Energie- en cholesterolbeperkt dieetadvies. Diëtetiek

Transcriptie

1 Energie- en cholesterolbeperkt dieetadvies Diëtetiek

2 Inleiding De arts heeft u doorverwezen naar de diëtist. Het cholesterolgehalte in uw bloed is verhoogd en u bent te zwaar. Het is wenselijk dat u afvalt. Dit boekje geeft u informatie over: de functie van de voedingsstoffen de behoefte aan energie hoe vermageren in zijn werk gaat cholesterol en de verschillende soorten vet het samenstellen van een gezonde voeding. Voedingsstoffen De voedingsmiddelen die wij eten leveren ons de noodzakelijke voedingsstoffen. Alle voedingsstoffen hebben hun eigen taak. Koolhydraten en vetten leveren energie die nodig is voor alles wat er in het lichaam gebeurt. Energie stelt ons ook in staat om arbeid te verrichten. Eiwitten en mineralen dienen voor opbouw en herstel van het lichaam. Mineralen en vitamines zorgen ervoor dat alle processen in het lichaam goed verlopen. Het lichaam heeft dagelijks 2 liter water nodig als transport- en oplosmiddel voor voedingsstoffen en afvalstoffen. Een voedingsmiddel levert niet alle voedingsstoffen tegelijk. Een gezonde voeding hangt af van een juiste combinatie van voedingsmiddelen. Energie Energie is nodig om te kunnen functioneren. De hoeveelheid energie wordt uitgedrukt in kilocalorieën of kilojoules. De energiebehoefte wordt beïnvloed door geslacht, lengte, leeftijd, soort werk en sportactiviteit en kan per persoon zeer verschillend zijn. Indien het lichaam evenveel energie opneemt als het verbruikt dan blijft het gewicht stabiel. Het gewicht neem toe wanneer meer wordt gegeten, dus meer energie wordt opgenomen, dan het lichaam nodig heeft. Overtollige voeding wordt omgezet in vet en in het lichaam opgeslagen. Dit kan nadelig zijn voor uw gezondheid. Vermageren Het overtollige vetweefsel verdwijnt door met de voeding minder energie op te nemen dan wordt verbruikt. Het lichaam spreekt de eigen vetvoorraad aan met als gevolg vermagering. Het energieverbruik wordt verhoogd door meer lichaamsbeweging. Het energiebeperkt dieet houdt meestal een verlaging in van het vet-, suiker-, zetmeel-, en alcoholgehalte van de voeding. Eiwitten, vitamines, mineralen en water moeten voldoende aanwezig zijn om een goede voeding te behouden. 2

3 Cholesterol Cholesterol is een vetachtige stof, die het lichaam nodig heeft. Het lichaam kan zelf voldoende cholesterol maken. Een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed vergroot de kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten. Rijk aan cholesterol zijn eidooier, lever, nieren, dierlijk vet en schaaldieren. Vetten De samenstelling van vetten kan verschillen. Vetten zijn te onderscheiden in verzadigde vetten en meervoudig onverzadigde vetten. Verzadigde vetten Verzadigde vetten hebben de neiging het cholesterolgehalte in het bloed te verhogen. Rijk aan verzadigd vet zijn: hard frituurvet (dierlijk en plantaardig), margarine, roomboter spek, vet vlees, vette vleeswaren (-worst, -pastei, -gehakt, -paté) volle melkproducten, room, volvette kaas koekjes, gebak, chocoladeprodukten, zoutjes, chips en snacks Onverzadigde vetten Zowel enkelvoudig onverzadigd vet, als meervoudig onverzadigd vet hebben een gunstige invloed op de vetspiegels in het bloed en helpen hiermee hart- en vaatziekten te voorkomen. Rijk aan meervoudig onverzadigde vetten zijn: soja-olie, zonnebloemolie, arachideolie, maisolie, noten en vette vis. Rijk aan enkelvoudige onverzadigde vetten zijn olijfolie, arachideolie, pindakaas en pinda's. Voor het normaliseren van het cholesterolgehalte in het bloed, is een goed lichaamsgewicht heel belangrijk. Om het streefgewicht te bereiken en te handhaven is een blijvende verandering van de eetgewoonte noodzakelijk. Daarnaast hebben goede leefgewoonten een gunstige invloed op het voorkomen van hart- en vaatziekten met name niet roken, lichaamsbeweging nemen, voldoende ontspannen. 3

