter de groei aan te gaan en er ook de vruchten van te kunnen plukken. Met veel ambitie. Met veel goesting. Wij allemaal. Daar is het ons om te doen. Now is the time. 1

4 Executive summary Context We hebben 2 procent groei nodig om ons welvaartsmodel te kunnen behouden en tegelijk onze schuld af te bouwen. Zonder 2 procent groei zullen we de stijgende kosten van ons pensioen en onze gezondheidszorg niet kunnen blijven dragen. Hoe kunnen we 2 procent groei bereiken en volhouden? Hebben we daar de ondernemingen voor? En hebben we daar de omgeving voor? Hoe kunnen we samen ons welvaartsmodel verzekeren door het aan te passen? De antwoorden op deze vragen die u in deze brochure terugvindt zijn gebaseerd op een sociaaleconomische analyse van onze huidige situatie. De inhoud ervan is door een advisory board gevalideerd en door het Voka-kenniscentrum uitgewerkt. Inhoud De 2 procent groei wordt enkel duurzaam als deze kan steunen op een stevig fundament: het initiatief en de actieve betrokkenheid van bedrijven, burgers en overheid. De goesting om te groeien moet aangewakkerd worden, bij iedereen, door een aantal waarden in de buik van de samenleving te nestelen: een ondernemende attitude, verantwoordelijkheidszin, transparantie en een open geest, vertrouwen en zelfvertrouwen. Op dit fundament willen we twee sterke pijlers bouwen: ondernemingen en overheid. We verbinden de pijlers met vier bruggen: via het onderwijs, de arbeidsmarkt, ondernemingsfinanciering en innovatie. > eerste pijler: de onderneming De doelstelling 2 procent groei bereiken, is enkel mogelijk als ons exportaandeel met minstens 1 procent per jaar stijgt. Meer Vlaamse Hidden Champions, stille kampioenen die marktleider zijn in Europa of top 3 in de wereld, kunnen daarvoor zorgen. Andere ondernemingen kunnen leren van hun strategisch voorbeeld. Als onderneming moet je gewoon de beste zijn in wat je doet, wereldwijd. Je moet internationaal met de klant meedenken, en structureler en opener samenwerken rond innovatie, onderwijs en talent. > tweede pijler: de overheid Ons aller objectief, overheid, bedrijven en burgers, moet zijn: het handhaven van een aanvaardbare en eerbare vorm van een dynamische welvaartsstaat. Michel Delbaere, Voorzitter Voka 2 procent groei kan enkel als de omgeving dat toelaat. De overheid moet daarom meer waar leveren voor ons belastinggeld. De fiscaliteit moet eenvoudiger en groeigerichter, de arbeidsmarkt flexibeler, de activering sterker. We moeten nieuwe jobs creëren in de private sector. Daarvoor is een schoktherapie nodig: de halvering van de loonkostenhandicap. Dat kan door de vermindering van de werkgeversbijdragen met 25 procent. Wie bijdraagt aan de groei moet daar de vruchten van kunnen plukken, via een verlaging van de werknemersbijdragen met 15 procent. Om het vertrouwen van de EMU te kunnen blijven genieten, moeten we én saneren én groeien. 2 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

5 Groeipact > eerste brug: het onderwijs Het onderwijs moet jongeren begeesteren, pragmatisch ontwikkelen en iedereen de goesting meegeven om zich te blijven ontwikkelen. De leraar heeft een centrale plaats. Onderwijs gaat over mensen vormen en ontwikkelen, en gaat niet over het invullen van paperassen. We moeten onderwijs op de bedrijfsvloer invoeren als volwaardige en stimulerende leervorm. > tweede brug: talent De arbeidsmarkt moet inzetten op het creëren van werk in plaats van het beschermen van jobs en individuen. We moeten meer ruimte creëren voor loon- en arbeidsvoorwaarden op maat van de onderneming. Zo kunnen ondernemingen en medewerkers samen groeien. Mensen die ervoor gaan en resultaten behalen, moeten meer krijgen dan zij die dat niet doen. Burgers dienen zichzelf te activeren. Bijscholen en herscholen zijn vanzelfsprekende rechten maar ook plichten. De participatiegraad moet naar 70 procent. De 2 procent groei bereiken en vasthouden kan enkel als we ambitieus zijn in onze doelstellingen. En die ambitie vertaalt zich in een en-en-verhaal. Om vooruit en niet achteruit te gaan zullen we gericht op zoek moeten gaan naar groei. Ondernemingen zullen moeten afleveren. De overheid zal moeten opleveren. De samenleving en de burgers zullen nieuwe verantwoordelijke keuzes moeten maken, voor iedereen samen. We willen daarom mobiliseren voor een Groeipact dat hoop en groeiversnelling geeft. Een pact voor ambitie en goesting. Dat pact gaat uit van een positieve open samen- en wisselwerking, engagement en verantwoordelijkheid, tussen de drie partijen die samen, elke dag opnieuw, voor de groei kunnen zorgen: de onderneming (individueel en verenigingen) de burger (individueel en verenigingen) de overheid (alle overheden) moedige overheden > derde brug: ondernemingsfinanciering We moeten het spaarkapitaal beter mobiliseren voor economische groei en voor het verstrekken van langetermijnkredieten en de eigen vermogensfinanciering van bedrijven. De waaier aan instrumenten die het behoud van controle én de inbreng van extern kapitaal met mekaar verzoenen, moet uitgebreid worden. De onderneming moet intern investeren in financiële expertise. > vierde brug: innovatie Innovatie moet bijdragen tot marktleiderschap van ondernemingen. Het innovatielandschap moet eenvoudiger, marktgerichter en gemakkelijker. Het Vlaamse innovatielandschap moet doorgelicht worden. Een rationalisering en consolidatie kan middelen vrijmaken. De overheid moet focussen op het resultaat, niet op intermediaire structuren en instrumenten. stille kampioenen = ondernemingen gewone helden = burgers Het pact dat we willen voorstellen is er een voor ambitie en goesting. Iedereen die geeft, krijgt. Iedereen die krijgt, heeft goede wil getoond. Dat is solidariteit. Dat is de welvaartsstaat heruitvinden. Groeien doen we immers samen of niet. Groei is onze enige sociale zekerheid. Er is geen groei zonder efficiëntie en uitgavenbeheersing. Er is geen groei zonder winst. Winst, efficiëntie en uitgavenbeheersing gaan hand in hand. 3

