Het moet, maar kan het ook? Investeren, investeren, investeren
|
|
- Silke Koster
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het moet, maar kan het ook? Investeren, investeren, investeren
2
3 Het moet, maar kan het ook? Investeren, investeren, investeren Utrecht, december 2007
4
5 Voorwoord Gevraagd: betere investeringscondities 5 1 Rijksambities vergen verdubbeling van budget Hoofdconclusie Rapport Investeren in Ruimtelijke Kwalteit 7 2 We moeten gewoon eens een keer serieus de som maken Interview met Peter Noordanus, voorzitter Initiatiefgroep Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit 13 3 Het is te hopen dat de politiek op enig moment het licht ziet Interview met Jim Schuyt, voorzitter De Vernieuwde Stad 17 4 Investeren moet, maar het moet ook kunnen Impressie Jaarcongres De Vernieuwde Stad 21
6
7 Voorwoord Gevraagd: betere investeringscondities De minister van Wonen Wijken en Integratie formuleert een uitermate ambitieus nieuwbouwprogramma. Projectontwikkelaars en corporaties onderschrijven dit programma en zouden het graag willen realiseren. Tegelijk geven de marktpartijen aan dat dit niet gaat lukken onder de huidige omstandigheden. Is hier sprake van wel willen en niet kunnen? De inzet van het kabinet is om ruim woningen per jaar te bouwen in de periode tot Deze ambities vergen dat we het maximaal mogelijke aan inspanningen leveren. Om aan de grote vraag naar woningen te kunnen voldoen, is een verbetering van de investeringscondities absoluut noodzakelijk. De NEPROM en De Vernieuwde Stad geven in het rapport Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit een kwantificering van wat nodig is voor woningbouwgerelateerde gebiedsontwikkeling. Dit rapport is door Oicon opgesteld in opdracht van een Initiatiefgroep waar de NEPROM, De Vernieuwde Stad en de G4 trekker van zijn. Uit het rapport blijkt dat de condities om de investeringen te doen en deze woningen te bouwen ontoereikend zijn. In dit verband kunnen inmiddels bekende feiten worden genoemd. De opgave in het bestaand stedelijk gebied is uitermate ingewikkeld. Het laaghangende fruit is reeds geoogst. Een belangrijk deel van de nieuwbouwproductie moet toch in dit stedelijke gebied worden gerealiseerd. Daarnaast en bovenal moet daar ook een kwaliteitsslag worden gemaakt. Aantallen én kwaliteit dus. Belangrijke knelpunten zijn het aantal planologische procedures en de tijd die een en ander in beslag neemt. Minister Vogelaar heeft onder meer bij de oplevering van de 7 miljoenste woning concrete maatregelen aangekondigd om deze te beperken en te bekorten. De Tweede Kamer heeft oog voor de noodzakelijke investeringen in de ruimtelijke kwaliteit. De Kamer stelt vast dat alleen al voor het uitvoeren van de kabinetsplannen op het vlak van woningbouwgerelateerde gebiedsontwikkeling minimaal een verdubbeling nodig is van de jaarlijkse investeringen die de rijksoverheid hierin op dit moment doet. Een motie, waarin minister Cramer wordt opgeroepen zekerheid te geven over de financiële middelen voor het uitvoeren van de ruimtelijke investeringsagenda, is door de Tweede Kamer aangenomen. De beide ministers hebben aangegeven positief te staan tegenover het rapport Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit. Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 5
8 Voldoende financiële middelen vormen zeker niet de enige conditie die essentieel is voor het realiseren van de ambities, maar we mogen deze daarom niet relativeren. Van groot belang is dat hier vooral op lokaal niveau een omslag in het denken wordt gemaakt. Jarenlang waren grondexploitaties voor gemeenten uiterst profijtelijk. Deze tijd ligt achter ons. Gebiedsontwikkeling kost vaker geld dan dat er winst wordt gemaakt. Dit besef is nog lang niet bij alle betrokkenen doorgedrongen. In deze publicatie wordt daar vanuit verschillende invalshoeken op in gegaan. Allereerst door een weergave van de essentie van het rapport Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit. In interviews wordt vervolgens ingegaan op wat deze conclusies en het huidige investeringsklimaat betekenen voor de gewenste nieuwbouwproductie en de vernieuwing van buurten en wijken. De publicatie sluit af met een impressie van het jaarcongres van De Vernieuwde Stad, ditmaal in samenwerking met de NEPROM, dat dezelfde titel droeg als deze uitgave. Jim Schuyt Voorzitter De Vernieuwde Stad Dietmar Werner Voorzitter NEPROM Utrecht, december 2007
9 Hoofdconclusie Rapport Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit 1 Rijksambities vergen verdubbeling van budget Het ruimtelijke beleid van het kabinet Balkende IV dreigt te mislukken door het ontbreken van een sluitende financiële paragraaf. Uit een inventarisatie blijkt dat het niveau van de rijksinvesteringen aanzienlijk zal moeten stijgen. Van de nu gereserveerde 1,5 miljard euro per jaar tot wel 3 of 4 miljard euro in de toekomst. Alleen dan kunnen de rijksambities op het gebied van woningbouwproductie en ruimtelijke kwaliteit worden gerealiseerd. Ambities Investeren in de ruimtelijke kwaliteit is een politiek vraagstuk van de eerste orde aan het worden, zo luidt de conclusie van het rapport Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit. De publicatie is opgesteld door de gelijknamige Initiatiefgroep, waar de Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (NEPROM) en De Vernieuwde Stad deel van uitmaken. De ambities, zoals geformuleerd in het Regeerakkoord tussen CDA, PvdA en Christenunie, zijn duidelijk. Nederland ziet zichzelf voor de opgave gesteld de voortgaande verstedelijking hand in hand te laten gaan met de strijd tegen de landschappelijke verrommeling, de verslechtering van de bereikbaarheid en het verlies van natuurwaarden in Nederland. De internationale concurrentiepositie moet worden versterkt, en de vitaliteit en sociale samenhang van de stedelijke gebieden vergroot. De toenemende woningbehoefte moet worden opgevangen, evenals de recreatieve behoeften en de economische structuurveranderingen in het landelijk gebied. Nederland moet tot slot ook nog eens verduurzamen en bestand worden gemaakt tegen de gevolgen van klimaatverandering. Het gereserveerde budget om al die ambities waar te maken schiet echter schromelijk tekort, blijkt uit een eerste berekening. En dus moet worden gevreesd dat de slag naar een voortvarende en effectieve uitvoering van het geformuleerde beleid niet of in onvoldoende mate wordt gemaakt. Woningbouwopgave Voordat op de financiering wordt ingegaan, komt eerst de haalbaarheid van de ambities op het terrein van de woningbouw aan de orde. De Initiatiefgroep heeft RIGO Research en Advies opdracht gegeven in kaart te brengen in hoeverre de woningbouwopgave nog haalbaar is, nu in de praktijk steeds meer planologische en financiële knelpunten beginnen te ontstaan. De opgave is duidelijk omschreven. In de afspraken die toenmalig minister Dekker maakte Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 7
10
