Overwegingen ten aanzien van het verloop van het geding

Transcriptie

1 Rolnummer: KG 04/1073 Datum vonnis: 27 oktober 2004 RECHTBANK s-gravenhage sector civiel recht - voorzieningenrechter Vonnis in kort geding van 12 oktober 2004, gewezen in de zaak met rolnummer KG 04/1073 van: 1. de naamloze vennootschap naar Belgisch recht EUROPOCHETTE N.V., gevestigd te Ninove, België, 2. Werner DE NEVE wonende te Aalst (België), eisers, procureur: mr. P.J.M. von Schmidt auf Altenstadt, advocaat: mr. D.E. Stols te Amsterdam, tegen 1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid VANDERBIEST HANDELSONDERNEMING B.V., gevestigd te Zevenaar, 2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid TOPAS A.A.T. B.V., gevestigd te Doetinchem, gedaagden, procureur: mr. W. Taekema, advocaat: mr. A.J. de Hamer te Amersfoort. Overwegingen ten aanzien van het verloop van het geding Eiseressen -hierna afzonderlijk aangeduid als Europochette en De Neve en gezamenlijk als Europochette c.s.- hebben gedaagden -hierna afzonderlijk aangeduid als Vanderbiest en Topas en gezamenlijk als Vanderbiest c.s.- doen dagvaarden om te verschijnen ter terechtzitting in kort geding van 12 oktober Ter zitting heeft de raadsman van Europochette c.s. de vordering toegelicht aan de hand van pleitnotities en producties. Vanderbiest c.s. hebben verweer gevoerd bij monde van hun raadsman, die daarbij eveneens pleitaantekeningen met producties heeft gehanteerd. Voorts zijn ter zitting door beide raadslieden diverse producten getoond. Vervolgens hebben partijen vonnis gevraagd onder overlegging van de stukken, de pleitnota s daaronder begrepen. Overwegingen ten aanzien van het recht 1. Feiten Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting van 12 oktober 2004 wordt in dit geding van het navolgende uitgegaan. 1.1 Europochette houdt zich bezig met de productie van onder andere horecabenodigdheden. In 2002 heeft zij de activiteiten van de drukkerij Van Kerckvoorde NV (waarvan de heer M. van Kerckvoorde (hierna: Van Kerckvoorde ) bestuurder was) overgenomen, nadat deze vennootschap op 8 november 2002 in staat van faillissement was verklaard. 1.2 In een op 30 april 2004 gedateerde bevestiging van overdracht is onder meer het volgende opgenomen:

2 2 Ik, Marnix Van Kerckvoorde, [ ] bevestig hierbij alle rechten i.v.m. de door mij ontworpen bestekpochette, gekend onder de benaming Europochette en waaromtrent ik op een I-depot verrichtte bij Benelux Merkenbureau in Brussel, kosteloos te hebben overgedragen aan de heer Werner De Neve [ ] op datum van De Neve is een bestuurder van Europochette. 1.4 De Neve is houder van internationaal model DM , ingeschreven op 14 november 2002, dat er als volgt uitziet: 1.5 Op 1 april 2003 heeft De Neve dit model onder inroeping van de prioriteitsdatum 14 november 2002 bij het Bureau voor Harmonisatie van de Interne Markt eveneens als gemeenschapsmodel gedeponeerd. Dit model heeft registratienummer De geregistreerde modellen betreffen een zogenaamde bestekpochette of bestekhouder, die door Europochette onder de naam EUROPOCHETTE op de markt wordt gebracht. De EUROPOCHETTE is een soort enveloppe en wordt door de restauranthouder gebruikt om met ingevouwen papieren servet en ingestoken bestek op de gedekte tafel te presenteren. De EUROPOCHETTE kan desgewenst wordt bedrukt, bijvoorbeeld met het bedrijfslogo. 1.7 Krachtens een op 27 april 2004 gedateerde licentieovereenkomst tussen De Neve en Europochette is laatstgenoemde bevoegd in eigen naam in rechte op te treden tegen inbreuken op de modelrechten van De Neve en terzake alle vorderingen in te stellen. 1.8 Vanderbiest houdt zich bezig met de handel in verpakkingsmaterialen en papierwaren, onder meer voor de gastronomie. 1.9 Topas is blijkens opgave bij het handelsregister een agentuur-, groot- en tussenhandel in verpakkingsmaterialen en papier en houdt zij zich ook bezig met advies, onderzoek en bemiddeling op dat gebied.