6 Groei De fundamentals Groei begint bij goesting. De goesting die je elke dag vroeg doet opstaan om lang bezig te blijven. Waar begint groei? Bij ons allemaal. Groei begint bij goesting. De goesting die je elke dag vroeg doet opstaan om lang bezig te blijven. Het is die energie die de groei van binnenuit aandrijft; de goesting om vooruit te gaan, om je te ontwikkelen, je droom na te jagen, een nieuw project te realiseren, om het beter te doen, innovatiever, klantgerichter, efficiënter, met meer inzet en in balans samen met anderen. De goesting om te groeien wordt versterkt door de vrije ruimte die je vanuit je omgeving krijgt om je te ontwikkelen en je ambities te realiseren, samen met of voor anderen. Als je iemand goesting wilt geven, dien je dus ruimte te geven, te inspireren en vertrouwen aan te bieden. Waarom is economische groei nodig? Groei is goed. Groei staat voor morgen beter, voor iedereen, welke rol je in de samenleving ook opneemt en waar je dat ook doet, is het als ondernemer, manager, medewerker, aandeelhouder, klant, ouder, leraar, leerling, bouwvakker, arts, ambtenaar of politicus Groeien betekent evolueren. Groei voor iedereen betekent samen groeien en dus samen evolueren. Naar iets beter, dat meer geschikt is, meer kansen op succes biedt. Om weerbaarder te zijn tegen gevaren of schokken. Groei maakt je meer fitted for survival. Vandaag is economische groei ook gewoon nodig. Je moet eerst geld verdienen voor je het kan uitgeven. En de kosten van onze verlangens lopen op; we willen én een goed pensioen, én een goed onderwijs, én goede gezondheidszorg, én een welvarende en veilige manier van leven. Om al de dingen die we willen en gewend zijn te kunnen blijven betalen, is er groei nodig, meer dan vandaag. In de samenleving bevordert groei het vertrouwen, onder consumenten en bedrijven, en van de internationale financiële markten... Groei brengt ook meer jobs mee en zorgt dus voor een daling van de armoede. Groei maakt de taart die te verdelen is, groter. Dat biedt nieuwe mogelijkheden en perspectief, ook om de schuld die in het verleden is opgestapeld, sneller af te bouwen en onze sociale zekerheid betaalbaar te houden. 4 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

7 Wat baat en schaadt groei? Iedereen beschikt over een natuurlijke zin om te groeien. En de mate waarin je daarin slaagt, hangt voor een flink deel af van factoren die je zelf onder controle hebt; je ambitie, je durf, je vertrouwen, je visie, je overtuigingskracht, je marktkennis, je gedrevenheid. Daar kan je voor kiezen. Je moet altijd je groeiroute kennen en weten waar je gestaag naartoe wilt. Niet hals over kop, maar gewikt, gewogen en rekening houdend met de anderen. Deze zin om vooruit te gaan wordt aangevuurd door de verbeelding van de beloning op het einde van de rit, en gaat gepaard met een verantwoordelijkheid naar de andere. Je eigen goesting en de erkenning van anderen voor wat je bereikt, gaan immers hand in hand. Er zijn echter ook factoren die je groei kunnen afremmen; factoren die bepaald worden door andere spelers, je stakeholders in je omgeving. Die omgeving kan je mogelijkheden geven en je goesting aanwakkeren. Maar ze kan je goesting ook doen afnemen; door bemoeizucht, betutteling, wantrouwen, technocratie, bureaucratie, complexiteit. Als je omgeving je het leven zuur maakt en je ambities hindert, zal je goesting afnemen. Je zal energie verliezen en moe worden om de verkeerde reden. Als je wilskracht afgeremd wordt, vertraagt ook je groei. En samengeteld op macroniveau de groei van iedereen, en dus ook van onze welvaart. Waarom is economische groei goed? Er wordt wel eens gesteld dat er limieten zijn aan de groei, dat de wereld maar een bepaalde hoeveelheid groei kan verdragen. Dat is niet noodzakelijk zo. Technologie en innovatieve bedrijven laten toe om te groeien, zonder dat daar noodzakelijk negatieve effecten tegenover staan. Zo is de energie-intensiteit van onze economie, de hoeveelheid energie die we nodig hebben om ons bbp te produceren, de voorbije decennia alsmaar verminderd. Hetzelfde geldt voor de hoeveelheid CO 2 per eenheid bbp. Ondernemingen passen steeds duurzamere energietechnieken toe, en zullen dat nog meer gaan doen, omdat ze hun eigen groei niet in gevaar willen brengen en weten dat ze zich verantwoordelijk en duurzaam moeten opstellen. Een van de mogelijke belangrijke drijvers van de groei is trouwens de groene economie. Economische groei biedt een oplossing voor het probleem, en is niet het probleem van de oplossing. Als je als samenleving geconfronteerd wordt met een vergrijzing, en stijgende pensioenen zorglasten, weet je dat je die stijgende kosten als samenleving zal moeten kunnen dragen. Dat kan je enkel zonder welzijnsverlies via economische groei die de middelen creëert om meeruitgaven te financieren. Zonder groei zal je in de pensioenen en zorgkosten moeten snoeien, ofwel zal het nog actieve deel van de bevolking een alsmaar groter deel van zijn inkomen moeten afstaan om het niet-actieve deel van de bevolking van zorg en pensioen te voorzien, en dus veel welvaart moeten inleveren. Het is dus kiezen of delen. Als we niet groeien kan de overheid haar sociaal contract naar de burgers niet nakomen. Zonder groei verarmen we. Zowel vandaag, als morgen. 5

8 Hoe is het met onze economische groei gesteld? Gemiddeld groeide onze economie de afgelopen vijf jaar jaarlijks met 0,24 procent. Je kan dus stellen dat er sinds 2008 voor ons land van groei nog nauwelijks sprake is. groei bbp voorbije 5 jaar (gemiddeld) groei bbp volgende 5 jaar (gemiddeld) België 0,24 1,25 Frankrijk 0,16 1,58 Duitsland 0,72 1,32 Luxemburg 0,26 1,84 Nederland -0,76 1,58 Verenigd Koninkrijk -0,16 2,06 Eurozone -0,38 1,42 Europese Unie -0,2 1,68 Verenigde Staten 1,18 3,2 Wereld 2,96 3,98 De naweeën van de financiële crisis in het Westen en van de Europese landencrises, bepalen nog steeds het gedrag van ondernemingen en gezinnen. Noem het een soort vertrouwensbreuk of een toegenomen risico-aversie. Bedrijven en gezinnen blijven voorzichtig. Ze houden liever cash en spaargeld op de korte termijn aan in plaats van te investeren en te consumeren. Dat knaagt aan de groeiprestaties van de Europese landen. Het herstel is zeer wisselend en ongelijkmatig. De lage groei in Europa staat in schril contrast met wat andere verre landen of economische blokken nu al jaren laten zien. Sterke groei valt vandaag elders te beleven, buiten de EU. We hebben waarschijnlijk nog een aantal jaren van muddling through voor de boeg. De macroeconomische factoren die bepalend zijn voor de groei, zitten Europa niet mee: hoge overheidsschulden en grote fiscale druk, een vergrijzende bevolking die verzorgd moet worden, een krimpende arbeidsmarkt, en een schuldkloof tussen Noord en Zuid. Bovendien zijn de Europese afzetmarkten vrijwel gesatureerd en wat er nog aan groeimarkten binnen Europa te vinden is, staat onder zware concurrentiedruk. Dat alles maakt een jarenlange lage Europese groei niet ondenkbaar. Tenzij we een hoge ambitie hebben om dit om te buigen. 6 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