11 met de stedelijke regio s is een productie vastgelegd van woningen per jaar, in de periode In het Regeerakkoord is bepaald dat er tot 2012 jaarlijks tot woningen moeten worden gebouwd om de woningmarkt weer vlot te trekken. En ook in de woningmarktverkenningen wordt tot 2015 uitgegaan van een bouwproductie van per jaar. Uitgangspunt voor de analyse voor is dus een productie van woningen per jaar. Daarbij wordt overigens wel opgemerkt dat het aantal te bouwen woningen uit de woningbouwafspraken met de regio s bij lange na niet wordt gehaald. Gemiddeld zijn de afgelopen jaren slechts woningen per jaar opgeleverd. Om die achterstand in te halen, is alleen al een productie nodig van woningen per jaar. Tot 2010 zal de productie sowieso bij woningen blijven steken, zo blijkt uit het RIGOonderzoek, omdat daarvoor voldoende harde planologische capaciteit in de Randstad en omgeving ontbreekt. Uit de analyse van het RIGO blijkt dat voor de periode op zich wel voldoende bestemmingsplancapaciteit aanwezig is om te komen tot een jaarproductie van woningen. Ruimte is er met name in de regio s net buiten de Randstad, zoals Gelderland en Noord-Brabant. Binnen de Randstad moet naar nieuwe locaties worden gezocht. De Initiatiefgroep merkt hierbij wel op dat het vooral om zachte plancapaciteit gaat. Veel procedures moeten nog doorlopen worden. Het voornaamste knelpunt bij het tot ontwikkeling brengen van locaties is dan ook niet de planologische capaciteit, hoewel het rijk wel een belangrijke bijdrage kan leveren aan het versoepelen van de planologische procedures. Het zijn het met name de omvangrijke financiële tekorten in de grondexploitatie die de oorzaak vormen. Deze doen zich zowel bij binnenstedelijke locaties voor, als bij de grote uitleglocaties. Daardoor ontstaat de neiging om op kleinere en minder gewenste locaties te bouwen. Een ernstige bedreiging in de strijd tegen de verrommeling, aldus de Initiatiefgroep. Budgetanalyse Om erachter te komen hoe het gewenste beleid in de periode zich verhoudt tot de daarvoor gereserveerde budgetten, heeft de Initiatiefgroep een groot aantal beleidsdocumenten en begrotingsposten tegen het licht gehouden. Behalve de grote beleidsnota s is daarbij met name ook het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Verstedelijking betrokken. Op de post grondexploitatie dreigt een tekort van 3,75 miljard euro. Gerelateerd aan de hoge ambities ten aanzien van de woningbouwproductie is hiervoor een bedrag van circa 5 miljard euro noodzakelijk, terwijl er maar 1,25 miljard voor is uitgetrokken. Het kabinet heeft eveneens de nodige ambities op het terrein van de stedelijke vernieuwing. Daarmee is een investeringsbedrag gemoeid van bijna 7,6 miljard euro. Het budget blijft echter beperkt tot 3 miljard euro. Een tekort derhalve van 4,6 miljard euro. De ambities voor de nationale, regionale en lokale infrastructuur zijn hoog. In totaal zou de Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 9
12 verwezenlijking ervan een investering vergen van 20 miljard euro. Op de begroting is slechts een bedrag gereserveerd van 8,7 miljard. Ook hier dus een fors tekort, van 11,3 miljard euro. De post groen is lastiger in kaart te brengen. Het Milieu- en Natuur Planbureau hanteert een streefwaarde van 400 m2 per woning. Dat zou tot een ruimteclaim leiden van hectare. Hier is echter maar in zeer beperkte mate geld voor uitgetrokken. De Initiatiefgroep komt tot een budget van 0,5 tot 1 miljard euro, terwijl er ten minste 3 miljard euro meer nodig is. Ook over de woningbouwgerelateerde wateropgave is weinig informatie beschikbaar. De diverse planbureaus spreken van een ruimtebeslag van tot hectare extra ruimte voor waterberging bij stadsuitbreiding in de periode Er valt echter nauwelijks inzicht te verkrijgen in de dekking. Deze post blijft dus pm. Datzelfde geldt voor de bodemsanering: ook hier zijn geen concrete uitspraken te doen en dus is opnieuw sprake van een pm-post. De indruk bestaat overigens wel dat de overheid ervan uitgaat dat deze kosten gedekt zullen worden uit de grondexploitatie. De vraag is of men zich realiseert dat de makkelijke saneringsgevallen nu achter de rug, en dat de moeilijke nu aan snee zijn. Tot slot zijn voor de ruimtelijke hoofdstructuur financiële rijksinspanningen noodzakelijk. Deze zijn op basis van de huidige inzet (gedekt uit de FES-middelen) ingeschat op maximaal 750 miljoen. Indicatieve raming additionele behoefte aan rijksinvesteringen in woningbouwgerelateerde gebiedsontwikkeling Soort investering Behoefte in miljoen Budget in miljoen Tekort in miljoen Grondexploitatie Stedelijke vernieuwing Hoofdinfrastructuur Regionaal groen Bodemsanering pm pm pm Waterbeheer pm pm pm Ruimtelijke hoofdstructuur (NR) nvt 750 nvt Totaal pm pm pm 10 Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook?
13 Investeringsbudget Het is slechts een eerste rekenexercitie en de Initiatiefgroep is zich er dan ook van bewust dat het hier slechts een indicatie betreft. De berekening maakt echter volstrekt duidelijk dat de kwantitatieve en kwalitatieve ambities van dit kabinet onhaalbaar zijn, als de rijksinvesteringen niet structureel worden verhoogd van de circa 1,5 miljard euro per jaar die nu beschikbaar is, naar 3 tot 4 miljard euro in de toekomst. Dat is zeker realistisch, aldus de Initiatiefgroep, als rekening wordt gehouden met het feit dat de totale investeringen op dit terrein op circa 50 miljard euro per jaar liggen. Het belangrijkste politieke vraagstuk is natuurlijk hoe deze extra investering gedekt kan worden. Volgens de Initiatiefgroep is een optie om het nog niet-bestede deel van de aardgasbaten hiervoor te bestemmen. Een andere optie is om in de overheidsfinanciën een verschuiving aan te brengen van consumptieve bestedingen naar investeringen. Duidelijk is in ieder geval dat de effectiviteit en efficiency van het ruimtelijk plannings- en budgetteringsstelsel moeten worden verbeterd. Het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport biedt kansen daartoe, maar zal breder moeten worden ingevuld dan nu het geval is. De Initiatiefgroep pleit daarom ook voor de vorming van een Ruimtelijk Investeringsbudget. Een dergelijk fonds maakt het mogelijk om, naar analogie van het Groenfonds en het Nationaal Restauratiefonds voor de monumentenzorg, langjarige zekerheid te bieden over de overheidsinvesteringen, en biedt daarnaast ook ruimte aan private voorfinanciering. Bron: Investeren in ruimtelijke kwaliteit. NEPROM / De Vernieuwde Stad. Voorburg. Oktober 2007 Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 11
14
15 Interview met Peter Noordanus (voorzitter Initiatiefgroep Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit) 2 We moeten gewoon eens een keer serieus de som maken De boodschap aan het kabinet en de Tweede Kamer is simpel, stelt voorzitter Peter Noordanus van de Initiatiefgroep Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit. Als u zichzelf serieus neemt, wordt het hoog tijd inzichtelijk te maken wat de gewenste ruimtelijke kwaliteit van Nederland en het behalen van het ambitieniveau op het gebied van het wonen daadwerkelijk kost. Zodat we die rekening vervolgens ook sluitend kunnen maken. Breed gezelschap Het is een breed samengesteld gezelschap, van provincie- en gemeentebestuurders (Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Noord-Holland), projectontwikkelaars (NEPROM, AM, Rabo Bouwfonds) en woningcorporaties (De Vernieuwde Stad), maar ook van vertegenwoordigers van organisaties als de Bank Nederlandse Gemeenten, het Nationaal Groenfonds en OTB/TU Delft. We pretenderen niet compleet te zijn, maar de Initiatiefgroep verenigt wel de noodzakelijke kennis op dit gebied, aldus Noordanus. Volgens de voormalige wethouder te Den Haag en huidig directievoorzitter van gebiedsontwikkelaar AM heeft de groep niet meer of minder gedaan dan een serieuze optelsom gemaakt van alle ambities die het rijk heeft op het terrein van de ruimtelijke ordening en de woningbouwproductie. Met als uitkomst dat het niveau van de rijksinvesteringen omhoog moet, van 1,5 miljard euro nu, naar 3 tot 4 miljard euro in de toekomst. Het is niet meer dan een eerste aanzet om in kaart te brengen welk prijskaartje er aan hangt, aldus Noordanus. Maar zelfs daaruit blijkt al dat we voor een even belangrijke als duidelijke keuze staan. Gaan we met elkaar de opgave aan om die rekening sluitend te maken? Want als dat niet gebeurt, kunnen we die hele ruimtelijke kwaliteitsambitie wel vergeten. Dan zal Nederland verrommelen en verschimmelen, en komt er van de Nota Ruimte niets terecht. En ga dan vooral ook niet tegen elkaar roepen dat er woningen per jaar gebouwd zullen worden. Want dat gaat gewoon niet gebeuren. Vinex voorbij Natuurlijk hebben de partijen die in de Initiatiefgroep vertegenwoordigd zijn, alle aanleiding om de hand als eerste in eigen boezem te steken, erkent Noordanus. Het is niet voor niets dat juist provincies, gemeenten, markt en corporaties in de Nota Ruimte een belangrijke rol krijgen toegedicht in het bewaken van de ruimtelijke kwaliteit en het op peil brengen van de woningbouwproductie. Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 13
