3TIPS VOOR EEN DUURZAME BEDRIJFSVOERING

Transcriptie

1 EEN COMMERCIËLE UITGAVE VAN MEDIAPLANET, GEDISTRIBUEERD DOOR HET FINANCIEELE DAGBLAD. Nr.1/maart 2011 GROENE ECONOMIE 3TIPS VOOR EEN DUURZAME BEDRIJFSVOERING Smart Grid Essentieel bij groei en het gebruik van duurzame energie Doelstellingen Op welke manier zijn ze haalbaar? Besparingen Voor een duurzame economie binnen de installatie branche Duurzame energie Zeker niet altijd duurder! Recyclen Zelfs de kleinste dingen zijn van groot belang CONSISTENTIE Samen met transparantie de sleutel tot duurzaamheid. FOTO: BART VAN DAMMEN

2 2 MAART 2011 DE UITDAGING Innovatie is de motor voor duurzaamheid, stelt Marlies van Wijhe, algemeen directeur van een groot verf concern. Industrie kan niet zonder duurzame doelen WIJ RADEN AAN PAGINA 15 Ad Lansink Chemicus en oudparlementarier voor het CDA. Het helpt wanneer bedrijven inzien dat ze door duurzaam beleid concurrentievoordeel kunnen behalen Marlies van Wijhe, algemeen directeur van een Zwols familiebedrijf, werd vorig jaar verkozen tot Zakenvrouw van het Jaar Op haar website zegt zij zich hard te willen maken voor de kracht van familiebedrijven en de maakindustrie. Haar speerpunten zijn innovatie en duurzaamheid, twee kernbegrippen die het bedrijf al decennialang in de praktijk brengt in zowel productontwikkeling als bedrijfsvoering. Van Wijhe: Mijn vader was in de jaren negentig al heel sterk bezig met duurzaamheid, hij liep daarin voorop. Door die richting in te slaan, is de basis gelegd voor wat het familiebedrijf nu is: Een onderneming waarin duurzaamheid de ruggegraat is van maatschappelijk bewust ondernemen. Doelen Innovatie en duurzaamheid zijn sterk met elkaar vervlochten, zegt Van Wijhe. Innovatie is nodig om uiteindelijk te komen tot een duurzame maatschappij, zegt zij. Dat geldt niet alleen voor de branche waarin ik werkzaam ben, het gaat op voor het hele bedrijfsleven. De industrie kan niet zonder het stellen van duurzame doelen. Een familiebedrijf kan alleen bestaan als het duurzaam is, meent Van Wijhe. In de jaren tachtig waren wij al duurzaam bezig zonder dat je daaraan het predicaat duurzaam gaf. In de jaren negentig zijn we bijvoorbeeld al minder oplosmiddelen in verf gaan gebruiken. Eigen betekenis Duurzaamheid is een soort verzamelbegrip geworden, zegt Van Wijhe. Wat wij willen binnen ons bedrijf is om aan duurzaamheid een eigen betekenis te geven. En dan spreek je niet alleen over producten, maar kijk je ook naar interne bedrijfsvoering. In de jaren negentig al keek het bedrijf of er samenwerkingsverbanden gestart konden worden met partijen buiten de verfbranche. Een van die projecten was of het mogelijk is om uit goudsbloemolie verf te maken. Van Wijhe: Van dat project hebben we heel veel geleerd. Toen keken mensen daarvan op, nu is het in de chemische sector heel gewoon om te kijken of je vanuit biobased grondstoffen producten kunt maken. Marlies van Wijhe Algemeen directeur van een verfconcern Duurzaamheid gaat niet alleen over het milieu, het schept voor bedrijven ook belangrijke marktmogelijkheden. Marktmogelijkheden Van Wijhe: Duurzaamheid gaat niet alleen over het milieu, het schept voor bedrijven ook belangrijke marktmogelijkheden. Het is een misvatting dat het bedrijfsleven alleen maar duurzaam bezig wil zijn als het van bovenaf wordt opgelegd. Ik denk dat heel veel bedrijven daar heel bewust mee bezig zijn. Ook consumenten verlangen dat van producenten. Ze denkt dat het goed is dat er een samenspel is tussen bedrijfsleven en overheid op het gebied van duurzaamheid. Het houdt de discussie goed op gang, meent Van Wijhe. Wat ik wel merk is dat de overheid soms neigt naar stokpaardjes en andere dingen daarbij vergeet. Er worden nog wel eens ten onrechte verkeerde accenten gelegd als het om duurzaamheid gaat. Ik denk juist dat je naar de hele keten moet kijken, het gaat bij duurzaamheid uiteindelijk om de som der delen. CV Marlies Sinds 2000 is Marlies van Wijhe (45), die bedrijfskunde studeerde in Groningen, algemeen directeur van Van Wijhe Verf, zes jaar eerder startte zij bij het familiebedrijf als productmanager export. Eerder werkte Van Wijhe bij DSM. We make our readers succeed! GROENE ECONOMIE 1E EDITIE, MAART 2011 Managing Director: Marc Reineman Production Manager: Stella van der Werf Design: Lii Treimann Project Manager: Thomas de Vries Telefoon: Drukkerij: Dijkman Offset Mediaplanet contact informatie: Telefoon: Fax: De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van het FD. Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daabij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerde dichter bij elkaar.

3 Trianel ondersteunt proces van energielevering en -productie Actief worden op het terrein van duurzame energie In de samenleving is een groeiende behoefte om zelf met energie aan de gang te gaan. Of dat nu is als afnemer, producent of leverancier. We worden bewuster en kiezen zelf welke energie we willen en waar we die inkopen. En we kunnen dus ook kiezen voor duurzame energie en voor vormen van duurzaam samenwerken. Goede ideeën schieten als paddenstoelen uit de grond. Ondernemers die actief willen worden op het brede terrein van energie, weten hun weg inmiddels te vinden naar Trianel. Zonnestroom op grote schaal Een bijzonder voorbeeld is de recent gestarte samenwerking van Trianel met Zoneco Energy BV. Zoneco staat voor zonne-economie. Frans Wieringa is de initiatiefnemer. Hij gelooft in grootschalige decentrale opwekking van duurzame energie, die centraal met de juiste partners geregisseerd en begeleid wordt. Volgens Wieringa is de rol van de overheid om deze doelen te behalen minimaal. De enige juiste rol van de overheid is het faciliteren en ter beschikking stellen van locaties, die gebruikt kunnen worden voor de grootschalige installatie van zonnestroom. Daardoor kan subsidiegeld op een andere manier worden aangewend. Zoneco gaat in de komende jaren 250 locaties van 2 MWh met Nederlandse zonnepanelen voorzien. Exploitatie energieparken Door grootschalige inkoop en installatie wil Zoneco de energieparken verdelen in participaties van 3500 kwh en deze aan burgers aanbieden tegen een zeer scherpe prijs. Ze hebben overeenkomsten gesloten met verschillende ondernemers. Ruud Koornstra, die rondom zijn woning een energiepark van 2MWh gaat aanleggen, is een van hen. En in diverse gemeenten, zoals Doetinchem, Zaltbommel en Apeldoorn, zijn vergevorderde plannen om energieparken te realiseren. Zoneco wil zich volledig richten op het exploiteren daarvan, daarom is Trianel de aangewezen partner voor Zoneco. Ondersteuning op maat Met de ondersteuning van Trianel kan Zoneco de ambities gaan waarmaken. Trianel is een partij die van grote waarde is bij het tot stand brengen en realiseren van dergelijke duurzame energie-initiatieven. Trianel voegt de ontbrekende schakels toe en ondersteunt in het proces van energielevering en productie. Deze ondersteuning kan op maat geleverd worden, afhankelijk van de behoefte en situatie. Trianel heeft een uitgebreid dienstenpakket waaronder markttoegang, portfolio en risicomanagement, het uitvoeren van de 1 e lijns support en alle backoffice activiteiten. Hierdoor kunnen energieinitiatieven op geheel eigen wijze en onafhankelijk ingericht worden voor collectieven, white label partijen of lokale duurzame energiebedrijven. Benieuwd hoe wij te werk gaan? Bekijk eens onze persoonlijke en inspirerende video s op je-eigen-energiebedrijf of scan met uw smartphone de QR-code hieronder. Wilt u ook aan de slag met energie en focust u op duurzaamheid? Neem dan contact op met ons. Mail naar jeeigenenergiebedrijf@trianel.nl of bel en vraag naar Michael Fraats of Björn Fiedeldij. DUURZAAM TOEGEVOEGDE WAARDE OOK IN UW KANTOOR BEHOEFTEN KANTOORARTIKELEN EN -OPLOSSING LOGISTIEK FUNCTIE EN TOEPASSING EINDE LEVENSDUUR Duurzame strategie en beleid Product- en service criteria Procesgedreven Ontwikkel relatie en partnerschap Product assortiment en dienstverlening klant specifiek en geoptimaliseerd Assortiment Duurzaam en Duurzaam Alternatief Leveringscondities en -voorwaarden Leverfrequentie, gemiddelde orderwaarde, besteleenheden, verpakkingsreductie Klimaatneutraal en ketenbenadering Functioneel i.p.v product gericht Beïnvloed gebruikersgedrag Toepassen van intelligente systemen Economische versus technologische levensduur Gesloten keten benadering Afval management; Reduceer - Hergebruik - Recycleer Afstemming tussen inkoop en einde levensduur Definieer in het contract voor alle stakeholders: KPI s (Key Performance Indicators); Beschrijf lange termijn doelstellingen; Monitor de voortgang; Implementeer een beloningsysteem ter bevordering van de toegevoegde waarde. PRODUCT GEORIENTEERD TOTAL COST OF OWNERSHIP (TCO) TOTAL COST OF VALUE (VALUE BASED SOURCING) VOOR MEER INFORMATIE BEZOEK: OF MAIL GREENEROFFICE@OFFICEDEPOT.COM