9 Wat is de staat van onze economie? Wat zegt onze handelsbalans? Groei en export zijn voor onze open economie sterk verweven. De voorbije tien jaar is onze handelsbalans steeds maar zwakker geworden, met de afgelopen vier jaar zelfs een tekort. Sinds 2002 hebben we ongeveer 20 miljard euro verloren, een gigantisch bedrag dat weggelekt is naar het buitenland; dat is iets minder dan het huidige budget van de Vlaamse regering. We zijn niet competitief: zonder euro en in de oude wisselkoers, zouden we vandaag de Belgische frank tien procent moeten devalueren tegenover de Duitse mark. Tekort handelsbalans in procent van het bbp Als land met een tekort op de handelsbalans ben je extra kwetsbaar. Vooral in combinatie met een zwakke kapitaalbalans; dat deel van de betalingsbalans waarop de kredieten die je in de loop van een jaar ontvangt en verstrekt, worden genoteerd, samen met de investeringen van en naar het buitenland. Onze handelsbalans is de afgelopen tien jaar sterk verzwakt: onze welvaart lekt weg naar het buitenland. Bron: NBB, eigen berekeningen Indien de lopende rekening de som van de handelsbalans en de kapitaalbalans een negatief cijfer weergeeft, heb je als land buitenlands geld nodig om de eigen consumptie te financieren. Geld dat afkomstig is van landen met een overschot op hun lopende rekening. Dat gaat goed, tot deze kapitaalstroom opdroogt, tijdens een crisis bijvoorbeeld. Een negatieve positie op de lopende rekening leidt dan regelrecht naar een recessie en maatschappelijke malaise. Griekenland, Spanje, Ierland. Ze vertoonden voor de eurocrisis een groot tekort op hun kapitaalbalans. Reële effectieve wisselkoers België Nederland Frankrijk Duitsland Als je als land een hoge schuldgraad torst, en dus wel wat geld van het buitenland nodig hebt, zoals voor België het geval is, wordt het dus zeer belangrijk om elk tekort op de lopende rekening weg te werken en over een stevige positieve handelsbalans te beschikken. Dat kan alleen maar door onze groei internationaal te voeden, door meer van onze producten en diensten te exporteren, door meer wereldwijd te ondernemen. Dat kan ook door onze afhankelijkheid van energie-import te verminderen. Zonder euro zouden we de Belgische frank tien procent moeten devalueren tegenover de Duitse mark. Bron: Eurostat 7

10 Wat zegt ons overheidstekort? Ontvangsten Primaire uitgaven Trendmatig bbp Trendmatig bbp Primaire ontvangsten en uitgaven van de gezamenlijke overheid en trendmatig bbp (indexcijfers 2000 = 100) De Belgische overheidsschuld schuurt tegen de 100 procent van het bbp aan. Sinds 2007 is de overheidsschuld opnieuw aan het stijgen. Tegen 2016 realiseren we zonder ingrepen een overheidstekort van 2,8 procent van het bbp. De EU legt België op om tegen 2016 een begroting in evenwicht af te leveren. Een verhoging van de fiscale druk vormt geen optie. Het verschil terugdringen en meer ontvangsten genereren, kan alleen als we structureel groeien. En de overheid moet zwaar saneren. Bron: NBB We betalen veel belastingen en nog volstaat dat niet voor de overheid. De overheid moet nog zwaar saneren. Wat zegt de energieprijs? Marktprijs Belasting Netwerk Totale elektriciteitsprijs, in euro per MWh Exporteren kan alleen als je competitief bent. En die competitiviteit wordt sterk beïnvloed door de kosten van je productie, dus ook door je energiekosten. De impact daarvan neemt natuurlijk toe, naarmate je voor je productie meer energie nodig hebt. Vlaamse ondernemingen moeten voor hun energie duidelijk meer betalen dan ondernemingen in de buurlanden. Neem bijvoorbeeld de elektriciteitsprijs. Als grootverbruiker (vanaf 1000 GWh) bedraagt het kostensurplus in ons land zo n 12 procent. Kleinverbruikers (met verbruik tot 100 GWh) betalen hier zelfs 20 procent meer. Grootverbruikers betalen in ons land 12 procent meer voor hun elektriciteit. Kleinverbruikers betalen zelfs 20 procent meer dan gemiddeld in onze buurlanden. Niet zozeer de marktprijs van de elektriciteit ligt hoger, maar vooral de heffingen die door de overheid toegevoegd worden. 8 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