16 Maar dat is niet anders dan ten tijde van Vinex het geval was. Dat is ook het aardige van waar we nu staan, Vinex voorbij. Terugkijkend op Vinex is er misschien een hoop net iets anders gegaan dan verwacht of gehoopt. Maar per saldo is die hele bundelingsoperatie niet verkeerd uitgepakt. Er zijn woningen gebouwd, waarvan bijna een kwart in bestaand stedelijk gebied. Van de Vinex-wijken die er nu staan, kun je uit het oogpunt van kwaliteit niets anders zeggen dan dat het goed zit. Dus Vinex is geslaagd. Nu komt het erop aan daar een goed vervolg aan te geven. Het probleem is echter dat niemand zich daarvoor verantwoordelijk voelt. Bij Vinex werd aan het begin van de rit zeer secuur met elkaar gekeken hoe de rekeningen in elkaar zaten. Dat leverde uiteindelijk de Vinex-contracten op, waar ik als wethouder nog volop over heb onderhandeld met het Rijk. Maar vandaag de dag lijkt het erop alsof het probleem van de ruimtelijke kwaliteit niemand zijn probleem meer is. Dat proberen we als Initiatiefgroep op de agenda te krijgen. We mogen ons zelf nu niet de kans ontnemen om die vervolgslag te maken. Aanspreekbaar De bereidheid daartoe is groot, zo heeft de Initiatiefgroep kunnen constateren. Alle partijen hebben de afgelopen tijd uitgesproken zich te willen committeren aan de opgave. Iedereen is aanspreekbaar op wat ze zelf in hun eigen domein kunnen bijdragen om die Nota Ruimte ook in planeconomisch opzicht tot een succes te maken. Maar het is duidelijk dat ook van rijkswege het nodige zal moeten gebeuren. Onze oproep aan het kabinet luidt daarom: laten we er met elkaar voor gaan. Het hoeft niet allemaal morgen klaar. We praten hier over een programma waar minimaal tien jaar voor nodig is. Maar durf dan wel vanuit dat langetermijnperspectief ook een langetermijn financieel commitment aan te gaan, zodat we echt waar kunnen gaan maken wat er aan ruimtelijke ambities is neergelegd. Het genoemde prijskaartje van 3 tot 4 miljard euro zou een probleem kunnen zijn om deze regering over de streep te trekken en tot een serieuze bijdrage te bewegen. Noordanus: De minister van Financiën realistisch inschattend, denk ik echt niet dat hij vandaag nog zijn beurs zal trekken. Dat snappen we ook best. Het enige wat wij zeggen, is: probeer je nu te verplaatsen in het langetermijnperspectief van zo n programma als de Nota Ruimte. En kom vervolgens ook tot langetermijnafspraken met partijen die de ruimtelijke kwaliteit van Nederland moeten realiseren. Maak dus terugwerkend vanuit 2020 een dekkingsplan, in het kader waarvan je met elkaar kijkt wanneer er waar hoeveel geïnvesteerd moet worden. Om vervolgens, in de traditie van de publiekprivate samenwerking die we met Vinex in Nederland hebben opgebouwd, ook financiële afspraken te maken over zaken als voorfinanciering en cashflowmanagement. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat, op de momenten dat er geld nodig is, dat geld ook beschikbaar is. En het Rijk kan zijn financiële verantwoordelijkheid nemen op het moment dat daar weer ruimte voor is op de begroting. 14 Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook?
17 Reken- en tekenpartij Noordanus hoopt dat het rapport agendazettend zal blijken te zijn. De uitdaging die er ligt, ook voor het rijk, is om gewoon eens een keer serieus de som te maken. Dus ik hoop dat het Rijk de bereidheid zal tonen om zich samen met ons over dit vraagstuk te buigen, zodat we er een gezamenlijk gedragen reken- en tekenpartij van kunnen maken. De komende tijd zal er duidelijkheid moeten komen. Zelfs als er geen bereidheid is om dit langetermijnperspectief te organiseren. Want ook dan zul je met elkaar moeten praten over wat ons te doen staan. Zien we in dat geval af van de taakstelling van woningen per jaar? Vergeten we de bundelingsdoelstelling uit de Nota Ruimte en gaan we toch in de kleine kernen aan de slag? Je moet met elkaar toch een keer dat debat aangaan. En ik hoop dat het kabinet en de Tweede Kamer dat met ons eens zullen zijn. Daar heb je weer een groep mensen die het land nog voller wil bouwen dan het nu al is, zou een reactie vanuit de bevolking kunnen zijn. Dat zou best eens kunnen, reageert Noordanus. Maar diezelfde bevolking heeft wel kinderen die moeten kunnen wonen. Diezelfde bevolking klaagt en ik vind terecht voortdurend over de toenemende verrommeling en verschimmeling van Nederland. Kennelijk ontwikkelen we gebieden niet meer vanuit een integraal perspectief, maar is de ruimtelijke ordening in Nederland verworden tot kruimelwerk. Daardoor zijn we de landschappen waar we trots op zijn in hoog tempo aan het kwijtraken. De mensen in Nederland zullen dan ook als geen ander begrijpen dat het investeren in ruimtelijke kwaliteit, in rood zowel als groen en blauw, een absolute noodzaak is. Er is geen alternatief. Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 15
18
19 Interview met Jim Schuyt (voorzitter De Vernieuwde Stad) 3 Het is te hopen dat de politiek op enig moment het licht ziet Woningcorporaties hebben zich volgens Jim Schuyt, voorzitter van De Vernieuwde Stad en directeur van De Alliantie, in het verleden veel te weinig bemoeid met het ruimtelijke beleid. We hebben ons onvoldoende gerealiseerd dat de politiek op het gebied van de ruimtelijke ordening voor een belangrijk deel de voorwaarden creëert tot het bouwen van woningen. Maar dat gaat dus veranderen, als het aan Schuyt ligt. Gezamenlijke zorg De wil om zich te profileren op het terrein van de ruimtelijke ordening verklaart slechts ten dele de betrokkenheid van De Vernieuwde Stad bij de Initiatiefgroep Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit, en de samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen, NEPROM. Want voor een ander deel komt het voort uit een gedeelde analyse van wat er allemaal mis is. In de eerste plaats op het terrein van de ruimtelijke kwaliteit. Het politieke en maatschappelijke ambitieniveau is hoog, aldus Jim Schuyt, maar gezien het geld dat ervoor is uitgetrokken kunnen we nu al met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zeggen dat al die ambities nooit gerealiseerd zullen worden. Dat bleek voor NEPROM en De Vernieuwde Stad een gezamenlijke zorg en een gezamenlijk belang. En ten tweede op de woningmarkt. Schuyt: De woningmarkt is volstrekt vastgelopen. Vriend en vijand zijn ervan overtuigd dat er veel misgaat. Een heleboel marktinterventies van de overheid pakken contraproductief uit. De belangrijkste echt structurele oplossing is natuurlijk bouwen, aanbod creëren. Maar die gewenste productie, van tot woningen per jaar, wordt onder de huidige omstandigheden nooit gehaald. Het akkoord dat Minister Vogelaar en Aedes deze zomer afsloten, gaat uit van de bouw van woningen door corporaties in de periode Ook dat is onder de huidige omstandigheden een schier onmogelijke opgave. En ook daar raakt het belang van NEPROM opnieuw dat van De Vernieuwde Stad. Geen nieuwe woningnood Het bouwen van meer woningen lijkt op gespannen voet te staan met een pleidooi voor meer ruimtelijke kwaliteit, zoals in het rapport van de Initiatiefgroep wordt gehouden. Maar dat lijkt volgens Schuyt alleen op het eerste gezicht het geval. Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 17
