BESTUUR. Voorzitter Gerko Lieftink Secretaris/ Zevenwouden 192

Transcriptie

1 BESTUUR Voorzitter Gerko Lieftink Secretaris/ Zevenwouden 192 Ledenadministratie 3524CX Utrecht Penningmeester Tonny Antheunisse Meekrapstraat 19a DL Rotterdam 2e Penningmeester Fred Pronk Aad Kuik Jan Witkam COMMISSIES Beurzen/Braderieën Aad Kuik Cursussen Bernard Hollestein Excursies Vacant Jeugd Henk Verhoeckx Micromount Dirk Slijkhuis DIENSTEN Bibliotheek Chris Antheunisse Catering services Aad Kuik Internet Fred Pronk Ledenbijeenkomst Gerko Lieftink Materiaalbeheer Chris Antheunisse Publiciteit Dick Apon Redactie Maandblad Leo Hemmes

2 VERENIGING VAN VERZAMELAARS EN VERWERKERS VAN MINERALEN EN FOSSIELEN GEODE BIJEENKOMSTEN GEODE De bijeenkomsten van Geode worden gehouden op elke 3e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus): in december de 2e woensdag van de maand, in het Develsteincollege, Develsingel 5, Zwijndrecht. Aanvang uur. BIJEENKOMSTEN JEUGD De bijeenkomsten van de jeugd worden in principe gehouden op elke 3e zaterdagmorgen van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus) in t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Voor de juiste datum, zie het hoofdstuk VOOR DE JEUGD in het Geodeblad. Aanvang uur. IEDERE WEEK SLIJPEN EN EDELSMEDEN IN HET GEODROOM Even week edelsmeden. Oneven week siersteen slijpen. Plaats: Kinderboerderij De Kooi, Maeterlinckweg 85, Rotterdam. Info: Bernhard Hollestein tel of na h tel BIJEENKOMSTEN MICROMOUNT De bijeenkomsten Micromount worden gehouden op elke 2e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus), in december de 3e woensdag van de maand, in het t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Aanvang u. KOSTEN LIDMAATSCHAP (BEDRAGEN PER KALENDERJAAR) Volwassen leden Euro Lid+huisgenoot lid Euro Volledig gezin Euro Jeugd tot 18 jaar Euro Eenmalig inschrijfgeld Euro 2.25 p.p. Het Geode-boekjaar loopt van 1 januari t/m 31 december. Oprichtingsdatum Geode: 14 februari Gironummer: , t.n.v. Geode Zwijndrecht GEODE NU OOK OP INTERNET: geodezwijndrecht@gmail.com 2

3 37 e JAARGANG NR 5 NOVEMBER-DECEMBER 2012 WOENSDAG 21 NOVEMBER 2012 De lezing in november wordt verzorgd door de heer Paul Mestrom. De titel is MONTMINS: KLEIN MAAR FIJN Het mijntje Les Montmins ligt ongeveer 3 km ten noordoosten van Echassières, in het departement Allier, Auvergne, Frankrijk. In het begin van de 20e eeuw werd er uit de ertsader Ste Barbe wolfraam gewonnen, vooral uit hübneriet-houdende kwarts. Op de afvalhoop van dit mijntje kunnen zeer veel mineralen gevonden worden. Met name de secundaire mineralen, vooral fosfaten en arsenaten, zijn erg bekend. Het meest spectaculair en gezocht is waarschijnlijk wel het rode karminiet. In totaal zijn er 110 mineralen van deze vindplaats bekend. In 2008 heb ik, samen met mijn zwager Theo, een bezoek gebracht aan Montmins. De vondsten waren erg goed en een deel ervan is onderzocht door Wim Lustenhouwer en Saskia Kars van de Vrije universiteit Amsterdam. Afgelopen september heb ik deze vindplaats weer bezocht, samen met het vlak bij gelegen Mazet. Ook dat is een afvalhoop van de ertsader Ste Barbe. Over deze vindplaatsen en de gevonden mineralen wil ik het een en ander vertellen en laten zien. WOENSDAG 12 DECEMBER 2012 (let op de datum) Op deze tweede woensdag van de maand houden wij onze decemberbijeenkomst. Het programma van deze avond zal een korte mineralenquiz en enkele bingorondes bevatten. Om u alvast lekker te maken voor de prijzen van de bingo volgen hier enkele foto s. 3

4 Apofylliet met stilbiet, India Muscoviet, Brazilië Amethyst, Uruguay Kwartsgeode, Marokko Ammoniet, Madagaskar 4

5 En een geologische hamer kunnen we natuurlijk allemaal wel gebruiken, want vaak de oude al verroest door het vele gebruik. Iedereen wordt van harte uitgenodigd op de gezelligste geodeavond van het jaar. VOOR DE JEUGD. De bijeenkomsten van de jeugd op zaterdag in het Weetpunt in Zwijndrecht. 24 november e zaterdag van de maand 15 december e zaterdag van de maand INLEVEREN KOPIJ De kopij voor het januari/februarinummer dient uiterlijk zaterdag 8 december 2012 bij het redactieadres te zijn ingeleverd. Wilt u er rekening mee houden dat mijn adres is veranderd in leohemmes@online.nl 5