11 Wat zeggen de loonkosten? Onze loonkostenhandicap is en blijft een oud zeer. Gemiddeld zijn onze werknemers per uur 16,4 procent duurder dan in de directe buurlanden. Maar voor sommige sectoren kan dat verschil zelfs oplopen tot 28,6 procent. We spreken dan over de totale loonkosten met al zijn belastingen, en niet over nettolonen. Bedrijven moeten die hoge totale loonkosten op een of andere manier compenseren, bv. via een hogere productiviteit van hun werknemers. Maar de toename van onze productiviteit neemt alsmaar af. Bedrijven kunnen de hoge loonkosten ook compenseren door meer te investeren in nieuwe machines en automatisering. Maar er is een grens aan wat je met productietechnologie kan doen, en in het buitenland is net dezelfde technologie beschikbaar. Als je al over de beste technologie beschikt, bereik je een grens. Bovendien stoot het vervangen van arbeiders door machines arbeidskrachten uit. Er bestaat vaak maar één uitweg: slimmer, creatiever en innovatiever zijn, en meer waarde bieden voor je geld. Uurloonkosten, het verschil met onze buurlanden, in euro per uur Vergeleken met de buurlanden moeten bedrijven in België een loonkostenverschil overbruggen van gemiddeld 16,4 procent. Dat drukt zwaar op de werkgelegenheid. Bron: eigen berekeningen Hoeveel mensen zijn er niet-actief? Hoge loonkosten maken vooral mensen gegeerd die zeer productief zijn en duwen hen die minder productief zijn uit de markt, terwijl net meer mensen actief de groei en de kosten van onze samenleving moeten dragen, in plaats van er enkel van te genieten. De activiteitsgraad van de Belgische bevolking behoort vandaag tot de laagste in Europa. Onze manier van leven staat onder druk omdat de arbeidsmarkt niet goed functioneert. Zo n 38,2 procent van de mensen op arbeidsleeftijd is niet actief in een job. Dat is meer dan één op drie. Ons land bevindt zich daarmee in het gezelschap van Italië en Spanje. In Nederland ligt het aantal niet-actieven veel lager, op 24,9 procent. Duitsland telt er 27,2 procent. Het Verenigd Koninkrijk 29,1 procent. Van alle OESO-landen in Europa hebben de IJslanders en de Zwitsers de hoogste activiteitsgraad. Het aandeel niet-actieven op beroepsactieve leeftijd bedraagt er zo n 20 procent. Mensen op arbeidsleeftijd die niet-actief zijn Vergeleken met andere landen in Europa, zijn er in België minder mensen op actieve leeftijd effectief aan het werk. Bron: Eurostat, eigen berekeningen 9

12 Wat zeggen de vergrijzingskosten? Scenario 0,5% Scenario 1,25% Scenario 2% Bron: Planbureau, eigen berekeningen Vergrijzingskosten in procent van het bbp In een scenario van 0,5 procent groei zullen de kosten van de vergrijzing een alsmaar groter deel van het bbp opslorpen, tot de situatie gewoon onleefbaar wordt. Een van de meest fundamentele uitdagingen waar onze samenleving straks al mee te maken krijgt, is het opvangen van de vergrijzingskosten. Als er meer mensen met pensioen gaan, en bijkomend de zorgvraag toeneemt, neemt het gesubsidieerde deel van de economie toe. Van deze oplopende kosten zijn we zeker. Het Voka-kenniscentrum heeft berekend welke portie van het bbp de vergrijzing dreigt op te slorpen. Dat gebeurde op basis van cijfers van het Planbureau. De vergrijzingskosten nemen vandaag iets meer dan 26 procent in van het bbp. In een scenario van 1,25 procent groei zouden de vergrijzingskosten tegen procent van het bbp opslorpen, tegen procent om tegen 2050 ergens rond 36,5 procent te bereiken. Dat is dus 10 procent meer dan vandaag en even goed 10 procent van de middelen die elders verloren gaan, waar ze even nodig zijn, al is het maar om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen en onze dijken te verhogen. Stel dat de groei erg laag uitvalt en uitkomt op 0,5 procent. Wat gebeurt er dan indien de vergrijzingskosten in absolute termen dezelfde blijven zoals omschreven in het basisscenario van het Planbureau? In zo n scenario van 0,5 procent gemiddelde groei, lopen de vergrijzingskosten enorm op. Ze stijgen dan in 2020 al tot 30 procent van het bbp. In 2040 klimt de kost al ruim boven de 40 procent uit om tegen 2050 net geen 50 procent procent van het bbp te bedragen. Met andere woorden, nagenoeg de helft van de middelen die de economie op een jaar voortbrengt, zou dan naar pensioenen en verzorgingskosten gaan. Zo n lage groei zal een onhoudbaar hoge belastingdruk veroorzaken. Dat is geen optie. Of het zal ertoe leiden dat de overheid drastisch de pensioenen en de gezondheidszorgen zal moeten afbouwen. Ook dat is geen optie. 10 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

13 Wat zeggen de componenten van de groei? Welvaart is een resultaat van mensen die een aantal uren werken en daarbij een bepaalde productiviteit aan de dag leggen. Een maatstaf om deze welvaart uit te drukken is de geldwaarde van alle producten en diensten die gedurende een jaar in een land geproduceerd worden, verdeeld over de bevolking: het bbp dat beschikbaar is per capita. Productiviteitsgroei (in % jaar op jaar) Het creëren van meer welvaart wordt bepaald door drie componenten: het aantal werkende mensen of de arbeidsparticipatie, de tijd dat ze werken en hoe productief ze daarbij zijn. Sinds 2000 is de tewerkstelling in ons land wel gegroeid, maar dan vooral in de gesubsidieerde sector. De gesubsidieerde aangroei was zelfs drie maal sterker dan in de privésectoren, met een belangrijk aandeel voor de non-profit dienstverlening. De productiviteitsgroei, een andere motor die onze groei zou kunnen opkrikken, sputtert; de productiviteitsgroei daalt gestaag, en moet worden omgebogen. De productiviteitsgroei is structureel dalend en moet worden omgebogen. Bron: OESO 11

14 Groeicijfers Verwachting van het Planbureau De komende jaren zouden we in België een economische groei van 1,25 procent mogen verwachten. Dat cijfer is naar voren geschoven door het Planbureau als een minimumscenario. Het gaat om een gemiddeld langetermijncijfer voor de komende decennia. De 1,25 procent halen we volgens het Planbureau vooral uit productiviteitsgroei en een kleine stijging van de arbeidsbevolking en kapitaalinvesteringen. Met voorspellingen moet je voorzichtig zijn: sommige komen uit, andere niet. Je mag er dus niet blindelings op rekenen. De 1,25 procent is wel een voorspelling waar de meeste macroeconomen zich in kunnen vinden. Wat je dan kan doen is een scenario uitstippelen, waarin je uitgaat van 1,25 procent groei. Dat laat je toe om op het mogelijke effect van de groeiprognose te anticiperen, mocht dat nuttig zijn. 2 procent groei is nodig om de overheidsschuld af te bouwen en de kosten van de vergrijzing op te vangen zonder extra belastingen. De cijfers over de Vlaamse welvaartsgroei Tussen 2000 en 2007 groeide de Vlaamse welvaart jaarlijks nog met gemiddeld (reëel) 1,4 procent, vooral dankzij een toename van de productiviteit en de werkzaamheidsgraad. Maar sinds 2007 daalt onze welvaart. Tussen 2007 en 2012 gemiddeld met 0,6 procent per jaar. Van de bevolking op actieve leeftijd was er wel een fractie meer effectief ook aan het werk, en er werden ook meer uren gewerkt, maar dat volstond niet om het welvaartseffect van de krimp van de bevolking op actieve leeftijd (-0,3 procent) en de lagere productiviteit (-0,7 procent) te compenseren. We kunnen verwachten dat de crisis stilaan zal wegdeemsteren en de welvaart de komende jaren opnieuw zal toenemen, maar een groeiritme zoals we dat voor de crisis kenden, lijkt onwaarschijnlijk. We verwachten naar 2018 toe een welvaartstoename met zo n 0,8 procent, per jaar, vooral dankzij een toename van de productiviteit en omdat er vanuit de krimpende groep mensen op actieve leeftijd, ook meer mensen effectief aan het werk zullen zijn. Deze welvaartstoename is niet veel meer dan de helft van die van voor de crisis. We leveren dus in. 12 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