4 Richlijnen voor een gezonde voeding Eet regelmatig en sla geen maaltijd over Neem voldoende tijd voor de maaltijd Zorg voor voldoende variatie Drink minimaal 1,5 liter vocht per dag. Vermijd het gebruik van voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigd vet Gebruik bij voorkeur halvarine en margarine die rijk zijn aan onverzadigd vet. Gebruik lever, niertjes, schaal- en schelpdieren slechts 1 x per 14 dagen. Dit zijn cholesterolrijke producten. In de toelichting zijn deze producten gemerkt met een *. Vermijd het gebruik van suiker en voedingsmiddelen waaraan suiker is toegevoegd zoals: jam, stroop, honing, hagelslag, frisdranken en koekjes Vermijd het gebruik van bindmiddelen zoals: bloem, maizena, aardappelmeel, vermicelli, puddingpoeder en Vermijd het gebruik van alcohol. Voorbeelddagmenu Ontbijt sneetjes bruinbrood besmeerd met dieethalvarine belegd met mager vlees of 20+ kaas Tweede broodmaaltijd sneetjes bruinbrood besmeerd met dieethalvarine belegd met mager vlees of 20+ kaas Warme maaltijd eventueel soep stukje mager vlees of magere vis afgestreken eetlepel onverzadigde margarine of olie ter bereiding van de gehele warme maaltijd eetlepels groente kleine aardappel(en) nagerecht Tussendoor porties fruit glazen halfvolle melk 4

5 TOELICHTING In deze toelichting is per voedingsmiddel vermeld welke producten voor u geschikt zijn. Als er voedingsmiddelen zijn die wij u afraden te gebruiken, zijn deze eveneens genoemd. Brood Gebruik bij voorkeur de bruine en volkorensoorten: bruinbrood, volkorenbrood, roggebrood, bruin knackebrot en volkorenbeschuit. Vetten Om te smeren: halvarine met tenminste 40 of 60 % linolzuur. Om te bakken: margarine met tenminste 40 of 60 % linolzuur of margarine met 70 % onverzadigd vet, dieet bak en braad, vloeibaar bak en braad, olie (zie bijlage). Gebruik alle soorten vet zuinig. Vleeswaren Magere vleeswaren zoals kalfsfricandeau, kalfsrollade, mager kalfsgehakt, paardenrookvlees, runderrookvlees, runderrollade, rundvlees in gelei, filet de boeuf, rosbief, tong, lever zonder spekblokjes (is wel cholesterolrijk), mager pekelvlees, corned beef in gelei, gekookte achterham zonder vetrand, grilham, casselerrib, varkensfricandeau, magere preskop, kip in gelei, kiprollade, kalkoenrollade en kalkoenfricandeau. Kaas Magere kaas, 20+ kaas, 20+ komijnekaas, 20+ buitenlandse kaas, 30+ kaas, magere smeerkaas, 20+ smeerkaas, magere kwark en halfvolle kwark. Ei Gebruik niet meer dan 3 eieren per week. Een ei is cholesterolrijk. Advies: Als u het ei wilt bakken, gebruik dan geen boter/margarine op uw brood Zoet beleg Alle soorten zoet beleg en suiker zijn af te raden. Bij uitzondering te gebruiken: (halva)jam, stroop, honing, vruchtenhagel Bij gebruik van pindakaas brood niet besmeren. Fruit Alle soorten vers fruit, gedroogd opgeweekt fruit en fruit uit blik of glas op water of eigen sap. In plaats van 1 portie fruit kan 1 glas ongezoet vruchtesap of 1 schaaltje (ongezoet) fruit gebruikt worden. 5