6 CURSUS SLIJPEN en/of DETERMINEREN O.H. Bruins Vlaamsestraat 221, 3332 ES Zwijndrecht Tel: BIJEENKOMSTEN MICROMOUNT Op woensdag 14 november en woensdag19 december houden wij weer onze micromount avonden. In november houden we ons bezig met vraagtekens of dat gene waar we met anderen van gedachten over willen wisselen. In december houden we onze gebruikelijke avond zoals we dat de laatste jaren gewend waren. We starten om 19,30 uur. Tot ziens in het Weetpunt. Tel. nr. van Dirk Slijkhuis is GEVRAAGD Vrijwilligers voor het opbouwen en afbreken van onze beurs! We starten op vrijdagmiddag 16 november a.s.. om uur, NIET EERDER, in de aula van het Develsteincollege. We hopen dan om ongeveer uur klaar te zijn. Voor een natje en een droogje wordt gezorgd. Zaterdagmiddag 17 november vanaf uur afbreken. Degenen die helpen bij het afbreken van de beurs kunnen een gratis toegangsbewijs tot de beurs tegemoet zien. Dit toegangsbewijs is bij Con van As verkrijgbaar. Helpt u ons weer een handje? Graag tot ziens en alvast bedankt! 6

7 Toegang: Volwassenen 2,50 Kinderen tot 18 jaar 1, ,50 Internet: 7

8 MARDI s Mineralen & Sieraden Grote sortering mineralen en fossielen uit de gehele wereld Exclusieve sieraden van edel- en natuurstenen uit eigen atelier Carvings, geschenkartikelen, bollen, eieren, lampen en kaarsenhouders Esoterische artikelen, massagesticks, piramides, obelisken, gezondheidsstenen en -hangers Koopjescorner met leuke mineralen Alles vervaardigd van mineralen en gesteenten. U bent van harte welkom in onze winkel in de Julianastraat 100 in Alphen aan den Rijn (t.o. de Rabobank en ANWB). Wij zijn geopend dinsdag t/m vrijdag van uur en op zaterdag van tot uur. Telefoon / , fax: , mardirocks@tiscali.nl 8

9 VARIATIES OP EEN THEMA Het is verbazing wekkend dat een en de zelfde chemische verbinding door moeder natuur in zoveel verschillende vormen gepresenteerd kan worden. Een stof als CaCO3, door velen verfoeid als ketelsteen in waterkokers en koffiezetapparaten, levert als de mineralen Calciet en Aragoniet een scala aan vormen en kleuren op. Deze vormen en kleurenrijkdom doet in niets denken aan de grauwe afzetting in de waterkoker, terwijl het om hetzelfde stofje gaat. Het zelfde verhaal gaat op voor bv Seleniet of Gips (CaSO4.2H2O). Ook dit mineraal komt voor in een grote variatie vormen en kleuren, die in niets te vergelijken zijn met de gips die gebruikt wordt om gaten in het stucwerk te repareren of de platen gips tegen het plafond, terwijl het ook hier chemisch gezien om dezelfde stof gaat. Ook een stof als Bariet (BaSO4) zien we in vele vormen in mineralenverzamelingen terug. Het blijkt dat de benaming wit looderts de kleurenrijkdom van dit mineraal geen recht doet. Tijdens een kleine tentoonstelling op de beurs zal in een aantal vitrines een overzicht te zien zijn van de vormen en kleurenrijkdom van deze mineralen. VAN DE LEESTAFEL Lapis, juli-augustus De Steckbrief is brauniet, een waterhoudend ijzerfosfaat. Uit Portugal komen mooie oranje-bruine kristallen. We kennen ook de groene variëteit, o.a. uit Cornwall. Een verslag van de bekende beurs uit Ste.Marie-aux-Mines in de Vogezen. Er is sprake van geweest deze beurs te verplaatsen, maar allerlei protesten hebben toch geholpen. De tinmijn Ehrenfriedersdorf. Tegenwoordig alleen nog bezoekersmijn. De mineralen waarnaar gezocht werd waren vooral tin en wolfraam. Na de Tweede Wereldoorlog werd een deel van de installaties afgebroken en naar Rusland getransporteerd. In een vrij lang artikel met veel fraaie foto s worden de verschillende mineralen 9

