Nieuwsbrief maart 2016 VOORAANKONDIGING ARCHEOLOGISCHE LEZING. Onze vuurstenen sikkels

Transcriptie

1 Nieuwsbrief maart 2016 VOORAANKONDIGING ARCHEOLOGISCHE LEZING Reserveer: MAANDAG 4 april 2016 CRAENENBROECK : DE EERSTE BEWONERS VAN HEILOO? Spreker: Jan de Koning Datum: Maandag 4 april Tijd: Aanvang lezing uur Plaats: Cultureel centrum De Strandwal Tarief: Entree EUR 3,00 - Donateurs: Gratis toegang Aanmelden per info@baduhenna.nl Onze vuurstenen sikkels Wij hebben zes vuurstenen sikkels in ons archeologisch museum, alle gevonden in Heiloo; twee ten westen en vier ten oosten van de strandwal. Onderzoek heeft uitgewezen dat al deze sikkels afkomstig zijn van Helgoland, een eiland bij Denemarken. Nadere beschouwing geeft de plaats nog preciezer aan: het eilandje Düne, iets ten oosten van Helgoland.

2 De ondergrond van Düne bestaat uit zogenaamd Muschelkalk, dus een kalksteen. Die is ontstaan in een ondiepe zee in het Midden-Trias. De kalkskeletjes van miljarden zeediertjes hebben op de bodem een dikke laag kalksteen gevormd. Door de druk van lagen, die later gevormd werden bovenop deze afzetting, is vuursteen ontstaan. Later is deze laag door tektonische werking opgetild en aan de oppervlakte gekomen bij het eiland Düne. Het materiaal bestaat bijna volledig uit kiezel (SiO2). Het komt voor in zogenaamde botvormige knollen en in plaatvormige vuurstenen met een doorsnede tot 40 cm. Deze laatste, zogeheten Plattenflinten, waren erg geschikt om er dolken, sikkels en (in mindere mate) bijlen van te maken. Deze vuursteen is heel transparant en heeft een grijze tot donkergrijze kleur met soms een bruinige zweem. Er zitten veel kleine vlekjes in. Verder komen er insluitsels in voor, waarvan het middendeel vaak wat bruin tot beige gekleurd is. Na deze droge informatie komt nu de verwondering: onze Deense voorouders uit de Bronstijd ( v. Chr.) kenden al de eigenschappen van deze Plattenflinten! Zij maakten er de genoemde werktuigen van. Die werden op grote schaal geëxporteerd. Alleen al van de sikkels zijn er, verspreid over Noordwest-Europa, vele duizenden gevonden. Helgoland was toen al een eiland en om er te komen moest men beschikken over zeewaardige boten. Van deze boten hebben we een goed beeld. Er zijn afbeeldingen van bekend uit Denemarken en Zweden. Het is toch onvoorstelbaar dat ze al zulke boten konden bouwen! En tussen het eiland en het vasteland bereikte men een punt waar het vasteland niet meer te zien is, maar ook het eiland niet. Dit betekent dat de zeevaarders over navigatiekennis beschikten!

3 Vervolgens zijn deze exportproducten over land naar West-Europa vervoerd en uiteindelijk in Heiloo aangekomen. Reizende handelaren (marskramers?) hebben dus grote reizen gemaakt en de zompige gebieden aan de kust bezocht. De bewoners van de strandwal konden blijkbaar de prijs betalen voor deze sikkels. Waarmee zal betaald zijn in deze tijd van ruilhandel? Was het individueel of collectief bezit? Hoe ging men met die sikkels om? Hoe lang was een sikkel bruikbaar? Kom je ook eens in ons museum kijken om je te verwonderen over deze buitengewone vondsten uit de bodem van Heiloo? Bron: Jaap Beuker: Schateiland van de préhistorie: Helgoland uit Grondboor & Hamer nr 4/ Madonna Enkele weken geleden werd in het programma Tussen Kunst & Kitsch een voorwerp aangeboden, dat onze aandacht trok. Het was een fragment van een schotel met de afbeelding van een madonna met kind. In ons depot ligt ook een fragment van een schotel met een soortgelijke afbeelding. Een bezoek aan de Archeospot van het Allard Pierson museum leverde de volgende informatie op: Majolicaschotel uit 1625, gemaakt in Haarlem op de draaischijf. Op de voorkant zijn drie afdrukken van de proenen te zien (zgn. pootjes waarop de schotel tijdens het bakken/glazuren stond). De schotel is als wandversiering gebruikt en is gevonden in de Zaanstreek. In het Huis van Hilde is ook een madonna- schotel te zien

4 Dit bord is gevonden in Enkhuizen. Ook het Boymans van Beuningenmuseum is in het bezit van een soortgelijke schotel Een zoektocht op internet leverde nog diverse madonnaschotels op. Baduhenna: op weg waar naar toe? Zoals elke organisatie denken wij bij Baduhenna ook na over onze toekomst. Zo hebben wij als voorlopige doelstelling het volgende opgeschreven: Wij willen dat archeologisch museum Baduhenna een prominente positie binnen de samenleving van Heiloo inneemt. Daarbij streven wij naar een kwalitatief goede presentatie van onze voorwerpen met daarbij inbegrepen een verhelderende uitleg over datering en functie. Wij zien onszelf als schatbewaarders met als belangrijkste taak de inwoners van Heiloo daarvan deelgenoot te maken.

5 Mooie woorden, maar het gaat natuurlijk om de uitwerking. Wij kunnen bovendien met de beste bedoelingen van alles en nog wat verzinnen, maar het feit blijft dat wij er maar niet in slagen meer vrijwilligers aan ons te binden. Wel neemt het aantal bezoekers en het aantal betalende - vrienden iets toe, maar toch. Doen we iets niet goed, kunnen we nog beter ons best doen, of is het zoals het is? Aan jullie de vraag om te reageren. Denk bijvoorbeeld aan ons museum, de website, de jeugdgroep, Facebook, de lezingen, enz. Hopelijk kan je ons aan het denken zetten en kunnen we iets veranderen. Voor Baduhenna, want daar doen we het voor! Graag reageren via info@baduhenna.nl. Dank daarvoor. Uit het bestuur O P R O E P - Voor de archeologie jeugdgroep zijn we op zoek naar ideeen of mensen voor het verzorgen van een bijeenkomst/ programma op een zaterdagmorgen tussen en uur. --> Graag reageren via educatiegroep@baduhenna.nl VAN DE VOORZITTER - Door een noodlottige samenloop van omstandigheden zit ik met een been in het gips. Gelukkig kan ik nu wel veel zittend werk verrichten... - Fons Morsch VAN DE SECRETARIS - Begin 2016 is ons jaarverslag gepubliceerd op de website. - Jan- Willem Welbergen. VAN DE PENNINGMEESTER - Het boekjaar 2015 is met een positief saldo afgesloten. - Lou Sinke COMMUNICATIE - De donateurs van afgelopen jaar hebben een donateurspasje ontvangen voor hun bijdrage in Wim Maan Reacties: srab.baduhenna@gmail.com

6 Archeologisch museum Baduhenna Museum en werkruimte: Kennemerstraatweg 464, 1851 NG Heiloo Secretariaat: Heerenweg 48, 1851 KS Heiloo Telefoon Opzeggen - Je abonnement bewerken Stichting Regionale Archeologie Baduhenna p/a secretariaat Heerenweg KS Heiloo