4 4 MAART 2011 NIEUWS 1TIP GOED IMAGO DOOR LET OP DE LEVENSCYCLUS VAN EEN PRODUCT DUURZAAMHEID Vraag: Hoe kun je als bedrij f een duurzaam kantoor realiseren? Antwoord: Kij k naar de hele keten van een product voor een zo groot mogelij k effect. Denk je aan duurzaam inkopen, dan denk je aan gerecycled papier, eerlijke koffie en led-lampen. Maar er is zoveel meer, zegt Marcel Jacobs namens kantoorartikelenleverancier Office Depot. Ze zijn lid van de werkgroep Sustainable Office die in Europa streeft naar standardisatie van een duurzaam kantoorlabel. Want duurzaam ondernemen vraagt volgens Jacobs om een veel bredere aanpak. Een duurzame werkomgeving voldoet natuurlijk aan de eisen van de bedrijfsvoering, maar probeert ook een balans te vinden in wensen die te maken hebben met arbeidsomstandigheden, veiligheid, ergonomie en milieu. Gaat het dan over inkoop, dan praten we vaak meteen over het productniveau. Bovendien is een kantoor meestal ondersteunend en wordt inkoop al snel als kostenpost gezien, stelt Jacobs vast. Hij bepleit dan ook een systeem van total cost of ownership, of, nog beter, total cost of value. Total cost of ownership Een uitleg van die begrippen is op zijn plaats. Total cost of ownership betekent dat je naar meer dan alleen het product zelf kijkt. Bijvoorbeeld op het gebied van levering of verpakking. Jacobs: De leverancier kan eens in de week alle benodigdheden komen brengen, of drie keer kleine beetjes. Je kunt een minimum vaststellen voor een bestelling. En minder bestellen in losse eenheden, zodat de standaardverpakking van de toeleverancier voldoet en je levering niet apart verpakt hoeft te worden. Denk ook aan vereenvoudiging van het assortiment; kan het aantal verschillende pennen niet verlaagd worden? Hij vervolgt: De leverancier kan rijden in een voertuig met een zo laag mogelijke uitstoot. In de binnenstad van Londen worden bestellingen met bakfietsen bezorgd. Ander voorbeeld: compenseer je energieverbruik, door in ontwikkelingslanden te investeren in energieprojecten. Marcel Jacobs Senior manager Strategie, Kwaliteit en MVO voor Europa en het Midden- Oosten Total cost of value Total cost of value gaat nog een stapje verder. Neem papier. Je bestelt, gebruikt, zamelt in en recyclet. Een afvalverwerkingsbedrijf kan er warmte mee opwekken, of we kunnen er toiletpapier van laten maken. Maar dan is er toch sprake van waardevermindering. Maak je er nieuw papier van, dan is er geen verlies van grondstoffen. Als je als bedrijf een partner zoekt waarmee je een systeem opzet van inzamelen en recyclen tot nieuw papier, dat weer aan jou geleverd wordt, sluit je de keten. Dan hebben we het dus over beleid dat afgestemd is op meerdere stadia van de levenscyclus van een product. Kosten Logische vervolgvraag is hoeveel duurder dat is. Zeker, veel duurzame producten zijn wat duurder, zegt Jacobs. Maar als je dus naar dat hele proces gaat kijken, is dat niet meer zo. Efficiëntie en schaalvergroting leveren aantoonbare voordelen op, dus je houdt er nog geld aan over ook. Toch kiezen veel bedrijven voor goedkopere producten, die omdat ze te weinig kwaliteit leveren resulteren in indirecte extra kosten. En er zijn nog meer voordelen. Verduurzaming draagt ook bij aan een prettige werkomgeving, de tevredenheid van medewerkers gaat omhoog en het leveren van zo n positieve bijdrage zorgt vaak voor een bepaalde trots of betrokkenheid bij werknemers, aldus Jacobs. Prettig bijkomend voordeel: Dat is ook nog goed voor het imago. MARIE-LOUISE SCHONEWILLE Quantore kantoorartikelen Hét groene alternatief Het Quantore huismerk biedt een compleet assortiment kantoorartikelen van goede kwaliteit. Inmiddels zijn er meer dan 600 Quantore kantoorartikelen, uitstekende producten tegen een scherpe prijs. Dat weet u natuurlijk al lang. Maar wist u ook dat het Quantore assortiment veel duurzame en milieuverantwoorde artikelen met Sustainable Office-keurmerk bevat? Daarom kiest u voor Quantore kantoorartikelen, exclusief beschikbaar bij uw kantoorspecialist. Vraag ook meteen naar milieucatalogus Het Groene Boek, een handig overzicht van meer dan kantoorartikelen met een groene claim. Kijk op voor een dealer bij u in de buurt.