20 Jazeker, er is een grote vraag naar woningen. Maar we moeten elkaar natuurlijk niet een nieuwe woningnood gaan aanpraten. Behalve enkele deelgroepen op de woningmarkt, en dan met name de starters, hebben weinigen te klagen. De huidige vraag is met andere woorden vooral een kwaliteitsvraag, mede ingegeven door een toenemende behoefte aan ruimte. Het zou heel raar zijn en zelfs een beetje schandalig, als we die vraag zouden beantwoorden met woningen van inferieure kwaliteit. Op die manier zouden we juist bijdragen aan de verrommeling van Nederland. En dat is nu net niet de bedoeling. Daar komt bij dat in de behoefte aan kleine, goedkope woningen al ruimschoots met het bestaande woningbezit kan worden voorzien. Als ik puur kijk naar De Alliantie dan is 92,5 procent van onze woningen kleiner dan 80 m 2. Zo n 14 procent van onze woningen in Amsterdam is kleiner dan 40 m 2. De gemiddelde oppervlakte van onze woningen in Amsterdam is 55 m 2. Wij hebben daarom ook het principebesluit genomen om nieuwe woningen niet meer kleiner te bouwen dan 100 m 2. Kwaliteit biedt de enige garantie om ook in de toekomst een rol te blijven spelen. Als er weer meer ruimte komt op de woningmarkt, bijvoorbeeld door sociaaleconomische ontwikkelingen, kun je alleen maar problemen voorkomen als je nu kwaliteit toevoegt. Het is dus ook voor het behoud van onze eigen marktpositie op lange termijn van groot belang dat we verder kijken dan onze neus lang is. Prachtige ambities Verder kijken dan je neus lang is, is ook wat de Initiatiefgroep Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit dit kabinet voorhoudt. Het kabinet heeft de prachtigste ambities, maar verzuimt om daarbij de noodzakelijke investeringscondities te creëren. Daardoor zal het op alle fronten vastlopen. Op geen enkele manier zullen de geformuleerde ambities worden gehaald. Ondanks het feit dat ze zeker realistisch kunnen worden genoemd. Dat is de strekking van het integrale verhaal, zoals in het rapport is neergezet. En vanuit die samenhang moeten we nu inzoomen op de diverse deelgebieden. Wat ons betreft richt die aandacht zich natuurlijk met name op de woningmarkt. Wat er in dat kader als eerste moet gebeuren is dat de politiek toegeeft bij de formatie zich toch lelijk te hebben vergist, door een verbod op het nadenken over het functioneren van de woningmarkt uit te vaardigen. Dat is toch van de gekke?! Ik kan me best voorstellen dat je deze kabinetsperiode geen concrete maatregelen wil nemen. Maar het is ook geen kwestie van een sprintje trekken. We gaan een marathon lopen. Niemand is voorstander van snelle maatregelen, waardoor de woningmarkt nog verder wordt verstoord. Dit vraagt om de nodige zorgvuldigheid. Maar laten we nu eens beginnen door met elkaar af te spreken dat de politiek zich voegt bij de maatschappelijke organisaties, onderzoeksinstellingen en adviesraden en hier over mee gaat nadenken. Sleutel tot de oplossing Het zou volgens Schuyt oliedom zijn om het in dat kader alleen over de hypotheekrenteaftrek te hebben, zoals sommige politici vrezen. Dat zal nooit het geval kunnen en mogen zijn. Als je praat over de woningmarkt en haar deelmarkten huur en koop, zul je naar alle aspecten daarvan moeten kijken. Dus ook naar het huurwaardeforfait, de onroerende zaak- 18 Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook?
21 belasting, de huurtoeslag en het huurprijsbeleid. En naar de productie. Want zoals gezegd: het toevoegen van woningen is de belangrijkste sleutel tot de oplossing van de problemen op de woningmarkt. We kunnen en mogen die ambitie niet loslaten. Geen concessie aan de doelstelling van woningen per jaar. Tegelijkertijd houd ik mijn hart wel vast of we het ooit zullen halen. Het ontwikkelen van woningen en woninglocaties is nu eenmaal niet op een mistige maandagmiddag gerealiseerd. De ontwikkeltijd van woningen is de afgelopen jaren verdubbeld. Het politiek en maatschappelijk draagvlak voor het aanwijzen van nieuwe bouwlocaties is flinterdun geworden. En de makkelijke bouwlocaties hebben we gehad; nu zijn de ingewikkelde bouwlocaties aan de orde. Het gecompliceerde is dus dat we in het verleden de gewenste productie al niet realiseerden, dat de noodzaak om daarin wel te slagen sindsdien alleen maar toegenomen is, maar dat de condities er niet beter op zijn geworden. We moeten dus massief aan de slag om de investeringscondities te scheppen, die noodzakelijk zijn om deze ambitieuze doelstellingen binnen bereik te houden. De strijd moet op drie fronten gestreden worden, denkt Schuyt. Ten eerste: meer bouwen in bestaand stedelijk gebied, in het kader van het vitaal maken van wijken en buurten maar ook door het herontwikkelen van sleetse bedrijventerreinen. Twee: meerdere kleine bouwlocaties aanwijzen. En ten derde: hoe je het ook wendt of keert, zullen we toch ook nog een aantal grootschalige bouwlocaties moeten aanwijzen. Als je dat maar goed combineert met de functies groen en blauw, dan kun je kwalitatief hoogwaardige woongebieden realiseren. Maar dat betekent dan wel dat je voor een deel van die grote bouwlocaties het concept van hoge dichtheden en compact bouwen overboord moet zetten. Je zult veel meer aan die kwaliteitsvraag tegemoet moeten komen. Gevoel van urgentie Merkt Schuyt dat het gevoel van urgentie dat uit het rapport spreekt door de politiek wordt opgepikt? Ja en nee. Ik heb de indruk dat veel politici onze analyse delen maar enorm aanhikken tegen de daad bij het woord voegen. Intellectueel zijn we het eens, maar als het gaat om een concrete vertaling naar betere investeringscondities zie ik nog een grote terughoudendheid. De enige manier om daarin verandering te brengen is volgens Schuyt: Frappez Toujours. Ik ben heel erg blij te merken dat in het laatste half jaar iedereen die nadenkt over ruimtelijke investeringen en het functioneren van de woningmarkt in hoge mate dezelfde analyse deelt. In de kern komt het iedere keer weer op hetzelfde neer. Dus we kunnen niet anders dan telkens opnieuw met dezelfde hamer op hetzelfde aambeeld slaan. En hopen dat de politiek op enig moment het licht ziet, en zegt: oké, de analyse is zo sterk dat we de consequenties nu ook eens onder ogen moeten durven zien. Ik vond de reactie van CDA, PvdA en VVD op dit rapport in dat opzicht hoopgevend. Maar nu is het zaak om dat draagvlak onder politici verder te verbreden. Tegelijkertijd zullen ook de corporaties zelf vol aan de bak moeten, meent Schuyt. De corporaties die zich in De Vernieuwde Stad hebben verenigd, stellen zich ten doel de komen- Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook? 19
22 de jaren ruim 18,5 miljard euro onrendabel te investeren. We moeten in de eerste plaats ervoor blijven knokken dat dit soort investeringsdoelstellingen overeind blijft, en we ook de mogelijkheden krijgen om die investeringen te doen. Want we kampen wel met tegenwind, moet ik zeggen. Denk bijvoorbeeld aan de invoering van de vennootschapsbelasting. Natuurlijk, woningcorporaties zijn vermogend. Maar investerende corporaties, zoals verenigd in De Vernieuwde Stad, beginnen te merken dat de kasstromen kritisch beginnen te worden. We geven inmiddels meer geld uit dan er binnen komt. Dat is geen probleem, zegt de politiek. Dan ga je maar lenen. Zeker, en dat gebeurt ook op grote schaal. Maar we zien nu toch dat steeds meer corporaties niet alleen lenen om die investeringen te doen maar ook om de rente te betalen. Je komt daarmee in een soort rentespiraal terecht. Het gevolg zal zijn dat veel corporaties moeten gaan krimpen. Ze zullen meer sociale huurwoningen moeten gaan verkopen om de kosten te dekken. De politiek moet zich wel realiseren dat dat de consequentie is van het beleid zoals dat nu wordt gevoerd wordt. Het is niet erg, zolang het maar een bewuste keuze is. Ten tweede moeten de corporaties er volgens Schuyt voor knokken dat het gat tussen de eigen investeringsambities en de realiteit wordt gedicht. Want in de praktijk gaapt er een gat van 25 procent tussen wat we willen investeren en wat we niet kunnen investeren. Dat kan en mag er niet toe leiden dat we noodgedwongen onze investeringen op een laag pitje moeten zetten. Integendeel: die pan moet en zal op hoog vuur blijven staan. 20 Investeren, investeren, investeren Het moet, maar kan het ook?
Speech Annet Bertram,DG Wonen, namens de minister van VROM bij Jubileumbijeenkomst SVN 5 oktober 2006 te Rotterdam
Speech Annet Bertram,DG Wonen, namens de minister van VROM bij Jubileumbijeenkomst SVN 5 oktober 2006 te Rotterdam thema; financiering van de woningmarkt Ik ben blij dat ik deze bijeenkomst kan bijwonen
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 april 2018 Rapportage plancapaciteit
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieHiermee zend ik u de antwoorden op de Kamervragen van het lid Albert de Vries (PvdA) over het bericht Groot tekort aan woningbouwlocaties.
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Bestuur en Wonen Directie Bouwen en Energie Turfmarkt
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk Datum
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 13 maart 2018 Meer prioriteit voor woningbouw
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieVoorzitter, Er is al heel veel gezegd. Dat gaat de VVD niet doen.
Er is al heel veel gezegd. Dat gaat de VVD niet doen. Toen wij over het coalitieakkoord spraken, telde de VVD Den Haag haar zegeningen. Er werd ruimte geboden voor een aantal van onze ideeën. Bijvoorbeeld
Nadere informatieToespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag
Toespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag Welkom, blij dat u er bent. Uit het feit dat u met zovelen bent gekomen maak
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 6 mei 2019
Nadere informatieInvesteringen in de woningmarkt
Investeringen in de woningmarkt Woningcorporaties hebben de sleutel in hadden, als het om gaat de woningnood in de stedelijke gebieden te helpen terugbrengen. De woningcorporaties van De Vernieuwde Stad
Nadere informatieBESLUITENLIJST. Voorronde Open Huis. Datum: 10 september 2015 Onderwerp: Discussienota herziening subsidiebeleid
BESLUITENLIJST Voorronde Open Huis Datum: 10 september 2015 Onderwerp: Discussienota herziening subsidiebeleid Aanwezig: Voorzitter: dhr. J. Buzepol Locogriffier: mw. A. van Wees (locogriffier) Leden:
Nadere informatieIlta van der Mast Naar een nieuw systeem van sociale volkshuisvesting
Ilta van der Mast Naar een nieuw systeem van sociale volkshuisvesting De wijze waarop de woningmarkt nu georganiseerd is met 2,4 miljoen sociale huurwoningen is niet meer houdbaar. We zullen naar een systeemverandering
Nadere informatieVragen van de heer A.E. van Liere MA, MSc. (Partij voor de Dieren) en de heer A. Hietbrink (GroenLinks) over verlaging storting reserve groen
Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland Haarlem, 22 september 2015 Vragen nr. 87 Vragen van de heer A.E. van Liere MA, MSc. (Partij voor de Dieren) en de heer A. Hietbrink (GroenLinks) over
Nadere informatieDe begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting
De begroting van de provincie Utrecht voor 2012 Een samenvatting Hoeveel gaat de provincie Utrecht in 2012 uitgeven? Waaraan en waarom? Dat leest u in deze samenvatting. U zult zien dat wij voor 2012 duidelijke
Nadere informatie3) Verslag van de vergadering van 29 september 2014, zie bijlage 1 (16:05 uur)
Agenda voor de vergadering van het Platform Zelfredzaam Datum: Locatie: 12 januari 2015 van 16:00 uur tot uiterlijk 19:00 uur (voor een eenvoudige maaltijd wordt gezorgd) Kulturhus Lienden Koningin Beatrixplein
Nadere informatieGemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN Reglement van Orde van de Raad 2011 Docs.nr 4402318
Gemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN Reglement van Orde van de Raad 2011 Docs.nr 4402318 Nr. 2013-99 Vragen van raadslid Frits Schoenmaker (SP), over Huurverhogingen n.a.v. WSW-rapport,
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Nadere informatie2014D02444 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
2014D02444 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu hebben verschillende fracties de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen aan de
Nadere informatieJaarprogramma Bouwen en Wonen MRA februari 2019
Bezoekadres WTC Amsterdam I-tower, second floor Strawinskylaan 1779 1077 XX Amsterdam info@metropoolregioamsterdam.nl Jaarprogramma Bouwen en Wonen MRA 2019 28 februari 2019 Metropoolregio Amsterdam Pagina
Nadere informatie18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater)
18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater) Bijdrage 1 e termijn Voorzitter, Hoe staat de DOP tegenover het project dierenpark / centrum / theater? Wij zouden er
Nadere informatieInvesteren in ruimtelijke kwaliteit
Investeren in ruimtelijke kwaliteit Investeren in ruimtelijke kwaliteit Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen Inhoud INVESTEREN IN RUIMTELIJKE KWALITEIT INVESTEREN IN RUIMTELIJKE
Nadere informatieG e m e e n t e Z e i s t
RAADSVOORSTEL G e m e e n t e Z e i s t 07RAAD0107 Raadsvergadering : 3 april 2007 Gewijzigd voorstel : Productgroep : Ruimte Telefoon : 030 69 87 413 Datum : 20/02/2007 Onderwerp : Motie gemeenteraad
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Datum Betreft: Kamervragen van het lid De Vries
Nadere informatieInvesteer in mooi Nederland De schaarse ruimte in ons land is te kostbaar om te bouwen voor leegstand
Investeer in mooi Nederland De schaarse ruimte in ons land is te kostbaar om te bouwen voor leegstand De discussie over de ruimtelijke ontwikkeling van ons land maakt heftige emoties los. Over één ding
Nadere informatieOegstgeest aan de Rijn: realisatie van een woningbouwbehoefte
Oegstgeest aan de Rijn: realisatie van een woningbouwbehoefte Stap 1 van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking schrijft voor dat een stedelijke ontwikkeling past binnen de regionale behoefte. Provincie
Nadere informatieNotitie Regionale aanpak vluchtelingenproblematiek Regio Kennemerland 6 november 2015
Notitie Regionale aanpak vluchtelingenproblematiek Regio Kennemerland 6 november 2015 1. Inleiding In de regio Kennemerland (inclusief de gemeente Haarlemmermeer) hebben de gemeentelijke bestuurders een
Nadere informatieEvalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2
Nadere informatieBlijvend geld en aandacht nodig voor Nationale landschappen, Provincies doen meer dan het Rijk
Nationale landschappen: aandacht en geld nodig! 170610SC9 tk 7 Blijvend geld en aandacht nodig voor Nationale landschappen, Provincies doen meer dan het Rijk De Rekenkamer Oost-Nederland heeft onderzoek
Nadere informatieRUZIE OVER DE FUSIE?