10 beschreven, waaronder de prachtigste fluorieten in allerlei kleuren. Deze vindplaats is trouwens ook bekend vanwege de schitterende zilvermineralen. Eigenlijk is dit Lapisnummer bijna geheel gewijd aan deze vroegere vindplaats. Lapis, september De Steckbrief is vauqueliniet, een lood-koper-fosfaat, met wat chroom. Het behoort tot de groep van de onmogelijke mineralen omdat de combinatie van elementen in vauqueliniet normaal niet voorkomt. Kleine groene kristalletjes zijn bekend uit de Clara. Een bekend begeleidingsmineraal van vauqueliniet is krokoïet, dat we kennen in de vorm van oranjerode kristallen. In het Striegauer graniet is een reusachtige geode gevonden waarin vier mannen gezellig bij elkaar kunnen zitten. Kristallen uit het gletsjerijs: Val Cristallina in de Zwitserse Alpen. In augustus van dit jaar is in Waerdale een geweldige groep fluorieten gevonden met kubussen van wel 8 cm groot. Vijf jaar mineralenhalde in Wolfach. De auteur van het artikel beschrijft wat voor fraais hij de afgelopen vijf jaar gevonden heeft. Lapis, oktober De Steckbrief is almandien, een ijzer-aluminium granaat, waarvan heel wat vindplaatsen bekend zijn. Zo zijn er in Beieren kristallen gevonden die een doorsnede hadden van wel 30 cm. Op beurzen zijn schitterende kristallen te koop die bijgeslepen en met schoencrème zijn gepolijst. Vaak is almandien niet gemakkelijk van pyroop of spessartien te onderscheiden. Mineralenmusea in China, uiteraard met soms reusachtige kristallen. Verslag van een reis naar Namibië, niet zonder gevaar vanwege roofovervallen. De groeve Reimersgrün in het Saksische Vogtland. De lijst van gevonden mineralen 10

11 bevat zeker 50 namen. De beste kermesiet en brandholziet uit Slowakije. Uit Meissen kennen we vooral het beroemde Saksische porselein, maar er worden ook mooie agaten gevonden. Fluoriet als edelsteen. En verder heel veel advertenties in mooie kleuren. Fossilien, september-oktober De Halde van de Hermannsschacht bij Eisleben, veel afdrukken. Wetenschappelijke onderzoekingen bij Dotternhausen: zeelelies, inktvissen en kreeften. De nieuwe sauriërzaal van het Natuurhistorisch Museum in Wenen. Zeldzame kreeften in de Muschelkalk. Het prepareren van een garnaal in plattenkalk. Lias-krabben uit Bornholm. Barnstein uit het Caribische gebied. Gea, september Een ontdekkingsreis in de silurische leefwereld van Gotland. De evolutie gevat in bomen: recente ontwikkelingen in de evolutiebiologie. Onderzoekingen betreffende de Floresmens. Wereldrecord: drie kreeften verborgen in de woonkamer van een Jura-ammoniet. Antarctica en het klimaat. Zwavel: veelvormig, veelzijdig en veel gebruikt. De evolutie van kwikmineralen. Pyriet blijkt van groot belang voor zuurstof in de atmosfeer. Mineralienwelt, september-oktober Tambo Colorado, een nieuwe mineralenvindplaats in Peru. Dufréniet uit de Theklagroeve bij Hauptmannsgrünn in Saksen. Nieuwtjes uit de ateliers voor vervalsingen in Namibië. t Is maar dat u het weet als u op een beurs een mooi handstuk uit dat land krijgt aangeboden. De groeve Schöne Aussicht bij Dernbach in het Westerwald. Op de overwoekerde storthopen in het bos zijn weer nieuwe mineralen gevonden. Nieuwe mineraalvondsten uit de Vulkaaneifel: Bellerberg, Grauley, 11

12 Herschenberg, Nickenicher Sattel, Schellkopf en Wannenköpfe. Nieuwe mineralen. Diamanten en hyacinten, een boeiend artikel over het ontstaan van idiomorfe kwartsen. Dat zijn kwartsen die min of meer perfect kristallografisch gevormd zijn, vaak dubbelbeëindigd. Portret van een strahler. Een nieuwe start voor Ste Marie-aux-Mines. Agaten uit Minesota. Geonieuws, september Lithophysen, agaten in rhyoliet. Ontstaan en bekende vindplaatsen. Geonieuws, oktober In memoriam Renaud Vochten, naar wie een mineraal genoemd is: vochteniet. Tschermakiet, mineraal van de maand. Onbekend, of toch niet. Iedereen kent robijn in zoïsiet. als je goed kijkt zijn er vaak zwarte 12