15 Hoeveel economische groei is er nodig? De rekening is eenvoudig. Minstens 2 procent. De 2 procent groei is nodig om de overheidsschuld af te bouwen en de kosten van de vergrijzing op te kunnen vangen zonder extra belastingen. Indien de groei slechts 0,5 procent bedraagt (Japans scenario), lopen de vergrijzingskosten op tot meer dan 50 procent van het bbp. Bij 2 procent groei nemen de vergrijzingskosten met slechts 2 procent van het bbp toe. Een toekomst met een groeiscenario van 2 procent of 0,5 procent ziet er volledig anders uit. Het verschil in mogelijkheden om de vergrijzingskosten (als procent van het bbp) in bedwang te houden en de overheidsschuld af te bouwen is opmerkelijk. In een scenario met 2 procent economische groei gaan de vergrijzingskosten quasi gelijk op met de economische groei. De kosten van de vergrijzing zullen dan in percentage van het bbp licht oplopen tot 28 procent van het bbp. Een groei van 2 procent laat ook toe om de overheidsschuld versneld af te bouwen. Een schuldenlast van minder dan 75 procent van het bbp wordt dan mogelijk in Een aanhoudende groei van minstens 2 procent vormt de belangrijkste oplossing om de factuur van de vergrijzing betaalbaar te houden, de overheidsschuld af te bouwen en zo een toekomstige belastingverhoging te vermijden. Elke belastingverhoging zou het ondernemen en werken steeds meer onmogelijk maken. Dat is geen optie. Elk procentpunt minder groei zal extra pijn doen. We mogen onze groei dus niet van wat toevalligheden laten afhangen, maar dienen er samen echt gezond werk van te maken. Iedereen moet de ambitie van 2 procent groei willen vooropstellen. Enkel op die manier zal het lukken en zal ons welvaartsmodel kunnen blijven bestaan. Groei is de belangrijkste oplossing om de vergrijzingsfacuur te kunnen betalen. Indien de groei slechts 0,5 procent bedraagt, lopen de vergrijzingskosten op tot meer dan 50 procent van het bbp. Bij 2 procent groei nemen de vergrijzingskosten met slechts 2 procent van het bbp toe. Groei vormt de beste oplossing om de overheidsschuld te verminderen Bij een groei van 2 procent wordt een schuldenlast van minder dan 75 procent van het bbp mogelijk in Scenario 0,5% groei Scenario 2% groei Scenario 0,5% groei Scenario 2% groei 13

16 Als we de komende jaren extra willen groeien, zullen we verder dan Europa moeten gaan, vooral richting BRICS en Next-11 landen. 14 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

17 De wereld als markt Als we extra willen groeien zullen we verder moeten kijken dan de Europese afzetmarkten en de groei opzoeken, daar waar deze zich manifesteert; met de BRICS en Next-11 landen op kop. BRICS Next-11 BRICS bbp (miljard USD) groei bbp voorbije 5 jaar (gemiddeld) groei bbp volgende 5 jaar (gemiddeld) huidige bbp / capita USD bevolking 2013 bevolking 2018 Brazilië 2.190,2 2,66 3, ,6 199,9 206,8 China 8.939,3 8,84 7, , ,8 1394,9 India 1.758,2 6,46 6, , ,3 1327,3 Russische Federatie 2.117,8 1,18 3, ,5 141,4 138,9 Zuid-Afrika 353,9 1,92 3, ,4 51,7 54,9 Next-11 bbp (miljard USD) groei bbp voorbije 5 jaar (gemiddeld) groei bbp volgende 5 jaar (gemiddeld) huidige bbp / capita USD bevolking 2013 bevolking 2018 Bangladesh 140 6,14 6,66 899,3 155,9 164,1 Egypte 262 3,12 3, ,8 84,1 93,8 Indonesië 867 5,76 5, ,5 247,9 266,1 Iran 389 1, ,3 77,1 82,2 Korea ,02 3, ,7 50,2 51,4 Mexico ,88 3, ,5 118,2 124,3 Nigeria 292 7,04 6, ,1 169,3 193,9 Pakistan 236 2,94 3, ,4 182,6 201,3 Filipijnen 272 5,18 5, ,3 97,5 107,6 Turkije 822 3,84 4, ,7 76,5 80,5 Vietnam 170 5,70 5, ,6 89,7 94,5 15

18 Wat hebben we nodig om te groeien? 2 procent als ambitie 16 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

19 Ambitie en goesting bij iedereen Economische groei is in ieders voordeel. Het zijn de ondernemingen en het brede omgevingsklimaat die voor de groei kunnen zorgen. En als je dat zegt, dan betekent het meteen dat wij zelf, individueel en samen, de lead in het groeiverhaal moeten nemen, door vooruit te willen gaan, het morgen nog beter te willen doen dan vandaag, vanuit een gezonde goesting. Wij dus, allemaal. 2 procent groei moet de ambitie zijn van ons allemaal. Minstens zou je daaraan kunnen toevoegen, ook al wordt zo n uitspraak misschien wat op ongeloof onthaald. Om voldoende hoog te eindigen, moet je hoger mikken. Als je met pijl en boog niet hoog genoeg mikt, riskeer je jezelf in de voet te schieten. Hoog mikken toont ambitie. En ambitie moet in principe oneindig zijn. Zo toon je echt leiderschap. Samen een groeiritme bereiken van 2 procent is mogelijk. Als je bijvoorbeeld vanuit de langetermijnprognose van 1,25 procent groei vertrekt, dienen we de komende vijf jaar telkens 1 procent van ons exportaandeel terug te winnen en over de komende vijf jaar nieuwe banen te creëren in de private sector. Hoe kan deze ambitie mogelijk gemaakt worden? Een groei van 2 procent is mogelijk wanneer meer ondernemingen hun marktaandeel ambitieus verder uitbouwen en actief worden daar waar vandaag de economie sterk groeit; en dus meer gericht en verder durven wereldwijd gaan. Ze kunnen daartoe geïnspireerd worden wanneer ze kunnen rekenen op een meer ondernemingsvriendelijke en effectievere overheid, die ondernemingen ademruimte geeft en voorziet in een groeistimulerend omgevingsklimaat, en een overheid die voor werk en extra jobcreatie in de privésector kiest. 2 procent groei kan mits meer mensen bereid zijn om zich van hun beste kant te tonen en meer mensen zich actief engageren. Dat kan als de overheid én de ondernemingen hen daarbij aanmoedigen door zelf het voorbeeld te geven. Dat kan ook als ze mensen wijzen op hun verantwoordelijkheid en tegelijkertijd open kansen creëren waarin mensen initiatief kunnen tonen en ook zelf kunnen groeien, zich blijven kunnen ontwikkelen en daarvoor erkenning krijgen. We moeten mekaar inspireren Ondernemingen en overheid dienen niet alleen mekaar goesting te geven, maar ook de burgers. Onthoud dat we in dit groeiverhaal gemeenschappelijke belangen hebben. Omgekeerd kunnen burgers ondernemingen en overheid goesting geven. Mekaar goesting geven en inspireren gaan samen. Zou het ons niet gelukkig maken om te leven in een land dat zelf een benchmark is voor goed ondernemen en werk: waar je via werken dromen kan helpen realiseren, waar de administratie je niet hindert, waar elk talent zijn volle potentieel kan ontwikkelen, waar de leraar-coach zich kan uitleven in het begeesteren van de jongeren, waar de belastingbetaler graag betaalt omdat die het gevoel heeft meer terug te krijgen, waar de werkzoekende reële opportuniteiten krijgt en die graag grijpt, waar de arme zonder uitzicht geholpen wordt en waar iedereen graag veel geeft om veel terug te krijgen, in geld of erkenning. Om te kunnen inspireren, moet je inleven, in de wens van de ander, over grenzen en muurtjes heen, zodat de andere zich uiteindelijk open stelt voor wat jij wilt en dat vervolgens misschien zelf ook zal willen. Goesting betrekt en beïnvloedt de andere. 17

20 Waarden in de buik van de samenleving Onze groei is alleen duurzaam als bedrijven, overheid en burgers initiatief blijven tonen en actief betrokken zijn. Er moeten zoveel mogelijk groepen betrokken worden bij de creatie van gemeenschappelijke welvaart, common wealth. Het woord dat daarop past is inclusiviteit. Iedereen hoort erbij, en mag en moet zelfs meedoen. De basis van deze inclusieve groeisamenleving wordt gelegd door een aantal waarden die in de buik van de samenleving moeten geraken. > Ondernemende attitude Elke organisatie, elk bedrijf, elke instelling, elke burger moet waarde willen toevoegen voor de andere. Die toegevoegde waarde wordt gevoed door het antwoord op de vraag: wat kan ik voor je doen om je meer goesting te geven en je een beter resultaat te laten behalen. Het doel is de andere beter te maken en daar zelf ook beter van te worden. Het middel daarvoor is het slaan van bruggen. Het eigen belang wordt daarbij gekoppeld aan het belang van de andere of de groep, de eigen winst aan de winst van de andere, het eigen geluk aan dat van de andere. Om deze attitude te verspreiden, moeten instellingen het vertrouwen in mekaar bevorderen. > Transparantie en een open geest Anderen willen inspireren, betekent dat je ook openstaat voor divergerende en tegengestelde meningen, uit het eigen hok durft te komen en in dialoog gaat met je stakeholders, om te praten en te luisteren en vooral ook samen dingen te doen. Een open geest betekent ook dat je je letterlijk laat in-spireren door anderen. Dat maakt betere beslissingen mogelijk die meer gedragen zijn en je samen meer slagkracht bezorgen. Maar dan mag de consensus niet belangrijker zijn dan werkbaarheid of het resultaat. De uitdaging bestaat erin te zoeken naar gedeelde belangen. Transparantie is hiervoor een noodzakelijke voorwaarde. > Verantwoordelijkheidszin Het is ieders verantwoordelijkheid om kansen zoveel mogelijk te benutten. We zijn zelf verantwoordelijk voor onze eigen daden en hun gevolgen. We moeten fouten durven erkennen, daarvan rekenschap afleggen en eruit leren om beter te doen. Dat is een state of mind, veel meer dan een wettelijke verplichting. Fouten maken moet zelfs kunnen; het is niet slecht. Als je geen fouten mag maken, uit angst erop aangekeken te worden, durf je niet vernieuwen en blijf je in het status quo hangen. Pas als je fouten mag maken, zal je leren. Evolutie en groei zijn gebaat bij fouten. > Vertrouwen en zelfvertrouwen Het resultaat van deze waarden, die vertaald worden in gedrag, is een samenleving die de betekenis van dat woord vertrouwen weerspiegelt. Vertrouwen in de andere groep en zelfvertrouwen in jezelf primeren boven technocratie en controle. Regels belemmeren dan niet, maar vormen samen een goed functioneel kader, dat initiatief en durf aanmoedigt. Het is een kader zonder spinnenwebben, waarbij de regels duidelijk zijn voor eenieder, en waar de ene regel niet in conflict gaat met de andere. Het kader moet eigentijds zijn en mee evolueren, zelfs vooruitlopen. Het heeft de bedoeling om het schilderij te verfraaien en beter tot zijn recht te laten komen, maar is nooit belangrijker dan het schilderij zelf. 18 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

21 Welke twee pijlers zijn er nodig om 2 procent duurzame groei per jaar neer te zetten? 19

22 Eerste Pijler De eigen Hidden Champions Waarom doen sommige ondernemingen het beter? Kijk je met een open blik naar het Vlaamse ondernemingslandschap, dan merk je een grote diversiteit. Alle soorten ondernemingen. Sommige ondernemingen krijgen de kansen en de methodes van huis uit mee, zoals lokale vestigingen van grote internationale groepen. Andere zijn hier autonoom opgebouwd vanuit een nieuw idee, een inspirerende vonk, en gaan ervoor. Aan de startlijn gelijk. Maar toch doen sommige het beter. De ene groeit sneller en breder dan de andere. De ene ondervindt hevige concurrentie en staat onder druk, de andere heeft met een uniek aanbod een weg gevonden op de internationale markt buiten Europa. Internationaal marktleiderschap van ondernemingen vormt een van de groeifactoren voor de toekomst. Hoe komt het dat de ene onderneming hierin succesvoller is dan de andere? Welke factor bezorgt aanhoudend marktleiderschap? En hoe komt het dat sommige landen meer verre exportkampioenen tellen? Als je zoals Vlaanderen je welvaart moet halen uit het buitenland, is het interessant om dat te weten. We moeten elk potentieel benutten. Hidden Champions als rolmodel De Duitse professor Hermann Simon onderzoekt al meer dan twintig jaar het exportsucces van landen zoals Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en de Scandinavische landen. Hij verklaart hun succes door de sterke aanwezigheid van een aanzienlijke groep kleine en middelgrote bedrijven die top zijn in een unieke marktniche en volop inspelen op opportuniteiten op buitenlandse markten. Deze topbedrijven zijn nummer één in Europa of top drie in de wereld. Ondanks hun succes zijn ze vaak minder bekend: het gaat om stille kampioenen. Daarom bedacht professor Simon voor hen de naam van Hidden Champions. Het wat stille bestaan van deze exportkampioenen heeft alles vandoen met hun activiteit. De meeste Hidden Champions maken industriële producten die ze toeleveren aan andere bedrijven. Slechts een op vijf verkoopt consumentengoederen en nog eens een op tien levert diensten. Qua prestaties zitten ze echter allesbehalve stil. Hun omzet groeit jaarlijks gemiddeld met 9 procent, terwijl de personeelsgroei ongeveer 5 procent bedraagt. Hidden Champions slagen er dus in om hun productiviteit alsmaar op te drijven. Ze zijn zeer winstgevend. De return on investment bedraagt gemiddeld 9,5 procent en het rendement op het eigen vermogen gemiddeld 24 procent. Uit het onderzoek van professor Simon blijkt dat Hidden Champions enkele zeer specifieke kenmerken vertonen. Deze kenmerken zijn zo typisch dat ze samen de blauwdruk, het DNA van de Hidden Champion of stille kampioen, vormen. 20 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

23 Focus Op de wereld gericht Diepte Leiderschap met ambitie Innovatie Competitieve voordelen Sterk performante medewerkers Nabijheid tot klant De acht elementen die samen het DNA vormen van een stille kampioen. Leiderschap met ambitie staat centraal, ondersteund door het werken in de diepte van de waardeketen, sterke performante medewerkers en continue innovatie. Andere succesfactoren zijn de focus op een nichemarkt, de sterke en directe klantgerichtheid, het van meet af aan internationaal denken en de sterkte en uniciteit van de toegevoegde waarde. EERSTE PIJLER - DE EIGEN HIDDEN CHAMPIONS 21

24 Het DNA van de Hidden Champion uitgelicht In het begin is er altijd de ambitie om marktleider te worden en de obsessie om die doelstelling te realiseren. Het leiderschap slaagt er vervolgens in om die ambitie helder te formuleren en als positieve energie over te dragen op de medewerkers. Collectieve ambitie en individuele motivatie gaan er samen. Daarbij is marktaandeel niet de enige parameter, maar ook leiderschap inzake technologie, productinnovatie, kwaliteit en reputatie. De medewerkers zijn zeer performant en loyaal, en worden binnen de groep tot presteren aangemoedigd. Ze beschikken doorgaans ook over ruime autonomie, binnen het kader dat door het management is uitgetekend. De performante cultuur wordt continu gecultiveerd. Hidden Champions worden dan ook gekenmerkt door een zeer beperkt personeelsverloop en een stabiel leiderschap. Stille kampioenen hebben meer werk dan mensen, wat aanzet tot focus van inspanningen. Hidden Champions zijn ook zeer innovatief. Het gaat hen om het continu verbeteren en inbrengen van kleine vernieuwingen, eerder dan om het realiseren van spectaculaire doorbraken. Ze zijn vooral toegewijd aan hun klant en willen die relatie zo goed mogelijk onderhouden. Dat doen ze vooral door vernieuwing en door state-of-the-art technologie in te passen in hun relatie met de klant. Hidden Champions zijn vaak verticaal in de diepte geïntegreerd en staan wat argwanend tegenover strategische allianties met externe partners of het uitbesteden van werk. Al merkt professor Simon dat ook Hidden Champions stilaan meer partnerships aangaan, omdat producten en diensten alsmaar complexer worden. Open innovatie is een manier om met die complexiteit om te gaan zonder snelheid van productvernieuwing te verliezen. Het gaat Hidden Champions niet zozeer om de verkoop van een revolutionair product, maar wel om het aanbieden van een unieke totaaloplossing aan hun klant, zoals zij alleen dat kunnen. Daardoor hebben stille kampioenen slechts een beperkt aantal relevante concurrenten. Omdat ze zelf het initiatief en de knowhow onder controle willen houden, gaan ze minder snel elementen van de core business uitbesteden. De dominante groeimotor is globalisering. Hidden Champions kijken meteen naar verre markten, zoals de VS, China, Rusland en India. Marktaandeel verwerven is daarbij niet de enige parameter die telt, maar ook leiderschap inzake technologie, innovatie, kwaliteit en reputatie. Hidden Champions focussen op een specialisatie in één bepaalde niche, met een sterke ambitie om in deze niche over de markt te heersen, en dat liefst wereldwijd. Hidden Champions diversifiëren niet naar andere markten, maar zoeken hun groei in het verruimen van hun nichemarkt, door nog breder te internationaliseren. De niche wordt afgebakend met de verlangens van de klant in het achterhoofd. Langdurige, intensieve klantenrelaties zijn belangrijker dan technische competenties of marketing. Hun sterkte ligt vooral in de kwaliteit van hun aanbod en niet in een gunstige prijs. Meer nog, Hidden Champions kunnen zich veroorloven om een hogere prijs te vragen, omwille van hun toegevoegde waarde, de kwaliteit van hun producten en diensten en veelal ook vanwege de uniciteit ervan. Hidden Champions laten de klant weinig keuze, maar verwennen hun klant; ze bieden uitermate veel waar voor hun geld. De sterke klantenbinding leidt automatisch tot concurrentievoordelen. 22 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