RUZIE OVER DE FUSIE? resultaten van een enquête onder gemeentebestuurders en raadsleden in Noord-Holland, Utrecht en Flevoland Amsterdam, november 2011 Projectnummer: 1578 ERGO: BUREAU VOOR MARKT- EN BELEIDSONDERZOEK
Nadere informatieKoepel Adviesraden Sociaal Domein Zalmsteek 23, 3192 MC Hoogvliet-Rt T
Gemeente & adviesraad: 1 + 1 = 3? Waar wordt samengewerkt ontstaan successen, maar helaas ook wel eens teleurstellingen. Bij de samenwerking tussen gemeente en adviesraad is dat niet anders, zo is mijn
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatie11RAAD0056 VOORBLAD RAADSVOORSTEL
VOORBLAD RAADSVOORSTEL G e m e e n t e Z e i s t 11RAAD0056 Ronde Tafel : - Debat : 17 mei 2011 Raadsvergadering : 31 mei 2011 Gewijzigd voorstel : Organisatieonderdeel : strategie & beleid Telefoon :
Nadere informatieKadernota 2015 Raad 2 juli 2015. Voorzitter, collega-raadsleden, college, dames en heren,
Kadernota 2015 Raad 2 juli 2015 Voorzitter, collega-raadsleden, college, dames en heren, Wanneer we kijken naar de wereld om ons heen, dan beseffen we hoe rijk gezegend we zijn met de omgeving waarin we
Nadere informatieWat levert dat nou weer op?
14 64 Samenwerking tussen corporaties en ontwikkelaars: Wat levert dat nou weer op? Samenwerken is het toverwoord. Het toverwoord voor een betere openbare ruimte, voor betere TEKST MIEKE NAUS buurten,
Nadere informatieGeachte collega raadsleden, Dagelijks bestuur, Publiek op de tribune, En misschien ook publiek thuis via de webcam,
Geachte collega raadsleden, Dagelijks bestuur, Publiek op de tribune, En misschien ook publiek thuis via de webcam, Deze voorjaarsnota is de eerste stap naar drastische bezuinigingen voor de komende jaren.
Nadere informatieConcept VOORWOORD BESTUURDER bij begroting 2011 van de Alliantie
Concept VOORWOORD BESTUURDER bij begroting 2011 van de Alliantie Ambitieus programma In de samenleving is het laatste jaar een realistisch beeld ontstaan over de financiële positie van corporaties. Het
Nadere informatieQuick Scan Integrale Stedelijke Vernieuwing tot 2020
Quick Scan Integrale Stedelijke Vernieuwing tot 2020 De Vernieuwde Stad CONCEPT In opdracht van De Vernieuwde Stad Anke Kilian-Polhuis Martijn van Veelen December 2006 Rapportnummer: 95150 RIGO Research
Nadere informatieManifeste lokale woningbehoefte. Vraag zoekt locatie
Manifeste lokale woningbehoefte Vraag zoekt locatie 10-3-2015 Inleiding In de gemeentelijke Visie op Wonen en Leefbaarheid (2012) is uitgesproken dat de gemeente in principe in alle kernen ruimte wil zoeken
Nadere informatieReactienota concept geactualiseerd Woningbouwprogramma gemeente Harlingen
Reactienota concept geactualiseerd Woningbouwprogramma 2016-2020 gemeente Harlingen In 2013 heeft de gemeenteraad de woonvisie voor de gemeente Harlingen voor de periode 2013 2020 vastgesteld. In de woonvisie
Nadere informatieVerstedelijkingsopgave Delft: We geven de stad een kwaliteitsimpuls :36
Verstedelijkingsopgave Delft: We geven de stad een kwaliteitsimpuls 30-05-2018 12:36 Delft heeft de ambitie om tot 2040 maar liefst 15.000 woningen, 10.000 banen en bijbehorende voorzieningen aan de stad
Nadere informatieDank u voorzitter, Ik hoop op een inspirerende en vruchtbare bespreking en zal proberen daaraan vandaag ook mijn bijdrage te leveren.
Dank u voorzitter, Ik hoop op een inspirerende en vruchtbare bespreking en zal proberen daaraan vandaag ook mijn bijdrage te leveren. Voordat ik mijn speech begin, wil ik stilstaan bij de actualiteit.
Nadere informatielogoocw Geadresseerde PO/ZO/2007/30206 koersbrief
logoocw Geadresseerde Den Haag Ons kenmerk PO/ZO/2007/30206 Onderwerp koersbrief Samenvatting Vanaf volgend jaar wil het kabinet het beleid op het terrein van brede scholen, sport en cultuur bundelen en
Nadere informatieGeachte Voorzitter, Voorzitter van de Tweede Kamer. der Staten Generaal Interne postcode 270 Postbus EA Den Haag Telefoon
Directoraat-Generaal Wonen Directie Strategie Kennisontwikkeling Rijnstraat 8 Postbus 30941 Voorzitter van de Tweede Kamer 2500 GX Den Haag der Staten Generaal Interne postcode 270 Postbus 20018 2500 EA
Nadere informatieKiezen, Delen én Doen Samen voor een sterke woningmarkt. platform woningcorporaties noord-holland noord
Kiezen, Delen én Doen Samen voor een sterke woningmarkt platform woningcorporaties noord-holland noord Voorwoord Op 15 december 2011 is door ruim 20 corporaties uit de subregio s Noordkop, West-Friesland,
Nadere informatieS p o e d l e v e r I n g
S p o e d l e v e r I n g Datum :19 februari 2006 Zender : TV Omroep : RTL 7 Rubriek : Business Class Tijdstip : 11u03 Tijdsduur : 11 minuten Registratienummer : 6089 Onderwerp : Gesprek met Minister S.
