Meten. Meten. De schuifmaat

Transcriptie

1 Meten Meten Indeze opdracht ga je meten met een schuifmaat. Eerst ga je kijken hoe een schuifmaat precies werkt. Daarna ga je metingen uitvoeren aan een proefplaatje. De schuifmaat De universele schuifmaat wordt gebruikt voor het meten van in- en uitwendige lengtematen, diameters en dieptematen. Hij wordt gebruikt bij meetnauwkeurigheden tussen 0,1 en 0,05 mm. De nauwkeurigheid is afhankelijk van de noniusuitvoering. Onderdelen schuifmaat Een schuifmaat is opgebouwd uit een vaste liniaal met maatverdeling (vaste nonius) met daaraan vast een meetbek en een beweegbare meetbek met nonius. Een schuifmaat is verder voorzien van binnenbekken, een dieptemeetstift en een blokkeerschroef of klem.

2 Soorten metingen De vier soorten metingen die je met de schuifmaat kunt meten zijn: Inwendig meten (binnenmaten). Uitwendig meten (buitenmaten). Meten van diepten (dieptemeting. Nonius De meet- en afleesnauwkeurigheid is afhankelijk van het type schuifmaat en de nonius die hierop is aangebracht. Met de nonius die op de schuif is aangebracht en de schaalverdeling hierop, kun je onderdelen van millimeters aflezen. De meet- en afleesnauwkeurigheid bedraagt bij een schuifmaat met: 1/10 nonius: 0,1 mm; 1/20 nonius 0,05 mm; 1/50 nonius: 0,02 mm.

3 We bespreken alleen de schuifmaten met een 1/10 en 1/20 nonius. Deze komen het meeste voor. 1/10 nonius Een nonius op 1/10 is het eenvoudigst te verklaren. Een lengte van 9 mm op de vaste schaalverdeling (de liniaal) komt overeen met 10 noniusdelen op de schuifmaat. Elk noniusdeel is dan: 9/10 x 1 mm = 0,9 mm.

4 Het verschil tussen 1 mm van de vaste schaal en één noniusdeel is dus: 1mm - 0,9mm = 0,1 mm. Op twee noniusdelen bedraagt het verschil: 2 x 0,1mm = 0,2 mm. Op drie noniusdelen bedraagt het verschil 3 x 0,1mm = 0,3 mm, enz. Hierdoor is het dan mogelijk maten met een tolerantie van 0,1 mm te meten en af te lezen. Aflezing nonius De maataflezing op een 1/10 nonius gaat als volgt. Kijk eerst naar de nullijn van de nonius. Wanneer deze precies samenvalt met een streep op de liniaal, dan lees je op een halve millimeter af. Als de nullijn van de nonius niet samenvalt met een deelstreep op de liniaal gaat men als volgt te werk:

5 1. Lees eerst de maat op een hele millimeter af. Neem de millimeter aanduiding op de liniaal die links van de nullijn van de nonius ligt en daar het dichtst bij staat. 2. Kijk naar het eerste deelstreepje op de liniaal dat precies samenvalt met een deelstreepje op de nonius. Tel nu vanaf de nullijn het aantal deeltjes op de nonius tot aan de twee samenvallende strepen. Vermenigvuldig dit aantal deeltjes met 0,1 mm en tel deze uitkomst op bij het afgelezen aantal hele millimeters. Anders gezegd, het aantal streepjes geeft het aantal tienden millimeters aan. Afleesvoorbeeld 1/10 nonius In de afbeelding is de afleessituatie getekend van een schuifmaat met 1/10 ninius. Het bepalen van de gemeten maat gaat als volgt. 1. De 0-streep op de nonius ligt voorbij de 55 mm deelstreep op de liniaal dus is de maat groter dan 55 mm. Het aantal hele millimeters bedraagt dus 55 mm. 2. Het eerste deelstreepje op de liniaal dat samenvalt met een deelstreepje op de nonius ligt op 8. Vanaf de nullijn tellen we dus 8 deeltjes. Vermenigvuldig dit aantal met 0,1, dan krijg je 8 x 0,1 mm = 0,8 mm. Opgeteld bij de 55 hele millimeters bedraagt de gemeten maat ,8 = 55,8 mm.

6 1/20 nonius Bij een verdeling op 1/20 komt een lengte van 19 mm op de vaste schaalverdeling (liniaal) overeen met 20 noniusdelen op de schuif. De afstand tussen de strepen op de nonius is nu 19/20 mm x 1 mm = 0,95 mm. Het verschil tussen 1 mm van de vaste schaal en een noniusdeel is dan: 1 mm - 0,95 mm = 0,05 mm. Op twee noniusdelen bedraagt het verschil 2 x 0,05 mm = 0,1 mm. Op drie noniusdelen bedraagt het verschil 3 x 0,05 mm = 0,15 mm enz. Daardoor kun je op 0,05 mm aflezen.

7 Aflezing 1/20 nonius De volgende situatie wordt als volgt afgelezen: 1. Het aantal hele millimeters op de liniaal is Het eerste streepje op de liniaal dat precies samenvalt met een deelstreepje op de nonius ligt op 5 deeltjes vanaf de nullijn. Vermenigvuldig dit aantal met 0,05 en je krijgt 0,25 mm. Dit wordt opgeteld bij de hele millimeters. De gemeten maat is dus ,25 = 107,25 mm. Werken met de schuifmaat Bij een buitenmeting ga je als volgt te werk: 1. Verwijder eerst de bramen van het de meten werkstuk. Bramen veroorzaken onnauwkeurige metingen en beschadigingen aan het meetgereedschap. 2. Plaats de meetbekken van de schuifmaat om het werkstuk en schuif voorzichtig de bekken aan. Zorg ervoor dat de bekken haaks op het werkstuk staan. 3. Zorg dat de meetvlakken van de bekken goed tegen de te meten vlakken aanliggen. 4. Lees als dat mogelijk is de schuifmaat af, terwijl de bekken zich om het werkstuk bevinden. 5. Als de aflezing klaar is open dan de bekken. Doe dit vóórdat de schuifmaat weg wordt genomen. 6. Als het niet mogelijk is de schuifmaat af te lezen op het werkstuk ga dan als volgt te werk: Blokkeer de schuifmaat met de blokkeerschroef. Neem de schuifmaat voorzichtig van het werkstuk af om beschadiging en meetfouten te voorkomen.

8 Zorg steeds voor een constante en niet te grote meetkracht. Via onderstaande link(s) kun je een filmpje bekijken met uitleg over het gebruik van een schuifmaat.

9 Praktijkopdracht meten 1 Vraag aan je docent het meetblokje voor de meetoefening. Haal in het magazijn een schuifmaat. Meet van het meetblokje (getrapte plaat) alle maten zoals in bovenstaande afbeelding weergegeven. T Q F A U R G B V S H C W Y I D X Z J E K L M N O P