5 MAART Winst begint in de VERNIEUWING ontwerpfase DUURZAME ENERGIE Het water uit de Maas verwarmt en koelt de Rotterdamse Maastoren FOTO: SHUTTERSTOCK Het water uit de Rotterdamse Maas verwarmt en koelt de Maastoren en het nog te voltooien complex De Rotterdam. Villa Flora in Venlo heeft stroom van vergist organisch afval en een demontabele betonconstructie. Bodemwarmte zal het nieuwe Danone researchcenter in Utrecht op temperatuur brengen. Duurzame technieken genoeg, zeggen ook deskundigen, maar er kan nog een schepje bovenop. Klimaatplafonds, warmte-/koudeopslag, lamellen die zich aanpassen aan de zon, er zijn talloze mogelijkheden die Gerard Vos, hoofdredacteur van duurzaamgebouwd.nl, kan noemen. Naast de technische opties ziet hij veel in een beter gebruik van bouwkennis, zoals ten aanzien van natuurlijke ventilatie en daglichttoetreding. De arbeidsproductiviteit stijgt daarmee fors. Het geeft heel goed de financiële meerwaarde van duurzaamheid aan. Ook in de ontwerpfase is er veel winst te behalen, vindt Vos. Je zult een pand na een jaar of tien moeten revitaliseren en makkelijk moeten kunnen herbestemmen. Wat mij betreft een belangrijke sleutel voor de komende jaren. Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft, bepleit meer vormen van hergebruik, zoals leasen. Neem zonnepanelen. Iedereen weet dat die ongeveer elke maand beter worden. Dus wacht je steeds met aanschaf. Maar als je bij inlevering over drie jaar nieuwe kunt krijgen, terwijl de leverancier de grondstoffen kan hergebruiken... Dat zijn echt kansen voor onze economie! En daarvan zijn er meer. De aandacht voor een groter schaalniveau en voor renovatie is vergroot. Daarmee maak je de grootste klappen. Dan gaat het dus niet over gebouwen, maar over hele buurten. En niet alleen over nieuwbouw, maar ook over bestaande bouw. Dat is ook nodig, want negentig procent van wat er nu is, is er over vijftien jaar nog steeds. Zo n gebiedsaanpak bekijkt energiesystemen gezamenlijk. Denk aan het gebruik van restwarmte van de koeling in supermarkten voor woningen of aan seizoensopslag. Dat laatste gebeurt al, maar alleen door grote kantoorpanden of ziekenhuizen. Niet op wijkschaal. Enkele steden zijn er nu mee bezig. Een taak voor de overheid is er ook, benadrukt hij. Innovatie in de bouwwereld gaat traag. De sector is traditioneel, maar er zijn ook te weinig prikkels. We zijn voor zesennegentig procent afhankelijk van energiebronnen die binnen een generatie op zijn. En dan brengen we met een aardgasvlam van 1500 graden, buiten de zon onze hoogwaardigste energiebron, onze huizen op twintig graden... In Duitsland belasten ze vervuilende eindige energie gewoon meer. Met het geld stimuleert men duurzame energie. Dat hoeft niets extra s te kosten. Investeerders krijgen tariefzekerheid voor twintig jaar. Dat is zoiets simpels, dat kunnen en moeten wij ook regelen. MARIE-LOUISE SCHONEWILLE Maurice van der Meer Directeur Innovatiecentrum Duurzaam Bouwen Energieneutrale woningen bouwen In het Innovatiecentrum Duurzaam Bouwen staat een energieneutrale woning, onder meer ondersteund door aardwarmte. Directeur Maurice van der Meer vertelt over deze veelbelovende ontwikkeling: Aardwarmte heeft een hoog rendement en kan op verschillende niveaus worden toegepast. Voor woningen slaat men een buis dertig tot honderd meter de grond in. Water gaat naar beneden, verwarmd water komt naar boven. Een warmtepomp zorgt voor verdere verwarming. Zo n systeem is al reuze betaalbaar en kan bij nieuwbouw, maar ook bij bestaande bouw. Voor appartementencomplexen gebruik je verdelers. Ook voor wijken kan het: dan gaat de buis 2 km diep. In Den Haag heeft men dit aangelegd, bedoeld voor vierduizend woningen. De terugverdientermijn is zo n vijf tot tien jaar. En er zijn meer voordelen, bijvoorbeeld in comfort. De temperatuur is constant en je hebt er geen omkijken naar. Het geeft een prettig soort warmte; een andere manier van het beleven van behaaglijkheid. Ook koeling in de zomer is mogelijk. Bovendien ben je niet afhankelijk van de weersgesteldheid, zoals bij wind- en zonne-energie.

6 We gaan voor verduurzaming HVC is het energienutsbedrijf van gemeenten en waterschappen. Wij helpen hen bij het realiseren van hun klimaatdoelstellingen. Daarom produceren we duurzame energie en realiseren duurzame energieprojecten of participeren daarin. Groene warmte HVC levert particulieren en bedrijven warmte uit de verwerking van biomassa en afval. Dit bespaart fossiele brandstoffen en vermijdt CO 2 -uitstoot. Groene elektriciteit HVC verduurzaamt de lokale energievoorziening en versnelt de overgang op duurzame energie. Samen met gemeenten richten wij daarvoor energiebedrijven op. En wij ontwikkelen de groene bronnen die daarvoor nodig zijn: windenergie op land en zee, bio-energie, zonne-energie en geothermie. Groen gas HVC verwarmt huizen en bedrijven met groen gas en laat ook personen- en vrachtauto s daarop rijden. Het groene gas dat wij van gft-afval maken voegen wij toe aan het openbare gasnet. HVC is het energienutsbedrijf van 52 aandeelhoudende gemeenten en 5 waterschappen. Om een forse bijdrage te kunnen leveren aan de klimaatdoelstellingen van de aandeelhouders, richt HVC zich op verduurzaming van de energievoorziening van de in HVC deelnemende overheden. Ook adviseert HVC haar aandeelhouders bij energievisies, klimaatuitvoeringsplannen en bij het oprichten van lokale duurzame energiebedrijven. HVC Jadestraat RD Alkmaar telefoon (072) fax (072) info@hvcgroep.nl HVC. Innovatief in duurzaam afvalbeheer en duurzame energie. SolarAccess: partner bij de realisatie van grootschalige zonne-energie projecten Jarenlange ervaring in het ontwikkelen, financieren en bouwen van grootschalige zonne-energie projecten in Europa met een toppositie in de Benelux De hoogwaardige zonnestroomsystemen van SolarAccess staan garant voor maatschappelijk en duurzaam ondernemen met een aantrekkelijk rendement. De Nederlandse firma beschikt over meer dan twintig jaar ervaring en levert zonnestroomsystemen waarvoor uitsluitend kwalitatief hoogwaardige onderdelen worden toegepast. De activiteiten van SolarAccess zijn tweeledig: dak of grond huur (leasing): SolarAccess huurt het dak of de grond van de eigenaar, bouwt daarop een zonnestroomsysteem en zoekt hiervoor investeerders. turnkey: SolarAccess bouwt een zonnestroomsysteem op het dak of op de grond en draagt het na oplevering over aan de betreffende object eigenaar. In beide situaties zorgt SolarAccess voor het ontwerp, projectuitvoering en eventueel monitoring en beheer. Onafhankelijk duurzaam investeren in een gezond leefmilieu: SolarAccess brengt gebruikers en investeerders bij elkaar met een gemeenschappelijk doel: zorgdragen voor een veilige, stille en vooral schone energieopwekking. Of het voor een zonnestroomsysteem op een hellend of plat dak is of voor een grondsysteem, de engineers van SolarAccess realiseren een kwalitatief hoogwaardige installatie, waarmee het ruimschoots aanwezige zonlicht optimaal wordt omgezet naar groene stroom. Kortom wanneer u een dak of een perceel grond bezit dan heeft SolarAccess de duurzame oplossing voor een onafhankelijk duurzame zonneenergie systeem. SolarAccess in het kort: specialist op het gebied van grootschalige zonne-energiesystemen (vanaf 200 kwp, m²) focus op Europese markten en actief in de landen België, Frankrijk, Engeland, Italië, Duitsland en Turkije aansprekend internationaal klantenbestand stabiel en aantrekkelijk rendement voor investeerders een laag risico voor de dak- en/of grondeigenaar Ondernemen zonder CO 2 -uitstoot kan niet. Er concreet iets aan doen wel. Met een groencontract compenseert u de CO 2 -uitstoot van specifieke activiteiten als onderdeel van uw inspanning op het gebied van duurzaamheid en het milieu. Gepaste inzet op het milieu is good business Goed voor het milieu en goed voor uw concurrentiepositie. Wie zich dit realiseert snapt dat er een zakelijk belang is concrete maatregelen te nemen ter compensatie van de milieubelasting. Iedereen kan uw groencontracten online raadplegen en hier een verklaring van genereren. Het moet ergens goed voor zijn dus What s in it for me? U kunt hier nu net dat verschil mee maken. Doet u dat in alle stilte zonder het uit te dragen? Prima, het milieu zal u dankbaar zijn. Als het ergens goed voor is doe er dan wat mee en draag het uit. mail naar info@groencontract.nl of bel voor meer informatie