Nadere informatieANBO THEMA-ONTBIJT. Wonen. Dinsdag 7 oktober 2014, Sociëteit De Witte, Den Haag
ANBO THEMA-ONTBIJT Wonen Dinsdag 7 oktober 2014, Sociëteit De Witte, Den Haag Impressie van het Woonontbijt van ANBO. Op 7 oktober heeft ANBO in de Sociëteit de Witte in Den Haag een ontbijt georganiseerd,
Nadere informatieAdviesnota voor de raad
Adviesnota voor de raad Onderwerp Kwalitatief Woonprogramma 2005-1014 Regio Rivierenland Datum collegebesluit Dinsdag 27 juni 2006 Datum raadsvergadering Donderdag 21 september 2006 Agendapunt 6 Portefeuillehouder
Nadere informatieHet motto van dit college is bouwen. Bouwen in meer dan één opzicht. En het. college heeft gebouwd. Ondanks de forse bezuinigingen en de nog steeds
Voorjaarsnota 2013. Voorzitter, Het motto van dit college is bouwen. Bouwen in meer dan één opzicht. En het college heeft gebouwd. Ondanks de forse bezuinigingen en de nog steeds voortdurende onzekerheid
Nadere informatieConvenant betreffende een financiële impuls ten behoeve van de Kwaliteitssprong Rotterdam Zuid (2012-2015).
Convenant betreffende een financiële impuls ten behoeve van de Kwaliteitssprong Rotterdam Zuid (2012-2015). - Preambule - Partijen, De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, handelend
Nadere informatieBestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen.
Amersfoort, Bussum, Den Haag, 5 april 2007 Bestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen. Oproep aan de leden van de vaste commissie
Nadere informatieDe gemeenteraad van de gemeente Utrechtse Heuvelrug in vergadering bijeen op 28 februari 2013.
Utrechtse Heuvelrug Utrechtse Heuvelrug Motie Provinciale herindeling De gemeenteraad van de gemeente Utrechtse Heuvelrug in vergadering bijeen op 28 februari 2013. Overwegende dat: De Minister van Binnenlandse
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag
Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2019Z00755 Datum 14 februari 2019
Nadere informatie27926 Huurbeleid. Lijst van vragen en antwoorden Vastgesteld 11 oktober 2016
27926 Huurbeleid Nr. 269 Lijst van vragen en antwoorden Vastgesteld 11 oktober 2016 De algemene commissie voor Wonen en Rijksdienst heeft een aantal vragen voorgelegd aan de minister voor Wonen en Rijksdienst
Nadere informatiemevrouw R. Leeuwenburgh notulistenbureau Leeuwenburgh Vendrig
VERSLAG VOORBESPREKING Notitie Kansen voor starters 1 april 2008 Samenvattend verslag van de openbare voorbespreking van de gemeenteraad van de gemeente Wijk bij Duurstede Gespreksleider Griffiemedewerker
Nadere informatieBestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling
Bestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling Inleiding Stedelijke herontwikkeling Voor de ruimtelijke ontwikkeling van Utrecht is de Nieuwe Ruimtelijke Strategie opgesteld die in 2012 door de Raad
Nadere informatieCongresverslag Ouderbetrokkenheid. 21 september 2015
Congresverslag Ouderbetrokkenheid 21 september 2015 Samenlevingsgerichte school Op maandagmiddag 21 september was het zo ver, het congres over ouderbetrokkenheid en de partnerschapsschool vond plaats
Nadere informatieMANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND
MANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND WERK ALS ÉÉN OVERHEID De fysieke en sociale leefomgeving van Nederland gaan de komende decennia ingrijpend veranderen. Transities in de energievoorziening, de landbouw,
Nadere informatieGS brief aan Provinciale Staten
GS brief aan Provinciale Staten Contact: L.Garnie@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Aan Provinciale Staten Datum 1 juni 2017 Ons kenmerk
Nadere informatieOude Rijnzone. Nota Ruimte budget 30 miljoen euro. Planoppervlak 425 hectare
Nota Ruimte budget 30 miljoen euro Oude Rijnzone Planoppervlak 425 hectare Trekker Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Dit project was onderdeel van het kabinetsprogramma
Nadere informatieNota van B&W. Onderwerp Sociale Woningbouw en Nieuwbouw in Haarlem
Nota van B&W Onderwerp Sociale Woningbouw en Nieuwbouw in Haarlem Portefeuille J. Nieuwenburg Auteur Het college van burgemeester en wethouders, Telefoon 3564 E-mail: c.krikke@haarlem.nl SO/Wonen Reg.nr.
Nadere informatieAgenda workshop De vrijetijdssector en gebiedsontwikkeling
Agenda workshop De vrijetijdssector en gebiedsontwikkeling 1. Voorstelronde 2. Presentatie Rob Berkers: theoretisch 3. Presentatie Lennert Langerak: praktisch 4. Discussie 5. Afsluiting De vrijetijdssector
Nadere informatieRaadsinformatiebrief. De gemeenteraad van Albrandswaard. Betreft: bod voor nieuwe regionale woningmarktafspraken. Geachte raadsleden,
Raadsinformatiebrief De gemeenteraad van Albrandswaard Uw brief van: Ons kenmerk: 1351107 Uw kenmerk: Contact: Jeannette Wijnmalen Bijlage(n):1 Doorkiesnummer: 010-506 1158 E-mailadres: j.wijnmalen@bar-organisatie.nl
Nadere informatieDatum: 2 maart 2012 Nummer: 8058 Provincie Utrecht blij met kabinetsbesluit over toekomst Randstad De provincie Utrecht is blij dat het kabinet, op basis van de inhoud, zijn standpunt heeft bepaald voor
Nadere informatieFebruari 2013 Jaargang 10 Nummer 2
Fractiebulletin Februari 2013 Jaargang 10 Nummer 2 INHOUD 1. Randstadprovincie: het vervolg! 2. Uitnodiging Openbare Vergadering met minister Plasterk 3. Nieuwe Natuur in Flevoland 4. Herijking beleid
Nadere informatieHoeveel bewegings ruimte gunt het kabinet het po?
Hoeveel bewegings ruimte gunt het kabinet het po? Tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van OCW is er relatief weinig gesproken over het primair onderwijs. Wel kwamen voor het po belangrijke
Nadere informatieTabel 3-1 bedragen x 1.000
3 Ruimte en Wonen Wat mag het kosten Tabel 3-1 bedragen x 1.000 2018 2019 2020 2021 2022 actualisatie perspectief energie hoofdinfrastructuur -0,1 actualisatie Wabo 1,0 0,3 0,3 0,3 0,3 kavelwinkel ICT
Nadere informatieUit de beleidsvisie maakt de AFM op dat vier modellen voor de inrichting van de corporatie te onderscheiden zijn. Dit zijn:
Ministerie van VROM t.a.v. dr. P. Winsemius Postbus 20951 2500 EZ DEN HAAG Datum 22 januari 2007 Uw kenmerk DB02006310723 Betreft Advies inzake (financieel) toezicht op activiteiten met en zonder staatssteun
Nadere informatieDatum 13 augustus 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over Aangiftebereidheid van minderjarige slachtoffers mensenhandel
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv
Nadere informatieHoofdvraag. A.1 Blijf bij de rand weg, maar zoek een beter balans in die veiligheid en te hoge lastenstijging voor huurders.
Hoofdvraag A.1 Blijf bij de rand weg, maar zoek een beter balans in die veiligheid en te hoge lastenstijging voor huurders Deelvragen B.1 Huren laag houden. Dan de komende jaren maar minder investeren.