25 Vlaamse Hidden Champions leveren af Onderzoek Het Voka-kenniscentrum heeft in samenwerking met Kai Bandilla, Olivier Dallemagne en Thom van Grimbergen van het adviesbureau Simon-Kücher & Partners opgericht door professor Hermann Simon de Hidden Champions of stille kampioenen van Vlaanderen in beeld gebracht. We onderzochten verder in welke mate er in Vlaanderen ook een potentieel aanwezig is van Hidden Champions die elementen van de acht succesfactoren, die door professor Simon zijn geformuleerd, in hun strategie vertalen. Onderzoeksresultaten Voor onze studie werden ondernemingen met een Belgisch meerderheidsaandeelhouderschap uitgenodigd om deel te nemen aan een enquête. Daarvan zijn 358 antwoorden van private ondernemingen in detail bestudeerd. Van deze 358 onderzochte ondernemingen beschikt zo n 8 procent over het DNA van een Hidden Champion. De gezamenlijke omzet van geïdentificeerde Vlaamse ondernemingen met een Hidden Champion-profiel vertegenwoordigt een derde van de volledige onderzochte groep. Ze groeiden gemiddeld 2,6 procent sterker dan hun sectorgemiddelde. Hun nettowinst lag in procent hoger en dat maakt hen beter bestand tegen een crisis. Kenmerkend voor de Vlaamse stille kampioenen is ook dat hun omzet veel sterker groeit dan hun personeelsbestand, de afgelopen tien jaar tweemaal zo snel. Ze slagen er dus in hun productiviteit drastisch op te drijven. Hidden Champions hebben vijfmaal meer sleutelpatenten op hun naam staan en kunnen uitpakken met gemiddeld dertien maal meer wereldpremières, en dit ondanks het feit dat ze minder dan gemiddeld besteden aan O&O. Ook hun O&O zetten ze dus met focus in. Ze houden een kapitaalinvesteringsritme (CAPEX) aan dat dubbel zo hoog ligt als andere ondernemingen in Vlaanderen en zijn blijven investeren in de crisisperiode. Samen zorgen al deze factoren voor een hogere langetermijntoegevoegdewaarde. Vlaanderen blijkt bovendien nog een ruime groep ondernemingen te tellen die vrij snel tot de status van stille kampioen zou kunnen doorstoten. Hun strategisch DNA vertoont met andere woorden al enkele basiskenmerken van het Hidden Champion-DNA. Deze groep met veel potentieel is zelfs omvangrijker dan de reeds bestaande groep Hidden Champions: ongeveer 10 procent van de onderzochte ondernemingen ontwikkelt een strategie die vergelijkbaar is met deze van een Hidden Champion, maar is als dusdanig nog niet doorgebroken. Je zou kunnen stellen dat deze ondernemingen voorlopig net iets missen om daarin te lukken. Vlaamse Hidden Champions: gelijkenissen en verschillen met de Mittelstand in Duitsland Gemiddeld bereikt een Vlaamse Hidden Champion een omzet van 218 miljoen euro. Hun profiel is sterk vergelijkbaar met de Hidden Champions binnen de Duitse Mittelstand. Die zetten jaarlijks gemiddeld 325 miljoen euro om. Van belang is dat onze Hidden Champions op hun elan blijven doorgroeien en als multinational het verborgen karakter van zich afschudden. Daarvoor is kapitaal nodig. Duitse Hidden Champions staan erom bekend een goede relatie te onderhouden met banken en andere externe financiers; ze kunnen terugvallen op een sterk lokaal ingebed financieel netwerk. Dat laat hen toe voldoende financiering te vinden voor hun groei, zonder de controle te verliezen. In Vlaanderen is dit minder aanwezig. Zoals de Duitse collega s willen ook onze Hidden Champions veelal autonoom doorgroeien. Maar ze zijn daarbij meer geneigd om hun kapitaal gesloten te houden om de controle te kunnen bewaren. De wens om de controle te behouden zou geen belemmering mogen vormen om door te kunnen groeien en zou moeten kunnen samengaan met het aantrekken van vreemd kapitaal. EERSTE PIJLER - DE EIGEN HIDDEN CHAMPIONS 23

26 > 20 % > 10 % > 5 % Deze wereldkaart geeft de wereldwijde verdeling van de omzet van de Vlaamse Hidden Champions weer. De stille kampioenen zijn wereldwijd aanwezig. Van bij de opstart is het hun ambitie om wereldwijd klanten te beleveren. China en de VS zijn vandaag voor Hidden Champions de topprioriteit. Prioriteit wordt ook gegeven aan Rusland en Indië en de dicht-bij-huis markten in West-Europa. De groeilanden in Zuidoost-Azië en de landen in Oost-Europa volgen, en daarna de rest van de wereld. 24 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%

27 actuele waarde tijd + 2,6 % groei per jaar boven eigen sectorgemiddelde (gewogen gemiddelde) + 5 % netto operationele winst gemiddeld vergeleken met de andere ondernemingen in 2012 en een betere crisisbestendigheid vijfmaal meer sleutelpatenten en 13 maal meer Wereldpremières met minder O&O-uitgaven hogere langetermijntoegevoegdewaarde gemiddeld meer dan tweemaal CAPEX in Vlaanderen (gedurende de afgelopen tien jaar) langetermijnwaarde Vlaamse Hidden Champions bereiken resultaten die voor een hogere langetermijnwaarde zorgen. EERSTE PIJLER - DE EIGEN HIDDEN CHAMPIONS 25

28 De Hidden Champion inspireert Waar kunnen ondernemingen aan werken? Hidden Champions in Vlaanderen andere ondernemingen in Vlaanderen Actieprogramma voor ondernemingen in Vlaanderen Sterk leiderschap met ambitieus doel Sterk performante medewerkers Continue innovatie Diepte Focus Globale marketing en sales ( go to market ) Het onderzoek naar de Hidden Champions in Vlaanderen legt hun typische verschillen met andere ondernemingen bloot. Als je de Vlaamse Hidden Champions vergelijkt met de gewone bedrijven, dan valt vooral hun sterke voorsprong op inzake leiderschap en ambitie, sterk performante medewerkers, continue innovatie en wereldwijde commerciële aanwezigheid. Als ondernemingen kunnen we hiervan leren; in het bijzonder ondernemingen die er nu al een vergelijkbare strategie op na houden en op de drempel staan om door te breken als Europese marktleider of de potentie hebben om furore te maken op de wereldmarkt. Nabijheid tot de klant Competitieve voordelen zeer zwak zeer sterk Door zich te spiegelen aan de Hidden Championstrategie kunnen ze nog duidelijker richting kiezen. Ook andere ondernemingen kunnen de brug slaan. 26 GEEF JE VOOR DE VOLLE 2%