7 NIEUWS 2TIP MAART INVESTEER IN DUURZAME PROJECTEN ENERGIE Biogas installaties kunnen voor meer duurzame energie zorgen. FOTO: MARCUS BRAND Dát we er komen staat als een paal boven water Vraag: Hoe haalt Nederland de energiedoelstellingen voor 2020, die internationaal afgesproken zij n? Antwoord: Door samen te werken, te investeren en alle mogelij kheden te benutten. Twintig procent minder CO2-uitstoot dan in Veertien procent van alle energie duurzaam opgewekt. Het zijn forse doelstellingen, als je weet dat duurzame energie nu vier procent van het totaal vormt en dat de uitstoot zelfs tijdens de crisis nauwelijks daalde. Maar Prof. Arie Verberk, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Business School, is redelijk optimistisch halen we niet, denk ik, want sommige dingen kosten veel tijd. Maar dát we er komen staat als een paal boven water, zegt hij. Tien jaar geleden ging bij wijze van spreken alles nog de pijp uit, en nu kunnen we met afvalverbranding tienduizenden huizen voorzien van groene energie, vertelt Verberk. De mogelijkheden zijn gigantisch, van die warmte kunnen hele nieuwbouwwijken profiteren. En van afval is er nog genoeg in de wereld. Bij het Zijn de doelstellingen haalbaar? Ja, volgens recent onderzoek kan het, op één voorwaarde: dat we ook efficienter worden met energie. Zo n transitie moeten we wel nu starten, want elektriciteitscentrales of woningen bouwen we voor vele decennia. Alles wat je nu niet goed doet, is over veertig jaar ook niet goed. vergisten van gft-afval komt groen gas vrij dat mogelijk nog dit jaar aan het net geleverd kan worden. Obstakels Beren op de weg zijn er ook. Kennis en kunde is het belangrijkst. Maar bijvoorbeeld kleine gemeenten hebben niet eens geld om één fte vrij te maken voor een ambtenaar op duurzame energie. Dus móet je samenwerken. Voor stadsverwarming vormt ruimtegebrek bij bestaande woningbouw een obstakel. Maar met nieuwbouw kan er van alles, vervolgt Verberk. In Alkmaar bouwt men een bedrijventerrein zonder gasleidingen. Dan moeten ondernemers even slikken, die denken: dan word ik afhankelijk of kwetsbaar. Maar dat is onzin, want er staan uiteraard meerdere energiecentrales, Hoe bereiken we dat? We kunnen regels voor zuinigheid opstellen, zoals bij elektrische apparaten. Dat gebeurt in Europees verband, want Europese producten concurreren met elkaar. Het is belangrijk die regels er zijn, maar ook dat ze worden aanscherpt. Maar er zijn veel verschillende industriële processen en je kunt niet overal regels voor schrijven. Wel kun je kennisuitwisseling stimuleren of onder voorwaarden subsidies verstrekken, zoals de verplichting tot het invoeren van energiemanagement. En ook innovatie blijft van belang. Grote energieverbruikers zijn woningen. In Nederland hebben we te weinig ruimte om overal 20 cm extra isolatie aan te brengen. Het gebruik van een warmtepomp is veel zuiniger dan een cv-ketel, maar relatief duur. Voor dat soort problemen moeten we iets slims verzinnen. En de energieopwekking? Dat gaat verbazend goed de afgelopen jaren; international groeien wind- en die vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week draaien. Stimuleren Waarom nog niet iedereen om is, dat vraagt Verberk zich ook weleens af. Waar blijven ze, waarom doen ze niet mee? Terwijl het goedkoper is. Politiek staat dit nog niet hoog genoeg op het prioriteitenlijstje. Bovendien moet de overheid blijven stimuleren. Windenergie is alleen rendabel met subsidie. Maar ja, die subsidie bestaat, en die is alleen nodig voor de eerste twintig jaar, terwijl die molen er veertig jaar staat. Als de overheid blijft stimuleren, als we samenwerken en alle mogelijkheden benutten, dan halen we die doelstelling. MARIE-LOUISE SCHONEWILLE Door consistent beleid doelstellingen halen VRAAG & ANTWOORD Prof. dr. Kornelis Blok Hoogleraar Duurzame Energie UU Arie Verberk Hoogleraar Universiteit van Amsterdam Business School zonne-energie als kool. Wat dat betreft mogen we van Nederland wel wat meer verwachten. Het belangrijkste is niet welk systeem je kiest, maar consistentie. In Duitsland, het land dat dit het beste doet, geldt al twintig jaar een vast bedrag per duurzaam opgewekte kwh. Een investeerder kan daar op vertrouwen. Met consistent beleid en meer deelnemende landen kunnen we die doelstellingen echt halen. Kijk voor het volledige rapport op: en zoek op The Energy Report. MARIE-LOUISE SCHONEWILLE Robert Linnekamp Milieuwethouder Zaanstad FOTO: B. HOMBURG Je moet een keer beginnen met investeren Of Nederland de energiedoelstellingen voor 2020 gaat halen? Als het aan Zaanstad ligt wel. Vanwege haar inspanningen op het gebied van duurzaamheid was de gemeente al genomineerd voor of winnaar van verschillende duurzaamheidsprijzen. Aan het woord is Milieuwethouder Robert Linnekamp. Als gemeente kun je laten zien dat het kan. Het is net als wanneer je een straat op orde brengt: dan gaan mensen ook weer hun eigen tuinhekje schilderen. Het werkt als een olievlek. In het centrum wordt een nieuw stadhuis gebouwd. Daarbij kijken we bijvoorbeeld naar de mogelijkheden om er zonnepanelen bovenop te leggen. Dan ben je ook nog zichtbaar, burgers en bedrijven komen zo eerder naar je toe met eigen initiatieven. Zo zijn er bedrijven die ook koploper willen zijn, die ons uitnodigen, plannen maken. Bedrijven zijn nieuwsgierig en dat is voor ons een opsteker. Ruim dertig Zaanse scholen hebben onlangs een provinciale subsidie aangevraagd voor zonnepanelen op het dak. Ambtenaren uit ons energieontwikkelteam konden hen daarbij begeleiden. Er is ook een bedrijf dat een windmolen op zijn dak heeft laten zetten. Als gemeente zelf zetten we ons in om een elektrisch wagenpark te realiseren. Maar ik ben ook trots op onze duurzaamheidscoach, die bedrijven helpt bij het maken van duurzame keuzes en workshops geeft over verduurzaming van bedrijventerreinen. Een ander goed initiatief is onze participatie in E-Harbors, een Europees samenwerkingsverband voor de ontwikkeling van duurzame havengebieden. Of het duur is? Onze NUON-gelden investeren we in duurzame projecten, maar alleen als ze minimaal eenzelfde rendement hebben als de bank. Elektrisch vervoer en zonnepanelen zijn relatief duur, maar je moet een keer beginnen met investeren, zodat je uiteindelijk schaalvoordelen kunt halen. Waar nodig moet je dat overbruggen met subsidie. Massale inkoop kan ook tientallen procenten schelen. Maar er zijn ook andere voordelen. Elektrisch vervoer is stil en schoon. Hetzelfde geldt voor walstroominstallaties in de haven: stiller en minder vies dan diesel. Voor de stad zitten de baten vooral in onze ambities om een schone en leefbare stad te zijn. MARIE-LOUISE SCHONEWILLE

8 8 MAART 2011 INSPIRATIE Vraag: Hoe belangrijk is Corporate Social Responsibility? Antwoord: Consumenten eisen van bedrijven dat zij volledige openheid geven over de herkomst en totstandkoming van hun producten. Dankzij internet kun je transparantie bieden ADVIES Bij een goed CSR-beleid draait alles om transparantie Maurits Groen adviseert bedrijven en organisaties op het gebied van duurzaamheid. Duurzaamheid in de meest brede zin des woords, zegt hij. Daarbij gaat het niet alleen over energiebesparing en bezuinigingen die op dat terrein zijn uit te voeren, nee, het gaat veel verder. Corporate Social Responsibility (CSR) is een soort containerbegrip geworden voor alles wat met duurzaam werken en produceren te maken heeft, stelt Groen. Producenten hebben succes in de markt als ze een goed kwalitatief product hebben voor een redelijke prijs waarbij mensen een goed gevoel hebben. Daar hoort in steeds belangrijkere mate bij dat een bedrijf zich bekommert om zaken die zich juist ook buiten de eigen bedrijfspoorten afspelen. Breed Hoe belangrijk is een goed en gedegen CSR-beleid voor een bedrijf? Groen: CSR beslaat een heel breed veld, van arbeidsomstandigheden waarin producten tot stand komen, de herkomst van grondstoffen tot en met de weg die dat product aflegt naar de eindgebruiker. Het is essentieel dat bedrijven weten met wie ze zaken doen en waar ze hun producten of grondstoffen betrekken. Doen zich ergens in de productieketen dingen voor die het daglicht niet kunnen verdragen, dan loopt een bedrijf het risico daardoor onherstelbare imagoschade op te lopen. En dat kan je als onderneming heel veel geld kosten. Wat dus belangrijk is, is dat een onderneming medeverantwoordelijkheid neemt voor de totale productieketen. Sleutelbegrip Groen: Een van de sleutelbegrippen bij een goed CSR-beleid is transparantie. Het is belangrijk dat er binnen een onderneming een cultuur heerst, waarin duurzaamheid meetbaar en zichtbaar is. Een cultuur die het bevorderen van duurzaamheid stimuleert en aanmoedigt. En dat daar zowel in- als extern openheid over gegeven wordt. Dankzij internet kun je als bedrijf die transparantie tegenwoordig ook adequaat bieden. Daarmee ontsluit je belangrijke informatie Maurits Groen Adviseur op het gebied van duurzaamheid Laat zien wat je doet en dat je openstaat voor op- en aanmerkingen die vervolgens voor iedereen is te raadplegen. Het feit dat je als bedrijf inzage verschaft over hoe duurzaam je opereert, schept vertrouwen aan consumenten en stakeholders, zegt Groen. Laat zien wat je doet en dat je openstaat voor op- en aanmerkingen en dat je kritiek accepteert. People, Planet, Profit, die drie P s zijn belangrijk voor een bedrijf. Daarover moet je als bedrijf verslag doen. Conscientieus Volgens Groen is het essentieel voor een onderneming dat die heel conscientieus met dit soort verplichtingen en verantwoordelijkheden omgaat. Onderschat de kracht van een goed CSR-beleid niet, zegt hij. Vraag is of zo n beleid veel extra inspanningen vraagt van een bedrijf? Groen: Grote ondernemingen hebben vaak meer menskracht ter beschikking en dat maakt het voor hen misschien iets eenvoudiger om handen en voeten te geven aan een CSR-beleid. Maar ook kleine bedrijven kunnen dat natuurlijk prima. Uiteindelijk komt het de kwaliteit van producten en diensten ten goede. Juist door geen openheid te verschaffen, vestig je negatieve aandacht op je bedrijf en dat kan je duur komen te staan en heel veel extra werk opleveren. Rapportage Bedrijven en organisaties publiceren tegenwoordig jaarlijks duurzaamheidsrapporten, waarin alle aspecten van een goed CSR-beleid aan bod komen. Die rapporten, jaarverslagen, zijn door iedereen te raadplegen. Groen: Begin negentiger jaren zijn duurzaamheidsjaarverslagen in zwang geraakt. Tegenwoordig zijn die steeds vaker opgenomen in de reguliere jaarverslagen. Dit soort rapportages, waarin onder meer inzage wordt gegeven in zaken als (duurzaam) energiegebruik en CO2-uitstoot, bieden niet alleen extern veel informatie, maar ook intern zijn ze heel waardevol. Want door heel kritisch naar de eigen bedrijfsvoering te kijken, is men veel beter in staat om efficiency-slagen en kostenbesparingen te realiseren. ALEXANDER HAJE It s so easy to go green met Satino Black toiletpapier en papieren handdoeken Met één simpele handeling kunt u in een paar seconden een stuk groener worden en een stap dichter bij uw duurzaamheidsdoelstellingen komen. Stap net als anderen over op de meest duurzame toiletrollen en papieren handdoeken van Satino Black. Dan heeft u meteen aangetoond dat ook ú durft. Dare to be BL ACK Satino by Van Houtum

9 MAART VRAAG & ANTWOORD Jan van Betten Directeur een organisatie die zich inzet voor een verduurzaming van de samenleving. Hoe wilt u die duurzaamheid binnen bereik brengen? Onze organisatie werkt samen met onderwijs, wetenschap, overheid en bedrijfsleven. Voor duurzame initiatieven vanuit overheden of ondernemers zoeken wij bijvoorbeeld consumenten die deze producten of diensten willen afnemen. Zijn consumenten ook werkelijk bereid om zich actief in te zetten voor die duurzame samenleving? Ja. Ik heb de afgelopen periode honderden mensen gesproken, waaronder veel consumenten. Overal trof ik een groot gevoel voor urgentie. Een toenemend aantal consumenten is zich bewust van de invloed van hun consumptiegedrag op de wereld waarin we leven. Kunt u iets concreter zijn? Wij willen duwtjes in de goede richting geven, tussen consumenten onderling, van consumenten naar bedrijven en vice versa. De echte verandering moet bottomup gebeuren. Wij brengen consumenten met elkaar in contact, zodat ze hun krachten kunnen bundelen en meer resultaat bereiken. Wij verbinden, versnellen en versterken goede initiatieven. CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY Nu is de tijd om in te zetten op people planet profit, voor een duurzame toekomst. FOTO: SHUTTERSTOCK Bijvoorbeeld? Binnenkort gaan we invulling geven aan het thema duurzaamheid binnen het Senior management programma van een groot bedrijf; 100 deelnemende kantoren in een Groene Kantoren Wedstrijd! SUSTAINABLE GROWTH OVG (re)develops offices, social and area projects in Europe. We want to maximize real estate values for our clients by being the leading (re)developer in zerocarbon sustainable buildings.

10 10 MAART 2011 INSPIRATIE AFBEELDING: ENEXIS 2011

11 NIEUWS 3TIP ZET ENERGIE- OPLOSSINGEN SLIM IN MAART Vraag en aanbod op elkaar afstemmen Slimme meter helpt de consument om meer grip te krijgen op zijn energieverbruik Duurzame energievoorziening kan niet zonder Smart Grids Vragen: Welke eisen stelt een duurzame energievoorziening aan de toekomstige elektriciteitsen gasnetten? Antwoord: Intelligente netten zij n noodzakelij k om de energietransitie te faciliteren. UIT DE PRAKTIJK Het energieveld is in beweging en verandert de komende jaren. Overheid en bedrijfsleven werken daarin nauw samen. Om die energietransitie te kunnen faciliteren is een slimme energie-infrastructuur nodig. In deze dynamische omgeving spelen netwerkbeheerders een cruciale rol. Zij zijn regionaal verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en goed functioneren (kwaliteit) van de energienetten, zegt Martijn Bongaerts, voorzitter van de projectgroep Smart Grids van Netbeheer Nederland, de brancheorganisatie van netbeheerders. Bongaerts: Wij als netbeheerders zien voor ons dat we deze veranderingen gaan faciliteren door afgewogen keuzes te maken. Hierbij voorzien wij een rol voor slimme energienetwerken, die van het hoogspanningsnet en het hogedruknet voor gas tot in het huishouden van de consument reiken. Deze slimme energienetwerken noemen we Smart Grids. Anticiperen Smart Grids is het slim inzetten van verschillende energieoplossingen en het efficiënt en effectief omgaan met middelen, zegt Bongaerts. Dit gaat veel verder dan het toevoegen van bestuurbare netwerkcomponenten en ICT in de netwerken. Smart Grids betekent ook flexibiliteit aan de energienetten toevoegen, want de toekomst is immers veranderlijk; wordt het grootschalig wind op zee of krijgt elk huishouden in Nederland zonnepanelen op de daken? Hoe voltrekt de ontwikkeling van elektrisch vervoer zich en welke energiebehoefte hebben huizen, kantoren en bedrijven over enkele decennia? We weten niet wat er zich precies op het gebied van de energievoorziening de komende decennia zal voltrekken, vervolgt Bongaerts. Dat blijft voor netbeheerders een onzekere factor, maar netbeheerders zullen nu hiervoor al keuzes moeten maken gezien de lange levensduur van de componenten in het netwerk. We zullen nu al moeten anticiperen op die ontwikkelingen, zonder dat we die concreet kennen. Decentrale opwekking Technologische ontwikkelingen op het gebied van ICT en Smart Grids in het bijzonder maken allerlei nieuwe toepassingen en oplossingen mogelijk, aldus Bongaerts. De komende Er staan ons de komende vij ftien jaar grote veranderingen te wachten op energiegebied. Martijn Bongaerts Voorzitter projectgroep Smart Grids van Netbeheer Nederland decennia zal de afhankelijkheid van elektriciteit toenemen, legt hij uit. Duurzame, decentrale energieopwekking zal sterker het beeld in de energievoorziening gaan bepalen. Bongaerts: Daarbij moet je denken aan zonnepanelen, windmolens, maar ook aan de komst van de HREketel die als opvolger van de HR-ketel naast warmte, ook elektriciteit levert FEITEN Voor consumenten leiden Smart Grids tot betere mogelij k- heden om bij te dragen aan een duurzame energievoorziening met behoud van comfort en lagere energiekosten. Voor de overheid bieden Smart Grids duurzame en betaalbare netten met behoud van een betrouwbare energievoorziening. Voor het bedrijfsleven betekenen Smart Grids het ontstaan van nieuwe markten, waarbij Nederlandse bedrij ven internationaal een koploperspositie kunnen innemen in deze technologische en economische ontwikkeling. SMART GRID Duurzame, decentrale energieopwekking zal sterker het beeld in de energievoorziening gaan bepalen. FOTO: SHUTTERSTOCK in woningen. En nieuwe toepassingen als warmtepompen, elektrisch vervoer en rijden op aardgas of groen gas zullen de komende jaren zich verder uitbreiden. Grote veranderingen Er staan ons de komende vijftien jaar grote veranderingen te wachten op energiegebied, zo vat Bongaerts het voorgaande kort samen. Het beleid van de overheid is enerzijds gericht op energiebesparing, anderzijds op de groei van duurzame energiebronnen, waarbij met name ook biomassa een belangrijke rol gaat spelen, zegt hij. Nieuwe technologie maakt verschillende vormen van decentrale energieopwekking mogelijk, waarmee ingespeeld kan worden op nieuwe behoeften van gebruikers, zoals besparing op energiekosten en het oprichten van eigen lokale energienetten. Collectieve opgave Al deze ontwikkelingen samen leiden tot een toenemende complexiteit, die vraagt om veel meer flexibiliteit van de energienetten. Dat is de opgave waar netbeheerders nu collectief voor staan, stelt Bongaerts. En daar zijn we nu al intensief mee bezig. Aan de huidige netten worden nieuwe eisen gesteld en die zullen de komende decennia ingrijpend worden aangepast. Dat is essentieel om de leveringszekerheid van elektriciteit en gas aan de samenleving, burgers en bedrijven, te kunnen blijven garanderen en de netten betaalbaar te houden. ALEXANDER HAJE Met de slimme meter hoeven consumenten niet meer zelf hun meterstanden door te geven en het energiebedrij f hoeft geen meterstanden meer te schatten. Alle huishoudens in Nederland krijgen de komende jaren van hun netbeheerder een nieuw soort energiemeter aangeboden, de slimme meter. Deze digitale meter vervangt de oude analoge meter en geeft zes keer per jaar de meterstanden automatisch door aan het energiebedrijf. Enerzijds biedt de slimme meter consumenten gemak en meer inzicht in het energieverbruik, waardoor die helpt om op energiekosten te besparen. Anderzijds kunnen netbeheerders het elektriciteits- en gasnet beter beheren, waardoor hun dienstverlening verbetert. De meter is een stap voorwaarts op weg naar een modernere en meer duurzame energievoorziening in Nederland. Het verschil tussen de nieuwe slimme meter en de huidige analoge energiemeter is dat er aan deze meter communicatietechnologie is toegevoegd. Met de slimme meter kunnen consumenten zelf beter inzicht krijgen in hun energieverbruik. Met dit inzicht zullen consumenten meer controle krijgen op hun energieverbruik, waardoor energiebesparing en momenten van verbruik door consumenten zelf in eigen hand komt te liggen. Met de slimme meter hoeven consumenten niet zelf meer hun meterstanden door te geven en het energiebedrijf hoeft geen meterstanden meer te schatten. De eindafrekening op de energienota wordt daardoor nauwkeuriger. Ook voorkomt het discussies over de juiste stand als mensen verhuizen of overstappen naar een andere energieleverancier. Interactie De slimme meter is een communicatiemiddel tussen consumenten, energieleveranciers en netbeheerders. Er is geen sprake meer van éénrichtingsverkeer, zoals nu met de analoge energiemeter, maar van tweerichtingsverkeer. Op deze manier kunnen gegevens worden uitgewisseld. Ook kunnen consumenten zelfopgewekte (duurzame) energie terugleveren (verkopen) aan het energiebedrijf. En er kunnen allerlei nieuwe toepassingen op de slimme meter worden aangesloten, die slim (bewust/ spaarzaam) omgaan met energie mogelijk maken. De slimme meter vormt daarom een belangrijke stap op weg naar de ontwikkeling van Smart Grids, die de vraag naar en het aanbod van energie beter op elkaar afstemmen. ALEXANDER HAJE

12 ESCo s in de utiliteitsbouw De energiekosten stijgen voortdurend. Het is daarom niet verwonderlijk dat steeds meer mensen kijken naar zonne-energie als betaalbaar alternatief voor traditionele energiebronnen. Het fotovoltaïsch pakket (PV) van Schneider Electric is snel en gemakkelijk te installeren en kan de energiekosten voor bestaande woningen en gebouwen met wel 30, 50 of zelfs 100 procent verlagen? PV-pakketten van Schneider Electric zijn kwalitatief hoogwaardig, zeer efficiënt en overal verkrijgbaar. Dit garandeert een betrouwbare service. Dankzij onze complete oplossingen bieden wij onze klanten hypermoderne technologie, met een omvormer, lastscheiders, overspanningsbeveiliging en innovatieve bewakings-, bedienings- en ontwerpsoftware. Lagere energiekosten; een lagere carbon footprint Schneider Electric ontwikkelt innovatieve zonneenergiepakketten waarmee u beide doelen kunt bereiken. Geruisloos, transformatorloze omvormers met een groot aantal verschillende communicatiemogelijkheden; de biedt een uitstekend rendement en maximale energiebeveiliging. zijn probleemloos te installeren en uitgevoerd voor de beveiliging van uw installatie volgens de normen Schneider Electric. All Rights Reserved. Schneider Electric, SunEzy, and Make the most of your energy are trademarks owned by Adviesbureau BuildDesk onderzocht voor de Nederlandse overheid het potentieel voor ESCo s in de utiliteitsbouw. Download gratis het onderzoek Makkelijk besparen in een moeilijke markt? via U kunt het onderzoek ook telefonisch aanvragen via of door een mail te sturen naar menno.logemann@builddesk.com Energie-efficiëntie en duurzaamheid in gebouw en omgeving BuildDesk Gele Rijders Plein 11-2 Arnhem tel: info@builddesk.nl IsoBouw, koploper in duurzame isolatiesystemen.

13 INSPIRATIE ESCo s, de sleutel tot het verduurzamen van gebouwen MAART UIT DE PRAKTIJK Vragen: Wat kan de verduurzaming van (overheids)gebouwen een substantiële impuls geven en de Green Deal van minister Maxime Verhagen helpen concretiseren? Antwoord: Energy Service Companies. Die kunnen het energieverbruik van gebouwen aanzienlijk helpen reduceren en het gebruik van duurzame energie bevorderen. EXPERT Laurens de Lange Directeur Unica Groep Veel gebouwen in ons land gebruiken onnodig veel energie en dat moet veranderen. Marcel Engels Voorzitter Uneto-VNI In Duitsland zijn Energy Service Companies (ESCo s) al jaren een bekend fenomeen, zegt Marcel Engels, voorzitter van Uneto-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. Engels: In Nederland is dat nog niet het geval en dat is spijtig, want ESCo s kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de Green Deal die minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I, red.) met bedrijfsleven en overheden wil afsluiten om de energietransitie te versnellen. Het thema energiebesparing maakt deel uit van de Green Deal en het zijn juist ESCo s die zich professioneel bezighouden met het verlagen van het energieverbruik en het verduurzamen van energie in (overheids)gebouwen. Miljoenen besparen Veel gebouwen in ons land verbruiken onnodig veel energie en dat moet veranderen, zegt Engels. Dat kan met behulp van ESCo s. Zij kunnen de energieprestaties van gebouwen aanzienlijk verbeteren. ESCo s vormen, aldus de Uneto-VNI voorzitter, de sleutel tot het verduurzamen van gebouwen. Engels: Dat kost de eigenaar van een gebouw feitelijk niets. Sterker nog: de gerealiseerde besparingen leveren juist geld op. Alle reden voor de overheid om de marktsector het goede voorbeeld te geven. ESCo s kunnen op korte termijn miljoen euro s besparen en tegelijkertijd een waardevolle verduurzaming realiseren. Know-how Hoe werken Energy Service Companies? ESCo s beheren gebouwen en installaties met als einddoel om energiebesparingen tot stand te brengen. ESCo s investeren daarbij zelf in de benodigde besparingsmaatregelen en garanderen daarnaast een bepaalde energiebesparing die wordt vastgelegd in een prestatiecontract dat met de eigenaar van het gebouw wordt afgesloten. Engels: De deskundigheid die nodig is om ESCo-diensten aan te bieden, is in ons land volop aanwezig. Installatiebedrijven hebben als geen ander de know-how in huis om energie-efficiënte installaties te ontwerpen en uit te voeren. FACTS ESCo s zijn een Green Deal in optima forma. Het probleem van split incentives, twee betrokkenen die niet willen investeren in energiebesparing omdat ze er zelf niet van profiteren, wordt door ESCo s opgelost. ESCo s verdienen zichzelf op termijn terug. DUURZAME GEBOUWEN Energy Service Companies kunnen de energieprestaties van gebouwen aanzienlijk verbeteren. Stimuleren Engels vertelt dat ESCo s in het buitenland door overheden juist worden gestimuleerd en dat Nederland hierin vooralsnog achterblijft. Onterecht, meent hij, want alle EU-lidstaten hebben zich verplicht om de inzet van ESCo s te stimuleren. ESCodienstverlening biedt bovendien een krachtige impuls voor de vergroening van samenleving en economie. De UNETO-VNI voorman pleit daarom voor meer betrokkenheid van de overheid bij het stimuleren van de dienstverlening van ESCo s. Onlangs deed hij daartoe een oproep aan minister Verhagen van EL&I. Engels: De aanzienlijke financiering die ESCo s moeten doen voor het verduurzamen van gebouwen is niet voor elk installatiebedrijf op te brengen. Hierdoor komen deze initiatieven slechts op beperkte schaal van de grond. Ik pleit daarom voor een revolving fund waarbij opbrengsten terugvloeien in een fonds en weer aangewend worden voor nieuwe investeringen. Hiermee wordt deze belangrijke markt pas echt opengebroken. De overheid is daarvoor de aangewezen partij om garant te staan. ALEXANDER HAJE Overheid moet ESCo s stimuleren Unica is het grootste zelfstandige installatiebedrijf in Nederland en sinds 2005 actief als Energy Service Company (ESCo), vertelt Laurens de Lange, directeur Unica Groep. De Lange: Als je praat over decentrale energieoplossingen, dan heeft Unica inmiddels zo n 20 miljoen euro geïnvesteerd in installaties die in ESCo-verband werken. Het eerste project waarmee wij zijn begonnen volgens het ESCo-principe was de campus van de Rijksuniversiteit Groningen. Die voorzien wij van warmte en koude. Alles wat met die levering verband houdt en alle verantwoordelijkheden die daaraan verbonden zijn, nemen wij de opdrachtgever uit handen volgens een prestatiecontract dat met de Rijksuniversiteit Groningen is afgesloten. Unica heeft diverse ESCo-projecten lopen in Nederland. De Lange: Wat we zien is dat overheidsgebouwen in de minderheid zijn. Het aantal private gebouwen neemt de laatste tijd duidelijk toe, ook bij zwembaden zien we een toenemende belangstelling om met een ESCo in zee te gaan. Als de overheid ESCo s actief zou stimuleren kunnen we nog veel meer bereiken. Opdrachtgevers tonen zich tevreden in de samenwerking met Unica, zegt de Lange. Belangrijk voordeel van het afsluiten van een prestatiecontract is dat opdrachtgevers zich volledig kunnen focussen op de feitelijke energieprestaties en bezuinigingen van een gebouw. De ESCo neemt daarbij het dagelijks werk uit handen. Wij zorgen dat alle installaties blijven draaien en dat is toch een vorm van ontzorging. ALEXANDER HAJE

14 14 MAART 2011 NIEUWS E-WASTE Uit onderzoek dat in opdracht van de VROM-Inspectie en de NVMP is gedaan, is gebleken dat er jaarlijks ton elektronisch afval op een illegale manier in Ghana terecht komt. Naar schatting zijn tot Ghanezen voor hun levensonderhoud afhankelijk van dit afval. De verwerking ervan gebeurt onder zeer slechte en ongezonde omstandigheden. Daarnaast vormen de stoffen die bij de verwerking vrijkomen een grote schade voor het milieu. Het is dus belangrijk dat dit afval in eigen land op een goede manier gerecycled wordt. Voor de 100 miljoenste keer: Dankuwel! In 2010 hebben we meer dan 100 miljoen kilo elektrische apparaten en energiezuinige verlichting (e-waste) van u ontvangen. Een fantastische mijlpaal waar we iedereen voor willen bedanken! Ook de start van 2011 geeft aan dat we samen goed op weg zijn naar een beter milieu en er minder grondstoffen uit de natuur hoeven te worden gehaald. Wecycle garandeert dat al het e-waste verantwoord wordt gerecycled. Veel kleine apparaten en spaarlampen verdwijnen helaas nog in de vuilnisbak. Wecycle blijft zich inzetten voor inzameling en recycling samen met consumenten, winkels, clubs en verenigingen, gemeenten en scholen. Weten waar u terecht kunt met groot en klein e-waste? Kijk op wecycle.nl.

15 DESKUNDIG ADVIES Ruim dertig jaar geleden publiceerde Ad Lansink de Ladder van Lansink. Een lijstje met verschillende soorten afvalverwerking; bovenaan de meest en onderaan de minst wenselijke methode. Nog steeds geldt de ladder als uitgangspunt voor het Nederlandse afvalbeleid. Hoe staat het ermee en hoe kan het beter? MAART IN HET KORT We zouden veel langer met dingen moeten doen Ontevreden is Lansink, chemicus en destijds CDA-parlementariër, niet. Sinds 1979, het jaar waarin ik de ladder introduceerde, is het op een groot aantal terreinen beter gegaan met het vervaardigen van nieuwe materialen van afval. Hij noemt voorbeelden: papier, metaal, glas. Bouw- en sloopafval. De auto-industrie. Maar let wel: dit zijn voorbeelden op het gebied van hergebruik van grondstoffen, de tweede trede op de ladder. Eentje lager staat de afvalverbranding waarmee men energie opwekt. Daaronder komen methoden die slechts dienen tot vernietiging van materiaal: eerst verbranding en daarna storten. Preventie Aan de top van de ladder, nog boven hergebruik, staat preventie: het voorkomen van de totstandkoming van afvalstoffen. Dat betekent langer doen met je spullen, producten maximaal hergebruiken en minder consumeren. Lansink: Een lastige stap, omdat onze maatschappij door de economie wordt gedreven. Je kunt moeilijk zeggen: we maken geen auto s meer. Bovendien maakt innovatie steeds meer mogelijk. Denk aan smartphones; die schermpjes kosten veel energie en nieuwe software zorgt snel voor veroudering. Door de onderlinge concurrentie houdt het ook niet op. We zouden gewoon veel langer met die dingen moeten doen. Hij maakt zich geen illusies over die obstakels, maar vindt toch dat er meer aandacht naar preventie moet. Flessen kun je ook tien keer in plaats van twee keer gebruiken. Maar voor sommige dingen is hergebruik niet mogelijk. Neem het vliegverkeer. Dat neemt toe en ik zie ons voorlopig niet op waterstof vliegen. Dan moet je toch meer aan preventie doen. Ecodesign Een stap voor preventie komt ecodesign : het in acht nemen van milieuaspecten in de ontwerpfase. Daarmee wordt bespaard op noodzakelijke grondstoffen en energie, maar ook op energie die de schadelijke stoffen weer afbreekt. Bovendien kun je rekening houden met recycling door een product zo te ontwerpen dat de grondstoffen na gebruik makkelijk te scheiden zijn. In de bouwsector kun je een architect daar bijvoorbeeld al over na laten denken. En ook bij de sloop gaat men nu al veel selectiever te werk. INZICHT Ad Lansink Chemicus en oud-parlementariër voor het CDA Het helpt wanneer bedrijven inzien dat ze door duurzaam beleid concurrentievoordeel kunnen behalen. Schaarste Hoewel het energievraagstuk duidelijk samenhangt met de schaarste van grondstoffen, vindt Lansink ze niet even belangrijk. Het grondstoffenprobleem vind ik zwaarder wegen, omdat er geen alternatief is. Naast kolen- en kernenergie is er natuurlijk volop duurzame energie. Maar voor veel grondstoffen geldt dat niet. Hij doceert verder: Er zijn drie vormen van schaarste. Politieke schaarste, wanneer een land zijn grondstoffen niet wil delen. Technische schaarste, die ontstaat omdat het te moeilijk of te duur is om bepaalde grondstoffen te winnen. En reële schaarste: er is domweg te weinig van een bepaalde grondstof. Alle drie deze vormen van schaarste zullen hoe dan ook leiden tot hoge prijzen en dus economisch nadeel. Verantwoordelijkheid Reden genoeg voor overheid en bedrijfsleven om verstandig om te gaan met grondstoffen, vindt Lansink. Hij geeft een voorbeeld uit zijn eigen ervaring als commissaris bij het recyclebedrijf Knowaste. Dat bedrijf recyclede luiers, waarin nuttige vezels zaten. Maar ze raakten het aan de straatstenen niet kwijt, omdat iedereen dacht: dat is vuil. Hij zou graag zien dat bedrijven, zelf of anders daartoe verplicht door de overheid, hergebruikte materialen benutten, een terugnamebeleid (zoals nu geldt voor witgoed) instellen of aandacht besteden aan ontwerp. De bovenste treden van de Ladder van Lansink zijn met andere woorden nog niet bereikt. Lansink zelf is ondertussen blij met de toegenomen nadruk op de verantwoordelijkheid voor producenten. Het helpt wanneer bedrijven inzien dat ze door duurzaam beleid concurrentievoordeel kunnen behalen. En ze zijn natuurlijk ook gewoon voordeliger uit als ze op grondstoffen besparen. Het belang van de Ladder van Lansink in de praktijk Hoe vergaat het een afgedankt mobieltje? Grote kans dat je er nog een in een la hebt liggen. Of misschien is je telefoon ingezameld. Ook mogelijk is dat hij illegaal verscheept is naar Afrika of Azië en daar door gebrek aan milieuwetgeving op een stortplaats belandt. Gevolg: forse gezondheidsrisico s voor de lokale bevolking. Een groot sociaal probleem. Maar ook een economisch probleem: de grondstoffen zien we nooit meer terug, terwijl schaarste dreigt. Gertjan Eg, branchemanager van de Vereniging van Leveranciers van Milieutechnologie, legt uit: De grondstoffen in een mobieltje zijn ongeveer een euro waard. Zo zit in ruim twee ton mobiele telefoons evenveel goud als in een ton gouderts. Inzamelen is goed, maar wat doen we daarna? Nu smelten we om grondstoffen te winnen, met als gevolg waardevermindering. Aandacht voor innovatie én voor de ontwerpfase is nodig: hoe geef je die grondstoffen een tweede kans? We moeten niet naar de goedkoopste, maar naar een langdurige oplossing zoeken. Hergebruik grondstoffen uit zakelijke telefoons Vaak zijn we ons niet bewust van het feit dat er in veel producten zeer waardevolle en steeds schaarser wordende grondstoffen zijn verwerkt. Zo ook in mobiele telefoons. Een ton mobiele telefoons bevat bijvoorbeeld meer goud dan een ton ruwe gouderts. Daarnaast nog eens 3 kg zilver, 120 kg koper en nog vele andere mineralen en metalen. Een gemiddelde telefoon wordt slechts 18 maanden gebruikt en verdwijnt daarna veelal in een kast bij de IT of facility afdeling. Op deze manier blijven in Nederland zo n 25 miljoen telefoons, en daarmee een aanzienlijke hoeveelheid grondstoffen, onbenut. Wat kan uw bedrijf doen? U kunt uw mobiele telefoons een tweede leven geven bij zonzoo. Ongeveer 500 modellen zijn nog geschikt voor hergebruik in Azië en Afrika. Ze krijgen nieuwe software, worden waar nodig opgeknapt en daarna nog gemiddeld 4 jaar gebruikt. Grondstoffen en energie voor productie worden zo veel effectiever benut en mensen in ontwikkelingslanden krijgen toegang tot mobiele communicatie. U ontvangt geld voor de toestellen, maar kunt dit ook aan een goed doel schenken. Kapotte of écht oude modellen kunt u ook meesturen. Deze worden in Europa gerecycled. Componenten en batterijen worden gescheiden en meer dan 95% van de waardevolle grondstoffen wordt herwonnen en opnieuw in de keten gebracht. Dit proces is kostenneutraal. Kortom, een laagdrempelige manier om bewust met grondstoffen om te gaan en een duurzame bijdrage te leveren. Bel of naar zakelijk@zonzoo.nl om uw telefoons direct aan te melden. Bedrijven kiezen bewust voor zonzoo Een mooie, makkelijke en duurzame manier om iets voor een goed doel te doen. Prima service (A. Ghisaidoobe-Nanda Loyens & Loeff) Met de opbrengst van mobiele telefoons hebben onze corporate partners een eenvoudige extra mogelijkheid om ons te steunen (E. Verhoeks - Plan Nederland) Dit is voor alle typen organisaties een prima manier om iets groens te doen. We vonden het een fijne samenwerking met een betrouwbare partij (J. De Vroeg IDFA) Dat zelfs oude, volledig defecte telefoons nog waarde hebben is een onverwachte meevaller voor een bedrijf. Dat er dan ook nog iets goeds als hergebruik en recycling mee gebeurt, maakt dit een top idee. (S. de Waal EBN)

16 Telen met trots en brouwen met liefde is genieten met smaak. Het lijkt zo eenvoudig: water uit eigen bron, gerst van eigen land en hop uit eigen tuin. Maar waar vind je dat nog? Gewoon in ons eigen Limburg! Bij Gulpener. Daar put onze meester-brouwer ( Zeg maar gewoon Jan-Willem ) zijn natuur-zuivere water uit eigen bron en staat hij met liefde voor u aan de ketels. Daar verbouwt Ben Lacroix, samen met nóg dik vijftig andere milieuvriendelijke boeren uit de streek, zijn zonnige gerst en teelt Roger Wouters met trots de hoppigste hop. Gulpener bier is telen met trots, brouwen met liefde en genieten met smaak. Zó eenvoudig, dat het gewoon weer bijzonder is.