Nadere informatieDatum 23 augustus 2011 Betreft Beantwoording schriftelijke kamervragen met kenmerk 2011Z15841 en 2011Z15842
> Retouradres Postbus 20951 2500 EZ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Cluster Rijnstraat 8 Postbus 20951 2500 EZ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieAdvies. Bewoners Advies Groep. Begroting 2014
Advies Bewoners Advies Groep Begroting 2014 November 2013 Het advies in hoofdlijn: 1. De ambitie van Nijestee moet vooral gericht zijn op de kerntaken, goede en betaalbare huisvesting voor de doelgroep
Nadere informatieWoningmarkt na de crisis. Henk Jagersma, Directievoorzitter Syntrus Achmea Real Estate & Finance
Woningmarkt na de crisis Henk Jagersma, Directievoorzitter Syntrus Achmea Real Estate & Finance 1 Waar staan we met Nederland na de crisis? Nederlandse economie is er heel voorzichtig weer bovenop aan
Nadere informatieDe leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN
Onderwerp Evaluatierapport Kunstraad Groningen Steller M.M.A. Blom De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon (050) 367 62 50 Bijlage(n) 1 Ons kenmerk 6616761 Datum Uw brief van
Nadere informatieBijgaand ontvangt u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Koerhuis (VVD) inzake wantrouwen gemeenten in beleggers van middenhuurwoningen.
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk
Nadere informatieSamenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente
Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente In deze bijlage wordt per thema aangegeven wat gezamenlijk en daarnaast wat afzonderlijk door de corporaties dan wel de gemeente (aanvullend) is
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatieNoord-Holland. Stuknummer: AM q lllfjl? JUNI Raad van de gemeente Den Helder Postbus AA DEN HELDER
Noord-Holland POSTBUS 3007 2001 DA HAARLEM Raad van de gemeente Den Helder Postbus 36 1 780 AA DEN HELDER GEMEENTE DEN HELDER HtèEKOW&'J q lllfjl?315 Stuknummer: AM5.03476 Gedeputeerde Staten Uw contactpersoon
Nadere informatieMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
prof dr wim derksen Aan de directeur Bouwen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de heer drs J.M.C. Smallenbroek zondag 23 november 2014 Geachte heer Smallenbroek, Op uw verzoek
Nadere informatieBeoordelingsformulieren
Beoordelingsformulieren In elke prestatie zitten zoals hierboven uiteengezet (p. 81) vijf elementen verpakt. Het Takenblad is daarop gebaseerd. Om elk van die vijf elementen grondig te kunnen beoordelen
Nadere informatieVOLKSHUISVESTING TOEN EN NU!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Van sociale volkshuisvesting naar de woningcorporaties in 2014 is een grote stap.
Belanghoudersbijeenkomst 3 juni 2014 Blad 1. Op verzoek van Wonen Zuidwest Friesland aangaande een toelichting over de betaalbaarheid van het wonen willen wij dit toespitsen op onze corporaties en de veranderingen
Nadere informatieDe schaal van de woningcorporaties in overeenstemming brengen met de schaal van de regionale woningmarkt.
COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Besluit tot aanwijzing gebied regio s Haaglanden, Midden-Holland en Rotterdam als kernwerkgebied voor de woningcorporaties Te besluiten om 1. Kennis te nemen van de voorlopige
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 000 VIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (VIII) voor
Nadere informatieKerngegevens Arbeidsmarktagenda oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN. Aan het werk. voor ouderen!
Kerngegevens Arbeidsmarktagenda 2023 oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN Aan het werk voor ouderen! KERNGEGEVENS ARBEIDSMARKTAGENDA 2023 AAN HET WERK VOOR OUDEREN! Interessant voor bestuur beleid uitvoering
Nadere informatieDe leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN
Onderwerp Actieplan Sociale Huur Steller R. Asschert De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon 8635 Bijlage(n) 1 Ons kenmerk 6884967 Datum Uw brief van Uw kenmerk - Geachte heer,
Nadere informatie1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling...
Meetinstrumenten De meetinstrumenten zijn ondersteunend aan de projecten van De Sportbank en ontwikkeld met de Erasmus Universiteit. Deze instrumenten helpen om op een gefundeerde manier te kijken naar
Nadere informatieKortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.
Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.
Nadere informatieLadder voor duurzame verstedelijking Bestemmingsplan Huis ter Heide West, gemeente Zeist
Ladder voor duurzame verstedelijking Bestemmingsplan Huis ter Heide West, gemeente Zeist De Ladder voor duurzame verstedelijking is in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) geïntroduceerd en
Nadere informatieBevolkings- en woningbehoeftenprognoses provincie Noord-Brabant en regio West-Brabant
VERSLAG BETREFT Bouwberaad West-Brabant DATUM 1 maart 2012 VOORZITTER J.P. Schouw VERSLAG Bijeenkomst Bouwberaad West-Brabant Opening en toelichting De voorzitter van het Bouwberaad, de heer J.P. Schouw,
Nadere informatieLeegstand. Probleem of kans?
Leegstand. Probleem of kans? Leegstand. Van probleem naar kans! Problemen Kansen pakken en problemen Kansen aanpakken Bedreiging leefbaarheid, verpaupering, vandalisme Middel om te komen tot stedelijke
Nadere informatieGeachte heer/mevrouw,
Van: Aan: Onderwerp: Brief gemeente Utrechtse Heuvelrug met zienswijze Noordvleugelprovincie Datum: dinsdag, 1 oktober 2013 14:05:40 Bijlagen: Verzonden brief UH met Zienswijze Noordvleugelprovincie.pdf
Nadere informatieAan de voorzitter van de Commissie Stedelijke Ontwikkeling en Ruimtelijke ordening
Wethouder van Bouwen en Wonen M. Norder Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Stedelijke Ontwikkeling en Ruimtelijke ordening Uw brief van Uw
Nadere informatieDatum 24 april 2019 Beantwoording Kamervragen GroenLinks over het bericht in het FD over verdozing van het landschap
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2019Z07283
Nadere informatieKiezen voor coaching als managementstijl
Kiezen voor coaching als managementstijl Druk, druk druk! Bijna iedere manager kent wel dit gevoel. Beter leren delegeren dus! Om te kunnen delegeren heb je echter verantwoordelijke en zelfsturende medewerkers
Nadere informatieWelkom Lunchdebat Platform31
Welkom Lunchdebat Platform31 Onder leiding van Anne-Jo Visser (Platform31) 11 oktober 2016 Gesprekspartners - Rien Nagtegaal, directeur stedelijke ontwikkeling gemeente Leiden - Karin van Dreven, directeur
Nadere informatieb Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Financiën helder en op orde
gemeente Eindhoven Inboeknummer 12bst01585 Dossiernummer 12.38.651 18 september 2012 Commissienotitie Betreft startnotitie over Sturen met normen: domein 'flexibiliteit'. Inleiding Op 28 augustus is in
Nadere informatieSteeds minder startersleningen beschikbaar
RAPPORT Starterslening in Nederland Steeds minder startersleningen beschikbaar Uitgevoerd in opdracht van www.starteasy.nl INHOUD Starterslening in Nederland Steeds minder startersleningen beschikbaar
Nadere informatieNEUTRAAL EN AARDGASVRIJ OP NAAR CO 2. -neutraal en/of aardgasvrij wonen. Uw navigatie naar toekomstbestendig CO 2. Bepaal je eigen route naar CO 2
P NAAR C 2 NEUTRAAL EN AARDGASVRIJ Uw navigatie naar toekomstbestendig C 2 -neutraal en/of aardgasvrij wonen Bepaal je eigen route naar C 2 -neutraal en aardgasvrij, met een toekomstbestendig, gewild en
Nadere informatieToename bevolking v.a. 2008
Collegevoorstel Inleiding De provincie prognosticeert de ontwikkeling van de woningbouw en bevolking voor elke gemeente. Het is aan elke gemeente om deze prognose om te zetten in een planning en deze te
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1984-1985 Rijksbegroting van het jaar 1985 18600 Hoofdstuk XI Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Nr. 72 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD
ONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD Hoe Noord-Holland Noord een rol kan spelen in de woningbehoefte voor de Amsterdamse regio 3 WAAROM oordolland oord HET GAAT GOED MET NOORD- HOLLAND NOORD. DE ECONOMIE IS KRACHTIG
Nadere informatie