3 Eind 2002/begin 2003 hebben Europochette en Vanderbiest gesprekken gevoerd over de distributie van de EUROPOCHETTE door Vanderbiest, in het bijzonder in het Verenigd Koninkrijk. Partijen hebben daarover geen overeenstemming bereikt Vanderbiest brengt onder het merk NAPTIDI een bestekhouder op de markt, thans in twee verschillende maatvoeringen die er als volgt uitzien: Het merk NAPTIDI is door Vanderbiest op 29 juli 2003 als merk gedeponeerd bij het Benelux Merkenbureau en op 10 december 2003 is het eveneens als gemeenschapsmerk gedeponeerd Topas UK Ltd. biedt de NAPTIDI aan op haar website met de domeinnaam met grotendeels dezelfde afbeeldingen als te zien zijn op de website van Vanderbiest.

4 De restaurantketen Juffrouw Tok gebruikt sinds 1996 bestekhouders die er als volgt uitzien: 2. De vordering, de grondslag daarvoor en het verweer 2.1 Europochette c.s. vorderen dat Vanderbiest c.s. bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, worden veroordeeld inbreuk op hun model- en auteursrechten op de EUROPOCHETTE bestekhouder te staken, met diverse nevenvorderingen, waaronder afgifte van voorraad ter vernietiging, recall, opgave van afnemersgegevens, verkochte aantallen en behaalde winst, alles op straffe van een dwangsom. 2.2 Europochette c.s. leggen aan hun vorderingen ten grondslag dat Vanderbiest c.s. met de door hen verhandelde bestekhouders inbreuk maken op de model- en auteursrechten van Europochette c.s. omdat deze slechts ondergeschikte verschillen vertonen met de als model gedeponeerde bestekhouders van Europochette c.s. 2.3 Vanderbiest c.s. hebben tegen de vorderingen van Europochette c.s. gemotiveerd verweer gevoerd dat hierna, voor zover nodig, bij de beoordeling aan de orde zal komen. 3. De beoordeling van het geschil 3.1 Vanderbiest c.s. hebben de bevoegdheid van de voorzieningenrechter om kennis te nemen van de vorderingen van Europochette c.s. ter zitting aanvaard. 3.2 De Eenvormige Beneluxwet inzake Tekeningen of Modellen (hierna: BTMW ) is met ingang van 1 december 2003 gewijzigd (bij Protocol van 20 juni 2002, Trb. 2002, 129) teneinde (alsnog) uitvoering te geven aan de verplichting van de lidstaten van de Europese Unie om de Europese richtlijn 98/71/EG inzake de rechtsbescherming van modellen uiterlijk op 28 oktober 2001 in de nationale wetgeving te implementeren. Dat betekent dat op de vorderingen van Europochette c.s. die zijn gebaseerd op haar modelrechten (die beide dateren van na 28 oktober 2001) de huidige BTMW van toepassing is. 3.3 De rechtbank zal eerst beoordelen of de NAPTIDI inbreuk maakt op de modelrechten van De Neve veronderstellenderwijs ervan uitgaande dat Europochette c.s. deze rechten kunnen inroepen en dat deze geldig zijn (hetgeen door Vanderbiest c.s. is betwist, onder meer omdat de bevoegdheid van Van Kerckvoorde voor de in r.o. 1.2 bedoelde overdracht zou hebben ontbroken en omdat het gedeponeerde model niet nieuw zou zijn). 3.4 Op grond van artikel 14 lid 1 BTMW kan de houder van een model zich verzetten tegen het gebruik van een voortbrengsel waarin het model is verwerkt of waarop het model is

5 5 toegepast en dat hetzelfde uiterlijk vertoont als het gedeponeerde model, dan wel bij de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt, rekening houdend met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het model. Voorts is van belang dat op grond van artikel 2 lid 1 onder a BTMW de uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel die uitsluitend door de technische functie worden bepaald van bescherming zijn uitgesloten. 3.5 De voor het uiterlijk kenmerkende elementen van de EUROPOCHETTE (zoals door Europochette vervaardigd conform het gedeponeerde model) zijn de navolgende: - het onderblad van de houder (met een lengte van 19½ cm) steekt aan de bovenzijde ruim twee centimeter uit ten opzichte van het bovenblad (bijna 17½ cm lang), door Europochette aangeduid als het slaapzakmodel ; - de bovenzijde van het bovenblad is recht afgesneden; - de bovenzijde van het onderblad heeft rechte hoeken of afgeronde hoeken; - het bovenblad en het onderblad zijn aan de zijkanten aan elkaar geplakt, waardoor het onderblad en het bovenblad van de bestekhouder aan de zijkanten over een breedte van ongeveer een halve centimeter zijn samengedrukt en het bovenblad tussen die plakranden in enigszins wordt bol getrokken indien een servet en/of bestek wordt ingestoken, zoals ook duidelijk in het depot is uitgebeeld; - de maatvoering van de houder is aldus dat het bovenblad ongeveer twee keer zo lang is als breed (ruim 8½ cm). 3.6 De NAPTIDI bestekhouder is verkrijgbaar in twee uitvoeringen. Beide uitvoeringen hebben de navolgende kenmerken: - het onderblad van de houder is 20 cm lang en steekt aan de bovenzijde drie centimeter uit ten opzichte van het bovenblad (dat 17 cm lang is); - de bovenzijde van het bovenblad is naar beneden toe in ronde vorm uitgesneden; - de bovenzijde van het onderblad heeft afgeronde hoeken; - de zijkanten van het bovenblad zijn om het onderblad heen gevouwen en aan de onderzijde van het onderblad geplakt (zoals bij een A4 enveloppe veelal het geval is). Indien een servet en/of bestek wordt ingestoken wordt daarom het gehele bovenblad bol getrokken; 3.7 De twee door Vanderbiest gevoerde uitvoeringen van de NAPTIDI bestekhouders onderscheiden zich van elkaar als volgt: - de ene bestekhouder (hierna ook: de brede uitvoering ) is ruim 8 cm breed en heeft een diepe ronde uitsparing van het bovenblad van bijna 4½ cm diep en 5 cm breed. - de andere bestekhouder (hierna ook: de smalle uitvoering ) is bijna 7½ cm breed. Deze bestekhouder heeft een minder geprononceerde ronde uitsparing van het bovenblad van ongeveer 2½ cm diep en 5 cm breed. 3.8 Naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter maakt Vanderbiest met geen van de uitvoeringen van de NAPTIDI bestekhouder inbreuk op de modelrechten van De Neve. Daartoe is het navolgende redengevend.

6 6 3.9 Anders dan Europochette c.s. stellen, is het slaapzakmodel in algemene zin waaronder wordt verstaan dat het onderblad van de houder op enigerlei wijze uitsteekt ten opzichte van het bovenblad als zodanig niet een element waarin de nieuwheid en het eigen karakter (waaraan een model ingevolge artikel 1 BTMW dient te voldoen om voor bescherming in aanmerking te komen) van het EUROPOCHETTE-model kunnen zijn gelegen. Ook de Juffrouw Tok-bestekhouder heeft immers een slaapzakmodel in die algemene zin. De nieuwheid en het eigen karakter van dat element kunnen alleen zijn gelegen in de specifieke wijze waarop het slaapzakmodel is vormgegeven Daarenboven is de ruimte van een ontwerper van een bestekhouder die bestemd is om servet en bestek op elegante maar tegelijk aantrekkelijke, efficiënte en hygiënische wijze te presenteren, niet onbeperkt. Het slaapzakmodel in de hierboven bedoelde algemene zin vervult de functie van het afschermen van het bestek aan de onderzijde, zodat het niet direct in aanraking komt met de ondergrond (in het algemeen een tafel) waarop de houder wordt neergelegd. Daarmee is de hygiëne gediend terwijl het bestek ook wordt beschermd tegen krassen. Tegelijkertijd wordt door het (ten opzichte van het onderblad) lager uitgesneden bovenblad aan de restaurantbezoeker duidelijk wat hem is verstrekt (namelijk bestek en servet), zonder dat hij de houder hoeft op te nemen en te openen. Voorts vergemakkelijkt het naar boven uitstekende onderblad het insteken van de servet en het bestek. Ook om deze redenen komt aan het slaapzakmodel in algemene zin geen bescherming toe, maar uitsluitend de specifieke wijze waarop dit is vormgegeven Verder neemt de rechtbank in aanmerking dat het idee om servet en bestek op tegelijkertijd aantrekkelijke en hygiënische wijze te presenteren door gebruik te maken van een enveloppe-vorm reeds bekend was, getuige de Juffrouw Tok-bestekhouder. Bij de verdere uitwerking van dat idee is de ruimte van een ontwerper wat betreft de maatvoering en vormgeving van de bestekhouder in diverse opzichten begrensd door de gebruiksfunctie van de bestekhouder. De lengte en breedte van de bestekhouder dienen immers zo te worden gekozen dat daarin servet en bestek kunnen worden gestoken op zodanige wijze dat deze daarin min of meer stevig zijn opgeborgen, omdat bij het neerleggen van de houders op tafel het bestek en servet anders te gemakkelijk uit de houder zouden kunnen glijden. Om dezelfde reden dienen het onderblad en bovenblad aan drie zijden (de onderkant en zijkanten) aan elkaar te worden gehecht. De lengte dient zo te worden gekozen dat enerzijds met behulp van het slaapzakmodel de inhoud van de houder nog zichtbaar is, maar tegelijkertijd in verband met de hygiëne nog afdoende wordt beschermd tegen vuil. Voorts wordt de maatvoering van de bestekhouder mede bepaald door de in de branche gebruikelijke maatvoering van papieren servetten Uit hetgeen hiervoor in r.o. 3.5 en 3.7 is overwogen, volgt dat bij de NAPTIDI bestekhouder het slaapzakmodel op een geheel andere wijze is vormgegeven dan bij de EU- ROPOCHETTE is gedaan. Door de ronde uitsparing, met name bij de brede uitvoering, wordt meer prijsgegeven van de inhoud van de houder, waardoor deze een minder gedekte uitstraling heeft De brede uitvoering van de NapTidi maakt door de ruime uitsparing van het bovenblad een meer gedrongen indruk, ondanks dat deze iets smaller en langer is dan de EUROPO- CHETTE. De smalle uitvoering laat door de smallere maatvoering (1 cm smaller dan de EUROPOCHETTE bij marginaal grotere lengte) juist een veel rankere indruk na dan de EUROPOCHETTE, waaraan door de ronde uitsparing van het bovenblad geen afbreuk wordt gedaan Ten slotte geeft de wijze waarop het bovenblad aan het onderblad is bevestigd (op elkaar gelijmd respectievelijk omgevouwen) een andere indruk. Bij de EUROPOCHETTE blijven de zijkanten van de houder door de verlijming over een breedte van ongeveer een halve centimeter geheel plat ook als er een servet en/of bestek ingestoken is en is de

7 7 bolling van het bovenblad daar tussenin geprononceerder dan bij de NAPTIDI het geval is. Bij de NAPTIDI met ingestoken servet en/of bestek ontstaat over de gehele breedte van het bovenblad, dus vanaf de zijkant, een bolling. Dat wordt versterkt doordat het bovenblad om het onderblad heen is gevouwen, waardoor zelfs als er niets in de houder is gestoken van een geheel platte zijkant geen sprake is. Dat maakt dat de EUROPO- CHETTE een sierlijker uitstraling heeft dan de beide uitvoeringen van de NAPTIDI De voorzieningenrechter is van oordeel dat, rekening houdend met de beperkte mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van een bestekhouder, zoals in r.o uiteengezet, de verschillen tussen de EUROPOCHETTE enerzijds en zowel de brede uitvoering als de smalle uitvoering van de NAPTIDI anderzijds, niet slechts van ondergeschikte aard zijn en zodanig zijn dat bij de geïnformeerde gebruiker door de NAPTIDI bestekhouders een andere algemene indruk wordt gewekt dan door de EURO- POCHETTE Op grond van het voorgaande is de voorzieningenrechter van oordeel dat Europochette c.s. zich niet op de voet van artikel 14 lid 1 BTMW tegen het gebruik van de brede en de smalle uitvoering van de NAPTIDI bestekhouders kunnen verzetten Europochette c.s. hebben daarnaast nog aangevoerd dat de EUROPOCHETTE voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt omdat het een originele uitwerking zou zijn van het idee om een papieren servet en/of bestek op een elegante manier te presenteren. Wat daarvan zij, op dezelfde gronden als hiervoor ten aanzien van de gestelde modelinbreuk is overwogen, is de voorzieningenrechter van oordeel dat Vanderbiest c.s. bij hun uitwerking van dat idee in elk geval voldoende afstand hebben genomen van de EUROPOCHETTE bestekhouder. Van inbreuk op enig auteursrecht, indien Europochette c.s. zich al daarop zouden kunnen beroepen, is geen sprake Nu het niet-inbreuk verweer van Vanderbiest c.s. reeds slaagt, behoeven de overige door Vanderbiest c.s. aangevoerde verweren geen bespreking De slotsom is dat de vorderingen van Europochette c.s. zullen worden afgewezen. Europochette c.s. zullen als de in het ongelijk gestelde partijen worden veroordeeld in de proceskosten van Vanderbiest c.s. BESLISSING De voorzieningenrechter: - wijst de vorderingen af; - veroordeelt Europochette c.s. in de kosten van het geding aan de zijde van Vanderbiest c.s., tot op deze uitspraak begroot op 241,- aan verschotten en 703,- aan salaris procureur. Dit vonnis is gewezen door mr. R. Kalden en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 27 oktober 2004 in tegenwoordigheid van de griffier.