13 vlekjes te zien, in de vorm van heel kleine naaldjes. Voilà, tschermakiet. KINDERSLIJPEN OP DE KINDERBOERDERIJ DE KOOI IN ROTTERDAM Als tegenprestatie voor een lagere huur heeft het GEODROOM beloofd kinderslijpen te geven aan de kinderen op de kinderboerderij De Kooi. Er kampeerden twee groepen speciaal geselecteerde kinderen in de leeftijd van 9 tot 14 jaar een paar dagen op de kinderboerderij. Op dinsdagmiddag 31/7 en 7/8 was het dan zover. Edith en Rob van Rijn, Martin van Es en Bernhard hebben van tot een groep van 25 kinderen op glasplaatjes laten slijpen. Er was al het een en ander aan voorwerk gedaan door ons, en er was keuze uit drie voorgeslepen mineralen, zodat er vrij snel resultaat zou zijn, en dat was maar goed ook. Het enthousiasme van de beide groepen kinderen was zo groot dat alle kinderen zijn komen slijpen, waardoor de doorstroming soms wat stagneerde en kinderen even moesten wachten voor ze konden beginnen of verder konden. Soms hadden ze niet door dat ze op vier verschillende plaatjes moesten schuren. De tweede middag hebben we dit opgelost door er een nummer 1,2,3.en 4, bij te leggen. Als laatste werden de steentjes voor ze gepolijst en kregen ze een zakje voor de steen met de naam en vindplaats van het mineraal mee naar huis. Veel kinderen zijn zeker van plan om in de toekomst op De Kooi te komen slijpen en wilden zelfs al weten wanneer de volgende keer is. Ook de begeleiders waren enthousiast en enkelen wilden op het siersteenslijpen en of het edelsmeden komen. 13

14 vatbaar zijn. Ook de leiding van De Kooi vond dit een hele nuttige en leuke aanvulling op de activiteiten die aangeboden wordt aan de kinderen, zeker door de positieve reacties van de kinderen, alle kinderen vermeldden dit tijdens de evaluatie. Het waren twee hectische maar leuke middagen, die zeker voor herhaling Edith van Rijn BEURZEN 14

15 Zaterdag 3 november 2012: Mineralen- en fossielenbeurs, Partycentrum Concordia, Koemarkt 45, Purmerend. Zondag 11 november: Geo-Oss, D n Iemhof, Sterrbos 35, Oss-Ruwaard. Zaterdag 17 november: Geodebeurs, Develsteincollege, Develsingel 5, Zwijndrecht. Zaterdag 24 november: De Verzamelaar, Intres, Koninginneweg 1, Hoevelaken. Zondag 2 december: Cornelius Huis, Heulstraat 2, Heerlen. Zondag 16 december: NLC Haarlem (onder voorbehoud), Kennemer Sportcenter, IJsbaanlaan 4, Haarlem. Zaterdag en zondag 23 en 23 december: MTN Warme dagen, Kanaaldijk 18, Giethoorn. ELEMENT

16 Onderzoekers in Tokio zeggen een derde atoom met atoomnummer 113 te hebben gemaakt. Het zou de eerste keer zijn dat een nieuwe synthetische atoomkern in Azië werd ontdekt. Atoomkernen bestaan uit elektrisch geladen protonen en elektrisch neutrale neutronen. Het aantal protonen, dat noemen we het atoomnummer, bepaalt de chemische eigenschap van de stof, maar de stabiliteit van de kern hangt ook af van het aantal neutronen. Het zwaarste natuurlijk voorkomend element uranium heeft 92 protonen. Kernen met meer protonen zijn instabiel en kunnen alleen in kernreactoren gemaakt worden. Eenmaal gemaakt vallen de kernen weer uit elkaar, vaak binnen seconden. Daarbij kunnen ze een alfadeeltje uitstoten, dat bestaat uit twee protonen en twee neutronen. Of ze kunnen in tweeën splijten. Natuurkundigen vermoeden dat rond het atoomnummer 120 een eiland van stabiliteit ligt. Deze superzware atoomkernen zijn misschien wel miljarden jaren stabiel, en zijn dus volwaardige nieuwe chemische elementen. Vandaar misschien dat de jacht op zware atomen een felle internationale competitie geworden is. De Japanners proberen al sinds kernen te maken door met een deeltjesversneller elektrisch geladen zinkatomen op een folie van bismut te schieten. Maar een succesvolle samensmelting van de atoomkernen is uiterst zeldzaam. Zo n enkel 113-element verraadt zijn aanwezigheid door te vervallen. De snelheden van de alfadeeltjes die daarbij ontstaan, gelden als vingerafdruk van het beginproduct. De toegepaste chemie- en natuurkunde-organisaties buigen zich nu over de Japanse ontdekking. Wie de officiële ontdekking doet mag het nieuwe element ook een naam geven. De Japanners zijn er al klaar voor: een van de voorgestelde namen is Japonium. Bron: NRC. tot ziens op onze 85 e beurs in Zwijndrecht 16