6 Melk en melkprodukten Magere of halfvolle melk, magere of halfvolle yoghurt, ongezoete magere yoghurt met vruchten, karnemelk, magere vla, magere koffiemelk en halfvolle plantaardige koffiemelk. Af te raden: vla, pudding, pap bereid met volle melk, magere yoghurt met vruchten, magere kwark met vruchten, karnemelk met vruchten, magere chocolademelk, slagroomvervanging, crème fraiche en room. Drank Thee, koffie, mineraalwater, tomatensap, groentesap en suikervrije frisdrank (= light frisdrank). Soep Bereid soep zelf of maak soep uit een pakje, bij voorkeur ongebonden. Bereiding: - Bouillon trekken van vlees, vis, kip, botten, bouillonblok of groenten. Bouillon afkoelen en het vet eraf scheppen. - Toevoegingen: Alle soorten groente, verse en gedroogde kruiden, specerijen, tomatenpuree, aroma, mager vlees, vis en kip. Peulvruchtensoep kan gebruikt worden i.p.v. de warme maaltijd. Af te raden / bij uitzondering gebruiken: bindmiddelen, zoals bloem, aardappelen, rijst, macaroni, vermicelli en beschuit. Vlees Mager vlees zoals kalfsvlees, kalfsfricandeau, kalfsrollade, kalfsoester, ongepaneerde kalfsschnitzel, kalfskarbonade, kalfslap, kalfspoulet, sucadelap, runderlap, stooflap, runderpoulet, mager rundergehakt, biefstuk, tartaar, rosbief, runderrollade, contrafilet, blinde vink, lever*, nier*, tong zonder keelstuk, varkenshaas, varkensfricandeau, varkensoester, haaskarbonade, ribkarbonade zonder vetrand, hamlap, varkenspoulet, paardevlees, kip, kalkoen, konijn en haas. Vis Alle soorten verse vis en ongepaneerde vis uit de diepvries zoals: kabeljauw, schelvis, schol, snoekbaars, snoek, wijting, forel, tong, bot, koolvis, mosselen en tonijn. Met mate gebruiken (oftewel 1x per week): ansjovis, garnalen*, haring, kreeft*, krab*, makreel, oesters, sardines en zalm. 6

7 Bereiding van vlees, vis en jus: Vlees of vis bakken in onverzadigde margarine of olie of in een pan met antiaanbaklaag. Vlees of vis grillen of gaar maken in aluminiumfolie of in speciale bak- en braadfolie. De jus aanlengen met water en eventueel licht bijbinden met maïzena, aardappelmeel, bloem of juspoeder. Af te raden: gepaneerd vlees of gepaneerde vis, sauzen met room. Groente Alle soorten groenten, eventueel licht gebonden en rauwkost. Peulvruchten gebruiken in plaats van aardappelen en vlees of als maaltijdvervanger (zie soep). Af te raden: Diepvriesgroente à la crème en rauwkost met olie of mayonaise. Aardappelen 1 gekookte aardappel kan vervangen worden door: ½ aardappellepel gare (zilvervlies)rijst of 1 opscheplepel (volkoren) macaroni of spaghetti of 1½ opscheplepell aardappelpuree, gemaakt van magere of halfvolle melk, zonder roomboter of (vloeibare) margarine of ½ opscheplepel frites (bij uitzondering) of ½ snee brood of 1 opscheplepel gare peulvruchten. Versnaperingen Met mate gebruiken: Volkoren biscuits, ontbijtkoek, rijstwafel, vruchtenvlaai zonder slagroom en suikervrije kauwgum. Diversen Verse en gedroogde kruiden, specerijen, zout, aroma (vloeibaar en poeder), mosterd, picalilly, sambal, tomatenpuree, augurken, zilveruitjes, worchestersaus, dressing zonder olie, azijn, citroensap en kunstmatige zoetstof (vloeibaar, poeder en tabletten). Met mate gebruiken: tomatenketchup, rode kant-en-klare sauzen, sojasaus en slasaus met minder dan 15 gram vet. Tenslotte Met behulp van de eettabel kunt u uitgebreider variëren. Overleg met de diëtist of aanschaf in uw geval zinvol is. 7

8 Diëtetiek Meldpunt Oost 02 (Interne geneeskunde) Telefoon informatie Bereikbaar van 8.30 tot uur Internet Voedingscentrum Postbus CK Den Haag Telefoon: Website: